Atatürk'ün Ankara'daki Son Günü

KENDİ ADINI TAŞIYAN BULVARDA:

Atatürk Bulvarı’nın ortasındaki kestane ağaçları yemyeşil olmuştu On dört yaşındaki Reşat Önat hem okuyor, hem de Kocabeyoğlu Pasajı’nın az ilerisinde, şimdi Çocuk Esirgeme Kurumu binasının bulunduğu köşede, dayısı Hilmi Öz’ün, Ankaralıların uğrak yeri olan Özen Pastanesi'nde çalışıyordu Kimi zaman kasada duruyor, kimi zaman da arkadaki - sonradan adı İzmir Caddesi olarak değiştirilecek - Uçar Sokak’ta, arkadaşlarıyla top oynuyordu

Genç Cumhuriyet’in, genç başkentine devletin idaresi için bir kültür göçü olmuş, Ankara ülkenin dört bir yanından aileleriyle gelen memurlarla dolmuştu Doğal olarak Ulus artık konut açısından yetersiz kalmış; yepyeni bir yerleşim alanı olarak küçük şirin evleri, muntazam sokakları, yemyeşil parkları, geniş bulvarı, tek tük arabaları, yepyeni dükkanlarıyla Yenişehir semti oluşturulmuştu

Özen Pastanesi, sıradan vatandaşından, bakanlarına kadar birbirini tanıyan, yolda selamlaşan, tertemiz giyimli Ankara’nın yeni sakinlerinin sık sık uğradıkları işlek bir pastaneydi Şoförleri değil, bakanların kendileri alış veriş ederlerdi 25 Ekim 1937’de başbakan oluşundan on gün sonra, Celal Bayar da bizzat Özen’e gelmiş, gelişi Ulus Gazetesi’nde haber olmuştu

Kimi öğlen, küçük Reşat kasada durur, müşteri yoğunluğundan babasının telefonuna dahi bakamazken; kimi gece yarısı Özen kapanırken de, hem Vali, hem de Belediye Başkanı olan Nevzat Tandoğan, dışarıda kestane ağaçlarının sulanması işini gizlice denetler; kaytaran işçileri, elindeki bastonuyla fena halde haşlardı Aynı Vali Tandoğan, şehrin umumi tuvaletlerini de bizzat teftiş ederdi

O, şehrin gözü gibi bakılan kestane ağaçları, ileride bulvarın genişletilmesi amacıyla bir gece içerisinde kesiliverecek, sabah bulvardan geçen Ankaralılar arazözlerden tenekelerle su taşınarak büyütülmüş ağaçlardan geride bir küçük dal dahi göremeyeceklerdi Kestane ağaçlarının kesilmesi de, semte adını verecek havuzlu – parklı tepesinde ay’lı Kızılay Binası’nın yıkılması da, bulvar tarihinin hüzünle hatırlanacak olaylarındandı

Özen Pastanesi’nin yanında Vehbi Koç’un dört katlı bir binası vardı Bu binanın ikinci katında pastanenin iyi müşterilerinden, Celal Bayar Kabinesinin Milli Müdafaa Vekili Saffet Arıkan ikamet etmekteydi 1938 yılında, devletin bir bakanının telefonuna, adı ve soyadından Ankara Telefon Rehberi’nden ulaşılabilmekteydi Saffet Bey’in numarası 6207’ydi

26 Mayıs 1938 Perşembe günü ikindi, tam devlet dairelerinin dağılma saatiydi Ankara’nın o zaman sanki daha kurak, daha sıcak yazı daha başlamamış, Ankara daha boşalmamıştı Pastaneye o bölgenin emniyetinden sorumlu 1 Şube taharri memurlarından Cemal Bey geldi; küçük Reşat’a, dayısı Hilmi Öz’ün nerede olduğunu sordu: Bir “misafir” gelecekti

Bir koşuşturma oldu – gelecek misafir Atatürk’tü

Saffet Arıkan hastaydı ve Atatürk eski arkadaşına geçmiş olsun ziyaretine gelecekti

Atatürk, Koç’un binasının önünde yaveriyle aracından indi ve binaya ilerledi Aslında Adana – Mersin gezisinden daha iki gün önce dönmüştü ve kendisi de hastaydı Hastalığı 30 Mart 1938’de, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği’nce de resmi bir bildiri ile açıklanmıştı

Daha sonra Cemal Bey, Reşat Önat’a anlatmıştı;

Atatürk çok halsizdi ve merdivenlerden ikinci kata çıkarken çok zorlanmıştı Çevresindekilere:

