Dünya tarihi

Ortelius tarafından 1570 yılında çizilen Dünya Sahnesi Görünümü adlı Dünya haritası.

Konu başlıkları​

• * 1 İÖ 5000-İÖ3000
  • 1.1 Mezopotamya
  • 1.2 Mısır
  • 1.3 Doğu Akdeniz
  • 1.4 Hindistan
• * 2 İÖ 3000-İÖ 2000
  • 2.1 Mezopotamya
  • 2.2 Mısır
  • 2.3 Ege
  • 2.4 Doğu Akdeniz
  • 2.5 Anadolu
  • 2.6 Çin
  • 2.7 Hindistan
  • 2.8 Kuzey Amerika
  • 2.9 Güney Amerika
• * 3 İÖ 2000 - İÖ 1600
  • 3.1 Mezopotamya
  • 3.2 Mısır
  • 3.3 Ege
  • 3.4 Doğu Akdeniz
  • 3.5 Anadolu
  • 3.6 İbraniler
  • 3.7 Hindistan
  • 3.8 Çin
  • 3.9 Kuzey Amerika
  • 3.10 Güney Amerika
• * 4 İÖ 1600 - İÖ 1200
  • 4.1 Mezopotamya
  • 4.2 Mısır
  • 4.3 Ege
  • 4.4 Doğu Akdeniz
  • 4.5 Anadolu
  • 4.6 İbraniler
  • 4.7 Çin
  • 4.8 Kuzey Amerika
  • 4.9 Güney Amerika
• * 5 İÖ 1200 - 1000
  • 5.1 Mezopotamya
  • 5.2 Mısır
  • 5.3 Yunanistan
  • 5.4 Anadolu
  • 5.5 Doğu Akdeniz
  • 5.6 İbraniler
  • 5.7 Hindistan
  • 5.8 Çin
  • 5.9 Güney Amerika
  • 5.10 Afrika
• * 6 İÖ 1000 - İÖ 800
  • 6.1 Yunanistan
  • 6.2 Anadolu
  • 6.3 Doğu Akdeniz
  • 6.4 İbraniler
  • 6.5 Hindistan
  • 6.6 Kuzey Amerika
  • 6.7 Güney Amerika
  • 6.8 Keltler
  • 6.9 İtalya
• * 7 İÖ 800 - İÖ 650
  • 7.1 Mezopotamya
  • 7.2 Yunanistan
  • 7.3 Anadolu
  • 7.4 Doğu Akdeniz
  • 7.5 İbraniler
  • 7.6 Çin
  • 7.7 Keltler
  • 7.8 İtalya
  • 7.9 Afrika
• * 8 İÖ 650 - İÖ 500
  • 8.1 Mezopotamya
  • 8.2 Yunanistan
  • 8.3 Anadolu
  • 8.4 Persler
  • 8.5 İbraniler
  • 8.6 Hindistan
  • 8.7 Çin
  • 8.8 Kuzey Amerika
  • 8.9 Keltler
  • 8.10 İtalya
  • 8.11 Afrika
• * 9 İÖ 500 - İÖ 300
  • 9.1 Mısır
  • 9.2 Yunanistan
  • 9.3 Anadolu
  • 9.4 Doğu Akdeniz
  • 9.5 Persler
  • 9.6 Filistin
  • 9.7 Hindistan
  • 9.8 Güney Amerika
  • 9.9 Keltler
  • 9.10 İtalya
  • 9.11 Afrika
• * 10 İÖ 300-İÖ 44
  • 10.1 Mısır
  • 10.2 Yunanistan
  • 10.3 Anadolu
  • 10.4 Doğu Akdeniz
  • 10.5 İran
  • 10.6 Filistin
  • 10.7 Hindistan
  • 10.8 Çin
  • 10.9 Kuzey Amerika
  • 10.10 Güney Amerika
  • 10.11 Keltler
  • 10.12 İtalya
  • 10.13 Hunlar
• * 11 İÖ 44 - İS 200
  • 11.1 İran
  • 11.2 Mısır
  • 11.3 İbraniler
  • 11.4 Hindistan
  • 11.5 Çin
  • 11.6 Keltler
  • 11.7 Hunlar
  • 11.8 İtalya
  • 11.9 Afrika
• * 12 İS 200-330
  • 12.1 Mısır
  • 12.2 İran
  • 12.3 Bizans
  • 12.4 Hindistan
  • 12.5 Çin
  • 12.6 Kuzey Amerika
  • 12.7 Güney Amerika
  • 12.8 İtalya
  • 12.9 Afrika
• * 13 İS 330-500
  • 13.1 Bizans
  • 13.2 İran
  • 13.3 Hindistan
  • 13.4 Keltler
  • 13.5 İtalya
  • 13.6 Afrika
