Hangi Hastalıklar panik atağı nöbeti yapar?
Aşağıdaki listede görüleceği gibi, birçok bedensel-ruhsal hastalık sırasında ya panik atağı nöbeti ya da bu nöbetlere benzer belirti ve yakınmalar görülebilir, öte yandan bu hastalıkların hemen hepsi kaygı ve panik bozukluğuna, fobik, obsesif-kompulsif bozukluğa yatkın kişilik yapılarında panik atağı nöbetinin tetiğini çekebilir.
Kalp damar hastalıkları: Kalp vurum sayısında bozukluk, kalp vurum sayısının artması, koroner damar hastalıkları, miyokard enfarktüsü, mitral kapak darlığı, mitral kapak yetersizliği, aort kapağı darlığı, aort kapağı yetersizliği, mitral kapak baloncuğu, kan basıncı yüksekliği, kan basıncı düşüklüğü, gelip geçici kansızlık nöbeti.
Solunum sistemi hastalıkları: Bronşit, astma, amfîzem, kollagen akciğer hastalıkları, akciğerde fibrosis.
İçsalgı bezleri hastalıkları: Kan şekerinde düşme, hiperti- roidi, aybaşı öncesi bozukluğu, gebelik, feokromositiom, karsinoid tümör, kansızlık.
Sinir sistemi hastalıkları: Migren, temporal lop epilepsisi, baskıya bağlı sinir hastalıkları, miyasteni, guillain barre, epilepside aura, wenier hastalığı, baş dönmesi.
Kulak, burun, boğaz hastalıkları: Ortakulak iltihabı, mas- toidit.
Madde bağımlılığı (özellikle esrar, kokain, uyarıcılar ve psi- kodisleptiklerin, halüsinojenlerin kullanımı sırasında). Bağımlılık yapan ilaç ve maddelerin yoksunluk belirtisi.
Ruhsal bozukluklar: Şizofreni başlangıç dönemi, duygulanım bozuklukları, sanrısal bozukluklar, akut sanrısal nöbet, histeri, kişilik bozuklukları, kimlik bunalımı, kimlik kargaşası.
Tedavide kullanılan birçok ilacın yan etkisi.
Aşırı çay, kahve ve sigara içmek
Kafa travması: Ateşli hastalıklar, zehirlenme, dolaşım bozuklukları, beyin tümörü, beyin dokusunun bozukluğu, metabolik hastalık, sara gibi organik hastalıklar.
Şimdi bu listede yer alan panik atağı nöbetlerine yol açan ya da bu nöbetlerle birlikte bulunan önemli hastalıkların üzerinde duralım.
Kadınlarda panik atağı nöbetleri, aybaşından önce ortaya çıkan bedensel ve ruhsal belirtilerden, yakınmalardan biri olabilir. Kadınlarda aybaşından önce ve aybaşı süresince ortaya çıkan bedensel ve ruhsal değişmeler, içsalgıbezleriyle davranışlar arasındaki karşılıklı bağlantıya, ilişkiye açıklık getiren, ışık tutan niteliktedir. Aybaşı öncesinde ve süresinde içsalgı- bezlerinde meydana gelen işlevsel değişmeler, bedensel ve ruhsal alanda stres belirtilerinin, yakınmalarının ortaya çıkmasına yol açar, öte yandan kadının içinde bulunduğu ruhsal ve toplumsal ortamdan gelen zararlı etkenler, iç salgı bezlerinin işlevini bozar: Bedensel ve ruhsal belirtilere, yakınmalara neden olur.
Bilindiği gibi aybaşı değişmeleri, açlık, uyku, duygu durumu gibi “beden ve ruh saati” ya da “iç saat” adı verilen günlük, aylık yaşam düzeni içinde yer alır. Bu düzen orta beyinde bulunan hipotalamus ve koku beyni aracılığıyla hipofiz, iç salgı bezleri ve bitkisel sinir sistemiyle sürdürülür.
