~meLek~
GalataSaray'ım
Ailedeki huzursuzluk ve evde sık yaşanan sorunlar büyüme hormonunun yetersiz salgılanmasına bu da çocuğun kısa boylu kalmasına yol açabiliyor.
Ailevi boy kısalığı veya yapısal büyüme gecikmesi gibi etkenler boyun yeterli oranda uzamamasına yol açan en önemli nedenleri oluştursa da psiko-sosyal ortam da son derece önemli. Çünkü uzmanlara göre ailedeki huzursuzluk ve sorunlar çocukta büyüme hormonunun yetersiz salgılanmasına neden olabiliyor.
Günümüzde çeşitli etkenler nedeniyle yeni neslin daha uzun olduğu gözlense de kısa boy hala sıkça rastlanan bir sorun. Anne babanın kısa boylu olması özellikle ilk 3 yılda yetersiz beslenme hormonal sorunlar solunum ve kalp gibi kronik hastalıklar boyun yeterli oranda uzamamasına yol açan en önemli nedenleri oluşturuyor.
Çocuk ve Ergen Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz çocuğun sağlıklı büyümesinde içinde bulunduğu psiko-sosyal ortamın da son derece önem taşıdığına dikkat çekerek "Anne ve/veya baba yoksunluğu özellikle aile içindeki huzursuz ortam evde sıkça yaşanan sorunlar büyüme hormonunun yetersizliğine neden oluyor bunun sonucunda da çocuk kısa boylu kalabiliyor" uyarısında bulunuyor.
BÜYÜMEYİ HİPOFİZ BEZİ SAĞLIYOR
Büyümeyi düzenleyen hormonların başında hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu ve tiroit bezinden salgılanan tiroit hormonu geliyor. Tiroit fonksiyonları normal olan bir çocukta büyüme hormonu ve büyüme hormonu bağımlı büyüme faktörleri kemik uçlarında yer alan büyüme plağına etki ederek büyümeyi sağlıyor.
SEVGİSİZ VE İLGİSİZ KALMAK KISA BOY NEDENİ
Bilimsel çalışmalar; yuvada yaşayan çocuklarda büyüme hormonu salgısının yavaşladığını uygun aile ortamı sağlandıktan sonra bu çocuklarda büyüme hormonu salgısının arttığını ortaya koyuyor. Bu tür çalışmalar sevgi yoksunluğunun büyüme hormonu salgılanmasının azalmasında önemli olduğunu gösteriyor. Bu nedenle çocuklara mümkün olduğunca ideal bir aile ortamı oluşturmak gerekiyor.
ÇOCUKLARIN BOYU NEDEN KISA KALIYOR?
• Boy kısalığının yüzde 80'ini ailevi boy kısalığı veya yapısal büyüme gecikmesi oluşturuyor.
• Kronik böbrek kalp karaciğer hastalıkları ve kansızlık gibi sistemik kronik hastalıklar da boyun kısa kalmasına neden oluyor.
• Tiroit ve büyüme hormonu eksikliği böbrek üstü bezi hormon fazlalığı ve erken ergenlik gibi hormonal sorunlar da çocuğu kısa bırakabiliyor.
• Psiko-sosyal nedenler boy uzamasında etkili olan bir diğer faktör.
PANTOLONU ERTESİ YIL KISA GELMELİ
Yıllık büyüme hızı yaş gruplarına göre değişiyor. Bebeğin ilk yılda 25 santim ikinci yılda 10-12 santim 3 ve 4. yıllarda 6-8 santim ergenliğe kadar olan dönemde de yılda 55-6 santim uzaması bekleniyor. Ergenlik döneminde ise büyüme sıçraması oluyor ve bu süreçte toplam 20-25 santimlik bir boy kazancı elde ediliyor. Rutin çocuk muayeneleri sırasında boy takip çizelgesine bakılarak çocuğun yeterli düzeyde uzayıp uzamadığı tespit ediliyor. Yanı sıra çocuğun boyunun yeterli düzeyde uzamadığını gösteren çeşitli işaretler de oluyor. Bir önceki yılda çocuğun vücuduna uygun olan giysi örneğin pantolon veya etek boyu ertesi yıl da uyuyorsa yani küçük gelmiyorsa bu durumun uyarıcı bir işaret olarak görülmesi gerekiyor. Büyüme hızının altında boy artışı fark edildiğinde de büyümenin değerlendirilmesi için mutlaka bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurmak gerekiyor.
