Amerikan Futbolu, Oyuna Başlama, Sayı Kazanma, Saha Birimleri ve Genel Kurallar
Oyuna Baslama
Oyun, para atışını kaybeden takımın 35. yardında duran topa ayakla yapılan bir vuruşla, topun rakibe teslim edilmesiyle başlar. Vuruşu para atışını kaybeden takım yapar. Yani para atışını kazanan takım topla ilerleme-hücum hakkı kazanır. Bu vuruşa Kick off denir. Bundan sonra üç durum söz konusudur.Top son çizgiyi geçip dışarı çıkarsa hücum takımının 20. yardına top konularak oyuna başlanır. Top saha kenarından dışarı çıkarsa hücum takımı isterse atışı tekrarlatır yada 20. yarddan başlamayı kabul eder. Top rakibin eline geçerse o kişi düşürülene kadar ilerler ve düştüğü yerden oyun başlar ancak topu tutan kişi eğer topu end zone içinde tutmuş ve dizini yere değdirmiş ise oyun 20. yarddan başlar. Buna "Touchback" denir.
Topu Oyunda ilerletme
Topa sahip olan takım, topun o an bulunduğu yerden 10 yard ileri götürmek için 4 hücum hakkı(down) vardır. Bir hücum topun yerden kalkıp topa sahip olan oyuncunun yere düşürülmesi, isabetsiz pas atılması veya touchdown ile oyunun durmasına kadar geçen süredir. Eğer hücum takımı 4 yada daha az hakta topu 10 yard ilerletebilirse, bir dört hak daha kazanır. Ancak üç hakta 10 yardı geçemezlerse 4. hak için yapabilecekleri üç şey vardır.
Punt: Hücum takımı kendi sahasının içindeyse (0-50 yard arasında ise) topa ayakla vurarak (degaj) rakip takıma teslim edebilir. Böylece rakip oyuncuyu engelleyerek topun rakip sahada kalması sağlanır.
Field goal: Hücum takımı rakip saha içindeyse topa yine ayakla vurarak Y şeklindeki kale direkleri arasından geçirerek sayı kazanabilir. 4. hakkını kullanarak gerekli mesafeyi geçmeye çalışabilirler. Böylece ya hücum sayı yapana yada topu kaybedene kadar devam eder.
Topu üç şekilde kaybedebilirler. Hücum 4 hakta 10 yardı geçemezse, "Turnover downs" olur ve top karşı takıma geçer. Bu durumda yerdeki topu iki takım oyuncuları da alıp ilerleyebilir. Buna "Fumble" denir. Pas olarak atılan topu yere değmeden yakalarsa interception olur. Topu kapan oyuncu düşürülene kadar ilerleyebilir.
Sayı Kazanma
Bir takımın sayı kazanabileceği dört yol vardır.Touchdown: Bir oyuncu topla rakip takımın end zone'una girer ya da end zoneda topu yakalarsa meydana gelir ve değeri 6 puandır. Touchdown Sonrası Sayı: Takım touchdown yapmış ise, rakibin üçüncü yardından ayakla yapılan bir vuruşla topun direklerin arasından geçmesiyle meydana gelir ve değeri 1 puandır. Ya da normal hücum edilerek touchdown yapılmaya çalışılarak 2 puan alınabilir. Field Goal: Ayakla yerdeki topa yapılan bir vuruşla topun direklerin arasından geçmesiyle meydana gelir ve değeri 3 puandır. Safety: Bir oyuncunun topla kendi end zone'u içinde düşürülmesiyle meydana gelir ve değeri 2 puandır.
Amerikan futbolunda kazanan takım oyun sonunda en fazla sayı yapan takımdır. Oyun süresi 15'er dakikalık 4 çeyrek sonunda toplam 60 dakikadır. Bir maç yaklaşık olarak 2,5 saat kadar sürer, çünkü zaman topun oyunda olmadığı anlarda durmaktadır. Sayı yapmak için çeşitli yollar vardr:Touchdown ya da TD (6 puan) - Rakip takmın End Zone' una topla girmekle kazanılır. Alan Golü (3 puan) - Topa ayakla vurarak rakip takımın kalesine sokmakla kazanılır. Safety (2 puan) - Topla hücum eden rakip takmın ofans oyuncusunu kendi end zone'unda düşürmekle kazanılır. TD sonrası extra puan (1 ya da 2 puan). Touchdown'dan sonra da sayı kazanmak olasıdır. Topla rakip takımın end zone' una tekrar girilirse 2 puan, ya da topa ayakla vurarak rakip takımın kalesine atılırsa 1 puan kazanılır. Genelde takımlar 1 puanlık vuruşu tercih ederler, çünkü 2 puanlık extra sayı denemesine göre başarı şansı daha fazladır.
Nasıl sayı yapılır?
Topu ve dolayısıyla takımı ilerletmenin birçok yolu vardır. Bu, havadan ya da yerden yapılabilir.
Yerden: Bir oyuncu topa sahip olduğu durumda rakip defans tarafından düşürülene dek koşarak ilerleyebilir. Bu oyun tarzı genel hatlarıyla Rugby' ye benzemektedir ancak arada önemli bir fark vardır; Amerikan Futbolunda takım oyuncuları topla koşan arkadaşlarına rakip defans oyuncularına blok koymak ve takım arkadaşlarına yol açmak suretiyle yardımcı olabilirler. Bu küçük fark oyuna önemli bir taktik heyecan katmaktadır.
