Fatih Sultan Mehmet (II. Mehmet) Dönemi

Fatih’in yapmak istediği en büyük iş İstanbul′u almaktı.Önce Karamanoğulları üzerine yürüdü ve onları sindirdi.Venedik, Sırp ve Macarlarla anlaştı.Bunları yaptıktan sonra İstanbul′un fethi için hazırlıklara başladı.

İSTANBUL′UN FETHİNİN SEBEPLERİ
♦Osmanlı topraklarını bölmesi
♦Asya’yı Avrupa’ya bağlaması açısından jeopolitik önemi
♦İpek Yolu bitiminde olmasından dolayı ticari önemi
♦Haçlıları, şehzadeleri, Anadolu beyliklerini kışkırtması
♦Taht mücadelelerinde taraf olması
♦Hıristiyanların doğuda kalan son kalesi olması
♦Buranın alınması ile Avrupalıların Osmanlının üzerine gelmekten vazgeçeceği
♦Çeşitli kavimler tarafından kuşatılıp alınamaması
♦Bizans’ın boğazları kapamasından dolayı Osmanlının boğazlara hâkim olamaması
♦Hz. Muhammed’in müjdesi

FATİH SULTAN MEHMET’İN YAPTIĞI HAZIRLIKLAR

♦Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli (boğazkesen) Hisarı’nı yaptırdı.
♦400 parçalık donanma hazırlattı.
♦Bu donanma ile Bizans’ın Marmara sahillerini ablukaya aldı.
♦Surların dışındaki Saray ve Vize Kaleleri’ni aldı.
♦Şahi denilen toplar döktürdü.
♦Üstün bir plan hazırladı.
♦Bizans askerini Mora’dan alıyordu, buraya sefer düzenlendi.
♦Haçlı seferine karşı Balkanlara bir ordu yerleştirildi.

BİZANS’IN ALDIĞI TEDBİRLER
Bizans kuşatılmadan önce büyük bir karışıklık içerisindeydi.Buna rağmen bazı tedbirler aldı.
Bizans yıllık vergiyi artırmak şartıyla barış istedi.Avrupa’yı yardıma çağırdı. Avrupa’nın gelmesi için de Katolik ve Ortodoksları birleştireceğini açıkladı ama önce kendi halkı lV. Haçlı seferinde olanlardan dolayı karşı çıktı.
♦Surları tamir ettirdi.
♦Yiyecek ve su stoku yaptı.
♦Halice zincir çektirdi.
♦Mora’dan Girit’ten ve Haçlı dünyasından kiralık asker temin etti.
6 Nisan 1453’te İstanbul kuşatıldı.Şehrin teslim edilmesi istendi ama verilmedi.Avrupa Osmanlıyı Haçlı seferi ile tehdit etti.Papa deniz yoluyla yardımlar gönderdi.Fatih Haliç’ten Bizans kuşatılmadıkça alınamayacağını gördü. Galata’dan gemileri karadan Haliç’e indirdi.Bu olaydan sonra 29 Mayıs’ta şehir düştü.Panik içindeki şehir halkını Fatih yaptığı konuşma ile sakinleştirerek himayesine aldığını açıkladı.

İSTANBUL′UN FETHİNİN TÜRK TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ
♦Osmanlı toprakları birleşti.
♦Doğu ticaret yolları (ipek yolu) ve Karadeniz’in ticareti Osmanlının eline geçmeye başladı.
♦İstanbul devlet merkezi oldu.
♦Boğazlar Osmanlının oldu.
♦Karadeniz ve Akdeniz arasındaki su yollarının kontrolü Osmanlının eline geçti.
♦Yükselme Dönemi başladı.
♦Ticarette, sanatta, ilimde ilerlemeler hız kazandı.
♦Osmanlı Venedik ilişkileri iyince bozuldu.
♦Devlet merkeziyetçi ve mutlak bir devlet oldu.
♦İstanbul devlet merkezi olunca Osmanlı hem Anadolu′da hem de Balkanlarda hareket ve denetim kolaylığı sağladı.
♦Osmanlı imparatorluk oldu.
♦Osmanlının stratejik önemi arttı.
♦Osmanlının İslam dünyasındaki önemi arttı.
♦Osmanlı Memluk ilişkileri bozuldu.

