Köpek Kalbi Özet
Ruslar tombul ve kabarık tüylü köpekleri “şarik” adıyla çağırırlar. Uzun hikâyemizin kahramanı olan sokak köpeği de insanlar tarafından şarik ismiyle çağırılır ancak o ne tombuldur ne de tüyleri kabarık ve güzeldir. Yarı aç yarı tok yaşadığı sokaklarda başıboş dolaşan hikâye kahramanının sol tarafı bir aşçının üzerine sıcak su dökmesi sebebiyle tüysüz ve yaralıdır. Yine bir gün karnı aç bir şekilde sokaklarda dolaşan Şarik kalın bıyıklı ve yaşlı biradamla karşılaşır. Başlarda bu adamdan çekinse de kendisine salam vermesi üzerine bu adama kanı kaynar. Adam Şarik’i peşine takar ve evine götürür. Şarik ise kendisini salamla besleyen bir sahip bulmanın heyecanıyla kıpır kıpırdır.Şarik’i sahiplenen kişi beyin üzerine bazı bilimsel araştırmalar yürüten, dünyaca ünlü Filipp Filippoviç’tir. 1920’li ve 1930’lu yıllarda evlerin kişi başına metrekare hesabıyla bölüştürüldüğü Moskova’da onun evi hayli büyüktür. Yedi odalı bu evin yemek odası, yatak odası, oturma odası, muayenehane, laboratuvar odası, mutfak ve hizmetçi odası bulunmaktadır. Zinayda Prokofyevna Bunina Filipp Filippoviç’in hizmetçiliğini yapmaktadır. İvan Arnoldoviç Bormental ise onun gayriresmi asistanıdır.
Şarik yeni evinde ilk günlerde oldukça iyi bakılır. Güzelce yedirilir, rahat etmesi sağlanır. Sol tarafındaki yara Doktor Filipp Filippoviç tarafından tedavi edilir. Onun çeşitli yaramazlıklarına, evdeki bazı eşyalara zarar vermesine ve evi istediği gibi kullanmasına bir süre göz yumulur. Bir gün oldukça kötü kalpli birinin öldüğü duyulunca ise Filipp Filippoviç ve Bormental ilginç bir şekilde sevinir ve umutlanır. Şarik ise derhal yiyecekten kesilir ve bir odaya hapsedilir. Olanları anlamayan Şarik ne olacağını kestirmeye çalışır. Daha sonra köpek ameliyathaneye alınır. İyileştiğini düşünen Şarik, tekrar ameliyathaneye getirilmesini kötüye yorar ve kaçmaya çalışır ancak sonunda başının kesilmesinden kurtulamaz.
Filipp Filippoviç uzun zamandır üzerinde çalıştığı bir deneyi Şarik ve kısa bir zaman önce ölen bir adamın kadavrası üzerinde gerçekleştirir. Adamın bazı organlarını köpeğe yerleştirir. Böylece köpek, yarı insan bir hâlde tekrar hayata döner. Ne var ki henüz tam bir insan değildir ve köpek özellikleri gösterir. Doktor ve asistanı ona dışarı çıkmayı yasaklar ve evde adab-ı muaşeret dersleri verir. Ne var ki Şarikiyi bir öğrenci değildir. Tekrar hayata dönmesi üzerinden uzun bir zaman geçse de hâlâ kedilere karşı zaafları olan biridir. Adab-ı muaşereti öğrenemez, küfreder, evdeki düzene zarar verir ve kendisine konan sıkı kuralları her fırsatta delmeye çalışır. Nihayet Şarik’in varlığı, onun gizlice gezmeye çıkması sebebiyle başkaları tarafından da öğrenilir. Böylece ona bir kimlik çıkarmak zorunlu hâle gelir. Şarik kendisine isim olarak Poligraf Poligrafoviç Şarikov adını seçer. Binyonkur başkanı Şvonder, Şarikov’u Filipp Filippoviç’e karşı durmadan kışkırtır. Ona okuması için bazı kitaplar verir ve telkinlerde bulunur. Şarikov’un kötü niyeti başarıya ulaşır da. Filipp Filippoviç artık hiç olmadığı kadar yorgundur. Şarikov ise her zamankinden daha asidir. Doktorun hizmetçisi Zinayda’ya tecavüz girişiminde bulunup yakalanmasından kısa bir süre sonra Şarikov evi terk eder. Başıboş kedilerin sokaktan temizlenmesi ile ilgili bir görevle işe girer. Hatta kızın biri, onun bazı yalanlarına kanarak Şarikov’la evlenmeyi düşünür. Ne var ki Filipp Filippoviç kıza Şarikov’un gerçek kimliğini, onun laboratuvarda üretilen bir canlı olduğunu söyler ve böylece kız evlenmekten vazgeçer. Şarikov sonunda yapacağını yapar, Filipp Filippoviç ve Bormental’i antidevrimcilikle suçlayıp polise şikayet eder. Bunun üzerine doktor ve asistanı Şarikov’u yakalar ve tekrar bir köpek hâline getirir. Hikayenin en dikkat çeekici cümlesi şudur: “Bilin kikorkunç olan, artık onda köpek değil, insan kalbi olmasıdır. Hem de doğada bulunan en berbatınan.”
Mihail Bulgakov bu uzun hikâyesinde insanın kötülüğüne ve bencilliğine dikkat çekiyor. Franeinstein romanın etkisi görülen bu anlatı fantatik öğelerin siyasi ve sosyal hicivle harmanlandığı harika bir edebi eserdir. Daha sonra Usta ve Margarita adlı ünlü romanını kaleme alacak olan Bulgakov bu eserinde de benzer bir edebi tavır sergilemekte, yazacağı romana dair bazı ipuçları vermektedir.
