Erken ergenlik çocukları tehdit ediyor
Erken ergenlik sorunu özellikle kızçocuklarını tehdit ediyor. Bu sorun kız çocuklarında boy kısalığına, kiloproblemleri, hormonal düzensizliklere, meme ve rahim kanseri riskinin artmasınayol açıyor. Araştırmalar erken ergenlik değişikliklerinin psikolojik sorunlarada sebep olduğunu gösteriyor.
Erken ergenliğin pek çok nedeni var. Genetik faktör etkili ama genetikkökenli erken ergenlik sorununa çok seyrek rastlanıyor. Beyindeki hipofiz bezinin fazla miktarda hormonüretimine yol açan bazı hastalıklarında da erken ergenlik görülebiliyor.Benzer şekilde erkek ve kız çocuklarda yumurtalıklardaaşırı hormon salgılanmasına sebep olan tümörler erken ergenliğitetikleyebiliyor. Böbreküstü bezinindoğumsal bazı hastalıklarında da erken ergenlik ihtimali artıyor.
Ne iyi ki erken ergenliğe yol açanhastalıklar çok seyrek görülüyor. Son yıllarda görülen erken ergenlikpatlamasının arkasında bu hastalıklardaki artış değil, çevresel faktörler,özellikle beslenme tarzındaki değişimleri ve besin maddelerine karışan bazımaddelerin rolü olduğu düşünülüyor. En çok da hormonlu katkılı gıdalarsuçlanıyor.
HANGİ GIDALAR SUÇLANIYOR?
Hormonlu gıdaların en ünlüleri süt ve süt ürünleri, kırmızı et, tavuk eti,çilek ve domates gibi sebzeler meyveler. Bu ürünlerin içinde erkenergenliğe yol açabilecek hormonal katkıların bulunup bulunmadığını anlamakoldukça zor. Ancak çok detaylı laboratuar analizleriyle mümkün olabiliyor. Bunedenle et üreticileri etin hacmini ve yumuşaklığının arttırmak, sütüreticileri süt verimini çoğaltmak, çilek domates üreticileri ürünleriniirileştirip daha kolay satmak için bu katkılardan faydalanabiliyor.
Bu tür hormonal katkıların çoğuöstrojen türevi olduğu için sorun özellikle genç kızlarda daha önemli halegeliyor. Gerçi bu hormonların erkek çocukların memelerinde büyümeyejinekomasti- yol açtığı biliniyor ama özellikle kız çocuklarında östrojenbenzeri hormonal katkılar ya da plastik sanayinde kullanılan bisfenol-a (BPA) ve benzeri östrojentaklidi kimyasallar kilo artışı, irileşme, boyda hızlı uzama ve süratle gençkız haline dönüşme ile ortaya çıkan memelerde büyüme gelişme ve erken adetgörülmesiyle sonuçlanan problemlere yol açıyor. Bu tür olguların sayısı son yıllardahızla artıyor ve bu durum yalnız anne babaları değil, çocuk endokrinolojisiuzmanlarını da endişeye sokuyor.
NE YAPMALI?
Sorunun çözümlenmesi çevreselfaktörlerin özellikle kimyasal toksinlerin kontrolü ile yakından ilişkili.Hormonlar dışında pek çok madde östrojenlere benzer yapıları nedeniyle busorunu tetikleyebiliyor. Bu maddeler yağ dokusunda biriktikleri için etkileriyıllar boyu tüketilmeleri halinde düşük düzeyde kazanılsalar da birikiciolabiliyor. Hormon sistemini bozucu kimyasallar hakkında toplumunbilgilendirilmesi bu etkiyi yapabilen tarım ilaçlarının hormon katkılarının veplastik sanayinde kullanılan kimyasalların sıkı bir kontrol süreci altınasokulması gerekiyor. Ev yemeklerine yeniden dönmek, ev sofralarını yenidenkurmak önemli. Bu başarılabilirse fast food besinlere ilgi azalacak, katkılıgıdalar yerine kendi seçtiğiniz daha sağlıklı gıdalar yenip içilecek. Okuldanelerin yiyip içildiği de çok önemli. Bu nedenle okul yönetimlerine de önemligörevler düşüyor.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
Erken ergenlik sorunu özellikle kızçocuklarını tehdit ediyor. Bu sorun kız çocuklarında boy kısalığına, kiloproblemleri, hormonal düzensizliklere, meme ve rahim kanseri riskinin artmasınayol açıyor. Araştırmalar erken ergenlik değişikliklerinin psikolojik sorunlarada sebep olduğunu gösteriyor.
