İyelik Zamiri Nedir?
İyelik zamirleri (sahiplik zamirleri) adı üzerinde sahiplik belirten zamirlerdir.
Örneğin benim bilgisayarım - senin topun - onun arabası gibi tanımlarda bulunan benim-senin-onun kelimeleri birer iyelik zamiridir.
.
Şimdi Almanca'da iyelik zamirlerini verelim.
Şahıs Erkek-Nötr Dişi
ich : ben mein : benim meine : benim
du : sen dein : senin deine : senin
er : o (erkek) sein : onun seine : onun
sie : o (dişi) ihr : onun ihre : onun
es : o (nötr) sein : onun seine : onun
wir : biz unser : bizim unsere : bizim
ihr : siz euer : sizin eure : sizin
sie : onlar ihr : onların ihre : onların
Sie : siz (nazik) Ihr : sizin Ihre : sizin
Şimdi bu tablonun küçük bir analizini yapalım ve gerekli olan bilgileri verelim:
Tabloda önce şahıs zamirini verdik ki sahip olan kişi belli olsun.
Tabloda mavi renk ile gösterilenler erkek veya nötr isimlerle beraber kullanılırlar.
Bir başka deyişle artikeli der veya das olan isimlerle beraber kullanılırlar.
Kırmızı renk ile gösterilenler ise dişi cins isimlerle bir başka deyişle artikeli die olan isimlerle beraber kullanılırlar.Aşağıdaki örneklerde bunu daha iyi anlayabileceksiniz.
Görüldüğü gibi dişi cins isimlerle beraber kullanılan zamirler sonlarına bir -e harfi almıştır.Bu değişikliği bilmeniz yerinde olacaktır.
Şimdi iyelik zamirlerini her üç cins isimle beraber kullanıp, durumu iyice kavrayalım:
Erkek Cins İsimlerle
der Bruder
mein Bruder : benim kardeşim
dein Bruder : senin kardeşin
sein Bruder : onun kardeşi
euer Bruder : sizin kardeşiniz
Nötr Cins İsimlerle
das Auto
mein Auto : benim otomobilim
dein Auto : senin otomobilin
Ihr Auto : sizin otomobiliniz
Dişi Cins İsimlerle
die Mutter
meine Mutter : benim annem
deine Mutter : senin annen
unsere Mutter : bizim annemiz
ihre Mutter : onların annesi
Şeklinde örnekler verilmesi mümkündür.
Örnekler de dikkat edilmesi gereken bir nokta da şudur:
Görüldüğü gibi kullanılan isimde herhangi bir değişiklik olmamaktadır.İyelik zamiri kullanılırken isimde bir değişiklik olmamaktadır.Bu durum çoğul isimler için de geçerlidir.
Çoğul isimlerle de kullanılışı aynıdır.Herhangi bir fark yoktur.
Bir de bu zamirlerin ismin hallerine göre çekimlenmiş halleri vardır.Örneğin benim annem - benim anneme , benim kitabım - benim kitabıma- benim kitabımı şeklinde
çekimlenmeleri de önümüzdeki derslerde vereceğiz.
Başarılar...