Aybaşı kanamasından önceki dört-beş gün içinde cinsiyetle ilgili içsalgıbezlerinin salgılarının kan düzeylerinin yükselmesi, bitkisel sinir sistemi ve öteki içsalgıbezleri üzerinde etkili olur. Dokulardaki su ve tuz dengesi değişir. Bu değişiklikler bedensel, ruhsal birçok belirti ve yalanmaya yol açar. Gözkapaklarımn altında, yüzde, göğüste, karında, ayak bileklerinin üzerinde su toplanır, ödem ve şişkinlik olur. Göğüslerde ve alt karın bölgesinde su toplanması, dolgunluk, gerginlik ve şişkinlik yapar Başta, boyunda, belde, sırtta ağrılar olur. Ayrıca ağırlık, dolgunluk, durgunluk yakınmaları görülür. Migren tipi baş ağrısı olanlarda nöbetler ortaya çıkar; nöbetler sıklaşır ve şiddetlenir Su toplanması ve şişme nedeniyle kadınlar, bitkinlik, halsizlik, yorgunluktan yakınırlar.
Deride bulunan yüzeysel kılcal damarlarda daralma ve genişlemeler olur. Bu nedenlerle aybaşı kanamasından önce ve kanama sırasında kadınların sıcağa ve soğuğa karşı duyarlılığı artar.
Bitkisel sinir sisteminin gerilimindeki değişmeler kan basıncını düşürür ya da yükseltir:
Genel olarak kalp vurum sayısı artar. Fazladan kalp vurumu (ekstrasistol), solunum güçlü olur. Solunum sayısı artar.
Hava açlığı görülür.Eller titrer. İştah ya da azalır. Bulantı, kusma, kabızlık ve ishal olabilir. Kaygı düzeyi artar. Endişe, korku, sıkıntı, tedirginlik durumu ortaya çıkar.
Bu durum bilişsel işlevleri de olumsuz biçimde etkiler. Dikkat azalır. Karamsar ve kötümser düşünceler etkinlik kazanır. Saplantılara ve takmaklık düşüncelere bağlı korkuların, takıntıların şiddeti artar, süresi uzar.
Böylece kısa süreli bitkinlik ve ruhsal çöküntü tabloları ortaya çıkar.
Aybaşı öncesine ve süresine bağlı ruhsal belirti ve yakınmalar kadının kişilik yapısı ve durumluk kaygı düzeyiyle bağlantılıdır Kişilik yapısı nedeniyle durumluk kaygı düzeyi yüksek olanlarda daha sık ve sürekli ruhsal belirtiler ve yakınmalar ortaya çıkar.
Kadının cinsel kimliğine olumsuz yaklaşımı, eşiyle çatışmaları, cinsel doyumsuzluğu bu dönemdeki ruhsal belirtileri ve yakınmaları artırır.
Kadınlarda aybaşından önce ve ayhali süresince ortaya çıkan belirtiler, yakınmalar ve davranış değişiklikleri, bedensel, fizyolojik, ruhsal, toplumsal kaynaklı zararlı etkenlerin karşılıklı etkileşimi sonucu panik nöbetleri de görülebilir.
1990lı yıllarda başlayan bir araştırma atipik panik atağı belirtilerini ortaya çıkardı. Atipik panik atağında çok değişik belirtiler vardır. Tipik panik atağı antidepresanlara cevap verirken, atipik panik ataklar ilaçlarla daha da kötüleşiyor. Sara ilaçlarıyla iyileşebiliyorlar. Psikiyatri dünyasında şimdilerde “Bunlar saraya dönüşmeyen bir tip mi?” diye soruluyor, özellikleri ise şöyle:
Işığın artıyor ya da azalıyor sanılması. Bu durum sarada görülür.
Seslerin yoğunluğunda artma ya da azalma olması.
Düşüncelerin hızlandığının ya da yavaşladığının sanılması.
Tanıdığı insanı hiç görmemiş gibi olması.
Öfke patlamalarının görülmesi.
Vücudunun kendi ekseni etrafında dönüyormuş hissine kapılması.
