Darülaceze Müessesi
İstanbul’daki dilencileri sokaklarda başı boş gezen kimsesiz çocukları, cami avlusunda yatan kimsesiz ve alilleri bir araya toplayıp ıslah ederek sanat sahibi yapmak, kimsesiz alillerin son ömürlerini huzur içinde geçirtmek maksadıyla zamanın Padişahı Abdülhamit Sadrazam Halil Rıfat Paşa’ya bir DARÜLACEZE kurulmasını ferman ile emir buyurmuştur.Halil Rıfat Paşa bu ferman üzerine, teşekkül ettirdiği bir komisyonla yaptığı tetkikler neticesinde, Darülaceze’nin Okmeydanı’nda kurulmasının muvafık olacağını ve inşaatının 72.000 altın liraya çıkabileceğini padişaha arz etmiştir.Bunun üzerine Darülaceze’nin Okmeydanı’nda inşasına başlanması padişahın 25 Mart 1306 tarihi fermanı ile emir buyurulmuş ve bu ferman 30 Mart 1306 tarihli Resmi Tebliğ ile yayınlanmıştır.
Padişah Darülaceze’nin kuruluş masraflarını karşılamak üzere 7.000 altın lira kıymetindeki eşyasını hediye ederek ayrıca 10.000 altın lirada vermiştir.Yine ayrıca piyango tertip edilmiş ve toplanan teberrularla 50.000 altın lire toplanmıştır.Halil Rıfat Paşa da evindeki bazı kıymetli eşyayı satarak kuruluşa iştirak etmiştir.
Böylelikle temin edilen inşaat parası ile 6 Ekim 1892 tarihinde 21 koyun kesilerek Darülaceze’nin temeli atılmış ve Padişah Abdülhamit’in cülusunun sene-i devriyesi olan 19 Ağustos 1895 tarihinde binaların inşaatı ikmal edilerek fotoğraflardan müteşekkil olan bir albümle birlikte anahtarları padişah Sultan Hamit’e Sadrazam Halil Rıfat Paşa tarafından teslim edilmiştir.Darülaceze’nin açılış resmi küşadı 31 Ocak 1896 tarihinde yapılmıştır.
Bidayetle 6 aceze, 1 erkek, 1 kadın hamamı, 2 hastane pavyonu ile mutfak, imalathane çocuk yuvası, yetimhane, cami, kilise ve memurin binalarını ihtiva etmek üzere inşa edilmiş olan Darülaceze’ye 1321 senesinde İngiltere’den çamaşır makinaları getirilerek çamaşırhane ve tebhirhane ilave edilmiştir. Bilahare müdüriyet binası, hastane ve aceze dairelerinin bir kısmına kalorifer tesisatı yapılmıştır.Tam teşekküllü İlk Okul 1952-1953 yılında müesseseden ayrılmıştır.1332 senesinde de müesseseye bir fırın ilave edilmiştir.
Çatısı altında barındırmakta olduğu 1000 den fazla kimsesiz, sakat aceze ve sokağa atılmış kimsesiz çocukların her bakımdan ve her türlü istirahat ve ihtiyaçlarını zamanın icaplarına göre temin edip karşılamak üzere daima ileri doğru hamleler yaparak imalathaneler genişletilmiş, kreş ıslah edilerek modern bir hale getirilmiş, yoğurthane ve berberhane ilaveleri yapılarak aceze ve hastaların süt, yoğurt ihtiyaçları dahilen temin edilmeye başlanmış olduğu gibi evvelce 4 doktorla idare edilmekte olan hastaneye tadil edilerek poliklinikler ihdas edilmiş ve röntgen dahil bütün mütehassıslarıyla 200 yataklı tam teşekküllü bir hastane haline getirilmiştir.
Sosyal bakımdan memleket ölçüsünde büyük faydalar sağlamakta olan bu şefkat Müessesesi bugün İçişleri Bakanlığı bağlı olarak katma bütçe ile 1332 yılında yapılmış ve hala mer’iyetde bulunan bir Nizamname esasları dahilinde doktor, hemşiresi, memuru ve kafi miktar personel kadrosu ile idare edilmektedir.Darülaceze’ye mezhep gözetilmeksizin Nizamnameye göre; İstanbul’da doğmuş veya İstanbul’da ikamet eden yoksul, kimsesiz, alil, çalışamayacak derecede ihtiyarlarla sokağa terk edilmiş kimsesiz çocuklar durumlarını gösterir ilmuhaber ve nüfus cüzdanları ile kabul edilirler.Müracaat eden acezenin evvela doktor tarafından muayenesi yapılır, hasta ise hastane, değilse aceze dairelerinin birine yatırılarak son ömrünü huzur içinde düşüncesiz geçirilmesi temin edilir.
