YDS ve KPDS SORU ÇÖZME TAKTİKLERİ
1. BOŞLUĞA UYGUN DÜŞEN İFADE
...’nci - ...’ncu sorularda, cümlede boş bırakılan yerlere uygun düşen kelime ya da ifadeleri bulunuz.
Çok değişik kuralları olduğu için gramer öğretimi Türkiye’de bugüne kadar ön sıraları almıştır. Öğrenciler arasındaki yaygın kanaat de ne yazık ki aynı yöndedir. Öğrencilere yapacağımız en önemli bir hatırlatma, gramer kurallarını bilmenin bir sonuç olduğudur. Yani İngilizce’niz iyi ise grameriniz otomatik olarak iyidir. Fakat gramerinizin iyi olması İngilizce’nizin iyi olduğu anlamına gelmeyebilir. Çünkü gramer çabuk unutulan bir yöndür. Öğrencilerimiz arasında Anadolu Liselerinde yıllarca gramer dersi görmelerine rağmen yazılarında sayısız hata yapan çoktur. Bunun nedeni de öğrencilerin diğer yönlerinin (İngilizce kitap okuma, İngilizce sesli yayın dinleme gibi) yetersiz olması, öğrenilen kuralların havada kalmasıdır. Bu durumda yapılması gereken gramer çalışmasının okuma ile desteklenmesidir. Şimdi gelelim asıl konumuza.
Temel olarak Dil Sınavı’nda 18 gramer sorusu sorulur. Fakat genelde bunun 4’ü kelime, 2 veya 3’ü edat (preposition) sorusudur. Bunlara ek olarak iyi bir genel bilgi ile çözülebilecek bağlaç (conjunctions) soruları da vardır.
İlk 18 sorunun dışında cümle tamamlama, ifade ve çeviri sorularında da gramer bilgisi gerekmektedir. Bu ise bütün gramer kurallarının ezberlenmesini gerektirmektedir.
Bununla birlikte, yapılması gereken, gramer çalışmasını bütün yıla yaymak, özellikle Kasım - Mart arasında yoğunlaştırmak, Mart başından itibaren bol miktarda test sorusu ile bu birikimi pekiştirmektir.
2. CÜMLENİN İNGİLİZCE KARŞILIĞI
...’nci - ...’ncu sorularda verilen Türkçe cümlenin İngilizce dengini bulunuz.
İngilizce’den Türkçe’ye yapılan çeviri Türkçe’den İngilizce’ye yapılana göre daha kolaydır.
Key word (anahtar kelime) dediğimiz ve cümleyi tam anlamıyla tercüme etmeye gerek kalmadan cevabı bulmaya yarayan çeşitli kullanım ve cümlecikler bu soru grubunda daha çok işe yarar. Nedeni ise aktif kelime dağarcığımızın en çok İngilizce’den Türkçe’ye çeviri yönünde çalışmasıdır.
Türkçe’den İngilizce’ye çeviri ile ilgili bilgiler İngilizce’den - Türkçe’ye çeviri için de kullanılabilmektedir.
T – İ çevirisinde dikkat edilmesi gerekenlerden biri, verilen bir kelime için, seçeneklerde soru kökünde kullanılandan farklı Türkçe karşılıkların kullanılmasıdır.
Sorulan cümlede “must, may” gibi yardımcı fiiller kullanılabilir. Cevaplarda ise yardımcı fiillerin anlama kattığı küçük farkları atlamış, anlamı tam olarak vermeyen ifadeler kullanılabilir. Oysa aynı fakat daha doğru olan seçenek de vardır.
İngilizce’den Türkçe’ye çeviride, kullanımlar da sorulmaktadır. Bu konudaki bilginizi artırmanız, genel olarak İngilizce’nizi bol okuma yaparak geliştirmenize bağlıdır.
– We’d better ... (1987)
– Have you ever ... (1989)
– He’d rather ... (1992) bunlara birkaç örnektir.
Çeviride çok dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise İngilizce’deki SVO (Subject-Verb-Object) ve Türkçe’deki SOV (Subject-Object-Verb) şeklindeki cümle dizimidir.
3. CÜMLENİN TÜRKÇE KARŞILIĞI
...’nci - ...’ncu sorularda verilen İngilizce cümlenin Türkçe dengini bulunuz.
Dil sınavı soruları içinde sekiz adet İngilizce’den Türkçe’ye çeviri sorusu vardır. Genelde kolay kabul edilen gruplardandır. Bu gruba ilişkin taktikler Türkçe’den İngilizce’ye çeviri sorularında da kullanılabilir. Çeviri sorularında temel olarak iki şey vardır.
A. Gramer Konuları
Örneğin, verilen cümle edilgen bir cümledir ve sizden onun dengini bulmanız istenir.
Bu şekildeki sorular çözülürken dikkat edilmesi gereken 5 nokta vardır.
Cins (gender) farkı veya uyumu (he, she, it olması):
John is a student. He is 20 years old.
Burada he yerine she kullanılamaz.
