12. Sınıf Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri

Cumhuriyet’le birlikte halk kültürüne büyük önem verilmiş, halk müziği ve dili araştırmaları bilimsel bir kimlik kazanmıştır. Cumhuriyet döneminde de halkın duygu ve düşüncelerinin her zaman tercümanı olan halk şiiri örnekleri verilmiştir.

Cumhuriyet Dönemi Halk Şiirinin Özellikleri:

• Halk şairleri usta-çırak ilişkisi içinde yetişmeye devam etmişlerdir.
• Genel olarak saz eşliğinde şiir söyleme geleneğinin takipçisidirler.
• Saz çalma geleneğine uymayıp sadece şiir yazan şairler de vardır. (Abdurrahim Karakoç gibi)
• Bu dönem halk şairleri, şiirlerinde geleneksel konuların yanında güncel konuları da işlemişlerdir.
• 19. yüzyıl halk şiirine göre Cumhuriyet dönemi halk şiirleri daha sade bir dille söylenmiştir.
• Divan şiiri etkisi ve Arapça-Farsça sözcüklerin kullanımı bu dönemde oldukça azalmıştır.

Cumhuriyet Dönemi Halk Şiirinin Önemli Temsilcileri:


ÂŞIK VEYSEL ŞATIROĞLU (1894-1973)

• Sivas’ın Şarkışla ilçesinde doğan şair, gözlerini küçük yaşlarda kaybetmiş ve öğrenim görememiştir.
• Şiirlerinde vatan, toprak sevgisi ve aşkı işlemiştir.
• Ahmet Kutsi Tecer tarafından keşfedilmiş, şiirlerini hece ölçüsüyle yazmıştır.
• “Kara Toprak”, “Uzun İnce Bir Yoldayım” gibi şiirleriyle oldukça sevilmiştir.

Eseri:
Şiir: Dostlar Beni Hatırlasın


ABDURRAHİM KARAKOÇ (1932-2012)

• Saz çalmamakla birlikte şiirlerini halk şiiri gelenekleri doğrultusunda yazmıştır.
• Politik taşlamalarıyla tanınan şair, “Mihriban” adlı şiiriyle geniş kesimler tarafından sevilmiştir.

Eserleri:
Şiir: Hasan’a Mektuplar, Haber Bülteni, Kan Yazısı, Vur Emri, Beşinci Mevsim


ÂŞIK MAHSUNİ ŞERİF (1940-2002)

• Halkın sıkıntılarını toplumcu bir bakış açısıyla anlatmış, güncel siyaseti konu alan politik şiirler ve taşlamalar yazmıştır.
• Şiirlerini saz eşliğinde söylemiştir.

Eserleri:
Şiir: İşte Gidiyorum Çeşm-i Siyahım, Bu Mezarda Bir Garip Var, Dom Dom Kurşunu, Yuh Yuh, Bizden Geriler


ÂŞIK MURAT ÇOBANOĞLU (1940-2005)

• Âşıklık geleneğinin bir parçası olan türkülü hikayeler anlatma konusunda oldukça başarılıdır.
• Kendi türkülerinin yanında usta malı türküleri de genç kuşaklara aktarmıştır.

Eserleri:
Şiir: Cumhuriyet Destanı, Öğretmen, Dertli Bülbül, Neyine Güvenemem Yalan Dünyanın, Yaradan


ÂŞIK ŞEREF TAŞLIOVA (1938-2014)

• Günümüz saz şiirinin önde gelen temsilcilerindendir.
• Şiirlerinde aşk, hasret, tabiat ve sosyal konuları işlemiştir.

Eserleri:
Şiir: Ben Bir Şeyda Bülbül, Güzel Görünür, Gönül Bahçesi


ÂŞIK FEYMANİ (1942-…)

• Şiirlerinde tasavvufi deyişlere yer veren şair, atışma alanında büyük başarı göstermiştir.
• Çukurovalı âşıklar arasında büyük saygınlığı vardır.

Eserleri:
Şiir: Ahu Gözlüm, Barışmam, Anadolum, Mevlana, Elveda, Bugün Bayramdır


NEŞET ERTAŞ (1938-2012)

• Abdal müziğinin son temsilcisidir.
• “Bozkırın Tezenesi” lakabıyla da bilinir.
• Bozlak formunun en önemli ustasıdır.
• İlk plağını, 1950’li yıllarda babasının kaleme aldığı “Neden Garip Garip Ötersin Bülbül” isimli türküye çıkarmıştır.
• Kendisine layık görülen devlet sanatçısı unvanını geri çevirmiştir.
• “Gönül” sözcüğünün geçmediği neredeyse bir tek türküsü yoktur.

Eserleri:
Şiir: Kesik Çayır, Tatlı Dile Güler Yüze, Kendim Ettim Kendim Buldum, Gönül Dağı, Neredesin Sen, Gönlüm Ataşlara Yandı Gidiyor, Zahidem, Yalan Dünya, Evvelim Sen Oldun…

Cumhuriyet döneminde halk şiirine verilen önem ve halk kültüründeki gelişmeler gerçekten önemlidir. Halk şairlerinin usta-çırak ilişkisiyle yetişmeye devam etmeleri, saz eşliğinde şiir geleneğini sürdürmeleri ve geleneksel konuları yanı sıra güncel konuları da işlemeleri, bu dönemin halk şiirini zenginleştiren unsurlardandır. Aynı zamanda, halk şairlerinin Divan şiiri etkisi ve yabancı sözcük kullanımını azaltmaları da bu döneme özgü bir özelliktir.

Âşık Veysel Şatıroğlu, Âşık Mahsuni Şerif, Âşık Murat Çobanoğlu gibi önemli temsilcilerin eserleriyle halkın duygularını dile getirdikleri ve toplumsal meseleleri işledikleri görülmektedir. Ayrıca Âşık Şeref Taşlıova, Âşık Feymani ve Neşet Ertaş gibi sanatçılar da saz şiirinin zenginliğine katkıda bulunmuşlardır.

Cumhuriyet dönemi halk şairlerinin eserleri, Türk halkının duygu ve düşüncelerini yansıtan önemli bir kültürel mirası oluşturmuştur. Bu sanatçılar, halkın sesi olmuş ve halkın duygularını tercüman etmişlerdir.