YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
Kanuni Sultan Süleyman
Saltanatı 1 Ekim 1520- 6 Eylül 1566
Padişahlık Sırası 10
Doğum Tarihi 27 Nisan 1495 , Trabzon
Ölüm Tarihi 6 Eylül 1566 , Zigetvar
Önce I. Selim
Sonra II. Selim
Soyu Osmanlı Hanedanı
Babası I. Selim
Annesi Ayşe Hafsa Sultan
Dini İslam
Lakabı: Kanuni (Arapça: القانونى, El-Kânûnî), birçok batı ülkesinde daha çok Muhteşem Süleyman) (d. 27 Nisan 1495, Trabzon – ö. 6 Eylül 1566).
10. Osmanlı padişahı ve İslam halifesidir.
Babası I. Selim, annesi ise Ayşe Hafsa Sultandır.
I. Selim'den 6.557.000 km 2 devraldığı Osmanlı Devleti'ni , kırk altı yılda 14.893.000 km2'ye ulaştırmıştır (Avrupa'da 1.998.000 km2, Asya'da 4.169.000 km2, Afrika'da da 8.726.000 km2 olmak üzere). Kanuni Sultan Süleyman ve Muhteşem Süleyman olarak da anılır.
1520 yılında tahta çıktı. 1521'de Belgrat, 1522'de Rodos, 1526'da Mohaç, 1534'de Bağdat ve Tebriz, 1538'de Boğdan'ın tamamı ve Preveze, 1541'de Macaristan'ın tamamı, 1543'de Estergon, 1553'de Safevi topraklarının bir kısmı, 1566'da Zigetvar fethedildi. Zigetvar fethedilmeden 1 gün önce 6 Eylül 1566 tarihinde ölmüştür.
Kanuni devrinde, Sadrazamlar arasında Piri Mehmet Paşa, Lütfi Paşa, Damat Rüstem Paşa ve Sokollu Mehmet Paşa görülür. Şeyhülislamlar arasında, Zenbilli Ali Efendi, Kemalpaşazade Ahmet Şemsettin Efendi, Taşköprülüzade, Çivizade Muhittin Mehmet Efendi ve özellikle Ebussuut Efendi, diğer devlet adamları arasında Barbaros Hayrettin Paşa, Nişancızade Msutafa, Seydi Bey ve Cafer Ağa, bilim adamları arsında Hace Mahmud, Şeyh Bali, Devriş Mehmed, Mola Abdüllatif, Padişah'ın süt kardeşi Yahya Efendi, Kadızade Acem Efendi, Sümbül Sinan ve Merkez Efendi sayılabilir. Ayrıca Mimar Sinan, Karahisari, Matrakçı Nasuh, Behram Ağa sanatta, Gelibolulu Mustafa Ali, Selaniki ve Hoca Saadeddin tarihte, Piri Reis ve Seydi Ali Reis coğrafyada önemli kişiliklerdir.
Çocukluk ve gençlik yılları
Osmanlı Padişahı I. Süleyman, günümüzde Türkiye'nin Trabzon şehrinde 27 Nisan 1495 tarihinde doğdu. 7 yaşında bilim, tarih, edebiyat, din ve askeri taktikler için İstanbul Topkapı Sarayı'ndaki okula gönderildi. Genç iken Pargalı Damat İbrahim Paşa'nın arkadaşı oldu.İlk olarak Şebinkarahisar'a vali oldu. Ama, amcası Şehzade Ahmet beğenmedi ve sonuçta Kırım'da bulunan Kefe Valiliği'ne atandı.Yavuz Sultan Selim, tahta çıkınca, Manisa Valiliğine atandı. Babası'nın ölümü üzerine 1520'de İstanbul'a geldi ve tahta çıktı.Sultan Süleyman'ın erken bir tanımlaması Venedik elçisi Bartelemeo Contari'nin gelişinden birkaç hafta sonra elde ediliyordu. Contari;
O yirmi beş yaşında, uzun fakat sırım gibi ve kibar görünüşlü. Boynu ince çok uzun, yüzü ince, burnu kartal gagası gibi kıvrık. Gölge gibi bıyık ve küçük sakalı var. Bunlara rağmen hoş çehreli. Derisi solgunluğa meyilli. Çalışmaya düşkün, bilgili, mahir bir efendi olacağı söylenir. Bütün insanlar onun hükümdarlığında iyilik umut ediyor.ifade etmektedir. Annesi tarafından kırımlı olan Kanuni Sultan Hanecioğullarından (şimdiki Bilgin sülalesinden) gelmektedir.