EN ÇOK KULLANILAN SIFATLAR
geeignet zu D: yetenekli
gefasst auf A: menun,hazırlıklı
gefühlios gegen A: duygusuz
geneigt zu D: eğilimli,düşkün
geschaffen für A: çok uygun
geschaffen zu D: bir işe çok uygun
gesund an D: sağlıklı
gewant in D: becerikli
gierig nach D: hırslı,açgözlü
gleichgültig gegen A: ilgisiz
grausam gegen A: merhametsiz
glücklich über A: memnun
hart,streng gegen A: sert
interessiert an D: ilgili
interessiert für A: meraklı
misstrauisch gegen A: vesveseli
nachsichtig gegen A: müsamaha
nachteilig für A: zararlı
neidisch auf A: kıskanç
neugierig auf A: meraklı
nützlich für A: faydalı
rot vor D: yüzü kızarmak
schmerzlich für A: kederli, acıklı
sicher vor D: emin
stolz auf A: gururlu
streng gegen A: amansız,haşin
taub auf A: sağır
taub sein gegen A: söz dinleme
traurig über A: üzüntülü
tüchtig in: kabiliyetli
verliebt in A: aşık,tutkun
verschwenderisch mit D: tutumsuz
verschieden von D: farklı
voll von D: dolu olmak
vertraut mit D:tanımak,bilmek
wichtig für A:önemli
veriobt mit D:nişanlı
zufrieden mit D:memnun olmak
zornig auf D:öfkeli
angewiesen auf A:muhtaç olmak
arm an D:fakir olmak
aufmerksam auf Aikkatli olmak
begierig auf A:istekli,düşkün
bekannt mir D:tanıdık
beliebt bei D:sevimli,beğenilen
bereit zu D:hazır,razı
besorgt umA:endişeli,meraklı
bestrürzt über A:şaşkın
bewandert in Dakıf, bilgi sahibi
blass vor D:solgun,sararmış
blind auf D:gerçek anlamda kör
blind gegen A:kayıtsız
blind für D:mecazi anlamda kör
blind vor D:gözü dönmüş
ehrgeizig nach D: hırslı,düşkün
eifersüchtig auf A: kıskanç
einverstanden mit D: anlaşmak
eigebildet auf A: mağrur
empfindlich gegen A: duygulu
entschlossen zu D: kararlı,azimli
enstaunt sein über A: hayret etmek
fertig sein mit D: bitirmek
frei von D: kurtulmuş
freigebig gegen A: cömert
freundlich gegen A zu D: dostça
froh über A: memnun,sevinçli
Çok Kullanılan Sıfatlar
abtrünnig:sadakatsiz
angeborenoğuştan
angenehm für:hoş,sempatik
behaglich:rahat,elverişli
bekannt sein:bilinen
benachbart:komşu,bitişik
bewusst sein:farkında olmak
dienlich:faydalı,elverişli
ergeben:sağdık,bağlı
erinnerlich sein:hatırında olmak
fern:uzak yabancı
genehm:hoş,uygun
gewogen:iyilik sever,dost
gleichgültig sein:ilgisiz
gram:kızgın
helisam für:yararlı
leid sein (tun):üzgün
nachtellig fürlumsuz
nötig für:gerekli
nützlich für:faydalı
recht:elverişli,uygun
schwer sein für:birine zor gelmek
treu: bağlı,sadık
ugetan: kalben bağlı
untertan: kul-köle
vorteilhaft: yararlı
widerlich: iğrenç,tiksindirici
zuwider: zıt,aykırı
abhold: sevmiyen
angemessen: uygun
anstössig: ayıp
begreiflich: anlaşıabilir
behilflich sein: yardımcı olmak
bekömmlich: şifalı
bequem für: rahat,konforlu
dankbar sein: minnettar omak
eigentümlich für: mahsus,hususi olmak
entbehrlich: zaruri olmayan
erwünscht: temenni edilir
freidlich gesinnt: birine düşman
fremd: yabancı
gehorsam: itaatkar
gelegen sein für: uygun gelmek
geneigt: meyilli,hazır olmak
gleich: benzer,aynı
günstig gesinnt sein: lütufkar
leicht sein (fallen) für: kolay gelmek
lieb: hoş
möglich für: mümkün olmak
nahe: yakın
notwedig für: zaruri
teuer: pahalı
unbegrelflich: anlaşılmaz
verbunden: bağlı
verhasst: nefret verici
wert: kıymetli,önemli,değerli
willkommen :memnuniyet verici
CÜMLE KURMAYI ÖĞRENELİM
Dikkat: Bu ve bundan sonra anlatılacak konuları tam olarak anlayabilmeniz için Türkçe Dilbilgisi konularınını yeterli derecede bilmeniz gerekir.
