Her izci düğüm atmasını bilmelidir. Düğüm atma kolay gibi gelir, fakat onun da doğru ve yanlış yapılış şekilleri vardır. İzciler doğru düğüm atmasını öğrenmelidirler. Çünkü, sırasında doğru atılan bir düğüm can kurtarır. Bir düğüm ne kadar çekilirse çekilsin çözülmez. Fakat siz kendiniz isterseniz onu kolayca çözebilirsiniz. Yanlış atılmış bir düğüm ya kuvvetlice bir asılışa dayanamayıp çözülür, ya da kör düğüm olup açılmak bilmez. Bir izci ip, çiviye nazaran çok daha pratik ve emniyetlidir.
Düğüm ve bağlar izcilikte çok kullanılan el becerileri arasında yer alır. Uygulamalarda, kamplarda, oyunlarda ve tesis yapımlarında bu düğümlerden ve bağlardan yararlanılır. Bu düğümlerin özellikleri şunlardır:
1- Kolay ve pratik bağlanır ve çözülür.
2- Emniyetlidir.
3- Kendiliğinden değil, istenildiğinde çözülür.
4- Zamandan tasarruf sağlar.
Düğüm öğrenirken veya öğretirken dikkat edilecek ilk nokta ipin düğüm atmaya elverişli olmasıdır. Bunun yanı sıra öğreten kimsenin düğümleri iyi bilmesi gerekir. Yine düğüm öğretirken öğretici öğrenenin yanında durmalı ve düğümü o şekilde göstermelidir. İyice öğrenilen düğümler bir çok kez üst üste yapılmalı, her sefer bir öncekinden daha çabuk yapılmaya çalışılmalıdır. İyice öğrendikten sonra gözler bağlanarak uygulama yapmakta yarar vardır. Çünkü kamp geceleri oldukça karanlık olur. İzci düğümlerini bilmeyen izcilere iyi bir izci gözü ile bakılmaz, iyi bir izci her zaman izciliğin gerektirdiği konuları bilmelidir. Üstelik düğüm konusu izciliğin önemli konularından biridir. Düğüm çalışmalarının daha ilginç bir duruma gelmesi için bu konuda yarışmalar düzenlemekte yarar vardır.
İzci düğümleri kolay yapılan, kendiliğinden çözülmeyen fakat arzu edildiğinde kolayca çözülebilen düğümlerdir.
Özelliğine uygun durumlarda kullanılırlar. İzciler çoğu işlerini, özellikle izci tesislerini sargıları, ipler yardımıyla düğümleri kullanarak yaparlar.
İzcilerin, bulundukları aşama itibariyle belli düğümleri bilmeleri gerekir. Pek çok izci düğümü vardır. Bunların tamamını tüm izcilerin bilmesi oldukça zordur. Ancak izci düğümlerine karşı özel merakı olanlar bu düğümleri zaman içinde öğrenirler. Çok kullanılan bazı düğümleri ise her izcinin bilmesi gerekir. Örneğin; camadan, sancak, kazık vb. düğümler öğretilirken öğreten ile öğrenenin ayrı yönde durmaları, öğrenmeyi kolaylaştıracaktır.
Yanlış düğüm ise uygunsuz bir anda çözülebilen ya da sıkışıp daha sonra açmak istediğinde çözülmeyen düğümdür. Şekilleri dikkatlice izleyerek izci düğümlerini öğrenebilir, birlikte eğlenebilirsiniz.
Başlangıç için kalın bir ip veya halat kullanın. 2 m. uzunluğunda 1 cm. kalınlığında bir halatla elinizde önünüzde veya kendi bedeniniz etrafından düğüm çalışmaları yapın. Genellikle bir düğümü gerçekten öğrenip öğrenmediğinizi anlamanın yolu, onu karanlıkta atmaya çalışmaktır. Düğümü her zaman iyi bir ışıkta atma şansına sahip olamayabilirsiniz.
Gemicilikte, 50 ye yakın değişik tip bağ mevcuttur. Bunların bu günkü işlemlerde en çok kullanılanları inceleyeceğiz.
Bir halatı bağ yapmadan evvel incelersek halatın uç kısımlarına Çıma iki çıma arasında kalan kısmına Beden ismi verilir.
Doblin: Şekilde görüldüğü üzere bir halat bedenin sarkık olan kısmına denir.
Kroz: Halat bedeninin veya çımalarının birbiri üzerine aykırı olarak konulmasıdır.
