Fıvb Voleybol Resmi Oyun Kuralları

BÖLÜM BİR
OYUN ALANI VE GEREÇLERİ

1. OYUN SAHASI
Oyun sahası, oyun alanı ve serbest bölgeden oluşur. Bu saha dikdörtgen ve simetrik olmalıdır.

1.1 ÖLÇÜLER
Oyun alanı, 18x9 m ölçülerinde bir dikdörtgendir ve en az 3 m genişliğinde olan bir serbest bölge ile çevrilmiştir.
Oyun sahasının üzerinde bulunan serbest oyun boşluğu, her türlü engelden arındırılmış olmalıdır. Serbest oyun boşluğu, oyun sahasının yüzeyinden ölçüldüğünde en az 7 m yüksekliğinde olmalıdır.
FIVB Dünya Müsabakalarında serbest bölge yan çizgilerden ölçüldüğünde en az 5 m ve dip çizgilerden ölçüldüğünde en az 8 m genişliğinde olacaktır. Serbest oyun boşluğu ise oyun sahasının yüzeyinden ölçüldüğünde en az 12.5 m yüksekliğinde olacaktır.

1.2 OYUN SAHASININ YÜZEYİ
1.2.1Sahanın yüzeyi düz, yatay ve yeknesak olmalıdır. Oyuncular için sakatlanmaya yol açacak herhangi bir tehlike teşkil etmemelidir. Pürüzlü ve kaygan yüzeylerde oynanması yasaktır.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında sadece tahta veya sentetik bir yüzeyin kullanılmasına izin verilir. Bu yüzey daha önce FIVB tarafından onaylanmış olmalıdır.
1.2.2 Kapalı salonlarda oyun alanının yüzeyi açık renkte olmalıdır.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında çizgiler için beyaz, oyun alanı ve serbest bölge için farklı renkler kullanılmalıdır.
1.2.3 Açık hava sahalarında drenaj amacıyla her metre için 5 mm’lik bir eğime müsaade edilir. Saha çizgilerinin sert bir maddeden oluşturulması yasaktır.

1.3 OYUN ALANININ ÜZERİNDEKİ ÇİZGİLER
1.3.1 Bütün çizgiler 5 cm genişliğindedir. Çizgiler, zeminden ve diğer çizgilerden farklı ve açık renkte olmalıdır.
1.3.2 Sınır çizgileri
İki yan ve iki dip çizgi oyun alanını belirler. Yan ve dip çizgilerin her ikisi de oyun alanının boyutlarına dahil olarak çizilir.
1.3.3 Orta çizgi
Orta çizginin tam ortası oyun alanını 9x9 m boyutlarında iki eşit alana böler. Bu çizgi, filenin tam altından iki yan çizgi arasında uzanır.
1.3.4 Hücum çizgisi
Her oyun alanında arka ucu orta çizginin tam ortasından 3 m geriye çizilen bir hücum çizgisi ön bölgeyi belirler.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında hücum çizgisi yan çizgilerden itibaren toplam 1.75 m’lik kesik çizgilerle uzatılmıştır. 5 cm eninde, 15 cm boyundaki bu 5 adet kısa çizgi 20 cm aralıklarla çizilmelidir.

1.4 BÖLGELER VE SAHALAR
1.4.1 Ön bölge
Her oyun alanında ön bölge orta çizginin tam ortası ve hücum çizgisinin arka ucuyla sınırlıdır.
Ön bölgenin yan çizgiler dışında serbest bölgenin sonuna kadar uzandığı varsayılır.
1.4.2 Servis bölgesi
Servis bölgesi, her dip çizginin gerisinde 9 m genişliğindedir.
Bu bölgenin yan sınırları, yan çizgilerin uzantısı olarak dip çizgilerden 20 cm geride ve bunlara dik 15 cm uzunluğunda iki kısa çizgiyle belirlenir. Her iki kısa çizgi de servis bölgesinin genişliğine dahildir.
Servis bölgesinin derinliği serbest bölgenin sonuna kadar devam eder.
1.4.3 Oyuncu değiştirme bölgesi
Oyuncu değiştirme bölgesi, her iki hücum çizgisiyle sınırlanan ve yazı hakeminin masasına kadar olan bölgedir.
1.4.4 Isınma sahası
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında ısınma sahaları yaklaşık 3x3 m boyutlarında, serbest bölgenin dışında ve oturma sıralarının bulunduğu taraftaki köşelerde yer alır.
1.4.5 Ceza sahası
Yaklaşık 1x1 m boyutlarında olan ve 2 sandalye bulundurulan bir ceza sahası kontrol sahasında, dip çizginin uzantısının dışında yer alır. Bu sahalar 5 cm genişliğinde kırmızı bir çizgiyle sınırlandırılabilirler.

1.5 ISI
En düşük ısı 10° C’nin (50° F) altında olmayacaktır.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında maksimum ısı 25° C’den (77° F) daha yüksek ve minimum ısı 16° C’den (61° F) daha düşük olmayacaktır.

1.6 AYDINLATMA
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında aydınlatma, oyun sahası yüzeyinden 1 m yükseklikte ölçülmek suretiyle, 1000 ile 1500 lux arasında olacaktır.

2. FİLE VE DİREKLER
2.1 FİLENİN YÜKSEKLİĞİ
2.1.1 File, orta çizginin üstünde ve buna dik olarak yer alır; erkekler için 2.43 m ve bayanlar için 2.24 m yüksekliğindedir.
2.1.2 Filenin yüksekliği oyun alanının ortasından ölçülür. Filenin iki kenar yüksekliği kesinlikle aynı olmalı ve buradaki yükseklik kuralda belirtilen yüksekliği 2 cm’den fazla geçmemelidir.

2.2 YAPISI
File, 1 m genişliğinde, 9.50 m uzunluğundadır ve 10 cm’lik karelerden müteşekkil siyah iplerden yapılmıştır.
Filenin üst kısmında 5 cm genişliğinde, iki kat beyaz çadır bezinden yapılmış yatay bir bant file boyunca dikilmiştir. Bandın her iki ucunda onu direklere bağlayan ve gergin durmasını sağlayan bir ipin geçtiği bir delik bulunur.
Bandın içinden geçen elastiki kablo fileyi direklere bağlar ve üst kısmının gergin durmasını sağlar.
Filenin alt kısmında (yatay bantsız) kareler arasından geçen bir ip onu direklere bağlar ve filenin alt kısmının gergin durmasını sağlar.

2.3 YAN BANTLAR
İki adet beyaz bant, her iki yan çizginin üzerinde yer alacak şekilde fileye dik olarak bağlanır.
Bunlar 5 cm genişliğinde ve 1 m uzunluğunda olup filenin bir parçası olarak kabul edilir.

2.4 ANTENLER
Anten, 1.80 m uzunluğunda ve 10 mm çapında, fiberglas ya da benzeri bir maddeden yapılmış esnek bir çubuktur.
Anten yan bandın dış tarafına bağlanır. Antenler karşılıklı olarak filenin ters yönlerine yerleştirilir.
Antenlerin her birinin 80 cm’lik üst kısımları filenin üzerinde devam eder ve bu kısımlar zıt (tercihen kırmızı ve beyaz) renkte 10 cm’lik şeritlerle işaretlenir.
Antenler filenin bir parçası sayılır ve geçiş boşluğunun yan sınırlarını belirler.

2.5 DİREKLER
2.5.1 Filenin bağlandığı direkler, yan çizgilerin dışından 0.50 m ile 1.00 m mesafede yerleştirilmiştir. Direkler 2.55 m yüksekliğinde ve tercihen ayarlanabilir olmalıdır.
Tüm FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında fileyi taşıyan direkler, yan çizgilerin dışından 1 m mesafede yerleştirilir.
2.5.2 Direkler düzgün ve yuvarlak olmalı, zemine tel kullanılmadan tutturulmalıdır. Tehlikeli ve engelleyici unsurlar taşımamalıdır.

2.6 İLAVE MALZEMELER
Bütün ilave malzemeler FIVB yönetmelikleriyle belirlenir.

3. TOPLAR
3.1 STANDARTLAR
Top, içinde lastik veya benzeri bir maddeden bir kesenin bulunduğu esnek deri ya da sentetik deriden yapılmış ve küresel olacaktır.
Tek bir açık renk ya da renk kombinasyonu kullanılabilir.
Uluslararası Resmi müsabakalarda kullanılan topların sentetik deri maddesinin ya da renk kombinasyonlarının FIVB standartlarına uyması gerekir.

Çevresi 65-67 cm ve ağırlığı 260-280 gr’dir.

İç basıncı 0.30-0.325 kg/cm²’dir (294.3-318.82 mbar veya hPa).

3.2 TOPLARIN BENZERLİĞİ
Bir müsabakada kullanılan tüm toplar çevre genişliği, ağırlık, basınç, cins ve renk olarak aynı özellikte olmalıdır.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarının yanında Ulusal ya da Lig Şampiyonalarının, FIVB tarafından aksi kabul edilmedikçe, FIVB onaylı toplarla oynanması gerekir.

3.3 ÜÇ TOP SİSTEMİ
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında üç top kullanılacaktır. Bu durumda birer tane serbest bölgenin her bir köşesinde, birer tane baş ve yardımcı hakemlerin arkasında olmak üzere altı top toplayıcı bulunur.

KATILANLAR

4. TAKIMLAR
4.1 TAKIMIN OLUŞUMU
4.1.1 Bir takım en fazla 12 oyuncu, bir koç, bir yardımcı koç, bir masör ve bir tıp doktorundan oluşur.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında tıp doktoruna FIVB tarafından önceden yetki verilmiş olmalıdır.
4.1.2 Libero dışındaki oyunculardan biri müsabaka cetvelinde takım kaptanı olarak belirtilmelidir.
4.1.3 Sadece müsabaka cetveline kayıtlı oyuncular oyun alanına girebilirler ve müsabakaya iştirak edebilirler. Koç ve takım kaptanı müsabaka cetvelini imzaladıktan sonra kayıtlı oyuncular değiştirilemez.