Türk dilbilgisinde cümle ve öğeleri hakkında bilgi açığınız var ise kısa zaman içerisinde gideriniz.
BASİT CÜMLE KURULUMU
Bir özne ve bir yüklemden oluşan cümleleri basit cümle olarak değerlendiriyoruz.
Örneğin;
Ben gidiyorum.
Siz gülüyorsunuz.
Onlar okuyacaklar.
Cümleleri oldukça basit cümle yapılarıdır.Eğer dikkat edilirse yukarıdaki üç cümlede de özne-yüklem uyumluluğu gözlenir.
Doğru ve anlamlı cümlelerde özne-yüklem uyumluluğu şarttır.
Eğer bir cümlede özne ile yüklem uyumlu değilse, o cümle bozuk ve anlamsız olur.Örnekleri inceleyelim,
Ben gidecekler.
O okuyorsunuz.
Siz geldi.
Cümleleri bozuk cümlelerdir.Çünkü bu cümlelerde fiiller özneye göre çekimlenmemiş ve ortaya özne-yüklem uyuşmazlığı çıkmıştır.
Örneğin, bozuk olan "Ben gidecekler" cümlesi özneye göre, "Ben gideceğim" yada yükleme göre, "Onlar gidecekler" şeklinde düzenlenmelidir.
Peki, madem ki bir cümlede özne ile yüklem her zaman uyumlu olmak zorundadır, o halde biz cümlenin sadece yüklemine bakarak da cümlenin öznesi hakkında bir fikir edinebiliriz.İsterseniz aşağıya bir kaç örnek yazalım.
Geliyorum.
Yazdınız.
Yazacaklar.
Geleceksin.
Yukarıdaki birkaç cümleyi ele alalım.
"Geliyorum" cümlesinde işi yapan şahıs (özne) kolayca anlaşılacağı gibi birinci tekil şahıs olan "ben" dir.
"Yazdınız" cümlesinin öznesi ise, anlaşılacağı gibi "siz" dir.
"Yazacaklar" cümlesinin öznesi ise "onlar" dır.
"Geleceksin" cümlesinin öznesi ise "sen" dir.
Elbette biz cümlenin yüklemine bakarak, o cümlenin öznesini de bilebiliyoruz.
Peki, fiiller bize sadece cümlenin öznesi hakkında mı bilgi verir?
Elbette hayır.
Fiiller aynı zamanda bize cümlenin öznesi, işin yapıldığı zaman, cümlenin çatısı ve kipi hakkında da bilgiler verir.
Fiiller cümlenin yüklemini meydana getirirler ve fiillerin çekimlenmemiş hallerine fiilin mastar hali denir.
Türkçe'de fiillerin mastar eki -mek yada -mak olmaktadır.
Almanca'da ise bu mastar eki -en bazen de -n olmaktadır.
Şimdi durumu daha iyi kavramak için iki dilde de fiilleri karşılaştıralım.
spielen fiilinin Türkçe karşılığı oynamak fiilidir.Her iki fiil de mastar halindedir.
spiel - en
oyna - mak
Görüldüğü gibi yukarıdaki fiillere göre Almanca'da mastar eki en, Türkçe'de ise mak 'tır.
Bir fiilin mastar eki atılırsa geriye kalan sözcük fiilin kökü olarak kabul edilir.
Fiile şahıs yada zaman ekleri getirilirken fiilin mastar eki atılır ve geriye kalan fiilin köküne şahıs, zaman vs ekleri getirilir.Bunu bir örnekle açıklayalım.