Volta: Halat çımasını, diğer bir halat bedeni üzerine veya bir babaya veyahut bir kolonaya bir kere sarıp bedeni cihetine alınmasıdır.
Kropi: Halat çıması, bedeni üzerinden bir kroz alınarak yine aynı bedenin altından alınıp evvelki krozun üstünden ve içinden geçirilmesi ile olur.
Dülger Bağı: Bir halatın çımasını veya filika parimasını kolonaya, serene veyahut filika kızaklarına bağlamak için kullanılan bağdır. Bu bağın bağlanıp çözülmesi çabuk ve kolay olduğundan gemicilikte en fazla kullanılan baplardan biridir.
Voltalı Dülger Bağı: Dülger bağından daha kuvvetli olmak için yapılan bu bağ dülger bağının bir volta fazlasıdır. Büyük işkampavyaları kızakla karaya çekerken dülger bağının daha kuvvetli olarak bağlanması icap ettiğinden kızak pariması kızağa bu bağ ile bağlanır.
Meze Voltalı Dülger Bağı: Denizde her hangi bir sereni çekmek veya sürüklemek için şekilde görüldüğü veçhile seren üzerine yapılan bir dülger bağı ile bir meze voltadan ibaret bağdır. Gerek dülger bağının gerekse voltalı ve meze voltalı dülger bağlarının nasıl yapılacakları şekilde kafi derecede açık olarak gösterilmiştir.
Düğüm: Halat çıması, bedeni üzerinde bir kroz kırıldıktan sonra şekilde görüldüğü üzere çıma krozun içerisinden geçirilerek hasıl olur.
Kazık Bağı: İki meze voltanın bir araya gelme şeklidir. İpin ucu direk, kazık, dal veya başka bir ipin arkasından dolandırılarak büyük kısmın altından geçirilir ve bir çapraz teşkil edilir. Çapraz teşkil edilen noktada alttan gelen ip tutulur uç aynı istikameti bir defa daha dolandırılır ve kendi altından geçirilerek çapraz yapılır. (Bu bağ bir ipi direğe, kazığa,ağaca bağlamak için kullanılır, çabuk çözülmez ve kaymaz.) Kazık bağı elde yapılarak kazığa geçirilerek yapılır.
Filika parimasını sahilde her hangi bir mahalle bağlamak veya bir halat çımasını puntel ve vardavela gibi iki tarafı kapalı demirlere raptetmek için kullanılır.
Çifte Kazık bağı veya Matafiyon Bağı: Kazık bağının iki veya daha ziyade voltasıdır. Kazık bağı gibi bağlanır, fakat sonuncu voltadan evvel bir başka volta daha yapılır. (Katiyen kaymaz, emniyetli bir bağdır, ince bir ipi kalın bir ipe bağlamak, bir ipi ağaca, direğe, dala bağlamak için kullanılır.Bu bağ yelkenleri matafiyonlarından serenlere, çarmıh iskalaryalarını çarmıhlara ve tenteleri de yine matafiyonlarından vardavelaya bağlamak için kullanılır. (matafiyon; tente ve yelkenlere açılan deliklerdir. Bu deliklerin içlerine konulan pirinç veya galvanizli demir halkalara da radansa denilir.)
Çifte Düğüm Bağı: İki halat çımalarını birbirine eklemekte kullanılır. Bir halatın çıması üzeine bir düğüm bağı yapınız. Diğer halatın çımasını bu bağın içinden geçirerek birinci halatın bedeni üzerinde olmak suretiyle ikinci bir düğüm bağı yapınız. Her iki halatın çımalarını suga ederek ve iki halatın bedenini çekmek suretiyle düğümleri birbiri yanına getiriniz.
Balıkçı Bağı: Anele bağının başka bir nevi olup görüldüğü gibi halatın bağlanacağı seren kolona baba veya anele üzerinden iki tam volta alınarak halatın çıması yani C ucu aynı dülger bağında olduğu gibi iki voltanın altından geçirilerek yapılır. C ucunun alacağı vaziyet noktalarla gösterilmiştir.
Kandilisa Bağı: serenleri makara veya bastikalara diğer bağlardan daha yakın bulundurmak için yapılan bağdır. Yelkenli filikaların yelken serenleri kandilisa halatına (mezkür sereni yukarıya ve aşağıya kaldırıp indiren halata) bu bağ ile bağlanır.
