Duyular - Beş Duyu - Beş Duyu Organımız ve Görevleri

DUYU ORGANLARIMIZ

Canlılar daima değişen bir dış çevre içinde yaşarlar. Dışarıdan gelen uyarılar, duyu organı olarak adlandırılan yapılardaki reseptörlerle alınır. Böylece çevrede değişen her durum için, vücudun ilgili sistemleri kendini ayarlar ve bunlara uyumlu cevaplar verir.


Duyu reseptörleri uyarılma şekline göre üçe ayrılır:

1. Fotoreseptörler: Gözümüzde bulunur, ışığa karşı duyarlıdır.

2. Kemoreseptörler: Burun ve dilde bulunur, kimyasal uyaranlara karşı duyarlıdır.

3. Mekanoreseptörler: Deri ve kulakta bulunur. Dokunma, titreşim, sıcaklık gibi uyaranlara karşı duyarlıdır.

İnsanlardaki duyu organları göz, kulak, burun, dil ve deri olmak üzere 5 çeşittir.


GÖZ

Göz insanın en önemli organlarından biridir. İnsan algılamasının yaklaşık %80’i bu organ tarafından sağlanır. Gözler düzensiz küre biçiminde yaklaşık 25 mm çapında ve her biri 7-8 gr ağırlıkta olan organlardır. Göz Kasları , Gözün hareketi hareket ettirici kaslar tarafından sağlanır. Bu kasların görevi; kasılarak gözü kaldırmak ve bakışı yukarı çevirmek ve gözü indirerek bakışı aşağıya yöneltmektir.


Göz Merceği

Gözbebeğinin arkasında yer alan şeffaf yapıya göz merceği denir. İnce kenarlı bir mercektir. Temel fonksiyonu odaklama için ince ayar yapmaktır. Gözbebeğinden giren ışınları kırarak ağ tabaka üzerindeki duyarlı bölgelerde toplanmasını sağlar.


Ağ tabaka (retina):

Göz yuvarlağının en içte bulunan tabakasıdır. Işığa duyarlı reseptör (görme) hücreleri, siniri hücreleri ve uzantıları ile ara nöronlardan oluşur.

KULAK

Anatomik ve fonksiyonel olarak kulak üç kısma ayrılır; Dış, Orta ve İç kulak . Kulak kanalının ucunda kulak zarı ve bu zarın hemen arkasında orta kulak boşluğu bulunur. Bu boşluk içinde sesleri içi kulağa ileten üç adet kemikçik bulunur. Kulağın önemli bir elemanı da orta kulak ile burun boşluğu arasında bulunan östaki kanalı olup bu kanal orta kulak boşluğunun hava almasını sağlayan tek kapıdır ve kulak hastalıklarının bir kısmının oluşmasında önemli bir rol oynar. Östaki kanalı yolu ile orta kulağa oksijenli taze hava girişi de olur yani kulak bu kanaldan hava alır.

BURUN

Koku alma organı burundur. Burun boşluğu iki delikle dışarı açılır. Mukus salgısı burun boşluğunun duvarlarını ve kılları nemli tutar. Böylece burundan giren kirli havanın hem temizlenmesi hem de kuru havanın nemlenmesi sağlanıp hava solunuma uygun hale getirilir.

Her iki burun boşluğunun üst tarafında, koku alma alanı olarak bilinen sarı bölge bulunur. Bu bölgede koku reseptörleri vardır. Koku reseptörleri, sadece mukus içinde eriyerek kendisiyle temas edebilen maddelerle uyarılabilirler.

DİL

Yediğimiz ve içtiğimiz çeşitli maddelerin tatlarını almamıza yardımcı olan tat tomurcukları dil üzerinde ve damağın geri bölgesinde yerleşmişlerdir. İnsan tarafından ayırt edilen tatlar genel olarak Tatlı, Ekşi, Tuzlu ve Acı olmak üzere dört grupta toplanır.

İnsanların bir kısmı bazı maddelerin tatlarını alamazlar. Bu durum bir çeşit "TAT KÖRLÜĞÜ" olarak adlandırılabilir.

DERİ

Deride yer alan ve sıcaklık hissini ayırt eden alıcılar vardır. Sıcaklık ve soğukluk duyusunu alan alıcılar çabuk yorulurlar. Mesela bir elimizi sıcak diğerini soğuk suya sokar,bir süre sonra ikisini birden ılık suya batırırsak soğuk sudan çıkan elimiz ,ılık suyu sıcak, sıcak sudan çıkan elimiz ise soğuk hisseder. Deri altında ter salgılamaya yarayan ter bezleri ile cildin nemini sağlayan yağ bezleri bulunur.

Kıl ile kıl kökündeki sinir teli, bir tip dokunma alıcısıdır. Bir kılıfın hafif hareketi kıl kökünü saran sinir telini uyarır.