Okumak fiilinin mastar ekini atıyoruz ve elimizde "oku" kelimesi kalıyor.Bu kelimeye şimdi bir şahıs ve bir de zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs eki ve şimdiki zaman eki getirelim.
oku - yor - um
Şimdi bu fiile getirdiğimiz ekleri açıklayalım.
oku : fiilin kökü
yor : şimdili zaman eki
um : 1. tekil şahıs eki (ben)
Şimdi bir kaç çekim daha yapalım:
OKU - YOR - SUN
OKU - DU - N
OKU - YOR - UZ
OKU - DU - K
Şimdi burada bir noktaya dikkat edelim.Örneğin okuyoruz ve okuduk fiillerini ele alalım.
Her ikisi de 1. çoğul şahıs olmasına rağmen acaba neden farklı şahıs ekleri almışlardır?
Bu durum gramer yapısıyla ilgilidir ve kulanılan zamanların farklı olmasından ileri gelmektedir.Almanca'da da fiiller farklı zaman ve şahıslara göre farklı ekler alırlar.
Aynen dilimizde olduğu gibi Almanca'da da fiilin mastar eki kaldırılır ve fiilin köküne ekler getirilir.
Şimdi Almanca bir fiili çekimleyelim:
Lernen : Öğrenmek
Fiilin mastar ekini atıyoruz ve geriye lern kelimesi kalıyor.
Şimdi bu lern kelimesine bir şahıs ve zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs ve şimdiki zaman eklerini getirelim.
Lern - e : Öğren - iyor - um
Görüldüğü gibi sadece -e eki fiile hem şimdiki zaman hem de 1. tekil şahıs anlamlarını vermiştir.
Lern - t : Öğren - iyor - sunuz
Lern - te : Öğren - di - m
Yukarıda bir kaç fiilin çekimini verdik.İleride zamanlara göre fiillere getirilen ekleri iyice öğreneceğiz.
Şimdi bir noktaya daha dikkatinizi çekelim.
Görüldüğü gibi fiillerin mastar eklerini kaldırdık ve geriye kalan fiilin köküne ekler getirerek fiili çekimledik.Fakat Almanca'da fiillerin çok büyük bir bölümünü bu şekilde çekimlenmesine karşın, bu kurala uymayan 200 kadar düzensiz fiil de mevcuttur.
Eğer bir fiilin kökü, fiil çekimlenirken değişmiyorsa o halde bu fiil Düzenli Fiildir denir.
Fakat fiilin kökü çekimlenirken değişiyorsa bu fiil Düzensiz Fiildir denir.
Düzenli fiillere bazen Zayıf fiiller, düzensiz fiillere de bazı yerlerde Kuvvetli fiiller denir.
Peki biz nereden bileceğiz fiilin kökünün değişip değişmeyeceğini?
Bu soruyu cevaplayabilmeniz için bütün düzensiz fiileri ezberlemeniz gerekir.
Bu aşamada sadece günlük hayatta en çok kullanılanları ezberleyerek işe başlayabilirsiniz.
Fakat şunu özellikle belirtelim ki, bu fiileri ve çekimlerini ezberlemekten başka bir çaremiz yok!
YARDIMCI FİİL NEDİR?
Almanca'da yardımcı fiil kavramı vardır.Yardımcı fiillerin cümle içerisinde çeşitli hörevleri vardır.Esasen Almanca'da 3 tane yardımcı fiil vardır.Bunlar sein - haben - werden yardımcı fiilleridir.Bu yardımcı fiillerin Türkçe karşılıkları yoktur ve yardımcı fiiller cümlede tek başlarına kullanılamazlar.Mutlaka cümlede normal bir fiille kullanılmalıdırlar ki asıl fiilin zamanını yada anlamını değiştirebilsinler.
Yukarıdaki yardımcı fiiller aynı zamanda normal bir fiil olarak da kullanılabilirler.
Normal bir fiil olarak kullanılırlarsa o zaman bir anlamları olur ve tek başlarına kullanılabilirler.Yardımcı fiil konusunu derslerimiz ilerledikçe daha ayrıntılı olarak göreceğiz.