TEDAVİ İLE İDEAL BOYA ULAŞMASI SAĞLANABİLİR
Boy kısalığı bu soruna yol açan patolojik bir durum saptanır ve tedavi edilirse kader olmaktan çıkabiliyor. Tedavide amaç çocuğun ideal boya yaklaşmasını sağlamak. Çocuk ve Ergen Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz boy kısalığında altta yatan soruna yönelik tedaviler uygulandığını belirterek "Örneğin bir bağırsak emilim kusuru ya da tiroit hormonu eksikliği varsa bu hastalıklar tedavi ediliyor. Hastalık ortadan kalkınca çocuğun boyu yeniden uzamaya başlıyor. Eğer boy kısalığı nedeni büyüme hormonunun eksik salgılanması ise ancak o zaman büyüme hormonunu yerine koyma tedavisi uygulanabiliyor. Gerçek büyüme hormonu eksikliği vakalarında bu tedavi ilk yıllarda oldukça iyi yanıt veriyor. Öyle ki çocuk bir yılda 10-12 santim uzayabiliyor. Ancak altta yatan neden ne olursa olsun tedavide başarılı olunabilmesi için erken dönemde bir hekime başvurmak şart" diye konuşuyor.
BOY KISALIĞINI ÖNLEMEK İÇİN…
Prof. Semiz çocuklarda boy kısalığını önlemek için alınması gereken önlemleri şöyle sıralıyor:
• Yeterli ve dengeli beslenmesine özen gösterin. Bunun için günde 500 ml süt ve süt ürünleri 1 öğün et içeren yemek haftada 3-4 gün yumurta yeterli sebze ve meyve ile bakliyat tüketmesini sağlayın.
• Çocuğunuzun her gün kaliteli ve yeterli süre en az (8-9 saat) uyumasına dikkat edin.
• Her türlü egzersiz hem obezitenin önlenmesi hem de kemik kitlesinin kazanılmasında son derece önemli bir rol oynuyor. Her gün düzenli egzersiz yapması için onu teşvik edin.
• Sanılanın aksine vitaminler boy uzatan etkiye sahip değiller. Üstelik bazı vitaminler vücutta birikerek sağlığı da tehdit edebiliyor. Bu nedenle hekiminiz önermediği sürece çocuğunuza asla vitamin takviyesi vermeyin.
• Sağlık Bakanlığı onayı olmayan boy uzattığı söylenen bitkisel ürünlere hiçbir şekilde itibar etmeyin.
Ailevi boy kısalığı veya yapısal büyüme gecikmesi gibi etkenler boyun yeterli oranda uzamamasına yol açan en önemli nedenleri oluştursa da psiko-sosyal ortam da son derece önemli. Çünkü uzmanlara göre ailedeki huzursuzluk ve sorunlar çocukta büyüme hormonunun yetersiz salgılanmasına neden olabiliyor.
Günümüzde çeşitli etkenler nedeniyle yeni neslin daha uzun olduğu gözlense de kısa boy hala sıkça rastlanan bir sorun. Anne babanın kısa boylu olması özellikle ilk 3 yılda yetersiz beslenme hormonal sorunlar solunum ve kalp gibi kronik hastalıklar boyun yeterli oranda uzamamasına yol açan en önemli nedenleri oluşturuyor.
Çocuk ve Ergen Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz çocuğun sağlıklı büyümesinde içinde bulunduğu psiko-sosyal ortamın da son derece önem taşıdığına dikkat çekerek "Anne ve/veya baba yoksunluğu özellikle aile içindeki huzursuz ortam evde sıkça yaşanan sorunlar büyüme hormonunun yetersizliğine neden oluyor bunun sonucunda da çocuk kısa boylu kalabiliyor" uyarısında bulunuyor.
BÜYÜMEYİ HİPOFİZ BEZİ SAĞLIYOR
Büyümeyi düzenleyen hormonların başında hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu ve tiroit bezinden salgılanan tiroit hormonu geliyor. Tiroit fonksiyonları normal olan bir çocukta büyüme hormonu ve büyüme hormonu bağımlı büyüme faktörleri kemik uçlarında yer alan büyüme plağına etki ederek büyümeyi sağlıyor.
SEVGİSİZ VE İLGİSİZ KALMAK KISA BOY NEDENİ
Bilimsel çalışmalar; yuvada yaşayan çocuklarda büyüme hormonu salgısının yavaşladığını uygun aile ortamı sağlandıktan sonra bu çocuklarda büyüme hormonu salgısının arttığını ortaya koyuyor. Bu tür çalışmalar sevgi yoksunluğunun büyüme hormonu salgılanmasının azalmasında önemli olduğunu gösteriyor. Bu nedenle çocuklara mümkün olduğunca ideal bir aile ortamı oluşturmak gerekiyor.
