DİKKAT EKSİKLİĞİNDE BELLEK ÇALIŞMALARI-1
“BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR”
Üç Temel Hafıza Becerisi
Bir anne baba eğer çocuğunda dikkat eksikliği olduğunu söylüyorsa aslında şunları demek istiyordur;
“Çocuğum okulda başarısız.” YA DA
“Çocuğum ders çalışmıyor.” YA DA
“Çocuğum söz dinlemiyor.” YA DA
“Arkadaşları ya da öğretmeninden şikayet var.”
Dikkat eksikliği olan öğrencileri incelediğimde özellikle ders başarılarının düşük olmasının sebebi dikkatini derse, bilgiye verememeleri, verseler de unutmalarıdır. Yaptığım incelemelerde bu çocuklarının başarısının önündeki en büyük engel unutkanlıktır. Birçok ailenin “ilaçtan fayda görmedik” demelerinin de altında bu faktör yatar. Çünkü aile çocuğun okulda başarılı olmasını ister ama bu ilaçlar unutkanlığı tedavi etmez. Ben dikkat eksikliği olan öğrencileri “su sızdıran bir şişeye” benzetiyorum. Siz istediğiniz kalite ve miktarda su koymaya çalışın yine de dolmaz. İlaç bu sızıntıyı durdurmaz çünkü;
Zihin En Büyük Şifa Kaynağıdır.
Çoğumuz sözde fotografik hafızalı insanlar görmüşüzdür. Karışık bir destedeki kartların sırasını hızlıca öğrenip hatırlayabilirler ya da çaba harcamadan uzun kelime ya da numara listelerini ezberleyebilirler. Ama gerçekten fotografik hafıza diye bir şey yoktur; bizim gördüklerimiz iyi hafıza teknikleri olan insanlardır.
Bir hafıza tekniği, beyin için bir kodlama sistemi, bir dosyalama dolabıdır. Bir insanın önceki bilgi ve ilgileri yeni bilgiyi nasıl öğrenip hatırlayacağını etkiler. Çoğu genç insan tuttuğu takımın maç skorlarını zorluk çekmeden hatırlayabilir, ama geçen baharda tarih dersinde öğrendikleri önemli tek bir tarihi bile hatırlamazlar.
Hafızamızın dosyalama ve depolama sistemleri, yeni bilgi bizim için anlam taşıdığında en etkili şekilde çalışır. Şampiyon satranç oyuncularıyla yapılan deneyler eğer satranç taşlarının bir maçta olması gerektiği gibi diziliyseler tahtadaki taşları kolayca ezberleyebildiklerini, ama oyuncuların rasgele yerleştirilmiş bir taşlar dizisini hatırlama yeteneklerinin neredeyse imkânsız olduğunu gösterir. Satranç taşlarının bir düzenlemesi anlamlıyken diğeri değildir.
Böyle bir anlam beyinlerimizde gerçekten ağır bağlantılı olabilir. İnsanlar rasgele harfler dizisine karşılık anlamlı kelimelere odaklanınca işlevsel MRI taramaları frontal ve temporal lob gibi belirli alanlarda artan etkinlik gösterirler. Etkinlik ne kadar büyük olursa o kelimeleri sonra hatırlama olasılıkları o kadar büyük olur. Muhteşem hafızalar doğuştan değildir, sonradan yaratılırlar.
Benim üç temel becerimi “BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR”u öğrenerek sağlam bir hafıza için bir temel edineceksiniz. Ben öğrencilerime özel olarak hafıza antrenmanı için bir defter ya da bloknot tutmalarını öneriyorum. Böylece gelişmenizi görebilecek ve egzersizlerinizi izleyebileceksiniz. Peki nedir bu “Bak, Resmini Çek, Bağlantı Kur” ?
1. BAK: Öğrenmek İstediğiniz Şeyi Aktif Olarak Gözlemleyin.
Birçok insan derslerde başarılı olmasına rağmen tanıştığı insanların isimlerini hatırlayamaz. Burada asıl sorunun tanıştığımız anda hiçbir zaman isimlerden çok kişinin yüz, beden ve giyim şekline odaklanmamızdır.