  • 13.7 Japonya
  • 13.8 Hunlar
  • 13.9 Avrupa
• * 14 İS 500-700
  • 14.1 Bizans
  • 14.2 İran
  • 14.3 İslâmiyet' in Doğuşu
  • 14.4 Hindistan
  • 14.5 Çin
  • 14.6 Kuzey Amerika
  • 14.7 Güney Amerika
  • 14.8 Keltler
  • 14.9 Japonya
  • 14.10 Avrupa
• * 15 İS 700-850
  • 15.1 Bizans
  • 15.2 İslam Dünyası
  • 15.3 Hindistan
  • 15.4 Çin
  • 15.5 Kuzey Amerika
  • 15.6 Güney Amerika
  • 15.7 Keltler
  • 15.8 Afrika
  • 15.9 Japonya
  • 15.10 Avrupa
• * 16 İS 850-100
  • 16.1 Rusya
  • 16.2 Bizans
  • 16.3 İslam Dünyası
  • 16.4 Hindistan
  • 16.5 Çin
  • 16.6 Kuzey Amerika
  • 16.7 Güney Amerika
  • 16.8 Keltler
  • 16.9 Afrika
  • 16.10 Japonya
  • 16.11 Avrupa
• * 17 İS 1000-1150
  • 17.1 Selçuklular
  • 17.2 Bizans
  • 17.3 Rusya
  • 17.4 Çin
  • 17.5 Kuzey Amerika
  • 17.6 Güney Amerika
  • 17.7 Keltler
  • 17.8 Afrika
  • 17.9 Japonya
  • 17.10 Avrupa
• * 18 İS1150-1300
  • 18.1 Osmanlılar
  • 18.2 Güney Amerika
  • 18.3 Kuzey Amerika
  • 18.4 İslam Dünyası
  • 18.5 Rusya
  • 18.6 Hindistan
  • 18.7 Çin
  • 18.8 Bizans
  • 18.9 Keltler
  • 18.10 Japonya
  • 18.11 Avrupa
  • 18.12 Afrika
• * 19 İS 1300-1500
  • 19.1 Rusya
  • 19.2 Bizans
  • 19.3 İslam Dünyası
  • 19.4 Osmanlılar
  • 19.5 Hindistan
  • 19.6 Çin
  • 19.7 Kuzey Amerika
  • 19.8 Güney Amerika
  • 19.9 Keltler
  • 19.10 Afrika
  • 19.11 Japonya
  • 19.12 Avrupa
• * 20 İS 1500-1620
  • 20.1 Osmanlılar
  • 20.2 Doğu Avrupa
  • 20.3 İran
  • 20.4 Rusya
  • 20.5 Hindistan
  • 20.6 Çin
  • 20.7 Kuzey Amerika
  • 20.8 Güney Amerika
  • 20.9 Keltler
  • 20.10 Afrika
  • 20.11 Japonya
  • 20.12 Batı Avrupa
• * 21 İS 1620-1740
  • 21.1 Osmanlılar
  • 21.2 Doğu Avrupa
  • 21.3 İran
  • 21.4 Rusya
  • 21.5 Hindistan
  • 21.6 Çin
  • 21.7 Kuzey Amerika
  • 21.8 Kelter
  • 21.9 Okyanusya
  • 21.10 Afrika
  • 21.11 Japonya
  • 21.12 Batı Avrupa
• * 22 İS 1740-1860
  • 22.1 Osmanlılar
  • 22.2 İran
  • 22.3 Rusya
  • 22.4 Doğu Avrupa
  • 22.5 Çin
  • 22.6 Hindistan
  • 22.7 Kuzey Amerika
  • 22.8 Güney Amerika
  • 22.9 Keltler
  • 22.10 Avustralya
  • 22.11 Afrika
  • 22.12 Japonya
  • 22.13 Batı Avrupa
• * 23 İS 1860-1980'ler
  • 23.1 Osmanlılar/Türkiye Cumhuriyeti
  • 23.2 Doğu Avrupa
  • 23.3 Rusya/SSCB
  • 23.4 Hindistan
  • 23.5 İran
  • 23.6 Çin
  • 23.7 Kuzey Amerika
  • 23.8 Batı Avrupa
  • 23.9 Keltler
  • 23.10 Okyanusya
  • 23.11 Japonya
  • 23.12 Afrika
  • 23.13 İS 1990-2000'ler
  • 23.14 Avrupa
  • 23.15 Amerika
  • 23.16 Orta Doğu
  • 23.17 Asya
• * 24 Kaynakça