4.2 TAKIMIN YERLEŞİMİ
4.2.1 Oyunda olmayan oyuncular takımın oturma sıralarında oturmalı veya kendi ısınma sahalarında bulunmalıdırlar. Koç ve takımın diğer mensupları da takımın oturma sıralarında oturmakla birlikte buradan geçici olarak ayrılabilirler.
Takımların oturma sıraları yazı hakemi masasının yan taraflarına, serbest bölgenin dışına yerleştirilir.
4.2.2 Müsabaka esnasında sadece takım mensuplarının takımlarının sırasında oturmalarına veya ısınma sahasında bulunmalarına müsaade edilir.
4.2.3 Oyunda olmayan oyuncular topsuz olarak aşağıdaki gibi ısınabilirler:
4.2.3.1 oyun esnasında: ısınma sahasında,
4.2.3.2 molalarda ve teknik molalarda: kendi oyun alanlarının arkasındaki serbest bölgede.
Oyuncular set aralarında serbest bölge içinde top kullanarak ısınabilirler.

4.3 MALZEMELER
Bir oyuncunun malzemeleri forma, şort, çorap (forma) ve spor ayakkabısından oluşur.
4.3.1 Bütün bir takımın forma, şort ve çoraplarının rengi ve tasarımı tek tip (Libero hariç) ve temiz olmalıdır.
4.3.2 Ayakkabılar hafif, esnek, lastik veya deri tabanlı ve topuksuz olmalıdır.
FIVB Büyükler Dünya ve Resmi Müsabakalarında bir takımın ayakkabı renkleri aynı olmalıdır; ancak marka ambleminin rengi ve dizaynında farklılık olabilir. Forma ve şortların FIVB standartlarına uyması gerekir.
4.3.3 Oyuncuların formaları 1’den 18’e kadar numaralandırılmış olmalıdır.
4.3.3.1 Numaralar formanın ön ve arka ortasında bulunmalıdır. Numaraların renk ve parlaklığı formanın renk ve parlaklığına zıt olmalıdır.
4.3.3.2 Numaraların yüksekliği göğüste en az 15 cm, sırtta en az 20 cm olmalıdır. Numaraların yazıldığı bandın genişliği ise en az 2 cm olacaktır.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında oyuncu numaraları şortun sağ paçasında tekrarlanmalıdır. Numaranın yüksekliğinin 4 ile 6 cm arasında ve numaranın yazıldığı bandın genişliğinin en az 1 cm olması gerekir.
4.3.4 Takım kaptanının formasında, göğüs numarasının altında 8x2 cm’lik bir şerit olmalıdır.
4.3.5 Diğer oyunculardan farklı renkte olan (Libero oyuncusu haricinde) ve/veya kurallara uygun olmayan şekilde numaralandırılmış formaların giyilmesi yasaktır.

4.4 MALZEME DEĞİŞİKLİKLERİ
Baş hakem bir veya daha fazla oyuncuya şu konularda müsaade verebilir:
4.4.1 çıplak ayakla oynamak,
4.4.2 set aralarında veya oyuncu değişikliğinden sonra ıslak formaları renk, dizayn ve numarası aynı olmak şartıyla yenileriyle değiştirmek,
4.4.3 soğuk havalarda bütün takım için (Libero hariç) aynı renk ve dizayna sahip ve Kural 4.3.3’e uygun numaralı olması şartıyla takımların eşofmanla oynaması.

4.5 YASAKLANMIŞ EŞYALAR
4.5.1 Oyuncuların sakatlanmasına sebep olabilecek veya onlara suni bir avantaj sağlayacak şeylerin kullanılması yasaklanmıştır.
4.5.2 Oyuncular riski kendisine ait olmak kaydıyla gözlük ve lens takabilir. 5. TAKIM LİDERLERİ
Takım kaptanı ve koç kendi takım mensuplarının davranış ve disiplininden sorumludur.

5.1 KAPTAN
5.1.1 Maç Öncesi takım kaptanı müsabaka cetvelini imzalar ve kurada takımını temsil eder.
5.1.2 Maç Esnasında ve oyun alanında olduğu sürece, takım kaptanı oyundaki kaptandır. Takım kaptanı oyunda olmadığı zaman koç veya takım kaptanı oyundaki kaptan rolünü üstlenmek üzere Libero dışındaki bir başka oyuncuyu tayin eder. Bu oyundaki kaptan; değiştirilene, takım kaptanı oyuna dönene veya set bitene kadar takım kaptanının sorumluluklarını üstlenir.
Topun oyun dışı olduğu zamanlarda sadece oyundaki kaptan hakemlerle konuşma hakkına sahiptir:
5.1.2.1 kuralların uygulanması ve yorumu hakkında açıklama ister ve aynı zamanda takım arkadaşlarının istek veya sorularını da iletir. Eğer oyundaki kaptan baş hakemin açıklamalarına katılmazsa, bu karara itiraz edebilir ve derhal hakeme maçın sonunda müsabaka cetveline resmi bir itiraz kaydettirme hakkını saklı tuttuğunu belirtir;
5.1.2.2 şu konularda yetki ister:
a) malzeme değişikliğ
b) takımların pozisyonlarının tetkiki
c) zemin, file ve top, vs. kontrolü;
5.1.2.3 mola ve oyuncu değişikliği talebinde bulunur.
5.1.3 Maç Sonunda takım kaptanı:
5.1.3.1 hakemlere teşekkür eder ve sonucu tasdik etmek için müsabaka cetvelini imzalar;
5.1.3.2 baş hakeme zamanında bildirilmiş olması halinde, hakemin Kuralları uygulaması ya da yorumlaması ile ilgili resmi bir itirazı teyit edip müsabaka cetveline kaydedebilir.

5.2 KOÇ
5.2.1 Koç, maç süresince takımının oyuncularını oyun alanının dışından yönlendirir. Başlangıç pozisyonlarını, oyuncu değişikliklerini ve direktif vermek için molaları tayin eder. Bu görevlerde temas kuracağı yetkili yardımcı hakemdir.
5.2.2 Maçtan Önce koç kendi oyuncularının isim ve numaralarını müsabaka cetveline kaydettirir veya bunları kontrol eder ve daha sonra müsabaka cetvelini imzalar.
5.2.3 Maç Esnasında koç:
5.2.3.1 her setten önce pozisyon kağıdını düzgün bir şekilde doldurarak imzalar ve yazı hakemine veya yardımcı hakeme verir;
5.2.3.2 takımının sırasında, yazı hakemine en yakın yerde oturur; ancak yerini terk edebilir;
5.2.3.3 mola ve oyuncu değişikliği taleplerinde bulunur;
5.2.3.4 diğer takım mensupları gibi oyun sahasındaki oyunculara direktif verebilir. Koç bu direktifleri maçı engellemeden ya da geciktirmeden, takımının oturma sırasının önündeki serbest bölgede durarak ya da hücum çizgisinin uzantısından ısınma sahasına kadar yürüyerek verebilir.

5.3 YARDIMCI KOÇ
5.3.1 Yardımcı koç, takımın oturma sırasında oturur; ancak maça müdahale etme hakkı yoktur.
5.3.2 Koç takımın başından ayrılmak zorunda kalırsa, yardımcı koç oyundaki kaptanın isteği ve baş hakemin müsaadesiyle koçun görevlerini üstlenebilir.

OYUN DÜZENİ

6. BİR SAYI ALMAK, SET VE MAÇ KAZANMAK
6.1 BİR SAYI ALMAK
6.1.1 Sayı
Bir takım aşağıdaki durumlarda sayı alır:
6.1.1.1 topu rakibin oyun alanında başarıyla yere değdirdiğinde;
6.1.1.2 rakip takım bir hata yaptığında;
6.1.1.3 rakip takım bir İhtar aldığında.
6.1.2 Hata
Bir takım, Kurallara aykırı bir oyun hareketi yaparak (ya da bu kuralları başka bir şekilde ihlal ederek) bir hata yapar. Hakemler hataları değerlendirir ve Kurallara uygun olarak sonuçlarını belirlerler.
6.1.2.1 eğer art arda iki veya daha fazla hata yapılırsa, sadece ilk yapılan hata dikkate alınır;
6.1.2.2 eğer iki ya da daha fazla hata rakipler tarafından aynı anda yapılırsa, bu bir ÇİFT HATA’ dır ve rally tekrarlattırılır.
6.1.3 Bir rally kazanmanın neticeleri
Bir rally, servis vuruşu anından topun oyun dışına çıkmasına kadar yapılan oyun hareketleri silsilesidir.
6.1.3.1 Eğer servis atan takım bir rally kazanırsa, bir sayı alır ve servis atmaya devam eder;
6.1.3.2 Eğer servis karşılayan takım bir rally kazanırsa, bir sayı alır ve servis atma hakkı kazanır.

6.2 SET KAZANMAK
Bir set (netice seti -5’inci- hariç) en az 2 sayı farkla 25 sayıya ulaşan takım tarafından kazanılır. Sayılarda 24-24’lük eşitlik olması halinde oyun iki sayılık farka ulaşılana kadar (26-24, 27-25) devam eder.

6.3 MAÇ KAZANMAK
6.3.1 Maç, üç seti alan takım tarafından kazanılır.
6.3.2 Setlerde 2-2’lik eşitlik olması halinde, netice seti (5’inci) en az 2 sayı farkla 15 sayı üzerinden oynanır.

6.4 MAÇTA HAZIR BULUNMAMA VE EKSİK TAKIM
6.4.1 Eğer bir takım sahaya davet edildikten sonra oynamayı reddederse, maçta hazır bulunmadığı ilan edilir ve ceza olarak setleri 25-0, maçı da 3-0’lık sonuçla kaybeder.
6.4.2 Geçerli bir sebep göstermeksizin zamanında oyun alanında bulunmayan bir takımın maçta hazır bulunmadığı ilan edilir ve Kural 6.4.1’deki gibi işlem görür.
6.4.3 Bir takım set veya maç için EKSİK ilan edilirse, seti veya maçı kaybeder. Rakip takıma seti veya maçı kazanması için gerekli sayılar ya da sayı ve setler verilir. Eksik ilan edilen takım ise daha önce aldığı sayı ve setleri aynen muhafaza eder.