Etkin öğrenmenin en yaygın engellerinden biri insanların bilginin sunulduğu durumlara dikkat etmemesidir. Karınızın ya da kocanızın bu sabah işe giderken ne giydiğini düşünün. Hangi kravatı taktığını hatırlayabiliyor musunuz? Hangi bluzu giymişti? Oğlunuzun tişörtü ne renkti? Önemsiz gibi görünse de aktif olarak bakıp bu tip yeni bilgiyi almak için bilinçli bir çaba harcayarak beyninizin ayrıntıları kaydetmesi için eğitmeye başlayabilirsiniz. Bu aktif gözlem süreciyle meşgul olarak yeni bir yüz, olay ya da konuşmadan ayrıntı ve anlamları özümseyebiliriz, bu da bize bu yeni yüz ya da olayı öğrenme ve hatırlamada yardım eder.
Bir şeye ilgimiz az olduğunda hatırlamak genelde zordur, çünkü tam olarak dikkat etmiyoruzdur. Çoğumuz biriyle tanıştırıldıktan saniyeler sonra isimleri unuturuz. Sanki, tanışma sırasında bizi herhangi bir yeni bilgiyi hatırlamaktan alıkoyan çeşitli iç ve dış ipuçlarına karşılık veren bir otomatik pilot gibiyizdir. Ne söylendiğini ve hatırlamaya değip değmeyeceğini anlamak için sadece yeteri kadar yavaşlamak gereklidir. Samuel Johnson kısaca şöyle der: "Gerçek hafıza sanatı dikkat sanatıdır.”
Yol tarifleri hafızası mükemmel bir örnektir. Eğer tarifleri takip ederek yeni bir yere arabayla kendiniz gidiyorsanız günler ya da haftalar sonra oraya kendiniz nasıl gidileceğini muhtemelen hatırlarsınız. İlk yolculuğunuzda sadece bir yolcuysanız oraya ilk yalnız gidişinizde kaybolmanız mümkündür. Aktif gözlemdeki amaç zihinsel olarak sürücü koltuğunda kalmaktır.
BAK ilk temel beceridir, çünkü diğer duyularımıza da çok güvenmemize rağmen hatırlamak istediğimiz şeylere genelde ilk olarak görsel açıdan maruz kalırız. Bilgiyi sonraki hafıza çağrımı için tekrarladığımızda dinleriz. Çoğu insan en canlı hatıralarımızın tümünü koku duyusunun geri getirebildiğini bildirir. Dokular ve ısılar gelecekteki hatırlama için dokunma duyusunu kullanan gözlemsel becerilerimize odaklanmak için kullanışlı detaylardır. Üç Temel Beceride kullanıldığı haliyle BAK aslında tüm beş duyu için kısa kullanımdır:
Aktif Gözlem Egzersizleri
Birinin sizi bilmediğiniz bir yere götürdüğü başka bir yolculukta zihinsel olarak kendinizi sürücü koltuğuna koyun. Yönleri zamanından önce kontrol edin, sokak işaretlerine, ana kavşaklara ve dönüm noktalarına dikkat edin. Sonra zihinsel olarak oraya gidin.
Yeni bir filme gitmeden önce başlangıçta belirli detayları hatırlamak için bir karar alın. Kahramanın saç tarzına, anılmaya değer bir ev içi sahnesindeki mobilyaya ve yan karakterlerden birinin elbisesini hatırlamaya dikkat edin. Eve döndüğünüzde filmle ilgili hatırlayabildiğiniz kadar çok ayrıntıyı yazmaya çalışın. Sonraki gün listenizi kontrol edin ve yapabilirseniz filmle ilgili daha çok detay yazmaya çalışın.
İşte birkaç iş arkadaşınızı kıyafeti ya da genel görünüşü hakkında bir detaya dikkat edin. Kişinin adını bir sütuna, detayı başka bir sütuna yazın. Günün sonunda ikinci sütunu kapatın ve belirli ayrıntıları hatırlamaya çalışın.