İyelik zamirleri (sahiplik zamirleri) adı üzerinde sahiplik belirten zamirlerdir.
Örneğin benim bilgisayarım - senin topun - onun arabası gibi tanımlarda bulunan benim-senin-onun kelimeleri birer iyelik zamiridir.
.
Şimdi Almanca'da iyelik zamirlerini verelim.
Şahıs Erkek-Nötr Dişi
ich : ben mein : benim meine : benim
du : sen dein : senin deine : senin
er : o (erkek) sein : onun seine : onun
sie : o (dişi) ihr : onun ihre : onun
es : o (nötr) sein : onun seine : onun
wir : biz unser : bizim unsere : bizim
ihr : siz euer : sizin eure : sizin
sie : onlar ihr : onların ihre : onların
Sie : siz (nazik) Ihr : sizin Ihre : sizin
Şimdi bu tablonun küçük bir analizini yapalım ve gerekli olan bilgileri verelim:
Tabloda önce şahıs zamirini verdik ki sahip olan kişi belli olsun.
Tabloda mavi renk ile gösterilenler erkek veya nötr isimlerle beraber kullanılırlar.
Bir başka deyişle artikeli der veya das olan isimlerle beraber kullanılırlar.
Kırmızı renk ile gösterilenler ise dişi cins isimlerle bir başka deyişle artikeli die olan isimlerle beraber kullanılırlar.Aşağıdaki örneklerde bunu daha iyi anlayabileceksiniz.
Görüldüğü gibi dişi cins isimlerle beraber kullanılan zamirler sonlarına bir -e harfi almıştır.Bu değişikliği bilmeniz yerinde olacaktır.
Şimdi iyelik zamirlerini her üç cins isimle beraber kullanıp, durumu iyice kavrayalım:
Erkek Cins İsimlerle
der Bruder
mein Bruder : benim kardeşim
dein Bruder : senin kardeşin
sein Bruder : onun kardeşi
euer Bruder : sizin kardeşiniz
Nötr Cins İsimlerle
das Auto
mein Auto : benim otomobilim
dein Auto : senin otomobilin
Ihr Auto : sizin otomobiliniz
Dişi Cins İsimlerle
die Mutter
meine Mutter : benim annem
deine Mutter : senin annen
unsere Mutter : bizim annemiz
ihre Mutter : onların annesi
Şeklinde örnekler verilmesi mümkündür.
Örnekler de dikkat edilmesi gereken bir nokta da şudur:
Görüldüğü gibi kullanılan isimde herhangi bir değişiklik olmamaktadır.İyelik zamiri kullanılırken isimde bir değişiklik olmamaktadır.Bu durum çoğul isimler için de geçerlidir.
Çoğul isimlerle de kullanılışı aynıdır.Herhangi bir fark yoktur.
Bir de bu zamirlerin ismin hallerine göre çekimlenmiş halleri vardır.Örneğin benim annem - benim anneme , benim kitabım - benim kitabıma- benim kitabımı şeklinde
çekimlenmeleri de önümüzdeki derslerde vereceğiz.
Başarılar...