7. OYUNUN YAPISI
7.1 KURA
Müsabakadan önce baş hakem birinci sette takımların sahalarını ve ilk servisi atacak takımı belirlemek için kura atışı yapar.
Eğer netice seti oynanacaksa, yeniden kura atışı yapılır.
7.1.1 Kura iki takım kaptanının huzurunda atılır.
7.1.2 Kurayı kazananın seçenekleri:
YA
7.1.2.1 servis atma ya da karşılama hakkı
YA DA
7.1.2.2 oyun alanının seçimi.
Kurayı kaybeden kalan seçenekleri alır.
7.1.3 Ayrı ayrı ısınma halinde ilk servisi atacak takım filede ilk ısınacak takımdır. 7.2 ISINMA DEVRESİ
7.2.1 Maç öncesinde takımlar başka bir sahada ısınma olanağı bulmuşlarsa 3’er dakika, bulamamışlarsa 5’er dakika filede ısınabilirler.
7.2.2 İki takımın kaptanı anlaşarak birlikte ısınmak isterlerse, Kural 7.2.1’deki şartlara göre filede 6 veya 10 dakika ısınabilirler.

7.3 TAKIMIN DİZİLİŞİ
7.3.1 Her takımın oyunda daima altı oyuncusu olmalıdır.
Oyun alanındaki oyuncuların dönme sırası, takımların başlangıç dizilişiyle belirlenir. Bu sıra set boyunca korunmalıdır.
7.3.2 Her setin başlamasından önce koç kendi takımının başlangıç dizilişini pozisyon kağıdında göstermelidir (ayrıca bkz. Kural 20.1.2). Bu kağıt düzgün bir şekilde doldurulup imzalanarak yardımcı hakeme veya yazı hakemine verilir.
7.3.3 Bir setin başlangıç dizilişinde yer almayan oyuncular, o set için yedek oyunculardır (Libero hariç).
7.3.4 Pozisyon kağıdının yardımcı hakem veya yazı hakemine teslim edilmesinden sonra dizilişte normal oyuncu değişikliğinin dışında hiçbir değişiklik yapılmasına izin verilemez.
7.3.5 Oyuncuların sahadaki yerleri ve pozisyon kağıdı arasında çelişki
7.3.5.1 Set başlamadan önce oyuncuların oyun alanındaki yerleriyle pozisyon kağıdı arasında böyle bir çelişki görüldüğünde, oyuncular pozisyon kağıdında gösterilen yerlerine geçmelidirler. Bu durumda ceza verilmez.
7.3.5.2 Set başlamadan önce oyun alanında pozisyon kağıdına yazılmamış bir oyuncu olduğunda, bu oyuncu pozisyon kağıdına göre değiştirilmelidir. Bu durumda ceza verilmez.
7.3.5.3 Bununla beraber eğer koç pozisyon kağıdına yazılmamış böyle oyuncu veya oyuncuları oyun alanında tutmak isterse, kurallara uygun oyuncu değişikliği talep etmelidir. Bu değişiklik(ler) müsabaka cetveline işlenecektir.

7.4 POZİSYONLAR
Servis atan oyuncunun topa vurduğu anda her takım kendi oyun alanında dönüş sırasına göre pozisyon almalıdır (servis atan oyuncu hariç).
7.4.1 Oyuncuların pozisyonları aşağıdaki gibi numaralandırılmıştır:
7.4.1.1 Filenin önünde bulunan üç oyuncu ön hat oyuncusudur ve 4 (ön-sol), 3 (ön-orta), 2 (ön-sağ) numaralı pozisyonlarda dururlar.
7.4.1.2 Diğer üç oyuncu arka hat oyuncusudur ve 5 (arka-sol), 6 (arka-orta), 1 (arka-sağ) numaralı pozisyonlarda dururlar.
7.4.2 Oyuncular arasındaki bağlantılı pozisyonlar
7.4.2.1 Her arka hat oyuncusu kendisiyle ilgili ön hat oyuncusuna göre filenin daha gerisinde yer almalıdır.
7.4.2.2 Ön hat ve arka hat oyuncuları, Kural 7.4.1’de belirtilen sıraya göre birbirlerinin yanında durmalıdırlar.
7.4.3 Oyuncuların pozisyonları, yere temas eden ayaklarının pozisyonlarına göre ve aşağıda belirtilen şekilde tespit ve kontrol edilir:
7.4.3.1 her ön hat oyuncusunun ayağının en azından bir kısmı orta çizgiye kendisiyle ilgili arka hat oyuncusunun ayaklarından daha yakın olmalıdır.
7.4.3.2 sağ (sol) tarafta bulunan her oyuncunun ayağının en azından bir kısmı sağ (sol) taraftaki yan çizgiye kendi sırasında ortada bulunan oyuncunun ayaklarından daha yakın olmalıdır.
7.4.4 Servis atışından sonra oyuncular her tarafa hareket edebilir ve kendi oyun alanlarında veya serbest bölgede herhangi bir pozisyon alabilirler.

7.5 POZİSYON HATASI
7.5.1 Eğer servis atan oyuncunun topa vurduğu anda herhangi bir oyuncu düzgün pozisyonda değilse, takımı pozisyon hatası yapar.
7.5.2 Servis atan oyuncu topa vurduğu anda servis hatası yaparsa, bu hata pozisyon hatasından önce gelir.
7.5.3 Eğer topa vurulduktan sonra bir servis hatası olursa, cezalandırılacak olan pozisyon hatasıdır.
7.5.4 Bir pozisyon hatası aşağıdaki sonuçları doğurur:
7.5.4.1 takım rally kaybıyla cezalandırılır;
7.5.4.2 oyuncuların pozisyonları düzeltilir.

7.6 DÖNÜŞ
7.6.1 Dönüş sırası başlangıç dizilişiyle belirlenir ve set boyunca oyuncuların pozisyonları ve servis sırasına göre kontrol edilir.
7.6.2 Servisi karşılayan takım servis atma hakkını kazandığı zaman bu takımın oyuncuları saat yönünde bir pozisyon dönmelidir: 2 no’lu pozisyondaki oyuncu servis atmak için 1 no’ya gider, 1 no’lu pozisyondaki oyuncu 6 no’ya geçer, vs...

7.7 DÖNÜŞ HATALARI
7.7.1 Dönüş hatası, SERVİS dönüş sırasına göre atılmadığı zaman yapılır. Bu durum aşağıdaki sonuçları doğurur:
7.7.1.1 takım rally kaybıyla cezalandırılır;
7.7.1.2 oyuncuların dönüş sırası düzeltilir.
7.7.2 Buna ilave olarak yazı hakemi hatanın yapıldığı anı tam olarak belirleyecek ve takımın hata yaptıktan sonra kazandığı bütün sayılar iptal edilecektir. Rakip takımın sayıları geçerli kalır.
Eğer hatanın yapıldığı an tespit edilemiyorsa, kazanılmış sayılar iptal edilmez; uygulanacak tek ceza rally kaybıdır.

8. OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ
Oyuncu değişikliği, bir oyuncunun yazı hakemi tarafından kaydedildikten sonra oyun alanını terk etmesi gereken bir başka oyuncunun pozisyonuna geçmek için oyuna girme hareketidir (Libero hariç). Oyuncu değişikliği, hakem müsaadesi gerektirir (oyuncu değişikliği işlemleri için bkz. Kural 16.5).

8.1 DEĞİŞİKLİKLERİN LİMİTLERİ
8.1.1 Her sette her takıma en fazla altı oyuncu değişikliği yapma izni verilir. Bir veya daha fazla oyuncu aynı anda değiştirilebilir.
8.1.2 Başlangıç dizilişinde yer alan bir oyuncu bir sette yalnız bir defa oyundan çıkabilir ve yalnız bir defa sadece diziliş pozisyonunda önceki yerine girebilir.
8.1.3 Bir yedek oyuncu başlangıç dizilişindeki bir oyuncunun yerine bir sette bir defa girebilir ve sadece aynı oyuncuyla yer değiştirebilir.

8.2 İSTİSNAİ DEĞİŞİKLİK
Oyuna devam edemeyecek şekilde sakatlanmış bir oyuncu (Libero hariç) kurallara uygun olarak değiştirilmelidir. Bu mümkün değilse, Kural 8.1’de belirtilen sınırlamalar dışında takıma bir İSTİSNAİ değişiklik yapma hakkı tanınır.
İstisnai değişiklik, Libero ve yer değiştirdiği oyuncu dışında, sakatlanma anında oyun alanında olmayan herhangi bir oyuncunun sakatlanan oyuncunun yerine oyuna girmesi demektir. Sakatlanan oyuncu değiştirildikten sonra tekrar maça girme izni verilmez.
İstisnai oyuncu değişikliği hiçbir koşulda kurallara uygun oyuncu değişikliği olarak değerlendirilemez.

8.3 İHRAÇTAN YA DA DİSKALİFİYEDEN DOLAYI DEĞİŞİKLİK
OYUNDAN ÇIKARILAN veya DİSKALİFİYE edilen bir oyuncu kurallara uygun olarak değiştirilmelidir. Bu mümkün değilse, takım EKSİK ilan edilir.

8.4 KURALLARA UYGUN OLMAYAN DEĞİŞİKLİK
8.4.1 Oyuncu değişikliği Kural 8.1’de belirtilen sınırları aşıyorsa, bu kurallara uygun olmayan bir değişikliktir (Kural 8.2’deki durum hariç).
8.4.2 Bir takım kurallara uygun olmayan bir değişiklik yapmış ve oyuna başlamışsa, aşağıdaki işlemler uygulanacaktır:
8.4.2.1 takım rally kaybı ile cezalandırılır;
8.4.2.2 değişiklik düzeltilir,
8.4.2.3 hatalı takımın hata oluştuğu andan itibaren aldığı sayılar iptal edilir. Rakibinin sayıları aynen kalır.