1-) İÖ 5000-İÖ3000​

Antik Mezopotamya haritası

Mezopotamya​

* Tekerlek bulundu
* Sulama ile tarım yapıldı
* kent devletleri ( Ur, Eridu ) kuruldu
* çiviyazısı
* tunç işleme
* yapılarda pişmiş tuğla kullanılmaya başlandı

Mısır​

* Yaklaşık 3200'de Aşağı ve Yukarı Mısır Krallıkları Menes yönetiminde birleşti
* 3000 dolaylarında hiyeroglif kullanıldı
* mastaba denen mezarlar ile sulama kanalları yapıldı

Doğu Akdeniz​

* Yaklaşık 3200'den başlayarak Suriye ve Filistin'de Ugarit, Byblos gibi kentler kuruldu

Hindistan​

* Yaklaşık 3500'de İndus Vadisi'nde kerpiçten evleri olan köyler kuruldu; sulama bentleri yapıldı, çanak çömlekçilik başladı

2-) İÖ 3000-İÖ 2000​

Ziggurat ve Ur kentinden kalıntılar

Mezopotamya​

* Ur kenti yaklaşık 2500'de Sümer Krallığı'nın başkenti yapıldı
* yaklaşık 2700'de Gılgamış Uruk kralı oldu
* 2500 dolaylarında Ur'da kral mezarları yapıldı
* Akadlı Büyük Sargon ( Şarrukin ) büyük bir imparatorluk kurdu
* Ur egemenliği son buldu

Mısır​

* Zoser yaklaşık 2700'de ilk piramidi yaptırdı
* Eski Krallık dönemi (3000-2180)
* takvim kullanıldı
* Orta Krallık dönemi (2050-1700)

Ege​

* Yaklaşık 3000'de, Girit Adası'nda, Minos uygarlığı kuruldu
* deniz ticareti başladı

Doğu Akdeniz​

* Ebla'nın kuruluşu (2800)
* Truva yöresinde ilk kentler
* tunç işlenmeye başlandı
* 2200 sıralarında Amoriler geniş toprakları istila ettiler

Anadolu​

Hititler'in savaş başarılarındaki önemli bir etken olarak, buldukları çok kişili savaş arabası gösterilir

* Hititler yaklaşık 2000'de ortaya çıktı, demirden ilk araç ve silahlar yapıldı.

Çin​

* Yaklaşık 2500'de ilk köyler kuruldu
* çömlek yapımında kullanılan döner tabla bulundu
* Huang He Vadisi'ne (Sarı Irmak) yerleşim başladı

Hindistan​

* Izgara planlı büyük İndus kentleri kuruldu (Mohencodaro,Harappa)
* merkezi ısıtmalı,kanalizasyonlu iki katlı evler yapıldı

Kuzey Amerika​

* Meksika'da köyler kuruldu
* toprak ekildi
* pamuklu dokumacılık başladı
* 2500'lerde taş yapılar görüldü

Güney Amerika​

* İlk yerleşimler
* çömlekler ve kaba taş yapılar yapıldı
* yaklaşık 2500'de Andlar'da tarım başladı