Savaşları
Osmanlı İmparatorluğunun Kanuni Sultan Süleyman zamanında ulaştığı sınırlar
Kanuni, Yavuz zamanında Şam Beylerbeyi olan Melik Eşref ünvanıyla hükümdarlığını ilan eden Canberd Gazali'yi idam etti.Macaristan'a Behram Çavuş adlı askeri, II. Layoş'a gönderdi. Ama öldürülmesi üzerine ilk seferini Belgrat'a yaptı. Kanuni, Belgrat Seferi'nin ilan ederken söyle demiştir;
Bu, harp demektir! Biz hakareti sineye çekecek kudretsizlerden, tabansızlardan değiliz. Tez zafer hazırlıkları tamamlansız. Belgrad Kapısı'nı kırmaya andımız vardır
Bu seferde (18.05.1521-29.08.1521), Böğürdelen, Ciğerdelen, Zemun ve Belgrad'ı ele geçirdi.Bu sırada İskender adlı biri tarafından başlatılan Yemen Sorunu sona erdi.
İkinci seferini Rodos'a yaptı. Bodrum, Tahtalı, Aydos, İstanköy ve Sömbeki kaleleriyle birlikte Rodos'u 29 Aralık 1522'de aldı. Dulkadir Beylerbeyi olan Şehsuvaroğlu Ali Bey olayı da Ferhat Paşa tarafından bertaraf edildi. Bu sırada, Mısır'da çıkan Ahmed Paşa İsyanı önlendi.
3. Seferini Mohaç özerine yaptı. Mohaç Meydan Muharebesi (29 Ağustos 1526) sonuçta Kanuni İstanbul'a Macaristan Fatihi ölarak döndü. İki yıl içinde Hırvatistan, Dalmaçya ve Trnasilvanya ele geçirildi.
4. Seferini 1529'da yaptı ve Estergon civarını ele geçirdi. Ancak I. Viyana Kuşatması'nı kaybedince Avrupa'nın ümidi arttı. Bu savaş, bir çok yazarca çok önemli görülmüştür.
5. Seferini, 1532'de Sikloş, Güns, Kanije, Gradcaş, Pojega, Zacisne, Nemçe ve Podgrad'ı aldı. Aynı sene Kasım'ında sulh yapılıp İstanbul'a dönüldü.
6. Seferini Irakeyn Seferi de denilen İran üzerine yaptı. Kanuni'nin rakibi Şah Tahmasb bu savaşlarda Bitlis Hanı Şeref'ten Kanuni ise Ulama Han'dan destek aldı. Vezir-i Azam İbrahim Paşa Van ve Ahlat'ı aldı. Kanuni ise bu seferlerde, Kuveyt, Lahsa, Katif, Necd, Hemedan, Katar, Bahreyn, Kasr-ı Şirin, Bağdat ve Tebriz şehirleriniele geçirdi (24.7.1538). Bu sırada Barbaros Hayreddin Paşa Kanuni'ye itaat etti ve vali oldu. Barbaros bu sırada Tunus'u almıştı.
7. Seferinde Korfu üzerine gidilmiş, ama pek başarılı olunamamıştır. Ancak, Doğu Hırvatistan'da Vertizo Zaferi kazanıldı.