OYUN HAREKETLERİ

9. OYUNUN SEYRİ
9.1 OYUNDAKİ TOP
Baş hakemin müsaadesiyle servis için topa vurulduğu an top oyundadır.

9.2 OYUN DIŞI TOP
Top, hakemlerden biri tarafından düdük çalınarak değerlendirilen hatanın yapıldığı veya hata dışı olarak düdüğün çalındığı andan itibaren oyun dışıdır.

9.3 DAHİL TOP
Top, sınır çizgileri dahil olmak üzere oyun alanı içinde yere değdiği zaman dahildir.

9.4 HARİÇ TOP
Top şu koşullarda “hariçtir”:
9.4.1 zemine temas eden kısmı sınır çizgisinin tamamen dışındaysa;
9.4.2 oyun alanı dışında bir cisme, tavana veya oyun dışındaki bir kişiye değerse;
9.4.3 antenlere, kablolara ve direklere veya yan bantlar dışındaki fileye değerse;
9.4.4 Kural 11.1.2’de belirtilen durum hariç, file dikey düzlemini geçiş boşluğunun kısmen veya tamamen dışından geçerse;
9.4.5 filenin altından alt boşluğu tamamen geçerse.

10. TOPLA OYNAMA
Her takım kendi oyun sahası ve oyun boşluğunda oynamalıdır (Kural 11.1.2 hariç). Bununla beraber top serbest bölgenin dışından da geri döndürülebilir.

10.1 TAKIM VURUŞLARI
Bir takım topu filenin üzerinden geri göndermek için üç vuruş (blok temasına ilaveten, Kural 15.4.1) yapma hakkına sahiptir. Eğer daha fazla vuruş yapılırsa, takım DÖRT VURUŞ hatası yapmış olur.
Takımın vuruşları sadece oyuncuların isteyerek yaptıkları vuruşları değil; aynı zamanda topla istemeden yaptıkları temasları da kapsar.

10.1.1 BİRBİRİNİ TAKİP EDEN TEMASLAR
Bir oyuncu art arda iki defa topa vuramaz (Kural 10.2.3, 15.2 ve 15.4.2 hariç).

10.1.2 AYNI ANDA YAPILAN TEMASLAR
İki veya üç oyuncu topa aynı anda dokunabilir.
10.1.2.1 İki (üç) takım arkadaşı topa aynı anda dokunduğu zaman bu iki (üç) vuruş olarak göz önüne alınır (blok hariç). İki (üç) takım arkadaşı topa uzanır; fakat sadece bir oyuncu temas ederse, bu bir vuruş olarak sayılır. Oyuncular çarpışırlarsa, bu hata olarak değerlendirilmez.
10.1.2.2 İki rakip file üzerinde topa aynı anda temas etmişler ve top oyunda kalmışsa, topun sahasında kaldığı takımın tekrar üç vuruş yapma hakkı vardır. Böyle bir top dışarı giderse, bu karşı taraftaki takım için bir hatadır.
10.1.2.3 Topa iki rakip oyuncu tarafından aynı anda yapılan temas “TUTULMUŞ TOP” olarak değerlendirilirse, bu bir ÇİFT HATA’dır ve rally tekrarlattırılır.

10.1.3 YARDIMLI VURUŞLAR
Oyun sahası içinde bir oyuncunun topa ulaşmak için takım arkadaşlarından, herhangi bir yapıdan veya cisimden destek almasına izin verilmez.
Bununla beraber hata yapmak üzere olan bir oyuncu (fileye dokunmak veya orta çizgiyi geçmek gibi) takım arkadaşları tarafından durdurulabilir veya geri çekilebilir.

10.2 VURUŞUN ÖZELLİKLERİ
10.2.1 Top vücudun herhangi bir kısmına dokunabilir.
10.2.2 Topa fırlatılmadan ve/veya tutulmadan vurulmalıdır. Top herhangi bir doğrultuda geri gidebilir.
10.2.3 Temasların aynı anda olması şartıyla, top vücudun çeşitli yerlerine dokunabilir.
İstisnalar:
10.2.3.1 Tek bir hareket esnasında olması kaydıyla, bir veya daha fazla blok oyuncusu blokta topa art arda dokunabilir.
10.2.3.2 Takımın birinci vuruşunda, temasların tek bir hareket esnasında olması kaydıyla, top vücudun çeşitli yerlerine art arda dokunabilir.

10.3 TOPLA OYNANIRKEN YAPILAN HATALAR
10.3.1 DÖRT VURUŞ: Bir takımın topa geri döndürmeden önce topa dört defa vurmasıdır.
10.3.2 YARDIMLI VURUŞ: Bir oyuncunun oyun sahası içinde topa ulaşmak için bir takım arkadaşından, herhangi bir yapı veya cisimden destek almasıdır.
10.3.3 TUTULMUŞ TOP: Bir oyuncunun topa vurmayıp tutması ve/veya fırlatmasıdır.
10.3.4 ÇİFT VURUŞ: Bir oyuncunun topa art arda iki defa vurması veya topun vücudunun çeşitli yerlerine art arda temas etmesidir.

11. FİLEDEKİ TOP
11.1 FİLEYİ GEÇEN TOP
11.1.1 Rakip sahaya gönderilen top filenin üzerinden, geçiş boşluğu içinden gitmelidir. Geçiş boşluğu file dikey düzleminin bir parçasıdır ve aşağıdakilerle sınırlıdır:
11.1.1.1 aşağıda filenin üst kısmıyla,
11.1.1.2 kenarlarda anten ve antenlerin varsayılan uzantılarıyla,
11.1.1.3 yukarıda tavanla.
11.1.2 Top file düzlemini tamamen ya da kısmen dış boşluktan geçerek rakibin serbest bölgesine girdiğinde, takımın vuruş limiti dahilinde kalmak koşuluyla, geri oynanabilir. Ancak bu esnada topu geri çeviren oyuncu:
11.1.2.1 rakibin oyun alanına temas etmemelidir;
11.1.2.2 topu file dikey düzleminin aynı tarafından ve yine tamamen ya da kısmen dış boşluktan geçirerek geriye çevirmelidir.
Rakip takım böyle bir hareketi engelleyemez.

11.2 FİLEYE DEĞEN TOP
Top fileyi geçerken ona değebilir.

11.3 FİLENİN İÇİNDEKİ TOP
11.3.1 Filenin içine takılan top takımın üç vuruş limiti içinde geri alınabilir.
11.3.2 Top filenin iplerini yırtar veya filenin kopmasına neden olursa, rally iptal edilir ve tekrarlattırılır.

12. FİLEDEKİ OYUNCU
12.1 FİLENİN DİĞER TARAFINA UZANMA
12.1.1 Blok esnasında bir blokçu, rakibinin hücum vuruşu öncesi veya anındaki oyununu engellememek koşuluyla, hücum vuruşunu takiben filenin öteki tarafında topa dokunabilir.
12.1.2 Hücum vuruşunun kendi oyun boşluğundan yapılmış olması şartıyla, bir oyuncu hücum vuruşunu yaptıktan sonra elinin filenin öteki tarafına geçmesine izin verilir.

12.2 FİLENİN ALTINDAN GEÇME
12.2.1 Rakibin oyununa müdahale etmemek şartıyla, filenin altından rakip oyun boşluğuna girilmesine izin verilir.
12.2.2 Orta çizginin üzerinden rakibin oyun alanına girme:
12.2.2.1 Ayak(lar) veya el(ler)in orta çizginin ötesinde rakibin oyun alanına değmesine izin verilir. Ancak karşıya geçen ayak(lar) veya el(ler)in bir kısmı orta çizgiye temas etmeli ya da orta çizginin üzerinde olmalıdır.
12.2.2.2 Vücudun başka herhangi bir parçasının rakibin oyun alanına temas etmesi yasaktır.
12.2.3 Top oyun dışı olduktan sonra bir oyuncu rakibinin oyun alanına girebilir.
12.2.4 Oyuncular, oyununa müdahale etmemek şartıyla, rakiplerinin serbest bölgesine girebilirler.

12.3 FİLE İLE TEMAS
12.3.1 Bir oyuncunun file ya da antene topla oynadığı sırada değmesi veya oyuna müdahale etmesi dışında, file veya antene temas bir hata değildir.
12.3.2 Bir oyuncu topa vurduktan sonra direklere, kablolara veya filenin toplam uzunluğu dışındaki herhangi bir cisme dokunabilir; ancak bu dokunuş oyuna müdahale etmemelidir.
12.3.3 Top filenin içine takılır ve bu nedenle file rakibe temas ederse, bu hata olarak kabul edilmez.

12.4 OYUNCULARIN FİLEDEKİ HATALARI
12.4.1 Bir oyuncu rakibinin hücum vuruşunun öncesinde veya esnasında rakibinin oyun boşluğundaki topa veya rakibine dokunursa,
12.4.2 Bir oyuncu filenin altından rakibinin boşluğuna, rakibinin oyununa zarar vererek girerse,
12.4.3 Bir oyuncu rakibinin oyun alanına girerse,
12.4.4 Bir oyuncu filede topla oynarken fileye veya antene değerse ya da oyuna müdahale ederse.

13. SERVİS
Servis, topun servis bölgesinde ve geri hattın sağında bulunan oyuncu tarafından vurularak oyuna sokulması hareketidir.

13.1 BİR SETTEKİ İLK SERVİS
13.1.1 Birinci set ile netice setinde (5. set) ilk servis kura atışıyla belirlenen takım tarafından atılır.
13.1.2 Diğer setler bir önceki sette ilk servisi kullanmamış olan takımın atacağı servisle başlatılacaktır.

13.2 SERVİS SIRASI
13.2.1 Oyuncular pozisyon kağıdına kaydedilen servis sırasını takip etmek zorundadır.
13.2.2 Bir setteki ilk servisten sonra servis kullanacak oyuncu şu şekilde belirlenir:
13.2.2.1 Servis kullanan takım rally’yi kazandığında daha önce servis kullanan oyuncu (veya yerine geçen oyuncu) tekrar servis atar.
13.2.2.2 Servis karşılayan takım rally’yi kazandığında servis atma hakkını da kazanır ve servis atmadan önce bir pozisyon döner. Sağ ön pozisyondan sağ arka pozisyona gelen oyuncu servis atacaktır.