3-) İÖ 2000 - İÖ 1600​

Mezopotamya​

* Babil ve Asur uygarlıklarının yükseliş dönemi ( yaklaşık 2000 ), ilk kütüphaneler
* Babil Kralı Hammurabi ( 1792 - 1750 ) ilk yazılı yasaları yürürlüğe koydu
* Kasitler Mezopotamya'ya yerleşti

Hyksosları bir savaş esnasında yenen mısır kralı Ahmose

Mısır​

Hyksosları bir savaş esnasında yenen mısır kralı Ahmose

* Asyalı göçebe Hyksoslar (Hiksoslar) Aşağı Mısır'ı istila etti ( yaklaşık 1700 )
* cam, savaş arabaları, mobilya yapımı başladı

Ege​

* Knossos'ta Tunç Çağı kültür merkezi Knossos Sarayı yapıldı
* Phaistos kenti zenginleşti ( 2000 - 1700 )
* Savaş arabaları, çanak çömlek yapımı gelişti
* çözülenLinear A denen ve soldan sağa yazıldığı sanılan bir yazı bulundu

Doğu Akdeniz​

* Kentler canlandı ve gelişti ( 1800 - 1600)
* ilk alfabenin kullanılışı

Anadolu​

En geniş sınırlarında Hitit Devleti (Mavi alan)

* Hititler bölgeyi egemenlik altına aldılar
* Birinci Hattuşili dönemi ( yaklaşık 1650 - 1620 )
* başkent Hattuşaş kuruldu
* büyük taş bloklardan tapınak ve saraylar, kaya anıtları, güneş kursları, tunç ya da değerli madenlerden tanrı ve kral heykelleri yapıldı

İbraniler​

* Sami kökenli topluluklar İbrahim'in önderliğinde Filistin'e yerleşti ( yaklaşık 2000 ), daha sonraları bir bölümü Mısır'a göç etti.

Hindistan​

* Kuzeyden gelen Ariler'in İndus havzasına yerleşmesiyle başlayan İndus uygarlığı 1750'ye kadar en parlak dönemini yaşadı.

Çin​

* Tunç döküm işçiliği gelişti; resimyazı
* ayrıntılı olmayan bir takvim kullanılıyordu
* ipek dokumacılığı başladı
* gelişkin tarım araçları, tekerlek ve savaş arabaları kullanıldı

Kuzey Amerika​

* Orta Amerika'da tapınaklar yapıldı
* ilk resimyazı kullanıldı
* tarımla geçinen köy toplulukları kuruldu

Güney Amerika​

* Andlar'da dinsel tören yapılan merkezler 2000 yıllarında görülmeye başlandı
* Peru'da Kotoş kenti kuruldu ( yaklaşık 1800 )
* yoğun tarımın en gelişkin örnekleri Orta Andlar'da ortaya çıktı
* pamuk liflerinden giyisiler yapıldı
* sepet ve hasır üretimi başladı

4-) İÖ 1600 - İÖ 1200 ​

Mezopotamya​

* Babil'de bilim ve matematik çok ileri bir düzeye ulaştı
* Hurri kökenli savaşçılara dayanan Mitanni egemenliği geçici bir süre Asur'u kapsadı
* 1360'tan sonra Mitanni devleti çöktü ve Asur egemenliği başladı

Mısır​

II. Ramses'in Ebu Simbel'deki heykeli.

* 1567'de Hyksos egemenliği son buldu
* Üçüncü Tutmosis 1470'lerde Mezopotamya'yı işgal etti
* Ahenaton yönetimi ( 1379 - 1362 )
* II. Ramses yönetimi ( 1304-1237 )
* Karnak Vadisi mezarları yapıldı

Ege​

* 1450'lerde doğru bir deprem Knossos'u yerle bir etti
* Minos uygarlığı sona erdi
* özelikle Yunanistan'da Miken kentleri gelişti
* 1250'de Miken'de Aslanlı Kapı yapıldı
* "Linear B" denen yazı biçimi geliştirildi