DÜNYA TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ

♦1058 yıllık Bizans ortadan kalktı
♦Orta Çağ sona erdi Yeni Çağ başladı.
♦Hıristiyanlar doğudaki son kalelerini kaybetti.
♦İstanbul dünyanın kültür, sanat ve ticaret merkezi oldu.
♦İstanbul′dan İtalya’ya giden bir kısım bilgin burada Rönesans’ın başlamasında etkili oldu.
♦İpek Yolu da Türklerin eline geçince Avrupalılar yeni yollar aramaya başladı.
♦Topun gücü ortaya çıkınca Avrupalı krallar feodal beylerin şatolarını yıkarak feodaliteye son verdi
♦Kara ve deniz kuvvetlerinin işbirliğinin önemi anlaşıldı.
♦Osmanlının önemi artınca Avrupalılar elçilik açtı.(ilk elçiliği Venedik açtı)
♦Ortodoks kilisesi Osmanlının kontrolüne ve hâkimiyetine girdi.
Böylece
♦Ortodoks kilisesi kontrol edildi ve denetlendi.
♦Hıristiyan dünyası bölündü.
♦Katolik kilisesine karşı bir güç oluşturuldu.
♦Avrupa′ya yapılan seferlerde Ortodoksların desteği alındı.
♦Balkanlardan kolay vergi alındı.
♦Balkanların fethi kolaylaştı ve gerçekleşti.
♦Yönetim altındaki Hıristiyanları hoşgörülü davranıldığı gösterildi.

RUMELİ′DE ALINAN YERLER
Osmanlı İstanbul′un fethinden sonra hem Anadolu′da hem de Rumeli′de faaliyet gösterecek güce erişti.1453-1459 yılları arasında Sırbistan’ın fethini gerçekleştirdi.Belgrat kuşatıldı ama alınamadı burası Macaristan’da kaldı.1460’ta Mora despotundan memnun olmayan halkın şikâyeti üzerine buraya sefer düzenlendi.Ayrıca Mora despotu kendisini Bizans imparatoru görüyor ve Bizans’ı bir daha kurmak istiyordu. Bu seferden sonra Mora Osmanlıya bağlandı. Pilos, Agros, Modon, Koron gibi bazı kaleler Venedik’te kaldı.1462’de Eflak Beyi’nin vergi vermemesi üzerine buraya sefer düzenlendi ve Eflak Osmanlıya bağlandı.1463-1465’te Bosna Hersek Osmanlıya bağlandı.1476’da Boğdan alındı.Arnavutluktaki isyan bastırılarak burası da Osmanlıya bağlandı.

ANADOLU'DA ALINAN YERLER

istanbul′un fethinden sonra II. Mehmet Karadeniz sahillerini kontrol altına almak için harekete geçti.Bu şekilde İpek Yolu kontrol altına alınacaktı.1459’da Cenevizlilerin elinden Amasra alındı.Böylece Anadolu′nun Karadeniz sahillerinde Cenevizli kalmadı.1460’ta Candaroğullarından Sinop alındı.Buranın alınması hem Anadolu birliği için hem de İpek Yolu’nun kontrolü için bir adım oldu.1461’de Trabzon’un fethi gerçekleşti.Böylece IV. Haçlı seferinde kurulan bu Trabzon Rum Devleti’ne son verildi.Karadeniz sahillerinin tamamı Osmanlının oldu.İpek Yolu’nun Anadolu′daki Karadeniz sahil başlangıcı Osmanlının eline geçti.Trabzon’un alınması Akkoyunlularla Osmanlının arasını açtı.Bu arada Karamanoğlu İbrahim ölünce beylik içinde karışıklık çıktı.Osmanlı ve Akkoyunlu Devleti bu beylik üzerinde etkinlik kurmaya çalıştı.Karamanoğlu ise Venediklilerle ilişki içerisine girdi.1466’da Fatih bu beyliği itaat altına aldı.