Özcan Köknel, Kaygıdan Korkuya
Aşağıdaki listede görüleceği gibi, birçok bedensel-ruhsal hastalık sırasında ya panik atağı nöbeti ya da bu nöbetlere benzer belirti ve yakınmalar görülebilir, öte yandan bu hastalıkların hemen hepsi kaygı ve panik bozukluğuna, fobik, obsesif-kompulsif bozukluğa yatkın kişilik yapılarında panik atağı nöbetinin tetiğini çekebilir.
Kalp damar hastalıkları: Kalp vurum sayısında bozukluk, kalp vurum sayısının artması, koroner damar hastalıkları, miyokard enfarktüsü, mitral kapak darlığı, mitral kapak yetersizliği, aort kapağı darlığı, aort kapağı yetersizliği, mitral kapak baloncuğu, kan basıncı yüksekliği, kan basıncı düşüklüğü, gelip geçici kansızlık nöbeti.
Solunum sistemi hastalıkları: Bronşit, astma, amfîzem, kollagen akciğer hastalıkları, akciğerde fibrosis.
İçsalgı bezleri hastalıkları: Kan şekerinde düşme, hiperti- roidi, aybaşı öncesi bozukluğu, gebelik, feokromositiom, karsinoid tümör, kansızlık.
Sinir sistemi hastalıkları: Migren, temporal lop epilepsisi, baskıya bağlı sinir hastalıkları, miyasteni, guillain barre, epilepside aura, wenier hastalığı, baş dönmesi.
Kulak, burun, boğaz hastalıkları: Ortakulak iltihabı, mas- toidit.
Madde bağımlılığı (özellikle esrar, kokain, uyarıcılar ve psi- kodisleptiklerin, halüsinojenlerin kullanımı sırasında). Bağımlılık yapan ilaç ve maddelerin yoksunluk belirtisi.
Ruhsal bozukluklar: Şizofreni başlangıç dönemi, duygulanım bozuklukları, sanrısal bozukluklar, akut sanrısal nöbet, histeri, kişilik bozuklukları, kimlik bunalımı, kimlik kargaşası.
Tedavide kullanılan birçok ilacın yan etkisi.
Aşırı çay, kahve ve sigara içmek
Kafa travması: Ateşli hastalıklar, zehirlenme, dolaşım bozuklukları, beyin tümörü, beyin dokusunun bozukluğu, metabolik hastalık, sara gibi organik hastalıklar.
Şimdi bu listede yer alan panik atağı nöbetlerine yol açan ya da bu nöbetlerle birlikte bulunan önemli hastalıkların üzerinde duralım.
Kadınlarda panik atağı nöbetleri, aybaşından önce ortaya çıkan bedensel ve ruhsal belirtilerden, yakınmalardan biri olabilir. Kadınlarda aybaşından önce ve aybaşı süresince ortaya çıkan bedensel ve ruhsal değişmeler, içsalgıbezleriyle davranışlar arasındaki karşılıklı bağlantıya, ilişkiye açıklık getiren, ışık tutan niteliktedir. Aybaşı öncesinde ve süresinde içsalgı- bezlerinde meydana gelen işlevsel değişmeler, bedensel ve ruhsal alanda stres belirtilerinin, yakınmalarının ortaya çıkmasına yol açar, öte yandan kadının içinde bulunduğu ruhsal ve toplumsal ortamdan gelen zararlı etkenler, iç salgı bezlerinin işlevini bozar: Bedensel ve ruhsal belirtilere, yakınmalara neden olur.
Bilindiği gibi aybaşı değişmeleri, açlık, uyku, duygu durumu gibi “beden ve ruh saati” ya da “iç saat” adı verilen günlük, aylık yaşam düzeni içinde yer alır. Bu düzen orta beyinde bulunan hipotalamus ve koku beyni aracılığıyla hipofiz, iç salgı bezleri ve bitkisel sinir sistemiyle sürdürülür.