Şimdi hemen ailenizin her üyesinin sabah evden çıkarken üzerindeki kıyafetini ve detayları hatırlamaya çalışın. Yarın tekrar yapın, ama evden çıkmadan önce detayları gözlemek için bilinçli bir çaba sarf edin.
DİKKAT EKSİKLİĞİNDE BELLEK ÇALIŞMALARI-2
BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR:
Üç Temel Hafıza Becerisi
2. RESMİNİ ÇEK- Anılarınızın Zihinsel Resimlerini Yaratın (İmgeleme)
Dün, akşam yemeğinde ne yediniz?
Fizik dersindeki Kuvvet’in formülü neydi?
Yılbaşında neredeydiniz ve üzerinizde ne renk elbise vardı?
Bunları düşünürken beyinizde resimler aradınız, eğer resimler açık ve netse çabuk cevap verdiniz, eğer resimler berrak değilse daha çok düşündünüz. Eğer resim yoksa ya da bulamamışsanız cevap veremediniz.
Dikkat eksikliği olan ya da okul başarısızlığı olan öğrencilerin aslında en büyük sorunu işte bu resimlerin berrak olmayışı ve tabii ki bunları nasıl kullanacaklarını bilmemeleridir.
I. bölümde bahsettiğim; arkadaşınızın bu sabah ne giydiğiyle ilgili o görüntüye geri dönün. Kırmızı bluz, siyah pantolon ve ayakkabılar, deri ceket. Görüntüyü canlandırırken zaten ikinci temel beceriyi de geliştiriyorsunuz - RESMİNİ ÇEK. Hatırlamak istediğiniz bilginin zihinsel bir resmini yaratıyorsunuz. Sonra sadece resmi çekiyor ve gördüğünüz şeyi tanımlıyorsunuz. Canlı ve anılmaya değer görüntüler yaratmak, onları uzun süreli hafıza deposuna yerleştirir.
Resimlerin iki şekli olabilir, gerçek ya da hayali. Gerçek bir resim gerçekten ne gördüğünüze odaklanarak ve gözlenen görüntüyü zihinsel bir resme yerleştirmek için bilinçli bir çaba sarf ederek, gerçek bir gözlem yapmayı içerir. Hayali resimler kendi hatıra ve fantezilerinizden yarattıklarınızdır, ama yine de hafızanızda zihinsel bir resim olarak yerleşirler. Hayali resimler gözlediğiniz bir görüntünün bir fantezi bozukluğu da olabilir.
Hepimizin beyninde kayıp ya da gizli nesneleri aramamıza ve geri getirmemize yardım eden içgüdüsel olarak kullandığımız gerçek resimler vardır. Arama imgelerini etkin bir şekilde kullanma yeteneğimiz, muhtemelen dolaşan avlarını böyle imgelerle görsel olarak ayırt eden avcı atalarımızda uyum sağlayıcı bir gelişme olarak evrim geçirmiştir. Benzer şekilde biz de onları masadaki kısmen gizli yeşil dosyayı ya da sepetteki kirli şanslı basketbol kazağını hemen geri çağırmak için kullanırız. Benim evdeki kütüphane raflarımın düzensizliği ve aşırı kalabalığına rağmen eğer hafızamda yerleşmiş güçlü bir arama imgesi varsa belirli bir kitabın yerini bulmakta çok az sorun yaşarım "üzerinde iki beyaz çizgi ve daire benzeri çiçekler olan mavi bir kitap". Çocuklar hayal güçlerini kullanmada doğuştan yeteneklidir. Yaşla birlikte azalmaya meyilli aktif fantezi yaşamları vardır. Yetişkin olunca bize bu doğal yeteneği daha kontrollü, mantıklı düşünmeyle değiştirmek için bastırmamız öğretilir. Bir çocuğun acayip fantezileri ve hayal gücü ortalama bir yetişkinde psikotik (anormal) düşünme sayılabilir. Etkin öğrenme ve hatırlama teknikleri geliştirmeye yardım etmek için bu doğal yaratıcı içgüdüleri yeniden alevlendirmeliyiz.
