Baş ağrısı-migren

Bilindiği gibi baş ağrısı çok sık rastlanan yakınmaların başında yer almaktadır. Buna karşın tanı ölçütlerini oluşturacak nesnel belirtiler, bulgular yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, baş ağrısı yakınması olan insanlar bedensel, ruhsal, toplumsal bir bütün olarak değerlendirilmeli, ağrının bütün ayrıntıları, özellikleri üzerinde durulmalıdır.

Özellikle, merkezi sinir sisteminde, organik beyin hastalıklarına, ruhsal bozukluklara yol açan oluşum nedenleri araştırılma- lı, bunun dışında, bütün sistemlere ilişkin bozukluklar, hastalıklar göz önünde tutulmalıdır. Migren dışında, migrene benzeyen baş ağrısı yakınmaları arasında gerginlik baş ağrısı, küme (clus- ter) baş ağrısı, kan basıncının yükselmesine bağlı baş ağrılan, travma sonrası baş ağrısı ve diğer baş ağrıları sık görülür.

Gerginlik baş ağrısı:Enseden başlar, başın arka bölümüne yayılır. Birkaç saatten birkaç haftaya kadar sürer. Özellikle, aşırı endişe, kaygı, kızgınlık, öfke ruhsal çöküntü nedeniyle boyun kaslarının aşırı kasılması sonucu ortaya çıktığı gibi, boyun kaslarında fibromiyozit ve boyun omurlarında kireçlenme de bu tip ağrıların oluş nedenleri arasında bulunabilir.

Küme, demet (cluster) baş ağrısı:Bu tip baş ağrılan birbirini izleyen nöbetlerle ortaya çıkan, çoğunlukla gece gelen, iki üç saat süren bir gözün arkasından başlayan, delici, şiddetli ağrılardır. Ağrı sırasında, ağrılı tarafta terleme, kızarma, göz yaşarması, burun akıntısı, göz kapağında şişme, düşme, gözde kızarma, yanma, göz bebeğinde daralma gibi fizyolojik belirtiler yanında aşın endişe, kaygı, sıkıntı, ölüm korkusu gibi ruhsal belirtiler bulunabilir.

Migren (Migraine) (eski Yunanca Hemicrania):Nöbet nöbet gelen, delici, şiddetli baş ağrısı olup fizyolojik ve ruhsal belirtiler, bulgular, yakınmalarla birlikte ortaya çıkar. İki üç saat-ten bir güne kadar süren migren nöbetleri yılda birden da iki üç kereye kadar değişen bir sıklık içinde yineler. Migren, çok sık rastlanan bir yakınma olup, genel olarak ergenlik çağında başlar. Kadınlarda daha sık görülür.

Migren; kafatasının içinde ve dışında bulunan damarların genişleyip daralmasına bağlı olarak, zaman zaman ortaya çıkan genellikle bitkisel sinir sistemi belirtileriyle, bulgularıyla, yakınmalarıyla birlikte bulunan bir baş ağrısı tipidir.

Tanı: Baş ağrıları arasında klasik migren tanısı koyabilmek için aşağıda sıralanan belirti, bulgu ve yakınmalann bulunması gereklidir.

Baş ağrısından önce görme alanında skotom ve/ya da değişik sinir sistemi belirti ve bulguları.

Birden bire başlayan ve yaklaşık bir saat içinde doruk nokta- sına erişen çoğunlukla başın bir yarısında ortaya çıkan şiddetli baş ağrısı.

Çoğu kez ağrının şiddetli olduğu baş yarısının karşısında gözde, görme alanında skotom ve/ya da değişik sinir sistemi belirtileri bulguları.

Çoğu kez ağrılarla birlikte başlayan bulantı ue kusma.

Dört-altı saat süren ağrı.

Ağrının ergotamin ile azaltılması ya da geçmesi.

Baş ağrısı nöbetleri sırasında duygulanım değişmeleri, endişe, kaygı, korku, panik gibi duygu durumlarının etkinlik kazanması.

Başağrısı nöbetlerinin başlangıcında ue yayılmasında zaman zaman ortaya çıkan yer değişiklikleri.

Soy geçmişinde migren ya da benzeri başağrısı nöbetleri bulunan bireylerin bulunması.

Özgeçmişinde duyarlı ruhsal yapı ve çevre koşullarından çabuk ve kolay etkilenen bitkisel sinir sistemi.

Doğal ya da toplumsal kaynaklı zararlı etkenler ve stres.