13.3 SERVİS KULLANMA YETKİSİ
Baş hakem servis kullanacak oyuncunun topa sahip olduğunu ve takımların oynamaya hazır olduklarını kontrol ettikten sonra servisin atılmasına müsaade eder.

13.4 SERVİSİN ATILMASI
13.4.1 Topa, havaya atıldıktan ya da el(ler)den bırakıldıktan sonra tek el veya kolun herhangi bir kısmıyla vurulmalıdır.
13.4.2 Sadece tek bir atışa izin verilir. Top saydırmaya ya da topu elinde oynatmaya izin verilir.
13.4.3 Servis atan oyuncu vuruşu anında ya da sıçrayarak atılan bir servis için zıpladığında ne oyun alanına (dip çizgi dahil) ne de servis bölgesi dışındaki zemine temas etmemelidir.
Bu oyuncu servis vuruşundan sonra servis bölgesinin dışına veya oyun alanının içine basabilir veya düşebilir.
13.4.4 Servis kullanacak oyuncu, baş hakemin servis için çaldığı düdüğü takip eden 8 saniye içinde topa vurmalıdır.
13.4.5 Baş hakemin düdüğünden önce atılan servis iptal edilir ve tekrarlattırılır.

13.5 PERDELEME
13.5.1 Servis kullanan takımın oyuncuları kişisel veya grup perdelemesi yaparak rakiplerinin servis atan oyuncuyu veya topun geliş yönünü görmelerini engellememelidirler.
13.5.2 Servis kullanan takımın bir ya da bir grup oyuncusu servis atıldığı sırada kollarını sallar, zıplar veya her iki yöne hareket eder ya da topun geliş yönünü gizlemek için grup halinde durursa, perdeleme yapmış olur.

13.6 SERVİS SIRASINDA YAPILAN HATALAR
13.6.1 Servis hataları:
Aşağıdaki hatalar rakip takım pozisyon hatası yapıyor olsa bile servis değişikliğine yol açar. Servis atan oyuncu:
13.6.1.1 servis sırasını ihlal ederse,
13.6.1.2 servisi kurallara uygun şekilde atmazsa.
13.6.2 Servis vuruşundan sonra yapılan hatalar:
Topa kurallara uygun şekilde vurulduktan sonra (bir oyuncunun pozisyon hatası yapmaması kaydıyla) aşağıda gösterilen hallerde servis hatalıdır. Eğer top:
13.6.2.1 servis kullanan takımın oyuncularından birine değer veya file dikey düzlemini geçiş boşluğundan tümüyle geçmezse,
13.6.2.2 oyun alanının dışına giderse,
13.6.2.3 bir perdelemenin üzerinden geçerse.

13.7 SERVİSTEN SONRA YAPILAN HATALAR VE POZİSYON HATALARI
13.7.1 Eğer servis atan oyuncu servis vuruşu sırasında bir hata yaparsa (yanlış dönüş sırası, kural dışı uygulama, vs.) ve karşı tarafta pozisyon hatası varsa, servis hatası cezalandırılır.
13.7.2 Buna karşılık eğer servis kurallara uygun şekilde atıldıktan sonra serviste hata meydana gelirse (topun dışarı gitmesi ya da bir perdelemenin üstünden gitmesi, vs.) pozisyon hatası öncelik alacak ve cezalandırılacaktır.

14. HÜCUM VURUŞU
14.1 HÜCUM VURUŞU
14.1.1 Servis ve blok hariç olmak üzere, topu rakibe yönelten bütün vuruşlar hücum vuruşu olarak değerlendirilir.
14.1.2 Hücum vuruşu sırasında topa net bir şekilde temas edilmiş ve itilmemiş ya da fırlatılmamışsa, tip yapmaya izin verilir.
14.1.3 Top bütünüyle file dikey düzlemini geçtiği veya bir rakip oyuncuya temas ettiği anda hücum vuruşu tamamlanmış olur.

14.2 HÜCUM VURUŞUNDAKİ KISITLAMALAR
14.2.1 Ön hat oyuncusu, temasın kendi oyuncu boşluğu dahilinde yapılması kaydıyla, hücum vuruşunu herhangi bir yükseklikte tamamlayabilir (Kural 14.2.4 hariç).
14.2.2 Bir geri hat oyuncusu ön bölgenin gerisinden herhangi bir yükseklikten hücum vuruşunu tamamlayabilir:
14.2.2.1 sıçradığı anda oyuncunun ayağı (ayakları) hücum çizgisine değmemeli veya çizgiyi geçmemelidir,
14.2.2.2 vuruştan sonra oyuncu ön bölgeye düşebilir.
14.2.3 Eğer temas anında top file üst kenar seviyesinin tamamen üzerinde değilse, bir geri hat oyuncusu ön bölgeden de hücum vuruşunu tamamlayabilir.

14.2.4 Top ön bölgede ve file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken hiçbir oyuncunun rakibin servisinin üstüne hücum vuruşu tamamlamasına izin verilmez.

14.3 HÜCUM VURUŞU HATALARI
14.3.1 Bir oyuncu rakip takımın oyun boşluğu içinde topa vurursa,
14.3.2 Bir oyuncu topu harice vurursa,
14.3.3 Vuruş anında top bütünüyle file üst kenar seviyesinin üstündeyken bir geri hat oyuncusu ön bölgeden hücum vuruşunu tamamlarsa,
14.3.4 Top ön bölgede ve bütünüyle filenin üst kenar seviyesinin üstündeyken bir oyuncu rakibinin servisinin üstüne hücum vuruşunu tamamlarsa,
14.3.5 Vuruş anında top bütünüyle file üst kenar seviyesinin üstündeyken Libero bir hücum vuruşu tamamlarsa,
14.3.6 Bir oyuncu ön bölgedeki Liberonun parmak pasından gelen top file üst kenar seviyesinin tümüyle üstündeyken bir hücum vuruşunu tamamlarsa.

15. BLOK
15.1 BLOK YAPMA
15.1.1 Blok, fileye yakın olan oyuncuların rakip sahadan gelen topu durdurmak için file üst kenar seviyesinden daha yükseğe uzanarak yaptıkları harekettir. Sadece ön hat oyuncularının bloğu tamamlamasına izin verilir.
15.1.2 Blok Teşebbüsü
Blok teşebbüsü, topa dokunmadan yapılan blok hareketidir.
15.1.3 Tamamlanmış Blok
Blokçunun topa değdiği anda blok tamamlanmıştır.
15.1.4 Kolektif Blok
Birbirine yakın iki ya da üç oyuncu tarafından yapılır ve bu oyunculardan biri topa değdiğinde tamamlanır.

15.2 BLOK TEMASI
Temasların tek bir hareket esnasında yapılmış olması kaydıyla, bir veya daha çok blokçu topa birbiri ardına (çabuk ve devamlı) temas edebilir.

15.3 RAKİBİN BOŞLUĞUNDA BLOK YAPMA
Blok esnasında, rakip oyuncunun oyununa engel olmamak kaydıyla, bir oyuncu ellerini ve kollarını filenin ötesine geçirebilir. Ancak rakip bir hücum vuruşu yapıncaya kadar filenin ötesinde topa dokunulmasına müsaade edilmez.

15.4 BLOK VE TAKIM VURUŞLARI
15.4.1 Blok teması takımın bir vuruşu olarak sayılmaz. Sonuç olarak blok temasından sonra bir takıma topu geri göndermek üzere üç vuruş hakkı verilir.
15.4.2 Bloktan sonraki ilk vuruş, blok esnasında topa dokunan da dahil olmak üzere, takımın herhangi bir oyuncusu tarafından yapılır.

15.5 SERVİSE BLOK YAPMA
Rakibin servisine blok yasaktır.

15.6 BLOK YAPMA HATALARI
15.6.1 Blokçu rakibinin hücum vuruşundan önce ya da aynı anda rakibinin boşluğundaki topa değerse,
15.6.2 Bir geri hat oyuncusu ya da Libero bir bloğu tamamlar veya tamamlanmış bir bloğa katılırsa,
15.6.3 Rakibin servisine blok yapılırsa,
15.6.4 Top bloktan harice gönderilirse,
15.6.5 Antenlerin dışından rakibin boşluğunda blok yapılırsa,
15.6.6 Libero oyuncusu ferdi ya da kolektif blok teşebbüsünde bulunursa.

DURAKLAMALAR VE GECİKMELER

16. KURALLARA UYGUN OYUN DURAKLAMALARI
Kurallara uygun oyun duraklamaları, MOLALAR ve OYUNCU DEĞİŞİKLİKLERİ’DİR.

16.1 KURALLARA UYGUN DURAKLAMALARIN SAYISI
Her takımın her sette en fazla iki mola ve altı oyuncu değiştirme hakkı bulunmaktadır.

16.2 KURALLARA UYGUN DURAKLAMA TALEPLERİ
16.2.1 Sadece koç veya oyun kaptanı duraklama talebinde bulunabilir.
Bu talep top oyun dışındayken ve servis düdüğünden önce elle işaret vermek suretiyle yapılır.
16.2.2 Bir setin başlangıcından önce oyuncu değişikliği talebinde bulunulmasına izin verilir ve bu değişiklik o sete ait kurallara uygun oyuncu değişikliği olarak kaydedilmelidir.

16.3 DURAKLAMALARIN BİRBİRİNİ TAKİP ETMESİ
16.3.1 Takımlardan birinin talep ettiği bir veya iki mola ile bir oyuncu değişikliği oyunun tekrar başlamasına gerek olmaksızın birbirini takip edebilir.
16.3.2 Bununla birlikte bir takımın aynı duraklama içinde birbirini takip eden oyuncu değişikliği taleplerine müsaade edilmez. Ancak bir takım isterse aynı duraklama esnasında iki veya daha fazla oyuncu değiştirebilir.

