“BAŞKUMANDANLIK MEYDAN SAVAŞI”NDA TÜRK SUVARİ ALAYI”NIN ZAFER PAYI”
Kurtuluş Savaşı yılları boyunca dört yıllık sürede Yunan kuvvetlerine karşı hep daha zayıf durumda idik. Zaman zaman bire karşı beşle dövüştük. Tek üstün tarafımız onlarda olmayan süvari kuvvetlerimizdi. Sakarya”dan beri bu kuvvetlerimizin başında
bulunan rahmetli Orgeneral Fahrettin Altay”ın anılarındaki açıklamalar da bunu götermektedir. Ayrıca Yunan işgal ordusu arkasında kalan ve yıkıcı sabotajlarla onlara nefes aldırmayan “Demirci Akıncıları” vardı. Küçük çapta da olsa bir Kolordu”nun yapabileceği büyüklükte faydalar sağlayan bu kuvvetlerin başında bulunan Demirci Akıncıları kumandanı da anılarını yazmış, Türk Tarih Kurumu bu anıların bütününü büyük hacımlı bir kitap halinde yayınlamıştır. “Demirci Akıncıları” adını taşyan bu anılar çok önemlidir. Aynı zamanda Fahrettin Paşa”da hem eski harflerle hem de yeni harflerle yayınladığı anıları “Kurtuluş Savaşı”nda Süvari Kolordusu” adını taşır. Fahrettin Peşa”nın bir de damadı bulunan İnsel Kitabevi sahibi rahmetli Avni İnsel”in yayınladığı büyük bir cilt halinde ki anları olan “On Yıl Savaş ve Sonrası” adlı hatıralarında da Kurtuluş Savaşı”ndaki Süvari Kolordusu”nun bütün kahramanlık destanını anlatmıştır. Olayın üzerinden yıllar geçtikten sonra gazeteci aziz dostum Vural Sözer”e verdiği bir mülakatta konu ile ilgili olarak 30 Ağustos Zaferi hakkında şunları anlatır:
“Savaş sırasında üç süvari tümenniden teşkil edilen Süvari Kolordusu”nun görevi, Büyük Taarruz”da piyadelere yardım etmek ve düşmanın tam yenilmesini sağlamaktı. Yunan cephesi tahkim edilmiş olduğundan, süvari yalnız başına bu cepheyi yaramazdı. Esasen topçusu da zayıftı. Her tümende bir dağ bataryamız vardı. Her top sekiz katırla taşınırdı. Bunun için düşünülen iş piyade kolordularımız düşman cephelerini yardıktan sonra süvarinin düşman içine dalmasıydı. Aslında bu hal, ilk savaşa seyirci kalmak demekti…
SAVAŞMAK İÇİN ÇARE
…Bu bize biraz ağır geldi. Savaşa aynı zamanda katılabilmek için, süvari tümenlerini, bulunduğumuz mevkie nispetle bize daha müsait hareket imkanı verecek araziye intikal ettirmeyi düşündüm ve bu maksatla harekete geçecek bir yol aradım.
Sinanpaşa Ovası”nda, Yunan işgalinde, Tokuşlar köyünden Haydar Ağa isminde hamiyetli bir vatanperver bize ara sıra bilgi veriyordu. Buvatandaşın Ahır Dağları”nda Yörükmezarı denilen bir gedikten aşan sarp bir patikanın mevcudiyetini öğrendim. Bu gediği düşman gündüzleri tutuyor, gece olunca çekiliyormuş. İşte bu yoldan geçmeyi kurdum ve ordu kumandanına müracaat ettim. Çok muvafık buldular ve o yolda emir verdiler. Başta 1.Tümen, arkasında 14.Tümen olmak üzere 25 Ağustos akşamı bu istikamette yürüyüşe başladık. 2.Tümen”imiz on beş kilometre geride olduğu için bizi uzaktan takip ediyordu.
Yolda ancak tek kolla gidebiliyorduk. Ağaçlık, taşlık, sarp bir dağ youydu bu. Nihayet dağı aşarak ovaya indiğimiz zaman gün ağrmış, topçularımızın bombardımanı, piyadelerimizin hücumu başlamıştı.
KILIÇLAR KINDAN SIYRILIYOR
İlk darbemizi, düşmanın geçtiğimiz gediği tutmak maksadıyla göndermesi mûtat olan süvari kuvveti yedi. Bu kuvvet kılıçtan geçirildi. Afyon-İzmir demiryoluna kadar ilerleyen keşif kollarımız, telgraf hattını kestiler ve Balmahmut”tan cepheye kuvvet gönderildiğini bildirdiler. Hazırlığını tamalayan 1.Tümen”i bu istikamete ilerlettim.
Bu sırada, Uşak tarafından, bir düşman kuvvetinin ilerlemekte olduğu haberi geldi. Ona karşı da 14.Tümen”i gönderdim. Öğleden sonra 2.Tümen de Sinanpaşa Ovası”nda toplanmıştı. Oradan Çiğiltepe”ye yardım emri almıştım. Toplanıp hazırlanmış olan 2.Tümeni de oraya gönderdim. Bu suretle 26 Ağustos günü, uzun ve yorucu bir gece yürüyüşünden sonra düşman gerilerine hakim bir duruma girmiş olmuştuk.
