Çocuk ve okula başlama yaşı

Çocuklar yaşlarına göre değişik gelişim dönemlerinden geçerler. Okul öncesi dönem çocuğu, 6 yaş ve öncesinde “işlem öncesi dönem” olarak adlandırılan gelişim döneminde bulunur. İşlem öncesi dönem, çocuğun dünyayı egosantrik bir biçimde algıladığı ve değerlendirdiği, karşılaştığı durum ve olayları herhangi bir zihinsel işleme tabi tutamadığı, nedenlerini sorgulamadığı bir dönemdir. 6 yaş ve öncesinde bulunan çocuklar gördüklerini, söylenenleri herhangi bir zihinsel işleme fazlaca tabi tutmadan kabul ederler. Okul öncesi dönem, işlem öncesi dönem olmakla birlikte aynı zamanda yaratıcılığın, öğrenme hızının ve spontanlığın en yüksek olduğu dönemdir. Dolayısıyla okul öncesi dönemin gelecek yaşantılar (okul yaşantıları, mesleki yaşantılar, sosyal yaşantılar vb.) için belirleyici bir özelliği vardır.



Kısacası okul öncesi dönem çocukların geleceğe ilişkin yaşam rotalarını belirlemeye başladığı dönemdir. İşlem öncesi dönemde çocuklar bir sopayı at gibi ya da tüfek gibi kullanabilirler. Akıl yürütmeden çok sezgisel olarak problemleri çözmeye çalışırlar. Çocuklarda işlem öncesi dönemin kesintiye uğraması veya zarar görmesi gelecek yaşantılar açısından oldukça risklidir. 7 yaşından itibaren somut işlemsel dönem başlar. Somut işlemsel dönem mantıksal düşünmenin gelişmeye başladığı, problemlerin sezgisel olarak değil akıl yürütme yoluyla çözülmeye başlandığı dönemdir. Çocuklar bu dönemde temel kavramları (kütle, ağırlık, uzunluk, hacim gb.) öğrenmeye ve farketmeye başlarlar. Yine bu dönemde çocuklar, egosantrik dönemin sona ermesiyle kendileri dışında kişilerle daha yakından ilişkiler kurmaya başlarlar. Bir taraftan düşünsel gelişim devam ederken diğer taraftan bedensel koordinasyon ve duygusal alanda da gelişim sürer. 7 yaşında el-göz koordinasyonu, vücut dengesinin kurulması, ince kas gelişimi gibi okuma yazma becerileri için gerekli olan temel alanlarda gelişmeler tamamlanmış olur. Böylece çocuğun okuyabilmek ve yazabilmek için gerekli olan bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal ve dil alanlarında gerekli dönemsel gelişimi de tamamlanır. 7 yaşında başlayan somut işlemsel dönem 11 yaşın sonunda tamamlanır.

Somut işlemsel dönemdeki çocuklar 11 yaşından itibaren soyutlama, esneklik, muhakeme yapma ve problem çözme gibi özelliklerle kendini gösterebileceği soyut işlemsel döneme geçiş yaparlar.

Çocuğun okula hazır olup olmadığı tüm gelişim alanlarının kontrol edilmesiyle ve çocuğun bu alanlardaki gelişim düzeyine bakılmasıyla anlaşılabilir. Ancak doğru olan, ilkokul çağının bilimsel başlama yaşının 7 yaş olmasıdır.

Çocukların gelişim dönemlerinde yaşadıkları süreçlerin ve bu süreçlerin ilerleyen yaşantılarına etkilerinin farkında olmak gerçekten önemli. Okul öncesi dönem, gerçekten de çocukların yaratıcılığın, öğrenme hızının ve spontanlığın en yüksek olduğu bir dönemdir. Bu dönemdeki deneyimler ve etkileşimler, çocukların daha sonraki yaşantılarını etkileyebilir.

İşlem öncesi dönemdeki çocukların dünyayı egosantrik bir biçimde algıladığı ve bu nedenle karşılaştıkları durumları zihinsel işleme tabi tutamadığı gerçekten ilginç bir nokta. Bu dönemin, çocukların problem çözme ve akıl yürütme yeteneklerinin gelişiminde önemli bir rolü olduğunu belirtmek önemli.

Somut işlemsel dönemde ise çocukların mantıksal düşünmeye başladığı ve temel kavramları öğrenmeye başladıkları bu sürecin, çocukların gelişiminde kritik bir dönem olduğunu anlamak önemlidir. Bedensel koordinasyonunun gelişmesi ve okuma-yazma becerilerinin kazanılması gibi önemli alanlarda ilerleme kaydedilmesi, çocukların okula hazır hale gelmesinde belirleyici olabilir.

Çocuğun okula başlama yaşı konusunda ise belirtilen bilimsel verilerin dikkate alınması önemlidir. Her çocuğun gelişim hızı farklı olduğundan, her çocuğun okula başlama zamanı da farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak ifade edildiği gibi, ilkokul çağının bilimsel başlama yaşının 7 olduğunu bilmek, çocukların sağlıklı bir şekilde okula başlaması için rehberlik edici olabilir.