16.4 MOLALAR VE TEKNİK MOLALAR
16.4.1 Talep edilen tüm molalar 30 saniye sürer.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında ilk 4 sette (1-4) maçı önde götüren takım 8 ve 16’ncı sayılara ulaştığında 60’şar saniyelik iki ek “Teknik Mola” otomatik olarak uygulanır.
Netice setinde (5’inci) “Teknik Mola” yoktur; her takım sadece 30 saniye süreli iki mola talebinde bulunabilir.
16.4.2 Tüm molalar esnasında oyundaki oyuncular kendi sıralarının yakınındaki serbest bölgeye gitmek zorundadır.

16.5 OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ
(Limitler için bkz. Kural 8.1)
(Libero ile ilgili yer değiştirmeler için bkz. Kural 20.3.2 & 20.3.3)
16.5.1 Oyuncu değişikliği oyuncu değiştirme bölgesi içinde yapılmalıdır.
16.5.2 Oyuncu değişikliği ancak müsabaka cetveline kaydedilmesi ve oyuncuların oyuna giriş-çıkış yapabilmesi için gereken zaman kadar sürebilir.
16.5.3 Talep anında oyuncu(lar) oyuncu değiştirme bölgesine yakın durarak oyuna girmeye hazır olmalıdırlar.
Eğer durum böyle değilse, oyuncu değişikliği kabul edilemez ve takım geciktirme cezası alır.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında oyuncu değişikliğini kolaylaştırmak için uzun saplı ve numaralı levhalar kullanılır.
16.5.4 Eğer koç birden fazla oyuncu değişikliği yapmak isterse, talebi esnasında bu sayıyı el işareti ile bildirmek zorundadır. Bu durumda oyuncu değişiklikleri bir çift oyuncuyu diğerleri takip edecek şekilde peş peşe yapılmalıdır.

16.6 KURALLARA UYGUN OLMAYAN DURAKLAMA TALEPLERİ
16.6.1 Aşağıda sıralanan duraklama talepleri uygun olmayan taleplerdir:
16.6.1.1 top oyundayken veya servis düdüğü anında veya sonrasında,
16.6.1.2 yetkili olmayan bir takım mensubu tarafından,
16.6.1.3 bir takım oyuncu değişikliği yaptıktan sonra, oyun başlamadan önce ikinci bir değişiklik talep ederse,
16.6.1.4 müsaade edilen mola ve oyuncu değişikliği sayısı aşılırsa.
16.6.2 Oyunu etkilemeyen ya da geciktirmeyen kurallara uygun olmayan duraklama talebi reddedilir.
16.6.3 Maçta tekrar eden kurallara uygun olmayan bir talep geciktirme olarak değerlendirilir.

17. OYUNU GECİKTİRMELER
17.1 GECİKTİRME TÜRLERİ
Bir takımın oyunun yeniden başlamasını engelleyen uygunsuz bir hareketi geciktirmedir ve daha birçoklarının yanında aşağıdaki hareketleri kapsar:
17.1.1 oyuncu değişikliğini geciktirmek,
17.1.2 oyuna başlama işaretini aldıktan sonra diğer duraklamaları uzatmak,
17.1.3 kurallara uygun olmayan oyuncu değişikliği talep etmek,
17.1.4 kurallara uygun olmayan bir talebi tekrarlamak,
17.1.5 bir takım üyesinin oyunu geciktirmesi.

17.2 GECİKTİRMELERLE İLGİLİ YAPTIRIMLAR
17.2.1 “Geciktirme uyarısı” ve “geciktirme cezası” takıma ait yaptırımlardır.
17.2.1.1 Geciktirmelerle ilgili yaptırımlar tüm maç için geçerlidir.
17.2.1.2 Tüm geciktirme yaptırımları, uyarılar da dahil olmak üzere, müsabaka cetveline kaydedilir.
17.2.2 Bir takım mensubunun maçtaki ilk geciktirmesi “GECİKTİRME UYARISI” ile cezalandırılır.
17.2.3 Aynı takımın herhangi bir üyesinin aynı maçtaki her türlü ikinci ve sonraki geciktirmeleri bir hata teşkil eder ve “GECİKTİRME CEZASI” ile değerlendirilir: rally kaybı.
17.2.4 Set öncesinde ya da iki set arasında verilen geciktirme yaptırımları bir sonraki set için uygulanır.

18. İSTİSNAİ OYUN DURAKLAMALARI
18.1 SAKATLANMA
18.1.1 Top oyundayken ciddi bir kaza meydana gelirse, hakem derhal oyunu durdurmalı ve doktorun sahaya girmesine izin vermelidir.
Daha sonra rally tekrarlattırılır.
18.1.2 Eğer sakatlanmış bir oyuncu kurallara uygun ve istisnai olarak değiştirilemiyorsa, bu oyuncuya 3 dakikalık bir iyileşme süresi tanınır; ancak bir maçta aynı oyuncuya bu hak birden fazla verilmez.
Oyuncunun bu süre içinde iyileşmemesi halinde takımı eksik ilan edilir.

18.2 HARİCİ MÜDAHALE
Oyun sırasında herhangi bir harici müdahale olursa, oyun durdurulmalı ve rally tekrarlattırılmalıdır.

18.3 UZATILMIŞ DURAKLAMALAR
18.3.1 Eğer beklenmeyen koşullar nedeniyle maç kesilirse, bu takdirde baş hakem, organizatör ve varsa Kontrol Komitesi normal koşulların yeniden tesisi için alınacak tedbirleri kararlaştırırlar.
18.3.2 Toplam 4 saati aşmamak kaydıyla, oyunda bir veya daha fazla duraklama olduysa:
18.3.2.1 eğer maç aynı oyun alanında yeniden başlatılırsa, kesilmiş olan set aynı sayı, oyuncu ve pozisyonlarla devam edecektir. Daha önce oynanmış setlerin sayıları aynen korunacaktır.
18.3.2.2 eğer maç başka bir oyun alanında yeniden başlatılırsa, kesilmiş olan set iptal edilir ve aynı takım mensupları ve aynı başlangıç dizilişiyle yeniden oynatılır. Daha önce oynanmış setlerin sayıları aynen korunacaktır.
18.3.3 Toplam 4 saati aşan bir ya da daha fazla duraklama olduğunda tüm maç yeniden oynatılacaktır.

19. FASILALAR VE OYUN ALANLARININ DEĞİŞİMİ
19.1 FASILALAR
Setler arasındaki tüm fasılalar üç dakika sürer.
Bu süre zarfında oyun alanları değiştirilir ve takımların başlangıç pozisyonları müsabaka cetveline kaydedilir.
İkinci ve üçüncü setler arasındaki fasıla, organizatörün talebi üzerine yetkili organ tarafından 10 dakikaya kadar çıkarılabilir.

19.2 OYUN ALANLARININ DEĞİŞİMİ
19.2.1 Netice seti hariç her setten sonra takımlar oyun alanlarını değiştirirler.
19.2.2 Netice setinde bir takım 8. sayıya ulaştığı zaman takımlar gecikmeksizin oyun alanlarını değiştirirler ve oyuncuların pozisyonları aynı kalır.
Eğer değişim önde olan takım 8. sayıya ulaştığında yapılmazsa, yanlışlık fark edilir edilmez değişim gerçekleştirilir. Değişimin yapıldığı zamanki sayılar aynen korunur.

LİBERO OYUNCUSU

20. LİBERO OYUNCUSU
20.1 LİBERONUN BELİRLENMESİ
20.1.1 Her takımın 12 oyunculu listesinden bir (1) özel defans oyuncusu “Libero” belirleme hakkı vardır.
20.1.2 Libero, maçtan önce müsabaka cetvelinde özel olarak ayrılmış bölüme kaydedilir. Numarasının da ilk setin pozisyon kağıdına eklenmesi gerekir.
20.1.3 Libero takım kaptanı ya da oyundaki kaptan olamaz.

20.2 MALZEMELER
Libero oyuncusu takımın diğer üyeleriyle zıtlık oluşturacak farklı renkte bir forma (ya da yeniden belirlenen Libero için yelek) giymek zorundadır. Libero forması farklı bir tasarımda olabilir; ancak takımın geri kalan üyelerininki gibi numaralandırılması gerekir.

20.3 LIBEROYA İZİN VERİLEN HAREKETLER
20.3.1 Oyun hareketleri
20.3.1.1 Libero, herhangi bir geri hat oyuncusunun yerini alabilir.
20.3.1.2 Görevleri bir geri hat oyuncusu olmakla sınırlandırılmıştır ve temas anında top file üst kenar yüksekliğini tümüyle aşmışsa, hiçbir yerden (oyun sahası ve serbest alan da dahil) bir hücum vuruşunu tamamlayamaz.
20.3.1.3 Servis atamaz, blok yapamaz ya da blok teşebbüsünde bulunamaz.
20.3.1.4 Eğer top ön bölge ya da uzantısında bulunan bir Liberonun parmak pasından geliyorsa, bir oyuncu filenin üst kenar seviyesinden daha yüksekteki bir hücum vuruşunu tamamlayamaz. Eğer Libero böyle bir vuruşu ön bölgenin arkasında yapıyorsa, topa serbestçe hücum yapılabilir.
20.3.2 Oyuncuların yer değiştirmesi
20.3.2.1 Liberonun bir oyuncunun yerine geçmesi düzenli değişiklik olarak sayılmaz.
Bu yer değiştirmeler sınırsızdır; ancak iki Libero değişikliği arasında bir rally olması gerekir.
Liberonun yerine sadece daha önce yer değiştirdiği oyuncu geçebilir.
20.3.2.2 Bu yer değiştirmeler ancak servis düdüğünden önce:
a) her setin başlangıcında yardımcı hakemin takım dizilişini kontrol etmesinden sonra ya da
b) top oyun dışındayken yapılabilir.
20.3.2.3 Servis düdüğünden sonra yapılan yer değişikliği reddedilmemelidir; ancak rally bitiminden sonra sözlü uyarı alması gerekir.
Müteakip geç yer değiştirmelere geciktirme cezası verilmesi gerekir.
20.3.2.4 Bir Libero ve yerine geçen oyuncu ancak takım sırasının önündeki yan çizgiden, hücum çizgisi ve dip çizgisi arasından sahaya girip çıkabilir.
20.3.3 Yeni bir Liberonun yeniden belirlenmesi:
20.3.3.1 Belirlenen Liberonun sakatlanması halinde ve baş hakemin onayının ardından koç yeniden belirleme sırasında sahada olmayan oyunculardan birini yeni Libero olarak belirleyebilir.
Sakatlanan Libero maçın geri kalan bölümünde oyuna tekrar giremez.
20.3.3.2 Bu şekilde yeniden Libero olarak belirlenen oyuncu, oyunun geri kalan kısmında Libero olarak kalmak zorundadır.
20.3.3.3 Liberonun yeniden belirlenmesi halinde bu oyuncunun numarasının müsabaka cetvelindeki notlar bölümüne ve bir sonraki setin pozisyon kağıdına kaydedilmesi gerekir.