26/27 gecesi, kolorduca, ertesi gün yapılacak iş düşünüldü ve Uşak-İzmir cihetinden düşmanın, trenle cepheye kvvet göndermesi lazım geleceği tahmin edildi. Bu durumda gelecek kuvvetin, indirme istasyonu Küçükköy istasyonu olabilirdi. Bunun için Küçükköy istasyonunu tutmak, düşmanı daha uzak bir istasyonda inmeye mecbur etmek ve saf dışı bırakmak gerekiyordu. Bu vazifeyi 2.Tümen”e verdim. Düşmanda kendilerince büyük önem taşıyan bu istasyonu takviyeye gelmişti. Muhafızlarla yapılan muharebede biraz zaviyat verdik ama, istasyonu da kullanılmayacak hale getirdik. Buradaki şehitlerimiz arasında, çok kiymetli hizmetleri görülen yedek teğmen İzmir”li Yıldırım Kemal”in ismi sonradan bu istasyona verildi.
28 Ağustos sabahı erkenden Egret”teki 2.Kolordu”ya ve Afyon”dan çekilenlere Bayramgazi”de yaptığımız hücumlarla Resülbaba tepelerinde tutunmak isteyen düşmanın maksadına mâni olduk. Geciken düşman, büyük kuvvetleriyle bize taarruza mecbur oldu. Biraz zayiat verdikse de bu suretle piyadelerimiz yetişerek geciktirdiğimiz düşmanın orada yeni bir mevzi tutmasına mâni oldu. Bozguna sağlam kuvvetlerde karştı ve düşman Dumlupınar”a doğru çekilmeye mecbur kaldı.
Bu muharebedeki kayıplarımız arasında bulunan 13.Süvari Alayı Kumandanı Binbaşı Galip”in büyük hizmeti olmuştur. Savaştan sonra şehit olanların adına Egret köyü civarında, yol kenarında bir sütun dikerek isimlerini yazdırttım. Karayolları da sonradan bu isimleri mermer levhalar üzerine yeni harflerle yazdırmak kadirşinaslığını göstermiş. Gelen geçen yolcular bu isimleri selamlar ve her sene 28 Ağustos sabahı civar köy halkı oraya toplanarak dua eder.
Bundan sonra düşman Dumlupınar”da tutunmak istediyse de Sinanpaşa Ovası”nda ilerleyen 1.Kolordumuz buna fırsat vermemişve Trikopis”ten evvel Dumlupınar”a yetişmiştir.”
Muhiddin NALBANTOĞLU
Kurtuluş Savaşı yılları boyunca dört yıllık sürede Yunan kuvvetlerine karşı hep daha zayıf durumda idik. Zaman zaman bire karşı beşle dövüştük. Tek üstün tarafımız onlarda olmayan süvari kuvvetlerimizdi. Sakarya”dan beri bu kuvvetlerimizin başında
bulunan rahmetli Orgeneral Fahrettin Altay”ın anılarındaki açıklamalar da bunu götermektedir. Ayrıca Yunan işgal ordusu arkasında kalan ve yıkıcı sabotajlarla onlara nefes aldırmayan “Demirci Akıncıları” vardı. Küçük çapta da olsa bir Kolordu”nun yapabileceği büyüklükte faydalar sağlayan bu kuvvetlerin başında bulunan Demirci Akıncıları kumandanı da anılarını yazmış, Türk Tarih Kurumu bu anıların bütününü büyük hacımlı bir kitap halinde yayınlamıştır. “Demirci Akıncıları” adını taşyan bu anılar çok önemlidir. Aynı zamanda Fahrettin Paşa”da hem eski harflerle hem de yeni harflerle yayınladığı anıları “Kurtuluş Savaşı”nda Süvari Kolordusu” adını taşır. Fahrettin Peşa”nın bir de damadı bulunan İnsel Kitabevi sahibi rahmetli Avni İnsel”in yayınladığı büyük bir cilt halinde ki anları olan “On Yıl Savaş ve Sonrası” adlı hatıralarında da Kurtuluş Savaşı”ndaki Süvari Kolordusu”nun bütün kahramanlık destanını anlatmıştır. Olayın üzerinden yıllar geçtikten sonra gazeteci aziz dostum Vural Sözer”e verdiği bir mülakatta konu ile ilgili olarak 30 Ağustos Zaferi hakkında şunları anlatır:“Savaş sırasında üç süvari tümenniden teşkil edilen Süvari Kolordusu”nun görevi, Büyük Taarruz”da piyadelere yardım etmek ve düşmanın tam yenilmesini sağlamaktı. Yunan cephesi tahkim edilmiş olduğundan, süvari yalnız başına bu cepheyi yaramazdı. Esasen topçusu da zayıftı. Her tümende bir dağ bataryamız vardı. Her top sekiz katırla taşınırdı. Bunun için düşünülen iş piyade kolordularımız düşman cephelerini yardıktan sonra süvarinin düşman içine dalmasıydı. Aslında bu hal, ilk savaşa seyirci kalmak demekti…
SAVAŞMAK İÇİN ÇARE
…Bu bize biraz ağır geldi. Savaşa aynı zamanda katılabilmek için, süvari tümenlerini, bulunduğumuz mevkie nispetle bize daha müsait hareket imkanı verecek araziye intikal ettirmeyi düşündüm ve bu maksatla harekete geçecek bir yol aradım.