Doğu Akdeniz​

* Mısır ile Fenike arasında yoğun ticaret ilişkileri kuruldu
* Mısır daha sonra Fenike üzerinde denetim kurdu
* 14. yüzyılda bölge Mısır'ın denetiminden çıktı
* yaklaşık 1200'lerde Filistiler Filistin'e yerleşti
* 13. yüzyılda Akdeniz'in doğusu Deniz Kavimleri'nin saldırısına uğradı

Anadolu​

* 1580'lerde Hiti kralı birinci Murşil Babil'i işgal etti
* Kral Şuppiluliuma ( yaklaşık 1380 - 1340 ) Suriye'yi aldı
* Mısırlılar Kadeş'te Hititler'i yendi (1299) ve tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma yapıldı (1283)

İbraniler​

* 1570'lerde Mısır firavunları İbraniler'i yok etmeye başladı
* 1250'de Musa'nın önderliğinde Mısır'dan çıktılar

Çin​

* Shang Hanedanı (Şang) ( 1766 - 1123 )
* takvim geliştirildi
* resim, işaret ve hecelere dayalı Çin yazısı kullanılmaya başlandı
* Loyang (Luoyang), Anyang, Çöngçou (Zengzhou) kentleri kuruldu

Kuzey Amerika​

* Meksika Körfezi yakınlarında Olmek uygarlığı kuruldu (yaklaşık 1200)
* anıtsal heykeller ve dev heykel başları yapıldı

Güney Amerika​

* Peru'da büyük taş yapılar ve tapınaklar görüldü
* Çavin uygarlığının ilk gelişmeleri başladı ( yaklaşık 1300 - 1200 )

5-) İÖ 1200 - 1000 ​

Mezopotamya​

* 13.-12. yüzyıllarda, Deniz Kavimleri'nin saldırıları, Asur ve Mitanni devletlerini parçalanmasına neden oldu

Mısır
* 12. yüzyılda Mısırlılar Deniz Kavimleri'yle iki kez savaştılar
* faha sonra 10. yüzyılda Asurlular'ın saldırısına uğradılar

Yunanistan​

Troy filmindeki Truva atı

* Mikenler yaklaşık 1150'de Truva'yı ele geçirdi
* Deniz Kavimleri Miken uygarlığını yaklaşık 1100'de yıktı
* Eski Yunan uygarlığı Dorlar'ın Yunanistan'ı işgalinden sonraki dönemde gelişti

Anadolu​

* Hitit devleti ayaklanmalar, komşu devletlerin ve Deniz Kavimleri'nin saldırıları sonucu yıkıldı

Doğu Akdeniz​

* Sur ve Sayda kentleri gelişti
* Batı Akdeniz'de ilk Fenike kolonileri kuruldu
* 1200'lerde Demir Çağı başladı

İbraniler​

* Saul 1020 dolayında kral seçildi
* Davud yaklaşık 1000'de yönetime geldi ve Filistiler'i yendi

Hindistan​

* Ganj ve Brahmaputra ırmakları vadilerinde yeni yerleşim merkezleri kuruldu ( 1100 )
* atlar evcilleştirilmeye başlandı
* pirinç üretimine geçildi

Çin​

* Batıdan gelen Zhoular, Shang hanedanını devirdi (1122)
* Zhou Hanedanı yaklaşık 1000 yıl yönetimde kaldı

Güney Amerika​

* Çavin uygarlığı yaklaşık 1000 yıl sürdü ( 200'e kadar )
* saraylar, tapınaklar, pazaryerleri yapıldı

Afrika​

* Kuşi ( Güney Mısır ve Sudan ) uygarlığının ilk dönemleri yaklaşık 1000'de başladı

6-) İÖ 1000 - İÖ 800 ​

Yunanistan​

* Yunanlılar yaklaşık 900'de Fenike alfabesini geliştirerek benimsediler
* Soyluların yönetiminde kent devletleri gelişmeye başladı

Anadolu​

* Yaklaşık 900'de Doğu Anadolu'da Urartu Krallığı kuruldu
* 840-830 dolayında Urartu Krallığı'nın başkenti Van oldu
* Lazların ataları olan Kolhisliler Doğu Karadeniz ve Güney Kafkasya'da görüldü
* yaklaşık 830-810'da Orta Anadolu'da Frigya Krallığı kuruldu
* başkenti Gordion'du