Erken ergenliğin pek çok nedeni var. Genetik faktör etkili ama genetikkökenli erken ergenlik sorununa çok seyrek rastlanıyor. Beyindeki hipofiz bezinin fazla miktarda hormonüretimine yol açan bazı hastalıklarında da erken ergenlik görülebiliyor.Benzer şekilde erkek ve kız çocuklarda yumurtalıklardaaşırı hormon salgılanmasına sebep olan tümörler erken ergenliğitetikleyebiliyor. Böbreküstü bezinindoğumsal bazı hastalıklarında da erken ergenlik ihtimali artıyor.
Ne iyi ki erken ergenliğe yol açanhastalıklar çok seyrek görülüyor. Son yıllarda görülen erken ergenlikpatlamasının arkasında bu hastalıklardaki artış değil, çevresel faktörler,özellikle beslenme tarzındaki değişimleri ve besin maddelerine karışan bazımaddelerin rolü olduğu düşünülüyor. En çok da hormonlu katkılı gıdalarsuçlanıyor.
HANGİ GIDALAR SUÇLANIYOR?
Hormonlu gıdaların en ünlüleri süt ve süt ürünleri, kırmızı et, tavuk eti,çilek ve domates gibi sebzeler meyveler. Bu ürünlerin içinde erkenergenliğe yol açabilecek hormonal katkıların bulunup bulunmadığını anlamakoldukça zor. Ancak çok detaylı laboratuar analizleriyle mümkün olabiliyor. Bunedenle et üreticileri etin hacmini ve yumuşaklığının arttırmak, sütüreticileri süt verimini çoğaltmak, çilek domates üreticileri ürünleriniirileştirip daha kolay satmak için bu katkılardan faydalanabiliyor.
Bu tür hormonal katkıların çoğuöstrojen türevi olduğu için sorun özellikle genç kızlarda daha önemli halegeliyor. Gerçi bu hormonların erkek çocukların memelerinde büyümeyejinekomasti- yol açtığı biliniyor ama özellikle kız çocuklarında östrojenbenzeri hormonal katkılar ya da plastik sanayinde kullanılan bisfenol-a (BPA) ve benzeri östrojentaklidi kimyasallar kilo artışı, irileşme, boyda hızlı uzama ve süratle gençkız haline dönüşme ile ortaya çıkan memelerde büyüme gelişme ve erken adetgörülmesiyle sonuçlanan problemlere yol açıyor. Bu tür olguların sayısı son yıllardahızla artıyor ve bu durum yalnız anne babaları değil, çocuk endokrinolojisiuzmanlarını da endişeye sokuyor.
NE YAPMALI?
Sorunun çözümlenmesi çevreselfaktörlerin özellikle kimyasal toksinlerin kontrolü ile yakından ilişkili.Hormonlar dışında pek çok madde östrojenlere benzer yapıları nedeniyle busorunu tetikleyebiliyor. Bu maddeler yağ dokusunda biriktikleri için etkileriyıllar boyu tüketilmeleri halinde düşük düzeyde kazanılsalar da birikiciolabiliyor. Hormon sistemini bozucu kimyasallar hakkında toplumunbilgilendirilmesi bu etkiyi yapabilen tarım ilaçlarının hormon katkılarının veplastik sanayinde kullanılan kimyasalların sıkı bir kontrol süreci altınasokulması gerekiyor. Ev yemeklerine yeniden dönmek, ev sofralarını yenidenkurmak önemli. Bu başarılabilirse fast food besinlere ilgi azalacak, katkılıgıdalar yerine kendi seçtiğiniz daha sağlıklı gıdalar yenip içilecek. Okuldanelerin yiyip içildiği de çok önemli. Bu nedenle okul yönetimlerine de önemligörevler düşüyor.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