Parlak, renkli, zenginleştirilmiş ve ilginç resimler hareketli, üç boyutlu ve ayrıntılı olanlar hafızada en iyi tutunanlardır.
“İMGE NE KADAR AYRINTILI OLURSA ONU SONRA HATIRLAMAK O KADAR KOLAY OLUR.”
Ayrıntıya odaklanma hareketi daha iyi dikkat etmemize ve imgenin içerdiği bilgiyi öğrenmemize yardım eder. Resimlerinizin bir ya da daha fazla yönünü değiştirmek, abartmak ve onlara kişisel anlam yüklemek daha kolay öğrenilmesini ve daha sonra da hatırlanmasını kolaylaştırır. Yeni bilgiyi kendimiz için ne kadar canlı ve yaratıcı bir şekilde canlandırırsak, zihinlerimizde o kadar etkili bir şekilde tutunur. Hayal gücü, bilgiyi depolama ve hatırlama yeteneğimizi artırdığı sürece istediğimiz kadar canlı, duyarlı ve güçlü olur.
Zihninizde hatırlamak istediğiniz kelimeyi yazacağı*nız- gerçek bir imge yaratabilirsiniz, ama çoğu insan için kişisel ya da duygusal anlam içeren sembolik bir imge daha çok işe ya*rar. Diyelim ki arabamı büyük bir otoparkın 3A alanına park ettim. Eğer arabanızın camında ya da tepesinde kocaman ve renkli bir şekilde 3A yazdığının görsel imgesini ya da zihin*sel bir resmini yaratabilirim
Ama bana göre arabamın üzerinde uçan üç arının imgesini canlandırmak daha etkili bir strateji olur. Benim arılara karşı ki*şisel bir ilgim var ve arabamın üzerinde uçan Üç kocaman Arı varken ona yaklaşmak ilginç olurdu. Ben bu imgenin zihinsel bir resmini çekerim ve zihinsel resmimin duygusal doluluğu onu hafızamda yerleştirmeye yardım eder. Başka biri için araba*larında oturan ÜçAyı canlandırmanın daha büyük bir duygusal etkisi olabilir - belki de en sevdikleri çocukluk öyküleridir. Etkili canlandırma tekniklerini geliştirme yolları için Zihinsel Resim Egzersizleri kutusuna bakın.
Zihinsel Resim Egzersizleri
Rahat bir koltukta oturun, gözlerinizi kapatın ve ister bir nesne, durum, kişi ya da hayvan olsun aklınıza ge*len ilk şeyi düşünün. Şimdi nasıl göründüğü ya da hissettirdiğiyle ilgili daha büyük ayrıntıları hayal etmeye çalışın. Ne kadar çok duyu organı kullanırsanız o kadar etkili olacaktır.
1. Aşağıdakilerin her biri için renkli, canlı ve ayrıntılı bir görsel imge yaratmaya çalışın (örn. normal bir gül yeri*ne üzerinde çiy damlaları, hanım böcekleri ve dikenli sapları olan parlak sarı bir gül canlandırın):
. Hayvan
. Mutfak gereci
. Alet
2. Aşağıdakilerin her birini gözünüzde canlandırın, ama onları hafifçe değiştirin ki bir şekilde alışılmamış olsun*lar (örn. peruklu bir otomobil, pantolon askısı takan bir yılan):
. Masa
. Stadyum
. Stetoskop
. Uçak
3. Aşağıdaki mekânların her birinin görsel imgesinde gö*rebileceğiniz üç ayrıntıyı listeleyin:
. Alışveriş merkezi
. Araba yıkama
. Futbol sahası
. İbadethane
Kaynak: Şimşek, Ramazan. (2010). Dikkat Dağınıklığını Önleme ve Beyni Etkili Kullanma Kılavuzu. Hermes Yayınları (İmleç Kitap). İstanbul 2. Basım
“BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR”
Üç Temel Hafıza Becerisi
Bir anne baba eğer çocuğunda dikkat eksikliği olduğunu söylüyorsa aslında şunları demek istiyordur;
“Çocuğum okulda başarısız.” YA DA
“Çocuğum ders çalışmıyor.” YA DA
“Çocuğum söz dinlemiyor.” YA DA
“Arkadaşları ya da öğretmeninden şikayet var.”