Doğu Akdeniz​

* Fenikeliler 814'te Kuzey Afrika'da Kartaca ve 800'lerde İspanya'da Cadiz kentlerini kurdular

İbraniler​

* Süleyman kral oldu ( 975 - 935 )
* tapınaklar kurdu, Kudüs'ü genişletti
* İsrail bölündü ( 930 )
* Karkar Savaşı ( 853 )
* Ahab Asurları yendi

Hindistan​

Olmek eseri dev kafa, Xalapa Müzesi (San Lorenzo,Tenochtitlan)

* İlk Upanişadlar ( Hint kutsal metinleri ) görüldü
* kast sistemi gelişti

Kuzey Amerika​

* Olmekler büyük Kuikuilko piramidini yaptılar
* Yucatan ve Honduras'ta yeni uygarlıklar ortaya çıktı

Güney Amerika​

* And vadilerinde sulama teknikleri geliştirildi
* çok renkli dokumalar yapıldı
* jaguara tapınma ve ilk Güney Amerika yazıları ortaya çıktı

Keltler​

* Keltler Orta Avrupa'da Demir Çağı yaklaşık 1000 - 500 arasında Hallstatt'da görüldü
* Avusturya'da benzer bulgular var

İtalya​

*Kuzey İtalya'da Etrüskler ortaya çıktı

7-) İÖ 800 - İÖ 650 ​

Mezopotamya​

* Asurlar'ın yükseliş dönemi
* İkinci Sargon ( İkinci Şarrukin ) ( 722- 704 )
* Sinahheriba ( Sanherib ) ( 704 - 681 )
* Asurbanipal ( 668 - 625 ) yönetimleri
* Horsâbad ( Şarrukin Kalesi ) yapıldı

Yunanistan​

* Sicilya'daki Siracusa'da ilk Yunan kolonisi 735'te kuruldu ve bunu başka koloniler izledi
* Olimpiyat Oyunları başladı ( 776 )

Anadolu​

* 750 dolayları Uratular'ın en parlak dönemleri
* 700'lere doğru Urartu Krallığı zayıfladı
* Batı Anadolu'da Lidya Krallığı kuruldu
* yaklaşık 700'de sikke kullanılmaya başlandı

Doğu Akdeniz​

* Doğu Akdeniz Asurlar'ın egemenliği altında
* deniz ticareti gelişti

İbraniler​

* İsrail Krallığı Asur Kralı İkinci Sargon tarafından yıkıldı ( 721 )
* yaklaşık 700'de İsrail'in 12 kavimden biri olan Yahudalar boyun eğdi

Çin​

* 770'lerde Doğu Zhoular hanedan kurdu
* tunç işçiliği gelişti
* mancınık bulundu
* ince çanak çömlek yapımı başladı

Keltler​

* Orta Avrupa Keltleri yaklaşık 700 - 400 arasında İngiltere'ye ulaştı
* Keltler'le birlikte demir işlenmeye, tepelere kaleler yapılmaya
* atlardan yararlanılmaya başlandı

İtalya​

* 753'te Tiber Irmağı üzerinde, Latinler Roma kentini kurdular

Afrika​

* Kuşiler ve Asurlular arasında çatışma çıktı
* Kuşiler güçten düştü

8-) İÖ 650 - İÖ 500 ​

​

Mezopotamya​

Babil'in Asma Bahçeleri

* Asur'un sonu ve Ninova'nın yıkılışı ( 612 )
* İştar Kapısı, Babil'in Asma Bahçeleri yapıldı
* 539'da Babil Persler'ce işgal edildi

Yunanistan​

* Drakon Yasaları ( 621 )
* Solon Yasaları ( yaklaşık 590 )
* Pisistratus 560 dolaylarında Atina'da tiran oldu
* yaklaşık 510'da 500'ler Konsili kuruldu

Anadolu​

* Urartu Krallığı 600'lerde yıkıldı
* Lidya egemenliği kuruldu
* Milet ve Efes kentleri dışındaki tüm kıyı kentleri Lidya egemenliğine girdi
* Yaklaşık 547'deki Pers istilasi sonunda Lidya Persler'e bağlandı
* Anadolu'da Pers egemenliği kuruldu