8. Seferi'ni Kara Boğdan yani Moldovya üzerine yaptı. Ve burası ele geçirildi. Ardından Hadım Süleman Paşa Yemen'i aldı.
Bu sırada Barbaros Hayrettin Paşa, Andrea Dorya'ya karşı, Preveze Deniz Zaferi'ni kazandı.]Bu savaşta Akdeniz Türk gölü haline geldi. Barbaros hatıralarında şöyle der;
Kafir donanmasının ise o gece üzerine bir pus çöktü ki birbirlerini görmek oldular.Benim limandan çıkacağımı ise hiç zannetmiyorlardı(...) Seksen parelik donanmamı üç bölük ettim. Tenbih ettim ki: "Bizim gemi alayı kafirin alayına karşı olsun. Bizim firkate alayı kafirin firkatealayına, kalite alayı kafirin kalite alayına mukabil olsun!" Böylece taksim edip at başı beraber İslam donanması kafir donanmasının üzerine gitmekte olduk.(...)Elhasıl kafir donanması münhezim olup, asakir-i İslam mansur ve muzaffer oldu. Kafir gemilerinden sekiz paresi kuru tekne olarak on beş tanesi alındı, yedisi batırıldı. Kafir kalitelerinden yedisi cenk ederek, ikisi içindekilerin bırakıp kaçmasıyle dokuz kalite alındı. Kafir firkatelerinden on iki pare firkate alındı. Netice-i kelam kafirlerin yüz yirmi pare donanma-yı menhuselerinden otuz altı adet tekne alındı, kalanı firar edip gittiler.Firkateler ve sandallar deryanın yüzünden kafirleri devşirdiler, kimisi de boğulupcehenneme gitti. İkibin yüz yetmişbeş kafir esir alındı.
Kanûnî ( القانونى ) Sultan Süleyman ( سليمان ) Han
9. Seferi'ni, 1541 yılında tekrar Avrupa'ya yaptı. Osmanlı himayesindeki Zapolya'nın ölümü üzerine Ferdinand'ın buralara saldırması üzerine yapılmış, ve Macaristan resmen Osmanlı Vilayeti olmuştur.
10. Seferini yine Avrupa'ya yapmış (1543) sefer sonunda resmen Estergon ve İstolni-Belgrad alındı. Peç ve Sikloş geri alındı. Bu seferden sonra barış yapıldı. Ve Kanuni tartışmasız Padişah-ı Cihan kabul edildi. Almanya ise Fransa ile eşit tutuldu.
11. Seferini (1548-1549) Safevilerle yaptı. Tebriz ele geçirildi. Bu sıralarda Şehzade Mustafa olayı yaşandı. Mustafa, I. Süleyman'ın Mahidevran Sultan'dan olan ilk çocuğudur. Şehzade Mustafa yetişkinliğe ulaşınca Osmanlı geleneğine uyarak Amasya'ya vali olarak gönderildi. Yine gelenek olduğu üzere annesi Mahidevran Sultan da oğluyla birlikte Amasya 'ya gitti. Şehzade Mustafa'nın I. Süleyman'ın en büyük oğlu olması ve sevilen bir şehzade olması nedeniyle babasından sonra tahta çıkması bekleniyordu. Ancak Mustafa, babasına bir süre sonra ayaklandı. Bir süre sonra büyük bir tehlike haline gelirken 1553 yılında Ereğli ovasında boğduruldu. Bazı yazarlar Mustafa'yı, bazıları I. Süleyman'ı bir kısmı ise Hürrem Sultan ve Damat Rüstem Paşa'yı eleştirir. Bir süre sonra ise Şehzade Bayezit ayaklandı. İran'a gitti. Şah ise barışı bozmamak için şehzadeyi katletti. Bu olayda ise yazarlar Şehzadeyi haksız bulurken , bazı yazarlar II. Selim'i bazı yazarlar ise Safevi Devleti'ni tahtta şehzade bırakmamak amacıyla komplo kurduğunu belirtir.
Mısır Kaptanı Piri Reis 1552'de Umman ve Basra üzerine 30 gemiyle çıktığı seferde, Hürmüz Kalesi'ni kuşatmıştı. Portekizlilerden aldığı haraç karşılığı kuşatmayı kaldırdı ve donanmasıyla Basra'ya döndü. Tamire muhtaç donanmayı orada bırakıp ganimet yüklü üç gemi ile Mısır'a döndü, gemilerden birisi yolda battı. Donanmayı Basra'da bırakması kusur sayıldığı için Mısır'da hapsedildi. Basra valisi Kubat Paşa'ya ganimetten istediği haracı vermemesi, Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşa'nın politik hırsı yüzünden hakkında padişaha olumsuz rapor verildi ve dönemin padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ın fermanı üzerine 1554'te boynu vurularak idam edildi.İdam edildiğinde 80 yaşının üzerinde olan Piri Reis'in terekesine devletçe el konuldu.