Sinanpaşa Ovası”nda, Yunan işgalinde, Tokuşlar köyünden Haydar Ağa isminde hamiyetli bir vatanperver bize ara sıra bilgi veriyordu. Buvatandaşın Ahır Dağları”nda Yörükmezarı denilen bir gedikten aşan sarp bir patikanın mevcudiyetini öğrendim. Bu gediği düşman gündüzleri tutuyor, gece olunca çekiliyormuş. İşte bu yoldan geçmeyi kurdum ve ordu kumandanına müracaat ettim. Çok muvafık buldular ve o yolda emir verdiler. Başta 1.Tümen, arkasında 14.Tümen olmak üzere 25 Ağustos akşamı bu istikamette yürüyüşe başladık. 2.Tümen”imiz on beş kilometre geride olduğu için bizi uzaktan takip ediyordu.
Yolda ancak tek kolla gidebiliyorduk. Ağaçlık, taşlık, sarp bir dağ youydu bu. Nihayet dağı aşarak ovaya indiğimiz zaman gün ağrmış, topçularımızın bombardımanı, piyadelerimizin hücumu başlamıştı.
KILIÇLAR KINDAN SIYRILIYOR
İlk darbemizi, düşmanın geçtiğimiz gediği tutmak maksadıyla göndermesi mûtat olan süvari kuvveti yedi. Bu kuvvet kılıçtan geçirildi. Afyon-İzmir demiryoluna kadar ilerleyen keşif kollarımız, telgraf hattını kestiler ve Balmahmut”tan cepheye kuvvet gönderildiğini bildirdiler. Hazırlığını tamalayan 1.Tümen”i bu istikamete ilerlettim.
Bu sırada, Uşak tarafından, bir düşman kuvvetinin ilerlemekte olduğu haberi geldi. Ona karşı da 14.Tümen”i gönderdim. Öğleden sonra 2.Tümen de Sinanpaşa Ovası”nda toplanmıştı. Oradan Çiğiltepe”ye yardım emri almıştım. Toplanıp hazırlanmış olan 2.Tümeni de oraya gönderdim. Bu suretle 26 Ağustos günü, uzun ve yorucu bir gece yürüyüşünden sonra düşman gerilerine hakim bir duruma girmiş olmuştuk.
26/27 gecesi, kolorduca, ertesi gün yapılacak iş düşünüldü ve Uşak-İzmir cihetinden düşmanın, trenle cepheye kvvet göndermesi lazım geleceği tahmin edildi. Bu durumda gelecek kuvvetin, indirme istasyonu Küçükköy istasyonu olabilirdi. Bunun için Küçükköy istasyonunu tutmak, düşmanı daha uzak bir istasyonda inmeye mecbur etmek ve saf dışı bırakmak gerekiyordu. Bu vazifeyi 2.Tümen”e verdim. Düşmanda kendilerince büyük önem taşıyan bu istasyonu takviyeye gelmişti. Muhafızlarla yapılan muharebede biraz zaviyat verdik ama, istasyonu da kullanılmayacak hale getirdik. Buradaki şehitlerimiz arasında, çok kiymetli hizmetleri görülen yedek teğmen İzmir”li Yıldırım Kemal”in ismi sonradan bu istasyona verildi.
28 Ağustos sabahı erkenden Egret”teki 2.Kolordu”ya ve Afyon”dan çekilenlere Bayramgazi”de yaptığımız hücumlarla Resülbaba tepelerinde tutunmak isteyen düşmanın maksadına mâni olduk. Geciken düşman, büyük kuvvetleriyle bize taarruza mecbur oldu. Biraz zayiat verdikse de bu suretle piyadelerimiz yetişerek geciktirdiğimiz düşmanın orada yeni bir mevzi tutmasına mâni oldu. Bozguna sağlam kuvvetlerde karştı ve düşman Dumlupınar”a doğru çekilmeye mecbur kaldı.
Bu muharebedeki kayıplarımız arasında bulunan 13.Süvari Alayı Kumandanı Binbaşı Galip”in büyük hizmeti olmuştur. Savaştan sonra şehit olanların adına Egret köyü civarında, yol kenarında bir sütun dikerek isimlerini yazdırttım. Karayolları da sonradan bu isimleri mermer levhalar üzerine yeni harflerle yazdırmak kadirşinaslığını göstermiş. Gelen geçen yolcular bu isimleri selamlar ve her sene 28 Ağustos sabahı civar köy halkı oraya toplanarak dua eder.
Bundan sonra düşman Dumlupınar”da tutunmak istediyse de Sinanpaşa Ovası”nda ilerleyen 1.Kolordumuz buna fırsat vermemişve Trikopis”ten evvel Dumlupınar”a yetişmiştir.”
Muhiddin NALBANTOĞLU