EN ÇOK KULLANILAN SIFATLAR
geeignet zu D: yetenekli
gefasst auf A: menun,hazırlıklı
gefühlios gegen A: duygusuz
geneigt zu D: eğilimli,düşkün
geschaffen für A: çok uygun
geschaffen zu D: bir işe çok uygun
gesund an D: sağlıklı
gewant in D: becerikli
gierig nach D: hırslı,açgözlü
gleichgültig gegen A: ilgisiz
grausam gegen A: merhametsiz
glücklich über A: memnun
hart,streng gegen A: sert
interessiert an D: ilgili
interessiert für A: meraklı
misstrauisch gegen A: vesveseli
nachsichtig gegen A: müsamaha
nachteilig für A: zararlı
neidisch auf A: kıskanç
neugierig auf A: meraklı
nützlich für A: faydalı
rot vor D: yüzü kızarmak
schmerzlich für A: kederli, acıklı
sicher vor D: emin
stolz auf A: gururlu
streng gegen A: amansız,haşin
taub auf A: sağır
taub sein gegen A: söz dinleme
traurig über A: üzüntülü
tüchtig in: kabiliyetli
verliebt in A: aşık,tutkun
verschwenderisch mit D: tutumsuz
verschieden von D: farklı
voll von D: dolu olmak
vertraut mit D:tanımak,bilmek
wichtig für A:önemli
veriobt mit D:nişanlı
zufrieden mit D:memnun olmak
zornig auf D:öfkeli
angewiesen auf A:muhtaç olmak
arm an D:fakir olmak
aufmerksam auf Aikkatli olmak
begierig auf A:istekli,düşkün
bekannt mir D:tanıdık
beliebt bei D:sevimli,beğenilen
bereit zu D:hazır,razı
besorgt umA:endişeli,meraklı
bestrürzt über A:şaşkın
bewandert in Dakıf, bilgi sahibi
blass vor D:solgun,sararmış
blind auf D:gerçek anlamda kör
blind gegen A:kayıtsız
blind für D:mecazi anlamda kör
blind vor D:gözü dönmüş
ehrgeizig nach D: hırslı,düşkün
eifersüchtig auf A: kıskanç
einverstanden mit D: anlaşmak
eigebildet auf A: mağrur
empfindlich gegen A: duygulu
entschlossen zu D: kararlı,azimli
enstaunt sein über A: hayret etmek
fertig sein mit D: bitirmek
frei von D: kurtulmuş
freigebig gegen A: cömert
freundlich gegen A zu D: dostça
froh über A: memnun,sevinçli
Çok Kullanılan Sıfatlar
abtrünnig:sadakatsiz
angeborenoğuştan
angenehm für:hoş,sempatik
behaglich:rahat,elverişli
bekannt sein:bilinen
benachbart:komşu,bitişik
bewusst sein:farkında olmak
dienlich:faydalı,elverişli
ergeben:sağdık,bağlı
erinnerlich sein:hatırında olmak
fern:uzak yabancı
genehm:hoş,uygun
gewogen:iyilik sever,dost
gleichgültig sein:ilgisiz
gram:kızgın
helisam für:yararlı
leid sein (tun):üzgün
nachtellig fürlumsuz
nötig für:gerekli
nützlich für:faydalı
recht:elverişli,uygun
schwer sein für:birine zor gelmek
treu: bağlı,sadık
ugetan: kalben bağlı
untertan: kul-köle
vorteilhaft: yararlı
widerlich: iğrenç,tiksindirici
zuwider: zıt,aykırı
abhold: sevmiyen
angemessen: uygun
anstössig: ayıp
begreiflich: anlaşıabilir
behilflich sein: yardımcı olmak
bekömmlich: şifalı
bequem für: rahat,konforlu
dankbar sein: minnettar omak
eigentümlich für: mahsus,hususi olmak
entbehrlich: zaruri olmayan
erwünscht: temenni edilir
freidlich gesinnt: birine düşman
fremd: yabancı
gehorsam: itaatkar
gelegen sein für: uygun gelmek
geneigt: meyilli,hazır olmak
gleich: benzer,aynı
günstig gesinnt sein: lütufkar
leicht sein (fallen) für: kolay gelmek
lieb: hoş
möglich für: mümkün olmak
nahe: yakın
notwedig für: zaruri
teuer: pahalı
unbegrelflich: anlaşılmaz
verbunden: bağlı
verhasst: nefret verici
wert: kıymetli,önemli,değerli
willkommen :memnuniyet verici
CÜMLE KURMAYI ÖĞRENELİM
Dikkat: Bu ve bundan sonra anlatılacak konuları tam olarak anlayabilmeniz için Türkçe Dilbilgisi konularınını yeterli derecede bilmeniz gerekir.