KATILANLARIN DAVRANIŞLARI

21. DAVRANIŞ KOŞULLARI
21.1 SPORTMENCE DAVRANIŞ
21.1.1 Oyuna katılanlar oyun kurallarını bilmek ve onlara uymak zorundadırlar.
21.1.2 Oyuna katılanlar sportmenliğe yakışır bir şekilde hakemlerin kararlarını tartışmaksızın kabul etmek zorundadırlar.
Herhangi bir şüpheli durumda yalnız oyundaki kaptan vasıtasıyla açıklama isteğinde bulunulur.
21.1.3 Oyuna katılanlar hakemlerin kararlarını etkilemek ya da kendi takımlarının yaptığı hataları gizlemek amacına yönelik tutum ve hareketlerden sakınmalıdırlar.

21.2 DÜRÜST SPORCULUK (FAIR-PLAY)
21.2.1 Oyuna katılanlar dürüst sporculuk (FAIR-PLAY) anlayışı içerisinde sadece hakemlere karşı değil; aynı zamanda diğer görevlilere, rakiplerine, takım arkadaşlarına ve seyircilere karşı da nazik ve saygılı davranmalıdırlar.
21.2.2 Maç esnasında takım mensuplarının kendi aralarında konuşmalarına izin verilir.

22. HATALI DAVRANIŞ VE YAPTIRIMLARI
22.1 KÜÇÜK HATALI DAVRANIŞLAR
Küçük hatalı davranışlar yaptırıma tabi tutulmaz. Takımı oyundaki kaptan aracılığıyla sözlü olarak ya da el işaretleriyle uyararak takımın yaptırım uygulanacak seviyeye yaklaşmasını önlemek baş hakemin görevidir.
Bu uyarı bir ceza değildir ve anlık sonuçları yoktur. Müsabaka cetveline kaydedilmez.

22.2 YAPTIRIMLARA YOL AÇAN HATALI DAVRANIŞLAR
Takım üyelerinden birinin resmi görevlilere, rakip oyunculara, takım arkadaşlarına veya seyircilere yönelik hatalı davranışı yapılan davranışın derecesine göre üç ayrı kategoride sınıflandırılmaktadır:
22.2.1 Kaba davranış: terbiye ve ahlak prensiplerine aykırı hareket veya aşağılayıcı ifadeler
22.2.2 Saldırgan davranış: itibar düşürücü veya hakaret edici sözler veya hareketler
22.2.3 Tecavüzkar davranış: fiili saldırı ya da saldırıya niyetlenme.

22.3 YAPTIRIM TABLOSU
Baş hakemin kararına göre ve hatalı davranışın derecesine bağlı olarak uygulanacak ve müsabaka cetveline kaydedilecek yaptırımlar:
22.3.1 İhtar
Maçta takımın herhangi bir üyesinin ilk kaba davranışı rally kaybıyla cezalandırılır.
22.3.2 Oyundan çıkarma
22.3.2.1 Oyundan çıkarmayla cezalandırılan bir takım üyesi setin geri kalan kısmında oynayamaz ve başka bir işlem yapılmaksızın takım sırasının arkasındaki ceza alanında ve oturması gerekir.

Oyundan çıkarılan bir koç sete müdahale etme hakkını kaybeder ve takım sırasının arkasındaki ceza alanında oturmak zorundadır.
22.3.2.2 Bir takım üyesinin ilk saldırgan davranışı başka bir sonuç olmaksızın oyundan çıkarmayla cezalandırılır.
22.3.2.3 Aynı takım üyesinin aynı maçtaki ikinci kaba davranışı bir başka sonuç olmaksızın oyundan çıkarmayla cezalandırılır.
22.3.3 Diskalifiye
22.3.3.1 Diskalifiyeyle cezalandırılan takım üyesi maçın geri kalan kısmında bir başka sonuç olmaksızın Müsabaka Kontrol Alanı’nı terk etmek zorundadır.
22.3.3.2 İlk tecavüzkar davranış bir başka sonuç olmaksızın diskalifiyeyle cezalandırılır.
22.3.3.3 Aynı maçta aynı takım üyesi tarafından yapılan ikinci bir saldırgan davranış başka bir sonuç olmaksızın diskalifiyeyle cezalandırılır.
22.3.3.4 Aynı maçta aynı takım üyesi tarafından yapılan üçüncü bir kaba davranış başka bir sonuç olmaksızın diskalifiyeyle cezalandırılır.

22.4 HATALI DAVRANIŞ YAPTIRIMLARININ UYGULANMASI
22.4.1 Tüm yaptırımlar bireysel yaptırımlardır, bütün maç için geçerlidir ve müsabaka cetveline kaydedilir.
22.4.2 Aynı takım üyesinin aynı maçtaki hatalı davranış tekrarı, Kural 21.3 ve artarak cezalandırılır (aynı takım üyesi birbirini izleyen her kaba davranışı için daha ağır bir ceza alır).
22.4.3 Saldırgan davranış ve tecavüzkar davranıştan kaynaklanan oyundan çıkarma ya da diskalifiye için daha önce bir ceza alınmış olması gerekmez.

22.5 SET ÖNCESİ VE SETLER ARASINDAKİ HATALI DAVRANIŞLAR
Setlerden önce veya setler arasında meydana gelen herhangi bir hatalı davranış Kural 21.2 uyarınca değerlendirilir ve yaptırımlar müteakip sette uygulanır.

22.6 CEZA KARTLARI
Uyarı:
sözlü veya el işareti, kart yok
İhtar:
sarı kart
Oyundan çıkarma:
kırmızı kart
Diskalifiye:
sarı + kırmızı kart (birlikte)

HAKEMLER, SORUMLULUKLARI VE RESMİ EL İŞARETLERİ

23. HAKEM GRUBU VE USULLERİ
23.1 OLUŞUM
Bir maçtaki hakem grubu aşağıdaki görevlilerden oluşur:

- baş hakem
- yardımcı hakem
- yazı hakemi
- dört (iki) çizgi hakemi


FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında bir yardımcı yazı hakemi bulunması zorunludur.

23.2 PROSEDÜRLER
23.2.1 Maç esnasında sadece baş ve yardımcı hakemler düdük çalabilir:
23.2.1.1 rally’yi başlatan servis atışı için işareti baş hakem verir;
23.2.1.2 bir hata yapıldığından emin olmaları ve hatanın nevini teşhis etmeleri halinde baş ve yardımcı hakemler rally’nin sona erdiğini işaret ederler.
23.2.2 Bir oyun duraklaması esnasında baş ve yardımcı hakemler bir takımın talebini kabul ya da reddettiklerini belirtmek için düdük çalabilirler.
23.2.3 Hakem rally’nin sona erdiğini işaret eden düdüğü çaldıktan hemen sonra resmi el işaretleriyle aşağıdaki hususları belirtmek zorundadır.
23.2.3.1 Eğer hata için düdüğü baş hakem çalarsa, şunları gösterecektir:

a) servis atacak takım,
b) hatanın nevi,
c) hatalı oyuncu (eğer gerekirse)
Yardımcı hakem birinci hakemin el işaretlerini izleyerek tekrarlar.

23.2.3.2 Eğer hata için düdüğü yardımcı hakem çalmışsa, şunları gösterecektir:

a) hatanın nevi,
b) hatalı oyuncu (eğer gerekirse),
c) baş hakemi izleyip el işaretlerini tekrarlayarak servis atacak takım

Bu durumda baş hakem hatanın nevini ve hatalı oyuncuyu kesinlikle göstermez; sadece servis atacak takımı gösterir.

23.2.3.3 Çifte hata olması halinde, iki hakem de şunları gösterir:

a) hatanın nevi,
b) hatalı oyuncular (eğer gerekirse),
c) baş hakemin yönlendirmesi üzerine servis atacak takım.

24. BAŞ HAKEM
24.1 DURUŞ YERİ
Baş hakem filenin bir ucuna yerleştirilmiş hakem sandalyesinde oturarak veya ayakta durarak görevlerini yerine getirir. Görüş alanı filenin üst kenar seviyesinin yaklaşık 50 cm yukarısında olmalıdır.

24.2 YETKİLERİ
24.2.1 Baş hakem maçı başından sonuna kadar yönetir. Maç esnasında hakem grubunun ve takımların tüm mensupları ve görevliler üzerinde otorite sahibidir.
Maç boyunca baş hakemin kararları kesindir. Baş hakem, hataya düştüklerini fark ettiği takdirde hakem grubunun diğer mensuplarının kararlarını geçersiz saymaya yetkilidir.
Baş hakem vazifesini doğru yapmayan hakem grubu mensubunu değiştirebilir.
24.2.2 Baş hakem aynı zamanda top toplayıcıların, yer paspaslarının ve silicilerin çalışmalarını da kontrol eder.
24.2.3 Baş hakem kurallarda belirtilmemiş olanlar da dahil olmak üzere oyuna ilişkin her türlü konuda karar verme yetkisine sahiptir.
24.2.4 Baş hakem, kararları hakkında herhangi bir tartışmaya müsaade etmeyecektir.
Bununla birlikte oyundaki kaptanın talebi üzerine kararlarına esas teşkil eden kuralların uygulanması veya yorumu konusunda açıklama yapacaktır.
Eğer oyundaki kaptan baş hakemin açıklamasını kabul etmez ve kararına itiraz ederse, derhal bu itirazı maçın sonunda kaydettirme hakkını saklı tuttuğunu açıklamalıdır. Baş hakemin bu hakka müsaade etmesi gerekir.
24.2.5 Baş hakem maç öncesinde ve esnasında oyun sahasının ve koşullarının oyun gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığını belirlemekten sorumludur.