Dikkat eksikliği olan öğrencileri incelediğimde özellikle ders başarılarının düşük olmasının sebebi dikkatini derse, bilgiye verememeleri, verseler de unutmalarıdır. Yaptığım incelemelerde bu çocuklarının başarısının önündeki en büyük engel unutkanlıktır. Birçok ailenin “ilaçtan fayda görmedik” demelerinin de altında bu faktör yatar. Çünkü aile çocuğun okulda başarılı olmasını ister ama bu ilaçlar unutkanlığı tedavi etmez. Ben dikkat eksikliği olan öğrencileri “su sızdıran bir şişeye” benzetiyorum. Siz istediğiniz kalite ve miktarda su koymaya çalışın yine de dolmaz. İlaç bu sızıntıyı durdurmaz çünkü;
Zihin En Büyük Şifa Kaynağıdır.
Çoğumuz sözde fotografik hafızalı insanlar görmüşüzdür. Karışık bir destedeki kartların sırasını hızlıca öğrenip hatırlayabilirler ya da çaba harcamadan uzun kelime ya da numara listelerini ezberleyebilirler. Ama gerçekten fotografik hafıza diye bir şey yoktur; bizim gördüklerimiz iyi hafıza teknikleri olan insanlardır.
Bir hafıza tekniği, beyin için bir kodlama sistemi, bir dosyalama dolabıdır. Bir insanın önceki bilgi ve ilgileri yeni bilgiyi nasıl öğrenip hatırlayacağını etkiler. Çoğu genç insan tuttuğu takımın maç skorlarını zorluk çekmeden hatırlayabilir, ama geçen baharda tarih dersinde öğrendikleri önemli tek bir tarihi bile hatırlamazlar.
Hafızamızın dosyalama ve depolama sistemleri, yeni bilgi bizim için anlam taşıdığında en etkili şekilde çalışır. Şampiyon satranç oyuncularıyla yapılan deneyler eğer satranç taşlarının bir maçta olması gerektiği gibi diziliyseler tahtadaki taşları kolayca ezberleyebildiklerini, ama oyuncuların rasgele yerleştirilmiş bir taşlar dizisini hatırlama yeteneklerinin neredeyse imkânsız olduğunu gösterir. Satranç taşlarının bir düzenlemesi anlamlıyken diğeri değildir.
Böyle bir anlam beyinlerimizde gerçekten ağır bağlantılı olabilir. İnsanlar rasgele harfler dizisine karşılık anlamlı kelimelere odaklanınca işlevsel MRI taramaları frontal ve temporal lob gibi belirli alanlarda artan etkinlik gösterirler. Etkinlik ne kadar büyük olursa o kelimeleri sonra hatırlama olasılıkları o kadar büyük olur. Muhteşem hafızalar doğuştan değildir, sonradan yaratılırlar.
Benim üç temel becerimi “BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR”u öğrenerek sağlam bir hafıza için bir temel edineceksiniz. Ben öğrencilerime özel olarak hafıza antrenmanı için bir defter ya da bloknot tutmalarını öneriyorum. Böylece gelişmenizi görebilecek ve egzersizlerinizi izleyebileceksiniz. Peki nedir bu “Bak, Resmini Çek, Bağlantı Kur” ?
1. BAK: Öğrenmek İstediğiniz Şeyi Aktif Olarak Gözlemleyin.
Birçok insan derslerde başarılı olmasına rağmen tanıştığı insanların isimlerini hatırlayamaz. Burada asıl sorunun tanıştığımız anda hiçbir zaman isimlerden çok kişinin yüz, beden ve giyim şekline odaklanmamızdır.
