Çingenelerde Dans

Türkiye çingeneleri, dans ve dansözlükte kendilerini kabul ettirmişlerdir. Bilhassa çingenelerin geliştirdikleri "Roman Oyun Tarzı" büyük bir beğeni kazanmıştır. Yediden yetmişe bütün çingeneler bu oyunu bilmekte, her düğün ve eğlencede keyifle oynamaktadırlar. Bir çingene düğününde çalgıcılar da dahil olmak üzere, düğüne iştirak eden bütün insanlar aynı anda oynamaktadırlar.



Bu oyun; oldukça kıvrak ve hareketli bir yapıya sahip olup, bel, kalça, bacak ve ayakların ustalıkla kullanıldığı ritmik bir danstır. Bu dansın en önemli hususiyeti bütün vücudun ahenkli ve uyumlu bir şekilde hareket etmesi ve özellikle de bel, göbek ve kalça hareketlerinin ustalıkla kullanılmasıdır. Erkek olsun, kadın olsun bütün oyuncular bacak, kalça, bel ve göbek hareketlerini zevkle yapmakta ve hem oynayan, hem de seyreden aynı derecede keyif almaktadır.

Dansözlük çingene kızlarının severek icra ettikleri en önemli mesleklerden biri olmuştur. Onlar, yerli halkın düğün ve eğlencelerinde para karşılığı dans etmektedir. Çalgıcılar genellikle baba, ağabey, kardeşler ve yakın akrabalardan oluşurken, dansöz de genellikle evin kendi kızıdır. Onların dansözlük eğilimleriyle ilgili zikre değer bir diğer örnek ise, Aydın'ın Nazilli İlçesi'nde çingenelerin yoğunlukta bulundukları Kuşbazlar Mahallesi'nde her evin önünde rengi, boyu, kıvraklığına varıncaya kadar evsafları verilen "dansöz bulunur" levhalarının yazılı olmasıdır. Bu mahallede istenilen özelliklere göre çalgı takımı ve dansöz bulunur levhalarını gördüğümüzde oldukça şaşırmıştık. Lâkin geçimlerini müzik ve dansla sağlayan, eğlendirirken eğlenmesini de bilen bu insanlar için evlerinin önüne her türlü müzik ihtiyacına cevap verilir meyanında levha asmak, gayet normal bir uygulama olarak görülmektedir.

Macar çingeneleri de tıpkı Türk çingeneleri gibi kendi dans çeşidini oluşturmuştur. Alman çingenelerinde Türk ve Macar çingenelerindeki gibi özel bir tarz dans ve oyun çeşidinin olmadığını müşahede ettik. Lâkin Avrupa'nın diğer yörelerinde bilhassa turistlerin büyük bir beğenisini kazanan "Flamenco" müzik ve dansının, çingeneler tarafından ustalıkla uygulandığı görülmektedir. İspanyol Gitanoları, dünyanın en iyi "Flamenco Danscısı" olarak gösterilmektedir. İspanya'daki "Karmen" tiplemesi bu dansın bir ürünüdür. Batı'da çingenelerce uygulanan bu dans ve müzik tarzının, çingene kültürünün bir ürünü olmadığı, bilakis yerli halk müzik ve danslarının çingene yapısına uyarlanması neticesinde oluştuğu kabul edilmektedir. Bu da, çingenelerin yaratıcılıktan ziyade, koruyucu ve yabancı unsurları kendilerine özgü şekillere büründürmekte mahir olduklarını göstermektedir.

Çingenelerin dans ve dansözlük konusundaki ustalıkları gerçekten hayranlık uyandırıcıdır. Roman Oyun Tarzı dansı, geleneksel ve ahenkli hareketleriyle her yaştan insanın ilgisini çekmektedir. Bel, kalça, bacak ve ayakların ustalıkla kullanılmasıyla yapılan bu ritmik dans, çingenelerin kültürünü ve yeteneklerini yansıtmaktadır.

Dansın her aşamasında vücudun ahenk içinde olması ve özellikle bel, göbek ve kalça hareketlerinin ustalıkla kullanılması, bu dansın benzersizliğini ortaya koymaktadır. Erkek ve kadın oyuncuların keyifle yaptığı bu dans, izleyenleri de aynı derecede etkilemektedir.

Dansözlük, çingene kızlarının önemli bir mesleği haline gelmiştir. Para karşılığında halkın düğün ve eğlencelerinde dans eden bu kadınlar, kültürlerine ve becerilerine katkıda bulunmaktadır. Müzik çalgıcılarının genellikle aile içinden seçilmesi ve dansözlerin ise genellikle evin kızı olması, bu geleneğin aile içi bir işbirliğiyle devam ettiğini göstermektedir.

Çingenelerin kendi dans tarzlarını oluşturması, kültürlerinin zenginliğini ve yaratıcılığını ortaya koymaktadır. Macar çingeneleri de kendi dans çeşitlerini geliştirirken, Avrupa'da da çingenelerin Flamenco dansını ustalıkla icra ettiği görülmektedir. Bu dans ve müzik tarzlarının çingeneler tarafından adaptasyonu, kültürlerin kendi renklerini ve özgünlüklerini koruyarak farklılaştırma konusundaki maharetlerini göstermektedir.

Çingenelerin müzik ve dans konusundaki yetenekleri, kültürlerinin derinliklerini ve çeşitliliğini yansıtmaktadır. Dansın ve müziğin insanları bir araya getirip eğlendirmesi, çingenelerin toplumsal birliğini ve kültürel değerlerini önemli ölçüde yansıtmaktadır.