12. Seferini de (1553-1555) İran'a yaptı. Bu sefere Nahcivan Seferi de denir.Kanuni, Güney Azerbeycan'a gelince Şah sulh istedi, 1555 yılında yapılan Amasya Antlaşması'na göre Tebriz İran'a Bağdat ve Gürcistan'ın önemli bir bölümü Osmanlılar'a bırakıldı.
Son seferini (13. seferi) ise Zigetvar Beyi Zirini üzerine yaptı. 6 Eylül 1566'da öldü. Bir gün sonra ise kale düştü. Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra tahta II. Selim geçti.
Kişiliği
Kanuni, başarılı bir asker, kudretli olarak kabul edilen bir devlet adamı, eşine nadir rastlanan bir devlet teşkilatçısıydı. Kanuni ünvanını kanunları yenileyip ek kanunlar yapıp, bunlara önem verdiği için verildi.Osmanlı'nın her çeşit yapılanması bu dönemde yükseldi. Ayrıca başarılı bir şair olan I. Süleyman, Muhibbî veya vezin gereği nadiren de olsa Muhib, Sultan Süleyman, Meftûnî, Âcizî mahlaslarını kullandığı hacimli divanında tam 2779 adet gazel bulunmaktadır ki, Divan şairleri arasında en fazla gazel yazmış olan Zâtî'nin bile ulaştığı gazel sayısı 1825'tir. Kanuni böylece Divan edebiyatının gazel rekorunu kırmıştır.
I. Süleyman'ın en ünlü şiiri:
« Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi
Saltanat didükleri ancak cihan gavgasıdır
Olmaya baht u saadet dünyada vahdet gibi
Ko bu ıyş u işreti çün kim fenadur akıbet
Yâr-ı baki ister isen olmaya tâat gibi
Olsa kumlar sagışmca ömrüne hadd ü aded
Gelmeye bu şîşe-i çarh içre bir saat gibi
Ger huzur itmek dilersen ey Muhibbî fârig ol
Olmaya vahdet cihanda kûşe-i uzlet gibi »
I. Sultan Süleyman, kendinden önceki padişahlardan farklı olarak; fermanlarının başında kendini ve devletini daha çok överdi. Bir fermanının başlangıcı buna örnektir
"Ben ki Sultan-i salâtin-i zaman burhân-i havakın-i avân tâc-bahs-i husrevân-i cihan zillullâhi'1-meliki'l-mennân Akdeniz'in ve Karadeniz'in ve Rumeli'nin ve Anadolu'nun ve Şam ve Halep ve Karaman ve Rûm'un ve vilâyeti-i Dulkadriye'nin ve Diyârbekir'in ve Azerbaycan ve Van'ın ve Budun ve Tamisvar vilâyetlerinin ve Mısır'ın ve Mekke'nin ve Medine'nin ve Kudüs'ün ve Halilü'r-Rahmânin külliyen diyâr-i Arab’ın ve Yemen'in ve Bağdad ve Basra ve Cezayir vilâyetlerinin ve dahi nice memleketlerin ki âbâ-i kiram ve ecdâd-i izamim -enârallâhü berâhinehüm- kuvvet-i kahire ile fetheyledikleri ve cenabı-i celalet-meâbim dahi tig-i âtes-bâr simsîr-i zafernigârim ile fetheyledigim nice diyarın sultanı ve pâdişâhı hazret-i Sultan Bâyezıd oğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Süleyman Şah Hân'ım"
Zevceleri;
* Hürrem Sultan:Kanuni nikahla almıştır. Rus asıllıdır. 7 Şehzade ve 2 Kadın Sultan'ın annesi
* Mahidevran Sultan: Şehzade Mustafa'nın annesi
* Gülfem Hatun: Şehzade Murad'ın annesi
* Adı bilinmeyen bir eşi daha var olduğu sanılır. (Fülane Hatun olabilir)
Çocukları-(doğum sırasına göre):
* Şehzade Mahmud
* Şehzade Mustafa
* Şehzade Murat
* Şehzade Mehmet
* Şehzade Abdullah
* Mihrimah Sultan
* II. Selim
* Şehzade Bayezit
* Fatma Sultan
* Raziye Sultan
* Şehzade Cihangir
* Şehzade Orhan