Migren nöbeti: Başlangıç, migren ağrısı ve ağrı sonrası olmak üzere üç dönemden oluşur. Başlangıç döneminde ayrıya öncülük eden, on beş - yirmi dakika süren, silik, soluk sinir sistemi belirtileri görülebilir.

Migren nöbetleri, hafif, orta, ağır ve şiddetli olabilir. Genel olarak, basit, karmaşık, klasik migren tipleri ayrılmıştır.

Basit migren nöbetinde, başlangıç belirtileri çok hafif geçer ya da görülmez. Tipik migren belirtilerinin yanı sıra, burun boşluklarında, ödem, şişme ve burun akıntısı olabilir.

Karmaşık migren nöbetinde, merkezi sinir sistemi ile ilgili belirti ve bulgular ortaya çıkar. Özellikle, göz kaslannı ve beden yarısını tutan gelip geçici felçler sık görülür.

Klasik migren tipinde, migren tanı ölçütlerinde yer alan belirtiler, bulgular yakınmalar görülür.

Çoğunlukla gençlik çağında kızlarda ve kadınlarda görülen başdönmesi, kulak çınlaması, dengesizlik, yürüme kusuru, bayılma gibi belirtilerin de ortaya çıktığı baziler arter migreni adını alan bir migren tipi de vardır.

Bu migren tipleri, kişilik yapısına, kişinin içinde bulunduğu doğal ve toplumsal ortama göre değişik biçimler ve renkler kazanabilir.

Saldırgan (agreslf) tipte migren nöbetleri: Bu tip nöbetleri olan migrenli hastalarda migren nöbeti bir kızgınlık ve öfke belirtisi olarak ortaya çıkar. Başka bir deyişle, bir kızgınlık ve öfke belirtisinin yerini alır.

Çocuklarda ve gençlerde, aşırı çalışma, sınav hazırlığı, sınav sonu başarısızlığı, ev ve işyerine ilişkin çatışma ve tartışmalar sonucu ortaya çıkan migren nöbetleri bu tip migren baş ağrıları arasında yer alır.

Dinlenme (recuperative) tipte migren nöbetleri: ( nöbeti olan migrenli hastalarda migren nöbeti, dinlenme sırasında ortaya çıkar. Migren nöbetlerinin ortaya çıkmasında, özellikle gevşeme, rahatlama rol oynar. Bu tip nöbetlere “hafta sonu ağnsı” adı da verilir. Migren nöbeti olanlann, yaklaşık yansında hafta sonu ya da tatil başlangıcında bu tip nöbetlerin ortaya çıkî.ğı saptanmıştır. Bu nöbetlerin ortaya çıkışında, çalışma dönemlerinin başansızlıklannın hatırlanmasının, amaçlara erişememenin, beklentilerin gerçekleşmemesinin rol oynadığı ileri sürülmüştür.

Kimi araştırıcıya göre de bu nöbetlerin nedeni, dinlenme öncesi, aşırı çalışma ve çabaya bağlanmıştır.

Kendi kendini cezalandırma (auto-punition) tipinde migren nöbetleri: Bu tip nöbetler ruhsal çöküntüden önce ortaya çıkan, kendini küçük görme, suçlama düşünceleri döneminde görülür. Ruhsal çöküntüye ilişkin duygulanım, düşünce belirtileri tam olarak ortaya çıktığında bu tip nöbetler kaybolur.

Gerileme (regresslvlte) tipte migren nöbetleri.Bu tip migreni olanlarda migren nöbeti, kişiyi zorlayan çevreden ortamdan kaçıp kurtulmak amacına yönelik olup, ağrının başlamasıyla hasta kendini zorlanmadan kurtaracak, akla uygun ve geçerli bir neden bulmuş olur.

Yarışma, rekabet (emulatif) tipte migren nöbetleri: Bu tip migreni olanlarda nöbetler yarışmanın yarattığı ruhsal endişe ve kaygının, bedensel gerginliğin sonucu ortaya çıkar.

Parçalanmış (dissociatif) tipte migren nöbetleri:Bilinçaltı derin bir çatışmanın yarattığı endişe ve kaygı sonucu oluşur. Duygu dönüşümünün ya da kişilik ayrışmasının sonucudur.

Migren tipinde baş ağrılarının zorlanmadan sonra ortaya çıktığı, migrenle, zorlanma (stres) arasında sıkı bir bağlantı, yakın bir ilişki olduğu bütün herkes tarafından kabul edilmiştir