Etkin öğrenmenin en yaygın engellerinden biri insanların bilginin sunulduğu durumlara dikkat etmemesidir. Karınızın ya da kocanızın bu sabah işe giderken ne giydiğini düşünün. Hangi kravatı taktığını hatırlayabiliyor musunuz? Hangi bluzu giymişti? Oğlunuzun tişörtü ne renkti? Önemsiz gibi görünse de aktif olarak bakıp bu tip yeni bilgiyi almak için bilinçli bir çaba harcayarak beyninizin ayrıntıları kaydetmesi için eğitmeye başlayabilirsiniz. Bu aktif gözlem süreciyle meşgul olarak yeni bir yüz, olay ya da konuşmadan ayrıntı ve anlamları özümseyebiliriz, bu da bize bu yeni yüz ya da olayı öğrenme ve hatırlamada yardım eder.
Bir şeye ilgimiz az olduğunda hatırlamak genelde zordur, çünkü tam olarak dikkat etmiyoruzdur. Çoğumuz biriyle tanıştırıldıktan saniyeler sonra isimleri unuturuz. Sanki, tanışma sırasında bizi herhangi bir yeni bilgiyi hatırlamaktan alıkoyan çeşitli iç ve dış ipuçlarına karşılık veren bir otomatik pilot gibiyizdir. Ne söylendiğini ve hatırlamaya değip değmeyeceğini anlamak için sadece yeteri kadar yavaşlamak gereklidir. Samuel Johnson kısaca şöyle der: "Gerçek hafıza sanatı dikkat sanatıdır.”
Yol tarifleri hafızası mükemmel bir örnektir. Eğer tarifleri takip ederek yeni bir yere arabayla kendiniz gidiyorsanız günler ya da haftalar sonra oraya kendiniz nasıl gidileceğini muhtemelen hatırlarsınız. İlk yolculuğunuzda sadece bir yolcuysanız oraya ilk yalnız gidişinizde kaybolmanız mümkündür. Aktif gözlemdeki amaç zihinsel olarak sürücü koltuğunda kalmaktır.
BAK ilk temel beceridir, çünkü diğer duyularımıza da çok güvenmemize rağmen hatırlamak istediğimiz şeylere genelde ilk olarak görsel açıdan maruz kalırız. Bilgiyi sonraki hafıza çağrımı için tekrarladığımızda dinleriz. Çoğu insan en canlı hatıralarımızın tümünü koku duyusunun geri getirebildiğini bildirir. Dokular ve ısılar gelecekteki hatırlama için dokunma duyusunu kullanan gözlemsel becerilerimize odaklanmak için kullanışlı detaylardır. Üç Temel Beceride kullanıldığı haliyle BAK aslında tüm beş duyu için kısa kullanımdır:
Aktif Gözlem Egzersizleri
Birinin sizi bilmediğiniz bir yere götürdüğü başka bir yolculukta zihinsel olarak kendinizi sürücü koltuğuna koyun. Yönleri zamanından önce kontrol edin, sokak işaretlerine, ana kavşaklara ve dönüm noktalarına dikkat edin. Sonra zihinsel olarak oraya gidin.
Yeni bir filme gitmeden önce başlangıçta belirli detayları hatırlamak için bir karar alın. Kahramanın saç tarzına, anılmaya değer bir ev içi sahnesindeki mobilyaya ve yan karakterlerden birinin elbisesini hatırlamaya dikkat edin. Eve döndüğünüzde filmle ilgili hatırlayabildiğiniz kadar çok ayrıntıyı yazmaya çalışın. Sonraki gün listenizi kontrol edin ve yapabilirseniz filmle ilgili daha çok detay yazmaya çalışın.
İşte birkaç iş arkadaşınızı kıyafeti ya da genel görünüşü hakkında bir detaya dikkat edin. Kişinin adını bir sütuna, detayı başka bir sütuna yazın. Günün sonunda ikinci sütunu kapatın ve belirli ayrıntıları hatırlamaya çalışın.