Sancak veya Iskota Bağı: Sancak savlolarını yekdiğerine bağlamakta, bir halatın çımasını makara bülbülüne raptetmekte ve flok yelkeninin gargari halatını (Gargari halatı, Flok yelkenini aşağıya çeken halattır. Makara bülbülü, makaranın altında bulunan halt çımasının bağlanmasına mahsustur.) floğun çörek yakasına bağlamakta kullanılan bağdır.
Çifte Sancak Bağı: Sancak bağının iki voltası olup yağmurlu ve fırtınalı havalarda sancak savlolarını yekdiğerine daha sağlam olarak bağlamak hususunda kullanılır.
İzbarço Bağı: Gemilerin sahile verilen yomaları sahilde bir babaya takmak için halatın çımasına yapılan geçici bir kasadır. Gabya çubuğu ile patrisalarda çalışacak personeli bu gibi yüksek mahallere çıkarmak ve indirmek için de bu bağ kullanılır.
Leş veya Sugalı İzbarço Bağı: Suyun üstünde veya dibinde görülüp de yetişilemeyen veya el ile dokunulması istenilmeyen her hangi bir cismi tutmak için kullanlan ve kement gibi çekildikçe sıkışan bir bağdır.
Doblin İzbarço Bağı: Bir halatın çımaları başka işlerde kullanılıp yalnız doblinine yapılan izbarço bağı olup direk ve çubuk gibi yüksek mahallere çıkmak için kullanılan bu bağ şekilde görüldüğü üzere iki kasadan ibarettir. Kasalardan biri koltuk altına diğeri de kalçalar altına alınır.
Çifte İzbarço Bağı: Personeli bir direğe veya bacaya veyahut Istralyaya çıkarmak için kullanılan bir bağdır. Görevli er bu bağın bir doblinine oturur, diğeri doblin koltuk altlarından geçer. Halatın diğer çıması erin çıkacağı donatılan bir bastikadan geçirilerek istenilen yere kolayca çıkarılır.
Düğüm ve bağlar izcilikte çok kullanılan el becerileri arasında yer alır. Uygulamalarda, kamplarda, oyunlarda ve tesis yapımlarında bu düğümlerden ve bağlardan yararlanılır. Bu düğümlerin özellikleri şunlardır:
1- Kolay ve pratik bağlanır ve çözülür.
2- Emniyetlidir.
3- Kendiliğinden değil, istenildiğinde çözülür.
4- Zamandan tasarruf sağlar.
Düğüm öğrenirken veya öğretirken dikkat edilecek ilk nokta ipin düğüm atmaya elverişli olmasıdır. Bunun yanı sıra öğreten kimsenin düğümleri iyi bilmesi gerekir. Yine düğüm öğretirken öğretici öğrenenin yanında durmalı ve düğümü o şekilde göstermelidir. İyice öğrenilen düğümler bir çok kez üst üste yapılmalı, her sefer bir öncekinden daha çabuk yapılmaya çalışılmalıdır. İyice öğrendikten sonra gözler bağlanarak uygulama yapmakta yarar vardır. Çünkü kamp geceleri oldukça karanlık olur. İzci düğümlerini bilmeyen izcilere iyi bir izci gözü ile bakılmaz, iyi bir izci her zaman izciliğin gerektirdiği konuları bilmelidir. Üstelik düğüm konusu izciliğin önemli konularından biridir. Düğüm çalışmalarının daha ilginç bir duruma gelmesi için bu konuda yarışmalar düzenlemekte yarar vardır.
Düğümler ve Bağlar
Bugüne kadar evinde çeşitli ihtiyaçlarını gidermek için değişik düğümler kullandın. Bir paket yapmak, çamaşır ipi germek bazı düğümleri bilmeni gerektirir. İzcilik çalışmalarındaki ihtiyaçların için birkaç tane daha öğreneceksin. Kampa çıktığında çadırını kurar, tesis yaparken düğümleri kullanacaksın. Kılavuzluk, dağcılık, kayakçılık gibi uzmanlıklarda da bazı özel düğümler öğreneceksin. Öğreneceğin tahlisiye bağı belki de bir gün bir hayatı kurtarmanda sana yardımcı olacaktır.İzci düğümleri kolay yapılan, kendiliğinden çözülmeyen fakat arzu edildiğinde kolayca çözülebilen düğümlerdir.
Özelliğine uygun durumlarda kullanılırlar. İzciler çoğu işlerini, özellikle izci tesislerini sargıları, ipler yardımıyla düğümleri kullanarak yaparlar.