- Biliyorum bu bina Vehbi Koç’un; ona söyleyelim de buraya bir asansör yaptırsın demişti

Daha sonra yatmakta olan Saffet Arıkan’ın yanına gidip oturmuş ve sohbete başlamıştı Asansörün olmayışının şikayetini ona da yapmıştı

Atatürk her bakanına özel “Limoges” kahve fincanı armağan ederdi Ani bir ziyaret olduğu için kahve yapacak adam yoktu Özen’e haber ve özel fincanlar gönderilmişti – kahve yapılması isteniyordu Bir de garson istenmişti Garson Özen’in kısa boylu, sarışın garsonu Yusuf olacaktı

Cemal Ağabey’i Reşat’a:

- Hadi sen de gel, belki sen de içeri girersin demişti

Cemal Ağabey, Yusuf ve Reşat kapının önüne geldiklerinde Yusuf’un eli ayağı titremeye başlamış, bunun üzerine Cemal tepsiyi Yusuf’un elinden alıp Reşat’a uzatmıştı

Reşat’la birlikte içeriye girdiklerinde Reşat Önat hiç karşıya bakamıyordu Kafası önüne eğik ilerliyor, Atatürk’ün yanına geldiğinde Atatürk sohbetini kesip Reşat’a bakıyor ve parmağıyla işaret ederek:

- Gel çocuk diyordu

Kahveyi alıp koyarken Reşat hala Atatürk’ün yüzüne bakamıyordu Zaten Özen’in müşterisi olan Saffet Arıkan, Reşat’ı çok iyi tanıdığından haline kıs kıs gülüyordu

Ve Ata’nın yüzünü gördü; yüzü balmumu gibiydi, hasta olduğu belliydi

Sonra Reşat yavaş yavaş geri çekildi – adet üzerine kapıda beklemeye başladı Atatürk döndü:

- Git çocuk dedi

Reşat Önat dışarı çıktı – sanki bir rüyadaydı

Atatürk, on on beş dakika sonra dışarı çıktı; yine zorlukla merdivenlerden aşağıya indi

Bu halsizlik Atatürk’ün bir asansöre ne kadar gereksinimi olduğunu ortaya çıkarmıştı Bu yüzden o yaz Hipodrom’daki geçit alanına bir ek bina yapılacak; 29 Ekim törenlerinde Atatürk’ün çıkabilmesi amacıyla içine bir de asansör konacaktı Hatta o tarihe kadar iyileşemeyebileceği düşünülerek, halka moral olsun diye – geçit törenini ayakta izliyormuş görünümü verecek - özel yüksek bir koltuk imal edilecekti

Ancak 26 Mayıs, Atatürk’ün Ankara’daki son günü idi

ve ne o asansörü, ne o koltuğu, ne olabilmeyi çok arzuladığı 29 Ekim geçit törenini, ne de Ankara’yı bir daha görebilecekti

Atatürk, kendi adını taşıyan bulvara çıktığında, beraberindekilerle; Özen Pastanesi’nin yanından hemen arkadaki Uçar Sokak’a geçti Şimdiki Galatasaraylılar Lokali’nin olduğu yerde, bahçe içindeki bir evde oturan ve o da çok hasta olan, Özen Pastanesi’nin müşterilerinden İktisat Vekili Şakir Kesebir’e ziyarete gitti

Daha sonra da yapımı 30 Ocak 1937’de bitmiş olan Ankara Tren Garı’na gidildi Vedalaşıldı ve trenle sevgili Ankara’sından Balıkesir’e hareket etti Oradan da Bandırma üzerinden vapur ile İstanbul’a gidecek, tedavisine Savarona Yatı'nda devam edilecekti

Gidiş, o gidiş oldu

Aynı gara bir daha; 20 Kasım 1938 Pazar günü, saat 10:00’da, bir şehir, bir ulus ağlarken, Türk Bayrağı’na sarılı olarak gelebilecekti

(Ve aradan yıllar geçiyordu;

2005 yılına gelindiğinde yaşlı Reşat Önat, Vehbi Koç’un dört katlı binasının yerine yapılan kocaman binanın altında bulunan Koçbank şubesindeydi

Bütün hatıralar yeniden canlanırken, yaşlı bedeni ile merdivenlerden güçlükle bankanın ikinci katına çıkıyordu

İşlemleri bittikten sonra yine merdivenlerden aşağıya indiğinde, duvarda asılı Vehbi Koç’un gülen yüzlü fotoğrafına bakıyor ve çevresindeki gençler garip garip ona bakarken yüksek sesle:

- Eee, Vehbi Amca; sen daha hala asansörü yaptırma diyerek tebessüm ediyordu)