Havadan: Oyun kurucu (QB) pas tutacak arkadaşları uygun bir açıklık elde edene kadar, önünde kendisine koruma yapan Guard' ların arkasında kalır ve en uygun zamanda pas atarak top tutucuyu topla buluşturmaya çalışır. (En spektaküler hareketler uzun paslardır) Bir futbol takımı offense, defense ve special team olmak üzere 3 takımdan oluşur. Hem offense hem de defense'de görev alan oyuncular çok azdır. Ofans topla hücum ederek ilerlemeye ve sayı kazanmaya çalışır. Defansın görevi ise hücum eden ofansı durdurmaktır. Özel takımlar ise sadece özel birkaç durumda sahaya girerler, bu konuya daha sonra değineceğiz. Kickoff: Oyunun başlangıcında topa ilk sahip olacak takımın ya da topa ilk vuracak takımın belirlenmesinde para atışı kullanılır. Para atışı sonunda topa vuracak ya da topu karşılayacak takım belirlenir. Bu vuruşun amacı, topu karşılayacak olan takımın oyuna nereden başlayacağının belirlenmesidir. Topu karşılayacak olan takım hazırlanır ve diğer takım topa vurarak rakip alanda mümkün olduğunca uzağa atmaya çalışır. Topu karşılayan takımın bir oyuncusu topu tutar ve arkadaşları ile belirledikleri taktik doğrultusunda ilerlemeye başlar. Rakip takım da mümkün olduğunca kendi end zone' larından uzakta durdurmak isteyecektir. Topla ilerleyen oyuncu dizini yere koyduğunda, rakip takım tarafından düşürüldüğünde veya topu ilk aldığında yerinde sabit kaldığında oyun durur ve topu karşılayan takımın ofans takımının oyuna nereden başlayacağı belirlenmiş olur. İşte oyunun şu ana kadar anlattığımız evresindeki oyuncular özel takım oyuncularıdır. Kickoff vuruşundan sonra özel takımlar sahadan çıkar ve topu karşılayan takımın ofans takımı, topa vuran takımın da defans takımı sahaya girer.
Sahadaki Birimler
Ekipler oldukça özelleşmiş oyunculardan kuruludur ve topun kontrolü her zaman hücum takımındadır. Oyun her zaman aynı şekilde başlar: Ofans takımından bir oyuncu (center) bacaklarının arasından topu oyun kurucuya verir (snap) ve tüm oyuncular hareketlenir. Top yerden kalkana dek hücum takımında yalnızca bir kişi hareket edebilirken, defans takımında herkes hareket edebilir. Ofansta The Quarter Back (QB) topu koşu oyuncularına Running Back (RB,HB,FB) elden verme ya da pas tutuculara Wide Receiver (WR), Tight End (TE), Running Back (RB,HB,FB) pas atma opsiyonuna sahiptir.
Çizgi adamlar; Offensive Line (OL) pas atacak olan QB' yi koruma ya da koşacak RB' e yol açma görevinden sorumludurlar. Her snap' ten önce "Huddle" adı verilen ve ofans takımının tek bir atak için taktik belirlemek üzere toplandığı 40 saniyelik bir mini toplantı vardır ve huddle sonucunda, top kalktıktan sonra her ofans oyuncusu ne zaman nereye gideceğini ve diğer arkadaşlarının da ne yapacağını bilir.
Defensive Back' ler (DB); savundukları alanı uzun paslara karşı korurlar. Onlar savunma takımının son bariyerleridir. Savundukları Wide Receiver' lar kadar süratli ve gerektiğinde onları düşürebilecek kadar güçlü olmalıdırlar. Linebacker' lar (LB) ise RB' leri savunurlar ve kısa paslar engellerler. Savunma oyuncuları (DL) ise hücum çizgi adamlarına karşı oynarlar ve hem koşu oyunlarını engellemeye hem de QB' nin pas atmasını engellemeye çalışırlar.
Özel Takım; Vurucu Place Kicker (PK) topa vurarak kale direkleri arasından geçirmeye ve sayı kazanmaya çalışır ya da kickoff vuruşunda topu olabildiğince uzağa göndermeye çalışır. Punter ofans takım topu kaybetmeyi riske etmek istemediğinde, topu mümkün olduğunca uzağa atarak defans takımına teslim eder ve hücum hakkı el değiştirir.Amerikan Futbolu son derece stratejik ve fiziğe dayalı sert bir spordur. Oyuncular kask ve shoulder-pad içinde etkileyici görünür hatta gladyatörlere benzerler. Ancak bunlara rağmen Amerikan Futbolu bir gladyatör sporu değildir. Kesin çizgilerle belirli net ve katı kurallar vardır. Bu kurallara uyulmasını sağlamak için, sahada 7 tane hakem görev yapmaktadır.
Genel Kurallar
Bu oyunun temeli birkaç basit kurala dayanmaktadır:
Bir touchdown yapabilmek için (TD), topu 10 yard (9,15 m.) ileri taşımak gerekir. Bir takımın 10 yard kazanmak için 4 hakkı (down) vardır. Eğer, hücum takımı 4 hakta en az 10 yard kazanabilirse, hücum hakkını kullanmaya devam edebilir. Diğer taraftan 4 hakta 10 yard kazanılamazsa, hücum hakkı rakip takımın ofans takımına geçer, 10 yard kazanamayan ofans takımı sahayı terkeder ve kendi defans takımı sahaya girer. Eğer hücum eden takım son hakkında da 10 yard kazanamayacağını düşünüyorsa ve kendi end zone'una çok yakınsa, o zaman punt yaparak topu kendi end zone' undan uzağa gönderir ve hücum hakkını rakip takıma bırakır. Bu durumda takım topu kaybetmiştir. Ancak en azından topu mümkün olduğunca uzağa göndererek topu karşılayan rakip takımı kendi end zone' undan uzaklaştırarak alan ve zaman kazanır...