Türk dilbilgisinde cümle ve öğeleri hakkında bilgi açığınız var ise kısa zaman içerisinde gideriniz.
BASİT CÜMLE KURULUMU
Bir özne ve bir yüklemden oluşan cümleleri basit cümle olarak değerlendiriyoruz.
Örneğin;
Ben gidiyorum.
Siz gülüyorsunuz.
Onlar okuyacaklar.
Cümleleri oldukça basit cümle yapılarıdır.Eğer dikkat edilirse yukarıdaki üç cümlede de özne-yüklem uyumluluğu gözlenir.
Doğru ve anlamlı cümlelerde özne-yüklem uyumluluğu şarttır.
Eğer bir cümlede özne ile yüklem uyumlu değilse, o cümle bozuk ve anlamsız olur.Örnekleri inceleyelim,
Ben gidecekler.
O okuyorsunuz.
Siz geldi.
Cümleleri bozuk cümlelerdir.Çünkü bu cümlelerde fiiller özneye göre çekimlenmemiş ve ortaya özne-yüklem uyuşmazlığı çıkmıştır.
Örneğin, bozuk olan "Ben gidecekler" cümlesi özneye göre, "Ben gideceğim" yada yükleme göre, "Onlar gidecekler" şeklinde düzenlenmelidir.
Peki, madem ki bir cümlede özne ile yüklem her zaman uyumlu olmak zorundadır, o halde biz cümlenin sadece yüklemine bakarak da cümlenin öznesi hakkında bir fikir edinebiliriz.İsterseniz aşağıya bir kaç örnek yazalım.
Geliyorum.
Yazdınız.
Yazacaklar.
Geleceksin.
Yukarıdaki birkaç cümleyi ele alalım.
"Geliyorum" cümlesinde işi yapan şahıs (özne) kolayca anlaşılacağı gibi birinci tekil şahıs olan "ben" dir.
"Yazdınız" cümlesinin öznesi ise, anlaşılacağı gibi "siz" dir.
"Yazacaklar" cümlesinin öznesi ise "onlar" dır.
"Geleceksin" cümlesinin öznesi ise "sen" dir.
Elbette biz cümlenin yüklemine bakarak, o cümlenin öznesini de bilebiliyoruz.
Peki, fiiller bize sadece cümlenin öznesi hakkında mı bilgi verir?
Elbette hayır.
Fiiller aynı zamanda bize cümlenin öznesi, işin yapıldığı zaman, cümlenin çatısı ve kipi hakkında da bilgiler verir.
Fiiller cümlenin yüklemini meydana getirirler ve fiillerin çekimlenmemiş hallerine fiilin mastar hali denir.
Türkçe'de fiillerin mastar eki -mek yada -mak olmaktadır.
Almanca'da ise bu mastar eki -en bazen de -n olmaktadır.
Şimdi durumu daha iyi kavramak için iki dilde de fiilleri karşılaştıralım.
spielen fiilinin Türkçe karşılığı oynamak fiilidir.Her iki fiil de mastar halindedir.
spiel - en
oyna - mak
Görüldüğü gibi yukarıdaki fiillere göre Almanca'da mastar eki en, Türkçe'de ise mak 'tır.
Bir fiilin mastar eki atılırsa geriye kalan sözcük fiilin kökü olarak kabul edilir.
Fiile şahıs yada zaman ekleri getirilirken fiilin mastar eki atılır ve geriye kalan fiilin köküne şahıs, zaman vs ekleri getirilir.Bunu bir örnekle açıklayalım.
