İğne Oya Çeşitleri
Oyaların yapılmasında kullanılan araç ve malzemeler şunlardır.Çeşitli boyda küçük dikiş iğneleri; ipek, at kılı, anten teli; sertleştiriciler (yumurta akı, kitre, zamk, jelatin, kolal.
Genellikle, ipekten yapılan igrie oyaları küçük iğnelerle ilmikler düğümlenerek örülür. Düğümler sıkıştırıldıkça, örülen iplik inceltildikçe örgü gözleri de küçülür. Sanat değeri üstün olanlarda bu gözler öylesine küçültülmüştür ki, kopya edilen şekil çiçekse, oya güzel bir görünüşle modeline benzer. Ayrıca, aynı çalışmayı yapmak için sanatçı örgü, ya da oya tekniğindeki gözsüz, saç ve sık örgüleri kullanır. Gözler Uçgen, dörtgen, kare, eşkenar dörtgen şekillerindedir.
İğne oyasındaki örgü desenleri benzedikleri şekillerle adlandırılır. Birli, mecnun yuvası, pirinç, trabzan, zürafa gibi. Modele benzetmede yukarıdaki İğnelerin görünüşlerinin hangisi uygunsa o kullanılır. Bazan bir motifte birkaç iğne birden görü* lür.
- İpekten yapılan oyalar, görünüşleri çok yumuşak olduğundan ya bittikten sonra sertleştirilir, ya da yapılırken örgüde at kılı, anten teli, kıl kullanılır,
Oya çeşitleri arasında en ilginci, en çeşitlisi, en kıymetlisi, en renklisi iğne oyalarıdır.
MOTİFLER. Oyalar süslemek ve süslenmek amacıyla örülür. Oyayı da meydana getiren, tamamlıyan, süsliyen motiflerdir. Her sanat eserini süsliyen bellibaşlı şekillere «motif» denir. Oyaların da esasları motiflerdir, Teknikleri, şekilleri ne olursa olsun bütün oyalan motifler süsler.
KOMPOZİSYON. Motifleri birleştirerek yeniden meydana getirilen şekil bütünlüğüne kompozisyon denir. İğne oyalarının kompozisyonları kullanılacak yere göre hazırlanır. Bu kompozisyonlar şu adları alırlar:
1) Ulamalar;
2) Hotoz oyaları;
3) Taç oyaları;
4) Dal oyaları;
5) Saksı oyaları;
6) Duvar süsleme oyaları;
7) Sim oyaları;
8) Kese oyaları.
Ulamalar. a> Birli zincirler üzerine geometrik motiflerden, aralarında boşluk bırakmadan su şeklinde birbirlerine bitişik motif dizisidir. Oyayı meydana getirmek için atılan bilindi zincir dizisi yaoyanın örüleceği kumaşa yapılır, ya da ayrıca hazırlanır. Ayrı hazırlananlara oyanın dikilişinde kolaylık olması bakımından, at kılı takılır. Ulamalarda motifler daima kumaşa dikilmeye elverişli «birli» adı verilen ince zincirler üzerine örülür. Ulamalar yapılış ve görünüşlerindeki önlükleri yönünden düz, sağlam, hacimsiz olduklarından iç giyimde kullanılır. Bu oya iğne ile örülen oyaların en kolayı olup nadiren dış giyime (yemenilere) konur.
b) Birli adı verilen ince şerit örgüsünün üstüne aralan boş bırakılarak çeşitli görünüşlerde tabanlar örülür. Bu tamamlanan şekle kök denir. Hazırlanmış köklerin üzerine motifler örülür.