Darülaceze Kronolojisi
- 7 EYLÜL 1886 Şuray-ı devlet Tanzimat Dairesi'nde İstanbul da bir Darülaceze kurulmasının kararlaştırılması ve esaslarının belirlenmesi
- 30 MART 1890 II.Abdülhamid Han'ın dilenciler ile kimsesiz çocukların bakımı ve terbiyesi için bir yer yapılmasına irade vermesi
- 31 MART 1890 Darülaceze kurulmasının kararlaştırıldığı 7 Eylül 1886 tarihli Şuray-ı Devlet Tanzimat Dairesi Mazbatasının Meclis-i Mahsus-ı Vükela'da görüşülmesi ve buradaki görüşlerin benimsenmesi
- 17 NİSAN 1890 Şuray-ı Devlet Tanzimat Dairesinde 7 Eylül 1886 tarihinde belirlenen esasların ele alınıp geliştirilmesi ve Tese'ülün Meni'ne Dair Nizamname tasarısının hazırlanması
- 15 EKİM 1890 Meclis-i Mahsus-ı Vükela'nın Darülaceze için Yenibahçe'deki Baruthane arasını seçmesi, Avrupa'daki büyük hayır kurumlarında olduğu gibi çeşitli bölümleri bulunacak şekilde yapılmasını kararlaştırması ve toplamak üzere kurulacak komisyon üyelerini seçmesi
- 16 EKİM 1890 Darülaceze Komisyonu Başkanlığına Teftiş-i Askeri Komisyonu üyesi Tevfik Paşa'nın getirilmesi, bir kaç sene önce Yıldız Sarayı'nda sergilenen eşyanın satılması ve elde edilecek paranın inşaatta kullanılması için irade verilmesi
- 19 TEMMUZ 1891 Noradunkyan Efendi'nin evinde düzenlenen Darülaceze sergisinin (kermes) açılışı
- 29 AĞUSTOS 1891 Darülaceze yardım biletlerinin basılmaya başlanması
- 4 EYLÜL 1891 Halil Rıfat Paşa'nın dahiliye nazırlığına atanması
- 27 MART 1892 Sadrazam Ahmet Cevdet Paşa'nın Darülacezenin padişah tarafından Şişli civarında yapılmasının emredildiğini belirtikten sonra Darülaceze mevkiinin ya Sadaret tarafından ya da seçilecek bir komisyon tarafından tayin edilmesini istemesi
- 28 MART 1892 Darülaceze yapılmak üzere seçilen Kağıthane yöresi haritalarının hazırlanması, harita üzerinde yapım yeri padişah tarafından tayin edildikten sonra hemen inşaata başlanması, inşaatın dahiliye nazırı Halil Rıfat Paşa'nın sorumluluğuna verilmesi ayrıca gerekli paranın dahiliye nazırı tarafından perdeypey dahiliye nazırı tarafından da müteahhide verilmesi
- 29 MART 1892 Padişah II. Abdülhamid'in 10.000 altın lira bağışlaması
- 16 HAZİRAN 1892 II. Abdülhamid Han'ın bağışladığı 10.000 altın liraya mahsuben şimdilik Hazine-i Hassa-i Şahane 'den 1.000 lira verilmesi kalanında inşaat ilerledikçe parça parça ödenmesi
- 25 HAZİRAN 1892 Sabah Gazetesi'nin; Darülaceze için Kağıthane tepelerinin seçildiğini, harita ve planların da padişah tarafından onaylandığını bildirmesi
- 29 HAZİRAN 1892 Sabah Gazetesi'nin; inşaatın tam yerini ve keşif bedelini tespit etmek amacı ile Dahiliye Nazırı Halil Rıfat Paşa başkanlığında bir komisyon kurulduğunu duyurması, komisyonu Darülaceze için Poligon üst taraflarındaki yüksek ve havadar bölgeyi seçmesi
- 17 EKİM 1892 İstimlak Komisyonu'nun Darülaceze için seçilen arsaya 47.878 kuruş değer biçmesi
- 23 EKİM 1892 Şişli'den Darülacezeye su yolu döşenmesi
- 24 EKİM 1892 İnşaatın 58.500 liraya Vassilaki Yanko'ya verilmesi
- 10 KASIM 1892 Temel atmaya töreninin yapılması
- 12 KASIM 1892 Vassilaki Yanko ile sözleşme imzalanması
- 12 ARALIK 1893 İzzet Paşa Çiftliği'nden Darülacezeye yol yapımı
- 27 ŞUBAT 1894 İzzet Paşa Çiftliği'nden Darülacezeye gelen yola ağaç dikilmesi
- 30 TEMMUZ 1894 Darülaceze içine su yolu döşenmesi
- 31 AĞUSTOS 1895 II.Abdülhamid Han'ın Cülus Günü Vassilaki Efendi'nin dahiliye nezaretine teslim ettiği Darülaceze anahtarlarının Halil Rıfat Paşa tarafından padişaha takdim edilmesi
- 15 OCAK 1895 Bahçe düzenlenmesi
- 29 OCAK 1896 Darül aceze yönetimi ile ilgili; Tese'ülün Men'ine dair Nizamname ile Darülaceze Nizamname-i dahilisinin yürürlüğe girmesi
- 31 OCAK 1896 II. Abdülhamid'in Viladet Günü Darülacezenin dahiliye nezaretine bağlı olarak resmen açılışı
- 1903 Irzahane(süt çocuğu yuvası) açılışı
- 1 EYLÜL 1904 II. Abdülhamid'in cülus Gününde çamaşırhane, etüv dairesi ve marangozhanenin açılışı
- 16 TEMMUZ 1909 Darülacezenin Şehremanetine bağlanması
- NİSAN 1907 Darülacezede bir Viladethane açılması
- 14 MART 1910 Darülacezenin Müessesat-ı Hayriye-i Sıhhiye İdaresi'ne devredilmesi
- 3 EKİM 1912 Şehremaneti Sıhhiye Müdüriyetine bağlanması
- 1913 Darülacezede müzik eğitiminin başlaması
- 14 OCAK 1914 Darülaceze talimatnamesinin yürürlüğe girmesi
- 26 NİSAN 1916 Darülaceze Nizamnamesi'nin yürürlüğe girmesi. Bu Nizamname ile Darülacezenin yeniden dahiliye nezaretine bağlanması
- 15 EKİM 1924 İcra Vekilleri Heyeti kararı ile Darülacezenin Şehremanetine bağlanması
- 16 EKİM 1998 Danıştay kararı ile darülacezenin İç İşleri Bakanlığı'na bağlanması
- 31 AĞUSTOS 2007 26629 Sayılı Kararname ile Başbakanlık’a bağlanması
KAYNAK: Darülaceze müessesi resmi internet sitesi