İzcilerin, bulundukları aşama itibariyle belli düğümleri bilmeleri gerekir. Pek çok izci düğümü vardır. Bunların tamamını tüm izcilerin bilmesi oldukça zordur. Ancak izci düğümlerine karşı özel merakı olanlar bu düğümleri zaman içinde öğrenirler. Çok kullanılan bazı düğümleri ise her izcinin bilmesi gerekir. Örneğin; camadan, sancak, kazık vb. düğümler öğretilirken öğreten ile öğrenenin ayrı yönde durmaları, öğrenmeyi kolaylaştıracaktır.
Doğru Kullanım İçin Doğru Düğüm
Düğüm atmanın sırrı, doğru düğüm kullanmak ve onu mükemmel bağlamaktır. İş görmesini istediğin sürece açılmayıp istediğin zaman kolayca çözebileceğin düğüm doğru düğümdür.Yanlış düğüm ise uygunsuz bir anda çözülebilen ya da sıkışıp daha sonra açmak istediğinde çözülmeyen düğümdür. Şekilleri dikkatlice izleyerek izci düğümlerini öğrenebilir, birlikte eğlenebilirsiniz.
Başlangıç için kalın bir ip veya halat kullanın. 2 m. uzunluğunda 1 cm. kalınlığında bir halatla elinizde önünüzde veya kendi bedeniniz etrafından düğüm çalışmaları yapın. Genellikle bir düğümü gerçekten öğrenip öğrenmediğinizi anlamanın yolu, onu karanlıkta atmaya çalışmaktır. Düğümü her zaman iyi bir ışıkta atma şansına sahip olamayabilirsiniz.
GEMİCİ BAĞLARI
Gemicilikte kullanma yeri fazla olan halatların kullanıldıkları maksada uygun olarak, kuvvetlerinden kayıp etmeyecek ve iş bittikten sonra kolayca çözülecek şekilde yapılan işleme Bağ denir.Gemicilikte, 50 ye yakın değişik tip bağ mevcuttur. Bunların bu günkü işlemlerde en çok kullanılanları inceleyeceğiz.
Bir halatı bağ yapmadan evvel incelersek halatın uç kısımlarına Çıma iki çıma arasında kalan kısmına Beden ismi verilir.
Doblin: Şekilde görüldüğü üzere bir halat bedenin sarkık olan kısmına denir.
Kroz: Halat bedeninin veya çımalarının birbiri üzerine aykırı olarak konulmasıdır.
Volta: Halat çımasını, diğer bir halat bedeni üzerine veya bir babaya veyahut bir kolonaya bir kere sarıp bedeni cihetine alınmasıdır.
Kropi: Halat çıması, bedeni üzerinden bir kroz alınarak yine aynı bedenin altından alınıp evvelki krozun üstünden ve içinden geçirilmesi ile olur.
Dülger Bağı: Bir halatın çımasını veya filika parimasını kolonaya, serene veyahut filika kızaklarına bağlamak için kullanılan bağdır. Bu bağın bağlanıp çözülmesi çabuk ve kolay olduğundan gemicilikte en fazla kullanılan baplardan biridir.
Voltalı Dülger Bağı: Dülger bağından daha kuvvetli olmak için yapılan bu bağ dülger bağının bir volta fazlasıdır. Büyük işkampavyaları kızakla karaya çekerken dülger bağının daha kuvvetli olarak bağlanması icap ettiğinden kızak pariması kızağa bu bağ ile bağlanır.
Meze Voltalı Dülger Bağı: Denizde her hangi bir sereni çekmek veya sürüklemek için şekilde görüldüğü veçhile seren üzerine yapılan bir dülger bağı ile bir meze voltadan ibaret bağdır. Gerek dülger bağının gerekse voltalı ve meze voltalı dülger bağlarının nasıl yapılacakları şekilde kafi derecede açık olarak gösterilmiştir.
Düğüm: Halat çıması, bedeni üzerinde bir kroz kırıldıktan sonra şekilde görüldüğü üzere çıma krozun içerisinden geçirilerek hasıl olur.
Kazık Bağı: İki meze voltanın bir araya gelme şeklidir. İpin ucu direk, kazık, dal veya başka bir ipin arkasından dolandırılarak büyük kısmın altından geçirilir ve bir çapraz teşkil edilir. Çapraz teşkil edilen noktada alttan gelen ip tutulur uç aynı istikameti bir defa daha dolandırılır ve kendi altından geçirilerek çapraz yapılır. (Bu bağ bir ipi direğe, kazığa,ağaca bağlamak için kullanılır, çabuk çözülmez ve kaymaz.) Kazık bağı elde yapılarak kazığa geçirilerek yapılır.