ÇOCUKLARIN BOYU NEDEN KISA KALIYOR?
• Boy kısalığının yüzde 80'ini ailevi boy kısalığı veya yapısal büyüme gecikmesi oluşturuyor.
• Kronik böbrek kalp karaciğer hastalıkları ve kansızlık gibi sistemik kronik hastalıklar da boyun kısa kalmasına neden oluyor.
• Tiroit ve büyüme hormonu eksikliği böbrek üstü bezi hormon fazlalığı ve erken ergenlik gibi hormonal sorunlar da çocuğu kısa bırakabiliyor.
• Psiko-sosyal nedenler boy uzamasında etkili olan bir diğer faktör.
PANTOLONU ERTESİ YIL KISA GELMELİ
Yıllık büyüme hızı yaş gruplarına göre değişiyor. Bebeğin ilk yılda 25 santim ikinci yılda 10-12 santim 3 ve 4. yıllarda 6-8 santim ergenliğe kadar olan dönemde de yılda 55-6 santim uzaması bekleniyor. Ergenlik döneminde ise büyüme sıçraması oluyor ve bu süreçte toplam 20-25 santimlik bir boy kazancı elde ediliyor. Rutin çocuk muayeneleri sırasında boy takip çizelgesine bakılarak çocuğun yeterli düzeyde uzayıp uzamadığı tespit ediliyor. Yanı sıra çocuğun boyunun yeterli düzeyde uzamadığını gösteren çeşitli işaretler de oluyor. Bir önceki yılda çocuğun vücuduna uygun olan giysi örneğin pantolon veya etek boyu ertesi yıl da uyuyorsa yani küçük gelmiyorsa bu durumun uyarıcı bir işaret olarak görülmesi gerekiyor. Büyüme hızının altında boy artışı fark edildiğinde de büyümenin değerlendirilmesi için mutlaka bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurmak gerekiyor.
TEDAVİ İLE İDEAL BOYA ULAŞMASI SAĞLANABİLİR
Boy kısalığı bu soruna yol açan patolojik bir durum saptanır ve tedavi edilirse kader olmaktan çıkabiliyor. Tedavide amaç çocuğun ideal boya yaklaşmasını sağlamak. Çocuk ve Ergen Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz boy kısalığında altta yatan soruna yönelik tedaviler uygulandığını belirterek "Örneğin bir bağırsak emilim kusuru ya da tiroit hormonu eksikliği varsa bu hastalıklar tedavi ediliyor. Hastalık ortadan kalkınca çocuğun boyu yeniden uzamaya başlıyor. Eğer boy kısalığı nedeni büyüme hormonunun eksik salgılanması ise ancak o zaman büyüme hormonunu yerine koyma tedavisi uygulanabiliyor. Gerçek büyüme hormonu eksikliği vakalarında bu tedavi ilk yıllarda oldukça iyi yanıt veriyor. Öyle ki çocuk bir yılda 10-12 santim uzayabiliyor. Ancak altta yatan neden ne olursa olsun tedavide başarılı olunabilmesi için erken dönemde bir hekime başvurmak şart" diye konuşuyor.
BOY KISALIĞINI ÖNLEMEK İÇİN…
Prof. Semiz çocuklarda boy kısalığını önlemek için alınması gereken önlemleri şöyle sıralıyor:
• Yeterli ve dengeli beslenmesine özen gösterin. Bunun için günde 500 ml süt ve süt ürünleri 1 öğün et içeren yemek haftada 3-4 gün yumurta yeterli sebze ve meyve ile bakliyat tüketmesini sağlayın.
• Çocuğunuzun her gün kaliteli ve yeterli süre en az (8-9 saat) uyumasına dikkat edin.
• Her türlü egzersiz hem obezitenin önlenmesi hem de kemik kitlesinin kazanılmasında son derece önemli bir rol oynuyor. Her gün düzenli egzersiz yapması için onu teşvik edin.
• Sanılanın aksine vitaminler boy uzatan etkiye sahip değiller. Üstelik bazı vitaminler vücutta birikerek sağlığı da tehdit edebiliyor. Bu nedenle hekiminiz önermediği sürece çocuğunuza asla vitamin takviyesi vermeyin.
• Sağlık Bakanlığı onayı olmayan boy uzattığı söylenen bitkisel ürünlere hiçbir şekilde itibar etmeyin.