OSMANLI AKKOYUNLU İLİŞKİLERİ

Doğu Anadolu′da İlhanlı hâkimiyeti zayıflayınca önce Karakoyunlu Devleti kurulmuştu.Timur’dan sonra Akkoyunlu Devleti kuruldu.Uzun Hasan Karakoyunluları ortadan kaldırdı ve güç kazandı.Irak ve Azerbaycan’a kadar olan toprakları aldılar ve daha da güçlendiler.Uzun Hasan’ın hedefi Batı Anadolu′yu da almaktı.Uzun Hasan’ın
♦Karaman beylerini himaye etmesi.
♦Trabzon’u almak istemesi ve Fatih’ten burayı almamasını istemesine rağmen Fatih’in burayı alması.
♦Venedik’in oluşturduğu Haçlı ittifakına katılması.
♦Fatih’ten vergi istemesi.
♦Ülkesine ateşli silahlar taşıması.
♦Anadolu’daki siyasi birliği tehdit etmesi.
♦Yusufça Mirzayı gönderip Tokat’ı yakıp yıktırması.
Bütün bunları yapmasından dolayı üzerine sefer düzenlendi.1473’te yapılan Otlukbeli Savaşı’nı Osmanlı kazandı.
Sonuçta
♦Bu darbeden sonra Akkoyunlu kendisini toparlayamadı ve Safeviler tarafından ortadan kaldırıldılar.
♦Venedik’in oluşturduğu ittifakın en güçlü üyesi ortadan kaldırıldı.
♦Karamanoğlulları himayecilerini kaybetti.
♦Doğu Anadolu′nun büyük bir bölümü Osmanlının oldu.
♦İpek Yolu’nun kontrolü için bir adım daha atıldı.
♦Anadolu Türk birliği için bir adım daha atıldı.
♦Dulkadir ve Ramazanoğulları hariç Anadolu′da Türk birliği sağlandı.
♦Osmanlının Dulkadir Beyliği’ne biraz daha yaklaşması ve onunla ilgilenmesi Memluklularla ilişkileri biraz daha bozdu.
♦Osmanlı ilk defa topu bu meydan muharebesinde kullandı.


DENİZLERDEKİ GELİŞMELEROSMANLI –VENEDİK SAVAŞLARI (16 YIL SAVŞLARI) 1463-1479 İSTANBUL ANTLAŞMASI
Bu savaşların sebeplerine bakıldığında
♦Fatih’in İstanbul′un fethi için yaptırdığı güçlü donanmayla denizlerde güç olması ve bunun Venedik’in işine gelmemesi.
♦İstanbul’un fethinden sonra Venedik’in doğu ticaretini kaybetmesi.
♦Osmanlının Mora’yı ve Sırbistan’ı almasının işine gelmemesi.
vOsmanlının Ege Denizi’ne hâkim olmak istemesi.
♦Osmanlının Arnavutluk’u almak istemesi.
Bu sebeplerden dolayı savaş başladı.Venedik’in müttefiki Macarlar Bosna’ya yürüdü.İskender Bey ise Arnavutluk’ta harekete geçti.Venedikliler Mora’ya asker çıkardı.Öte yandan Osmanlı Akkoyunlu ve Karamanoğlu üzerine de yürümek zorunda kaldı.Osmanlı bu devletlerin hepsiyle aynı anda mücadele etti ve hepsini sindirdi fakat kesin sonuç alamadı.1479’da Venedik barış istedi ve İstanbul Antlaşması imzalandı.