Okumak fiilinin mastar ekini atıyoruz ve elimizde "oku" kelimesi kalıyor.Bu kelimeye şimdi bir şahıs ve bir de zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs eki ve şimdiki zaman eki getirelim.
oku - yor - um
Şimdi bu fiile getirdiğimiz ekleri açıklayalım.
oku : fiilin kökü
yor : şimdili zaman eki
um : 1. tekil şahıs eki (ben)
Şimdi bir kaç çekim daha yapalım:
OKU - YOR - SUN
OKU - DU - N
OKU - YOR - UZ
OKU - DU - K
Şimdi burada bir noktaya dikkat edelim.Örneğin okuyoruz ve okuduk fiillerini ele alalım.
Her ikisi de 1. çoğul şahıs olmasına rağmen acaba neden farklı şahıs ekleri almışlardır?
Bu durum gramer yapısıyla ilgilidir ve kulanılan zamanların farklı olmasından ileri gelmektedir.Almanca'da da fiiller farklı zaman ve şahıslara göre farklı ekler alırlar.
Aynen dilimizde olduğu gibi Almanca'da da fiilin mastar eki kaldırılır ve fiilin köküne ekler getirilir.
Şimdi Almanca bir fiili çekimleyelim:
Lernen : Öğrenmek
Fiilin mastar ekini atıyoruz ve geriye lern kelimesi kalıyor.
Şimdi bu lern kelimesine bir şahıs ve zaman eki getirelim.Örneğin 1. tekil şahıs ve şimdiki zaman eklerini getirelim.
Lern - e : Öğren - iyor - um
Görüldüğü gibi sadece -e eki fiile hem şimdiki zaman hem de 1. tekil şahıs anlamlarını vermiştir.
Lern - t : Öğren - iyor - sunuz
Lern - te : Öğren - di - m
Yukarıda bir kaç fiilin çekimini verdik.İleride zamanlara göre fiillere getirilen ekleri iyice öğreneceğiz.
Şimdi bir noktaya daha dikkatinizi çekelim.
Görüldüğü gibi fiillerin mastar eklerini kaldırdık ve geriye kalan fiilin köküne ekler getirerek fiili çekimledik.Fakat Almanca'da fiillerin çok büyük bir bölümünü bu şekilde çekimlenmesine karşın, bu kurala uymayan 200 kadar düzensiz fiil de mevcuttur.
Eğer bir fiilin kökü, fiil çekimlenirken değişmiyorsa o halde bu fiil Düzenli Fiildir denir.
Fakat fiilin kökü çekimlenirken değişiyorsa bu fiil Düzensiz Fiildir denir.
Düzenli fiillere bazen Zayıf fiiller, düzensiz fiillere de bazı yerlerde Kuvvetli fiiller denir.
Peki biz nereden bileceğiz fiilin kökünün değişip değişmeyeceğini?
Bu soruyu cevaplayabilmeniz için bütün düzensiz fiileri ezberlemeniz gerekir.
Bu aşamada sadece günlük hayatta en çok kullanılanları ezberleyerek işe başlayabilirsiniz.
Fakat şunu özellikle belirtelim ki, bu fiileri ve çekimlerini ezberlemekten başka bir çaremiz yok!
YARDIMCI FİİL NEDİR?
Almanca'da yardımcı fiil kavramı vardır.Yardımcı fiillerin cümle içerisinde çeşitli hörevleri vardır.Esasen Almanca'da 3 tane yardımcı fiil vardır.Bunlar sein - haben - werden yardımcı fiilleridir.Bu yardımcı fiillerin Türkçe karşılıkları yoktur ve yardımcı fiiller cümlede tek başlarına kullanılamazlar.Mutlaka cümlede normal bir fiille kullanılmalıdırlar ki asıl fiilin zamanını yada anlamını değiştirebilsinler.
Yukarıdaki yardımcı fiiller aynı zamanda normal bir fiil olarak da kullanılabilirler.
Normal bir fiil olarak kullanılırlarsa o zaman bir anlamları olur ve tek başlarına kullanılabilirler.Yardımcı fiil konusunu derslerimiz ilerledikçe daha ayrıntılı olarak göreceğiz.