Filika parimasını sahilde her hangi bir mahalle bağlamak veya bir halat çımasını puntel ve vardavela gibi iki tarafı kapalı demirlere raptetmek için kullanılır.
Çifte Kazık bağı veya Matafiyon Bağı: Kazık bağının iki veya daha ziyade voltasıdır. Kazık bağı gibi bağlanır, fakat sonuncu voltadan evvel bir başka volta daha yapılır. (Katiyen kaymaz, emniyetli bir bağdır, ince bir ipi kalın bir ipe bağlamak, bir ipi ağaca, direğe, dala bağlamak için kullanılır.Bu bağ yelkenleri matafiyonlarından serenlere, çarmıh iskalaryalarını çarmıhlara ve tenteleri de yine matafiyonlarından vardavelaya bağlamak için kullanılır. (matafiyon; tente ve yelkenlere açılan deliklerdir. Bu deliklerin içlerine konulan pirinç veya galvanizli demir halkalara da radansa denilir.)
Çifte Düğüm Bağı: İki halat çımalarını birbirine eklemekte kullanılır. Bir halatın çıması üzeine bir düğüm bağı yapınız. Diğer halatın çımasını bu bağın içinden geçirerek birinci halatın bedeni üzerinde olmak suretiyle ikinci bir düğüm bağı yapınız. Her iki halatın çımalarını suga ederek ve iki halatın bedenini çekmek suretiyle düğümleri birbiri yanına getiriniz.
Balıkçı Bağı: Anele bağının başka bir nevi olup görüldüğü gibi halatın bağlanacağı seren kolona baba veya anele üzerinden iki tam volta alınarak halatın çıması yani C ucu aynı dülger bağında olduğu gibi iki voltanın altından geçirilerek yapılır. C ucunun alacağı vaziyet noktalarla gösterilmiştir.
Kandilisa Bağı: serenleri makara veya bastikalara diğer bağlardan daha yakın bulundurmak için yapılan bağdır. Yelkenli filikaların yelken serenleri kandilisa halatına (mezkür sereni yukarıya ve aşağıya kaldırıp indiren halata) bu bağ ile bağlanır.
Sancak veya Iskota Bağı: Sancak savlolarını yekdiğerine bağlamakta, bir halatın çımasını makara bülbülüne raptetmekte ve flok yelkeninin gargari halatını (Gargari halatı, Flok yelkenini aşağıya çeken halattır. Makara bülbülü, makaranın altında bulunan halt çımasının bağlanmasına mahsustur.) floğun çörek yakasına bağlamakta kullanılan bağdır.
Çifte Sancak Bağı: Sancak bağının iki voltası olup yağmurlu ve fırtınalı havalarda sancak savlolarını yekdiğerine daha sağlam olarak bağlamak hususunda kullanılır.
İzbarço Bağı: Gemilerin sahile verilen yomaları sahilde bir babaya takmak için halatın çımasına yapılan geçici bir kasadır. Gabya çubuğu ile patrisalarda çalışacak personeli bu gibi yüksek mahallere çıkarmak ve indirmek için de bu bağ kullanılır.
Leş veya Sugalı İzbarço Bağı: Suyun üstünde veya dibinde görülüp de yetişilemeyen veya el ile dokunulması istenilmeyen her hangi bir cismi tutmak için kullanlan ve kement gibi çekildikçe sıkışan bir bağdır.
Doblin İzbarço Bağı: Bir halatın çımaları başka işlerde kullanılıp yalnız doblinine yapılan izbarço bağı olup direk ve çubuk gibi yüksek mahallere çıkmak için kullanılan bu bağ şekilde görüldüğü üzere iki kasadan ibarettir. Kasalardan biri koltuk altına diğeri de kalçalar altına alınır.
Çifte İzbarço Bağı: Personeli bir direğe veya bacaya veyahut Istralyaya çıkarmak için kullanılan bir bağdır. Görevli er bu bağın bir doblinine oturur, diğeri doblin koltuk altlarından geçer. Halatın diğer çıması erin çıkacağı donatılan bir bastikadan geçirilerek istenilen yere kolayca çıkarılır.