Buna göre
♦Venedik yıllık vergi ve savaş tazminatı verecek.
♦Savaşta kaybettiği toprakların Osmanlının olduğun kabul edecek.(İşkodra, Kroya Kaleleri gibi)
♦Venedik savaşta aldığı yerleri geri verecek.
vOsmanlı Dalmaçya, Arnavutluk ve Mora’da aldıkları bazı kaleleri geri verecek.
♦Fatih bu antlaşmadan sonra Venediklilere bazı imtiyazlar tanıdı.
Bunlar
♦İstanbul′da elçilik açacak ve kendi davalarına bu elçilik bakabilecek.(ilk elçilik)
♦Venedik bayrağı çeken gemiler Osmanlı karasularında serbest dolaşıp ticaret yapabilecek.
♦Venediklilere verilen bu ayrıcalıkların sebeplerine bakıldığında
♦Venedik’ten alınan savaş tazminatı ve yıllık verginin devamı için.
♦Hıristiyan birliğini parçalamak için.
♦İpek Yolu sayesinde doğudan gelen malları İstanbul′dan Osmanlının taşıma imkânı olmadığı için Venedik’e taşıtmak.
EGE DENİZ’İNDEKİ GELİŞMELER
1456’da İmroz, Taşoz, Bozcaada, Limmi, Semendirek alındı.1462’de Midilli alındı1470’de Eğriboz alındı.1480’de Rodos kuşatıldı ama alınamadı.Böylece Ege’deki Sakız ve Rodos adaları dışındaki bütün adalar Osmanlının oldu.

KIRIM’IN FETHİ 1475
Kırım’da Mengli Giray Han ve Nur Devlet Han arasında taht mücadelesi başladı.Kırım’ın Karadeniz sahillerindeki limanlarını elinde tutan Cenevizliler bundan yararlanmak istediler.Cenevizlilerin müdahalesi Kırım’ın Osmanlıdan yardım istemesine neden oldu.Osmanlı ise buraları almak istiyordu.Fatih Gedik Ahmet Paşa’yı sefere göndererek Mekup Kefe ve Azak Kaleleri’ni aldırdı.
Böylece
♦Kırım Hanlığı Osmanlıya bağlandı.
♦Karadeniz Türk gölü oldu.
♦Cenevizliler Karadeniz’den çıkarıldı.
♦İpek Yolu ve Karadeniz ticareti Osmanlının kontrolüne girdi.
1479’da ll. Mehmet İtalyan seferine karar verdi.Gedik Ahmet Paşa Kefelonya, Zenta ve Ayamavra Kaleleri’ni aldı.(Dalmaçya kıyıları)1480’de ise İtalya’daki Otranto Kalesi alındı.Fatih’in hedefi Katoliklerin merkezini de alarak onları da himayeye almaktı.1481’de vefat edince peşine gelen Beyazıt Cem Sultan olayından dolayı bu sefere devam edemedi ve Otranto kaybedildi.

FATİH DEVRİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

♦Osmanlı kuruluşunu tamamladı Yükselme Dönemine geçti.
♦Osmanlı imparatorluk oldu.
♦Sahnı Seman ve Tetinme Medreseleri’ni kurdu.
♦Kanunname-i Ali Osman’ı hazırladı.
♦Klasik Osmanlı mimarisi doğdu.(ilk örneği ll. Beyazıt Cami)
♦İlk altın para bastırıldı.
♦Hicaz su yolları meselesi ve Dulkadir Beyliği’nin Osmanlıya bağlanmasından dolayı Memluklularla Osmanlının arası daha da açıldı.
♦Kendisini Romanın varisi görmüş, dünyada tek bir imparatorluk ve tek bir imparator için mücadele etmiştir.
♦Topraklarını iki katına çıkarmıştır.(964 bin km’den 2214 bin km’ye)
♦Enderun mektebini kurmuştur.
♦Belgrat ve Rodos seferlerinde başarısız olmuştur.
♦Donanma ilk defa döneminde güçlü hale getirilmiştir.
♦Divan başkanlığını sadrazama bırakmıştır.
♦Topkapı Sarayı’nı ve Eyüp Sultan Camisi’ni yaptırmıştır.
♦Anadolu kazaskerliğini kurumuştur.
♦Cülus bahşişini sürekli hale getirmiştir.
♦Venediklilere imtiyaz vermiştir.
♦Osmanlıyı Türk İslam dünyasının merkezi durumuna getirmiştir.