Şimdi hemen ailenizin her üyesinin sabah evden çıkarken üzerindeki kıyafetini ve detayları hatırlamaya çalışın. Yarın tekrar yapın, ama evden çıkmadan önce detayları gözlemek için bilinçli bir çaba sarf edin.
DİKKAT EKSİKLİĞİNDE BELLEK ÇALIŞMALARI-2
BAK, RESMİNİ ÇEK, BAĞLANTI KUR:
Üç Temel Hafıza Becerisi
2. RESMİNİ ÇEK- Anılarınızın Zihinsel Resimlerini Yaratın (İmgeleme)
Dün, akşam yemeğinde ne yediniz?
Fizik dersindeki Kuvvet’in formülü neydi?
Yılbaşında neredeydiniz ve üzerinizde ne renk elbise vardı?
Bunları düşünürken beyinizde resimler aradınız, eğer resimler açık ve netse çabuk cevap verdiniz, eğer resimler berrak değilse daha çok düşündünüz. Eğer resim yoksa ya da bulamamışsanız cevap veremediniz.
Dikkat eksikliği olan ya da okul başarısızlığı olan öğrencilerin aslında en büyük sorunu işte bu resimlerin berrak olmayışı ve tabii ki bunları nasıl kullanacaklarını bilmemeleridir.
I. bölümde bahsettiğim; arkadaşınızın bu sabah ne giydiğiyle ilgili o görüntüye geri dönün. Kırmızı bluz, siyah pantolon ve ayakkabılar, deri ceket. Görüntüyü canlandırırken zaten ikinci temel beceriyi de geliştiriyorsunuz - RESMİNİ ÇEK. Hatırlamak istediğiniz bilginin zihinsel bir resmini yaratıyorsunuz. Sonra sadece resmi çekiyor ve gördüğünüz şeyi tanımlıyorsunuz. Canlı ve anılmaya değer görüntüler yaratmak, onları uzun süreli hafıza deposuna yerleştirir.
Resimlerin iki şekli olabilir, gerçek ya da hayali. Gerçek bir resim gerçekten ne gördüğünüze odaklanarak ve gözlenen görüntüyü zihinsel bir resme yerleştirmek için bilinçli bir çaba sarf ederek, gerçek bir gözlem yapmayı içerir. Hayali resimler kendi hatıra ve fantezilerinizden yarattıklarınızdır, ama yine de hafızanızda zihinsel bir resim olarak yerleşirler. Hayali resimler gözlediğiniz bir görüntünün bir fantezi bozukluğu da olabilir.
Hepimizin beyninde kayıp ya da gizli nesneleri aramamıza ve geri getirmemize yardım eden içgüdüsel olarak kullandığımız gerçek resimler vardır. Arama imgelerini etkin bir şekilde kullanma yeteneğimiz, muhtemelen dolaşan avlarını böyle imgelerle görsel olarak ayırt eden avcı atalarımızda uyum sağlayıcı bir gelişme olarak evrim geçirmiştir. Benzer şekilde biz de onları masadaki kısmen gizli yeşil dosyayı ya da sepetteki kirli şanslı basketbol kazağını hemen geri çağırmak için kullanırız. Benim evdeki kütüphane raflarımın düzensizliği ve aşırı kalabalığına rağmen eğer hafızamda yerleşmiş güçlü bir arama imgesi varsa belirli bir kitabın yerini bulmakta çok az sorun yaşarım "üzerinde iki beyaz çizgi ve daire benzeri çiçekler olan mavi bir kitap". Çocuklar hayal güçlerini kullanmada doğuştan yeteneklidir. Yaşla birlikte azalmaya meyilli aktif fantezi yaşamları vardır. Yetişkin olunca bize bu doğal yeteneği daha kontrollü, mantıklı düşünmeyle değiştirmek için bastırmamız öğretilir. Bir çocuğun acayip fantezileri ve hayal gücü ortalama bir yetişkinde psikotik (anormal) düşünme sayılabilir. Etkin öğrenme ve hatırlama teknikleri geliştirmeye yardım etmek için bu doğal yaratıcı içgüdüleri yeniden alevlendirmeliyiz.
