Cilt Sanatı Başlıca Üslupları Nelerdir?
Kuruyan sırta biçim verilmesiyle ve formaların kapak takılmadan önce sırt dışındaki üç kenarının kırpılmasıyla, kitabın cilt gövdesi, sırt uçlarına “başlık” dikilerek hazır duruma gelir. Sonra, cildin “kapaklanma” işlemine geçilir. Cilt kapakları deri, mukavva, bez, ipek olabilir. Bazı ciltlerde, bu malzemelerin ikisi bir arada kullanılır. Kapak ve sırt dikimlerine göre, ciltler çeşitli türlere ayrılır. Genelde büyük farklılık göstermemekle birlikte, ciltçilikte ulustan ulusa değişen üslup farklılıkları gözlenir. Cilt sanatında görülen başlıca üsluplar ile bunların yayıldıkları alanlar şöyle sıralanabilir:
Hatayi: Kâşi, Dihlevi, Horasan ve Buhara;
Herat : Herat, İsfahan, Şiraz;
Arap : Halep, Şam ve El-Cezire;
Rumi : Selçuk sanat merkezleri;
Magribi : İspanya, Sicilya ve Fas;
Türk : Diyarbakır, Bursa, Edirne, İstanbul.
7. ve 12. yy’lar arasında Memlük, Arap, Rumi ve Magribi üsluplarına özgü değerli ciltlerin dünya sanat merkezlerinin müzelerini süsledikleri bir gerçektir; ama daha sonraki yüzyıllarda bu üsluplar gerilemiş, buna karşılık Orta Asya, İran ve Türk ciltçiliği günden güne gelişerek, özellikle 15. ve 16. yy’larda en parlak dönemine ulaşmıştır.
Kuruyan sırta biçim verilmesiyle ve formaların kapak takılmadan önce sırt dışındaki üç kenarının kırpılmasıyla, kitabın cilt gövdesi, sırt uçlarına “başlık” dikilerek hazır duruma gelir. Sonra, cildin “kapaklanma” işlemine geçilir. Cilt kapakları deri, mukavva, bez, ipek olabilir. Bazı ciltlerde, bu malzemelerin ikisi bir arada kullanılır. Kapak ve sırt dikimlerine göre, ciltler çeşitli türlere ayrılır. Genelde büyük farklılık göstermemekle birlikte, ciltçilikte ulustan ulusa değişen üslup farklılıkları gözlenir. Cilt sanatında görülen başlıca üsluplar ile bunların yayıldıkları alanlar şöyle sıralanabilir:
Hatayi: Kâşi, Dihlevi, Horasan ve Buhara;
Herat : Herat, İsfahan, Şiraz;
Arap : Halep, Şam ve El-Cezire;
Rumi : Selçuk sanat merkezleri;
Magribi : İspanya, Sicilya ve Fas;
Türk : Diyarbakır, Bursa, Edirne, İstanbul.
7. ve 12. yy’lar arasında Memlük, Arap, Rumi ve Magribi üsluplarına özgü değerli ciltlerin dünya sanat merkezlerinin müzelerini süsledikleri bir gerçektir; ama daha sonraki yüzyıllarda bu üsluplar gerilemiş, buna karşılık Orta Asya, İran ve Türk ciltçiliği günden güne gelişerek, özellikle 15. ve 16. yy’larda en parlak dönemine ulaşmıştır.