24.3 SORUMLULUKLARI
24.3.1 Maçtan önce baş hakem:
24.3.1.1 oyun sahasının durumunu, topu ve diğer malzemeleri denetler,
24.3.1.2 takım kaptanlarıyla birlikte kura atışı yapar,
24.3.1.3 takımların ısınmalarını kontrol eder.
24.3.2 Maç sırasında aşağıdaki konularda sadece baş hakem yetkilidir:
24.3.2.1 takımlara uyarıda bulunmak,
24.3.2.2 hatalı davranış ve geciktirmeleri cezalandırmak,
24.3.2.3 aşağıdaki hususlarda karar vermek:

a) servis atan oyuncunun ve perdeleme dahil servis kullanan takımın pozisyon hataları,
b) topla oynama hatalar,
c) filenin üstündeki ve üst kısmındaki hatalar,
d) geri hat oyuncuları ya da Liberonun hücum vuruşu,
e) bir oyuncunun ön bölgede bulunan bir Liberonun parmak pasından gelen topa yaptığı hücum vuruşu,
f) filenin altından, alt boşluktan geçen top.

24.3.3 Maçın sonunda müsabaka cetvelini kontrol eder ve imzalar.

25. YARDIMCI HAKEM
25.1 DURUŞ YERİ
Yardımcı hakem, baş hakemin karşı tarafındaki direğin yakınında ve onunla yüz yüze gelecek şekilde, oyun alanının dışında, ayakta görevlerini yerine getirir.

25.2 YETKİLERİ
25.2.1 Yardımcı hakem baş hakemin yardımcısıdır. Ancak kendi görev sahasına giren yetkileri de bulunmaktadır.
Baş hakemin görevine devam etmesi imkansız hale gelirse, yardımcı hakem onun yerini alır.
25.2.2 Yardımcı hakem yetki çerçevesi dışındaki hataları düdük çalmadan işaret edebilir; ancak bunlar için hakeme ısrar edemez.
25.2.3 Yardımcı hakem yazı hakeminin çalışmasını kontrol eder.
25.2.4 Yardımcı hakem oturma sıralarındaki takım mensuplarının hareketlerini kontrol eder ve bunların hatalı davranışlarını baş hakeme bildirir.
25.2.5 Yardımcı hakem ısınma bölgesindeki oyuncuların hareketlerini kontrol eder.
25.2.6 Yardımcı hakem duraklamalar için müsaade verir, sürelerini denetler ve kurallara uygun olmayan talepleri reddeder.
25.2.7 Yardımcı hakem her takımın kullandığı mola ve oyuncu değişikliği sayısını kontrol eder ve 2. mola ile 5. ve 6. oyuncu değişikliklerini baş hakem ve ilgili koça bildirir.
25.2.8 Bir oyuncunun sakatlanması halinde yardımcı hakem istisnai oyuncu değişikliğine veya oyuncunun iyileşmesi için 3 dakikalık zamana müsaade eder.
25.2.9 Yardımcı hakem başta ön bölge olmak üzere zeminin durumunu kontrol eder. Ayrıca maç boyunca topların kurallara uygun olup olmadığını denetler.
25.2.10 Yardımcı hakem ceza alanındaki takım mensuplarını denetler ve hatalı davranışlarını baş hakeme bildirir.

25.3 SORUMLULUKLARI
25.3.1 Her setin başında, netice setindeki alan değişiminden sonra ve her gerektiğinde oyun alanındaki oyuncuların fiili pozisyonlarının pozisyon kağıtlarındaki kayıtlara uygunluğunu denetler.
25.3.2 Maç boyunca yardımcı hakem aşağıdaki hallerde karar verir, düdük çalar ve işaret eder:
25.3.2.1 rakibin oyun alanına ve file altındaki boşluğuna girilmesi,
25.3.2.2 servisi karşılayan takımın pozisyon hataları,
25.3.2.3 filenin alt kısmına ya da oyun sahasının kendi tarafındaki antene hatalı temas,
25.3.2.4 bir geri hat oyuncusu tarafından tamamlanmış bir blok ya da Liberonun blok teşebbüsü,
25.3.2.5 baş hakemin görebilecek pozisyonda olmadığı zamanlarda topun zemine ya da yabancı bir cisme teması.
25.3.3 Maçın sonunda müsabaka cetvelini imzalar.

26. YAZI HAKEMİ
26.1 DURUŞ YERİ
Yazı hakemi, baş hakemin karşısında ve onunla yüz yüze gelecek şekilde, masasında oturarak görevlerini yerine getirir.

26.2 SORUMLULUKLARI
Yazı hakemi, yardımcı hakem ile işbirliği içinde kurallara uygun şekilde müsabaka cetvelini tutar.
Yazı hakemi, kendi sorumlulukları içinde hakemlere zil veya başka bir ses aleti kullanarak işaret verir.
26.2.1 Maçtan ve setten önce yazı hakemi:
26.2.1.1 yürürlükteki usullere uygun şekilde maç ve takımlara ilişkin verileri kaydeder, takım kaptanları ve koçların imzalarını alır;
26.2.1.2 pozisyon kağıdından her takımın başlangıç dizilişini kaydeder.
Yazı hakemi pozisyon kağıtlarını zamanında almadığı takdirde bu durumu derhal yardımcı hakeme bildirir.
26.2.1.3 Libero oyuncusunun numarası ve adını kaydeder.
26.2.2 Maç boyunca yazı hakemi:
26.2.2.1 kazanılan sayıları kaydeder ve skor bordun doğru sayıyı göstermesini temin eder;
26.2.2.2 her takımın servis atma sırasını kontrol eder ve servis atışından hemen sonra herhangi bir yanlışlığı hakemlere bildirir;
26.2.2.3 sayılarını kontrol etmek suretiyle mola ve oyuncu değişikliklerini kaydeder ve yardımcı hakeme bilgi verir;
26.2.2.4 kurallara aykırı duraklama talebi hakkında hakemlerin dikkatini çeker;
26.2.2.5 setlerin bitimini, her Teknik Mola’nın başlangıcını ve bitişini ve netice setinde 8’inci sayının kaydedildiğini hakemlere bildirir;
26.2.2.6 yaptırımları kaydeder;
26.2.2.7 istisnai oyuncu değişiklikleri, iyileşme süresi, uzatılmış duraklamalar, harici müdahale gibi diğer tüm olayları yardımcı hakemin direktifleri doğrultusunda kaydeder.
26.2.3 Maç sonunda yazı hakemi:
26.2.3.1 nihai neticeyi kaydeder;
26.2.3.2 bir itiraz olması halinde baş hakemin müsaadesiyle müsabaka cetveline itiraz edilen olay hakkında bir beyan yazar ya da takım kaptanının yazmasına izin verir.
26.2.3.3 müsabaka cetvelini imzaladıktan sonra takım kaptanlarının ve daha sonra da hakemlerin imzalarını alır.

27. ÇİZGİ HAKEMLERİ
27.1 DURUŞ YERİ
Eğer sadece iki çizgi hakemi kullanılıyorsa, baş ve yardımcı hakemin sağ tarafındaki köşelerden 1 ile 2 metre uzaklıkta ayakta dururlar.
Her biri kendi tarafındaki hem dip, hem yan çizgiyi kontrol eder.
FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında dört çizgi hakemi bulunması zorunludur.
Bu çizgi hakemleri, oyun alanının her köşesinden 1 ile 3 metre uzaklıktaki serbest bölgede, kontrol ettikleri çizginin temsili uzantısı üzerinde ayakta dururlar.

27.2 SORUMLULUKLARI
27.2.1 Çizgi hakemleri görevlerini Şekil 12’de gösterilen (40x40 cm) bayrağı kullanarak yerine getirirler:
27.2.1.1 top kendi çizgilerine yakın düştüğü zaman “dahil” ya da “hariç” top;
27.2.1.2 hariç toplarda topu karşılayan takımın topa temasları;
27.2.1.3 antenlere temas eden top, servis atıldığında fileyi geçiş boşluğunun dışından geçen top, vs.;
27.2.1.4 servis için topa vurulduğu anda ayakları oyun alanının dışına basan herhangi bir oyuncu (servis atan hariç) işaret ederler.
27.2.1.5 servis atan oyuncunun ayak hatalarını işaret ederler.
27.2.1.6 herhangi bir oyuncunun topla oynama hareketi sırasında oyun alanının kendi tarafında antenle teması ya da oyuna müdahalesi;
27.2.1.7 rakip sahaya fileyi geçiş boşluğu dışından geçerek giden ya da oyun alanının kendi tarafında antene temas eden top.
27.2.2 Baş hakemin talebi üzerine bir çizgi hakemi işaretini tekrarlamalıdır.

28. RESMİ İŞARETLER
28.1 HAKEMLERİN EL İŞARETLERİ
Hakemler çaldıkları düdüğün nedenini (hatanın nevi veya kabul edilmiş duraklamanın nedeni) resmi el işaretiyle belirtmelidirler. Yapılmış olan işaretin bir süre havada tutulması ve eğer tek elle işaret ediliyorsa hatayı yapmış ya da talepte bulunmuş olan takımın tarafındaki elin kullanılması gerekir.

28.2 ÇİZGİ HAKEMLERİNİN BAYRAK İŞARETLERİ
Çizgi hakemleri belirlenen hatanın mahiyetini resmi bayrak işaretiyle belirtmeli ve bu işareti bir süre sürdürmelidirler.