Parlak, renkli, zenginleştirilmiş ve ilginç resimler hareketli, üç boyutlu ve ayrıntılı olanlar hafızada en iyi tutunanlardır.
“İMGE NE KADAR AYRINTILI OLURSA ONU SONRA HATIRLAMAK O KADAR KOLAY OLUR.”
Ayrıntıya odaklanma hareketi daha iyi dikkat etmemize ve imgenin içerdiği bilgiyi öğrenmemize yardım eder. Resimlerinizin bir ya da daha fazla yönünü değiştirmek, abartmak ve onlara kişisel anlam yüklemek daha kolay öğrenilmesini ve daha sonra da hatırlanmasını kolaylaştırır. Yeni bilgiyi kendimiz için ne kadar canlı ve yaratıcı bir şekilde canlandırırsak, zihinlerimizde o kadar etkili bir şekilde tutunur. Hayal gücü, bilgiyi depolama ve hatırlama yeteneğimizi artırdığı sürece istediğimiz kadar canlı, duyarlı ve güçlü olur.
Zihninizde hatırlamak istediğiniz kelimeyi yazacağı*nız- gerçek bir imge yaratabilirsiniz, ama çoğu insan için kişisel ya da duygusal anlam içeren sembolik bir imge daha çok işe ya*rar. Diyelim ki arabamı büyük bir otoparkın 3A alanına park ettim. Eğer arabanızın camında ya da tepesinde kocaman ve renkli bir şekilde 3A yazdığının görsel imgesini ya da zihin*sel bir resmini yaratabilirim
Ama bana göre arabamın üzerinde uçan üç arının imgesini canlandırmak daha etkili bir strateji olur. Benim arılara karşı ki*şisel bir ilgim var ve arabamın üzerinde uçan Üç kocaman Arı varken ona yaklaşmak ilginç olurdu. Ben bu imgenin zihinsel bir resmini çekerim ve zihinsel resmimin duygusal doluluğu onu hafızamda yerleştirmeye yardım eder. Başka biri için araba*larında oturan ÜçAyı canlandırmanın daha büyük bir duygusal etkisi olabilir - belki de en sevdikleri çocukluk öyküleridir. Etkili canlandırma tekniklerini geliştirme yolları için Zihinsel Resim Egzersizleri kutusuna bakın.
Zihinsel Resim Egzersizleri
Rahat bir koltukta oturun, gözlerinizi kapatın ve ister bir nesne, durum, kişi ya da hayvan olsun aklınıza ge*len ilk şeyi düşünün. Şimdi nasıl göründüğü ya da hissettirdiğiyle ilgili daha büyük ayrıntıları hayal etmeye çalışın. Ne kadar çok duyu organı kullanırsanız o kadar etkili olacaktır.
1. Aşağıdakilerin her biri için renkli, canlı ve ayrıntılı bir görsel imge yaratmaya çalışın (örn. normal bir gül yeri*ne üzerinde çiy damlaları, hanım böcekleri ve dikenli sapları olan parlak sarı bir gül canlandırın):
. Hayvan
. Mutfak gereci
. Alet
2. Aşağıdakilerin her birini gözünüzde canlandırın, ama onları hafifçe değiştirin ki bir şekilde alışılmamış olsun*lar (örn. peruklu bir otomobil, pantolon askısı takan bir yılan):
. Masa
. Stadyum
. Stetoskop
. Uçak
3. Aşağıdaki mekânların her birinin görsel imgesinde gö*rebileceğiniz üç ayrıntıyı listeleyin:
. Alışveriş merkezi
. Araba yıkama
. Futbol sahası
. İbadethane
Kaynak: Şimşek, Ramazan. (2010). Dikkat Dağınıklığını Önleme ve Beyni Etkili Kullanma Kılavuzu. Hermes Yayınları (İmleç Kitap). İstanbul 2. Basım