Aybaşı kanamasından önceki dört-beş gün içinde cinsiyetle ilgili içsalgıbezlerinin salgılarının kan düzeylerinin yükselmesi, bitkisel sinir sistemi ve öteki içsalgıbezleri üzerinde etkili olur. Dokulardaki su ve tuz dengesi değişir. Bu değişiklikler bedensel, ruhsal birçok belirti ve yalanmaya yol açar. Gözkapaklarımn altında, yüzde, göğüste, karında, ayak bileklerinin üzerinde su toplanır, ödem ve şişkinlik olur. Göğüslerde ve alt karın bölgesinde su toplanması, dolgunluk, gerginlik ve şişkinlik yapar Başta, boyunda, belde, sırtta ağrılar olur. Ayrıca ağırlık, dolgunluk, durgunluk yakınmaları görülür. Migren tipi baş ağrısı olanlarda nöbetler ortaya çıkar; nöbetler sıklaşır ve şiddetlenir Su toplanması ve şişme nedeniyle kadınlar, bitkinlik, halsizlik, yorgunluktan yakınırlar.
Deride bulunan yüzeysel kılcal damarlarda daralma ve genişlemeler olur. Bu nedenlerle aybaşı kanamasından önce ve kanama sırasında kadınların sıcağa ve soğuğa karşı duyarlılığı artar.
Bitkisel sinir sisteminin gerilimindeki değişmeler kan basıncını düşürür ya da yükseltir:
Genel olarak kalp vurum sayısı artar. Fazladan kalp vurumu (ekstrasistol), solunum güçlü olur. Solunum sayısı artar.
Hava açlığı görülür.Eller titrer. İştah ya da azalır. Bulantı, kusma, kabızlık ve ishal olabilir. Kaygı düzeyi artar. Endişe, korku, sıkıntı, tedirginlik durumu ortaya çıkar.
Bu durum bilişsel işlevleri de olumsuz biçimde etkiler. Dikkat azalır. Karamsar ve kötümser düşünceler etkinlik kazanır. Saplantılara ve takmaklık düşüncelere bağlı korkuların, takıntıların şiddeti artar, süresi uzar.
Böylece kısa süreli bitkinlik ve ruhsal çöküntü tabloları ortaya çıkar.
Aybaşı öncesine ve süresine bağlı ruhsal belirti ve yakınmalar kadının kişilik yapısı ve durumluk kaygı düzeyiyle bağlantılıdır Kişilik yapısı nedeniyle durumluk kaygı düzeyi yüksek olanlarda daha sık ve sürekli ruhsal belirtiler ve yakınmalar ortaya çıkar.
Kadının cinsel kimliğine olumsuz yaklaşımı, eşiyle çatışmaları, cinsel doyumsuzluğu bu dönemdeki ruhsal belirtileri ve yakınmaları artırır.
Kadınlarda aybaşından önce ve ayhali süresince ortaya çıkan belirtiler, yakınmalar ve davranış değişiklikleri, bedensel, fizyolojik, ruhsal, toplumsal kaynaklı zararlı etkenlerin karşılıklı etkileşimi sonucu panik nöbetleri de görülebilir.
1990lı yıllarda başlayan bir araştırma atipik panik atağı belirtilerini ortaya çıkardı. Atipik panik atağında çok değişik belirtiler vardır. Tipik panik atağı antidepresanlara cevap verirken, atipik panik ataklar ilaçlarla daha da kötüleşiyor. Sara ilaçlarıyla iyileşebiliyorlar. Psikiyatri dünyasında şimdilerde “Bunlar saraya dönüşmeyen bir tip mi?” diye soruluyor, özellikleri ise şöyle:
Işığın artıyor ya da azalıyor sanılması. Bu durum sarada görülür.
Seslerin yoğunluğunda artma ya da azalma olması.
Düşüncelerin hızlandığının ya da yavaşladığının sanılması.
Tanıdığı insanı hiç görmemiş gibi olması.
Öfke patlamalarının görülmesi.
Vücudunun kendi ekseni etrafında dönüyormuş hissine kapılması.
Özcan Köknel, Kaygıdan Korkuya