Persler​

* Yakındoğu'da Pers egemenliği başladı
* Kiros ( Kurus ) 559 - 529 arası kral oldu
* Pasargad başkent yapıldı
* Birinci Darius dönemi ( 521 - 486 )

İbraniler​

* Kudüs Babilliler'ce ele geçirildi ( 587 )
* İbraniler Babil'e sürüldü
* Pers Hükümdarı Kiros 539'da İbraniler'e özgürlüklerini verdi

Hindistan​

* Ganj devletleri yıkıldı
* Persler Hindistan'ı işgal etti
* Buda yaklaşık 563 - 483 arasında yaşadı

Çin
* Konfüçyüs yaklaşık 550'de doğdu: Laozi Taoculuk'u kurdu

Kuzey Amerika​

* Orta Amerika'da, geç klasik-öncesi dönem Maya uygarlığının başlangıcı

Keltler​

* Orta ve Kuzey Avrupa'da, La Téne'de gelişen İkinci Demir Çağı uygarlığı yaklaşık 500'de başladı

İtalya​

* Etrüskler Roma'ya girdi
* Birinci Tarquinius Roma'nın ilk Etrüsk kralı oldu ( 616 - 579 )
* İlk taş yapılar ve Roma duvarları yapıldı
* İkinci Tarquinius 510'da sürgüne gönderildi
* 509'da Roma Cumhuriyeti kuruldu

Afrika​

* Nijerya'da Nok uygarlığının başlangıcı ( yaklaşık 500 )
* demir eritme yöntemi bulundu

9-) İÖ 500 - İÖ 300 ​

Mısır​

* İskender Mısır'ı işgal etti( 333 )
* yaklaşık 300'de Ptolemaios hanedanı yönetime geldi
* İskenderiye kuruldu

Yunanistan​

* Atina'da tiyatro ve felsefenin altın çağı
* Perikles dönemi ( 461 - 430 )
* Peloponnesos Savaşı ( 431 - 404 ) oldu
* Makedonyalılar Yunanistanı işgal etti ve Büyük İskender egemenliği ( 336 - 323 ) başladı

Anadolu​

* İyonya'da Pers egemenliği kuruldu (387)
* Pers egemenliğindeki kıyı kentleri geriledi
* İskender batı ve batı ve güneybatı kıyılarını ele geçirdi
* Anadolu'da 350'lerden başlayarak Makedonya egemenliği kuruldu

Doğu Akdeniz​

* Kartaca Sicilya'yı işgal etti
* Yakındoğu Persler'in egemenliğine girdi
* yaklaşık 310'da Selevkos Krallığı kuruldu.

Persler​

* Kral yolu yaklaşık 500'de yapıldı
* Darius Yunanistan'ı işgal etti
* 490'da Maraton Savaşı'nda yenildi
* Yunanlılar Salamis Savaşı'nda 8480 Persler'i yenilgiye uğrattı
* Büyük İskender Pers İmparatorluğu'nu egemenliği altına aldı (330)

Filistin​

* Filistin, Büyük İskender'den sonra Yakındoğu'nun egemenliğine ele geçiren Selevkos hanedanının yönetimine girdi

Hindistan​

* Çandra Gupta
* Maurya İmaparatorluğu'nu kurdu ( yaklaşık 320 )

Güney Amerika​

* Peru'da Çavin uygarlığı çöktü ve Paracas uygarlığı doğdu
* Güney Amerika'da matematik, astronomi alanlarında gelişmeler oldu
* metal işlemeciliği başladı.

Keltler​

* Yunan edebiyatında ilk kez Keltler'den söz edildi ( yaklaşık 500 )
* Keltler'in reisi Brennus Roma'yı yağmaladı ( 390 )

İtalya​

* 450 dolaylarında Lex XII Tabularum ( 12 Levha Yasası )
* 343 - 290 arası Samnit Savaşları
* yaklaşık 312'de Appian Yolu yapıldı

Afrika​

* Meroe, Kuşi Devleti'nin başkenti oldu ( yaklaşık 500 )
* Sudan yöresinde demir işlemeciliği gelişti