Kişi (person) uyumu (I, you gibi): Soruda verilen “I” dır.
Çeldirici olarak “he, she, it” sunulabilir.
Soruda “biz” denilip çeldirici seçeneklerde “they” verilebilir. Cümlenin geriye kalan kısmı tamamen doğru olabilir.
Zaman (time) uyumu: Verilen bir cümlenin çeldiricileri arasında çoğunlukla zaman açısından uyum göstermeyen seçenekler de vardır. Soru past, çeldirici present olabilir.
“... yapmalıyız ...” verilip seçeneklerde “...we took all people...” gibi geçmiş zaman cümlesi olabilir.
Sayı (number) uyumu: Çoğul veya tekil olma durumu.
Cümlede “...geldiler.” olarak verilip çeldirici seçenekte “has arrived” denilebilir.
Çeviri sorularını cevaplarken özne – yüklem uyumuna da çok dikkat edilmelidir.
Yardımcı fiil yöntemi: Sorulan cümlede “must, may” gibi yardımcı fiil olur. Cevaplarda ise bu anlamı vermeyen ifadeler kullanılır:
Birden fazla fiil verildiği durumlarda seçenekler arasında, cümledeki yüklem yerine diğer fiil yüklem olarak kullanılabilmektedir.
B. Anlam bağlantısı (semantics) veya Bağlaçlar (conjunctions or linking words)
Bu şekildeki cümleler birden fazla fiilin kullanıldığı anlamına gelir. Çeviri sorularındaki cümlelerin yüzde 65’i subordinate veya coordinate clause içermektedir. Yani unless, so, since, even if gibi bağlaçlar kullanılmaktadır.
Dolayısıyla bu bağlaçların hangi mantık ilişkisi ile kulanıldığını bilmeniz gerekir. Örneğin “unless = if not” -mezse anlamındadır. Çeldiriciler içinde mutlaka bunun zıt yapısı verilir. “Although” -rağmen anlamındadır ve soru kökündeki cümlenin although’nun geçtiği cümlecik ile çelişen bir anlamı olması gerekir. Bu şekilde örnekler artırılabilir.
4. PARÇAYLA İLGİLİ SORULAR
...’nci - ...’ncu soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.
Comprehension (anlama) soruları birkaç tip olarak karşınıza çıkmakta ve yorum, çıkarım, kavrama, sentez soruları şeklinde çeşitli becerileri ölçen paragraflardan oluşmaktadır. İngilizce’nizin derecesini de bu grup göstermektedir, çünkü bu okuduğunu anlama becerisini ölçer.
Reading (okuma), dört temel yetenekten biridir. Dil sınavı’nda diğerleri (listening, speaking, writing) ölçülemediğinden sadece bu ölçülmektedir. Reading’te iyi olmak aynı zamanda anlamı bozan cümleyi ve paragrafı tamamlayan cümleyi bulma gibi alanlarda da iyi olma sonucunu vermektedir.
Reading’e dahil edilebilecek soru gruplarının başında bir paragraf ve paragrafla ilgili üç sorudan oluşan ve pekçok kişinin uzun ve zor görünmesinden ötürü çekindiği bu grup gelir.
Dil sınavı’nda 7 paragrafta üçer soru ile toplam 21 soru sorulmaktadır. Bu sorular da reading anlayışına uygun olarak birbirinden farklı tiplerde karşımıza çıkmaktadır:
Çıkarım sorusu,
From the passage we can infer that ...
Yorum sorusu,
It is obvious from the passage that the functions of the Tower of London ...
Eşanlam kullanılarak oluşturulan soru,
At the beginning of the twentieth century people ...
(Cevapta ise, 1900s, first decade of the 1900s, ... gibi)
Sonuç çıkarma,
From the passage one can conclude that ...
Açıklama sorusu,
It is explained in the passage that...
Demeye çalışma,
It is implied in the passage that...
Özellikle birşeyin belirtilmesi,
It is pointed out in the passage that...
Ana fikir soran tipindeki,
We can understand from the passage that...
Ve soru kökünde cevabın yarısı, seçeneklerde ise devamının yer aldığı soru tipi.
The author suggests that underground railways are an excellent means of transport since ...
Okuma becerisini geliştirmek için şu şekilde bir yöntem izlenebilir.
Güvender yayınlarından Revealing Advanced Grammar’dan dilbilgisi çalışmanın, Quiz Master ve Double Score kitaplarından da soru çözme pratiği yapmanın yanında düzenli olarak mutlaka kitap okunmalıdır. Bunun için de ideal olan Deep Into Meaning adlı kitaptaki gibi kısa, içeriği kapsamlı reading’lerden oluşan kitaplardır. Bunun yanında kendi düzeyinize uygun İngilizce hikaye kitapları bulmalı, almalı ve onları bir program çerçevesinde takip etmelisiniz. Alacağınız kitaplar hoşlanacağınız, size ilginç gelebilecek türden olmalıdır. Okuyacağınız kitaplarda sözlükten, vocabulary aramakla fazla zaman kaybetmemeli, sadece 2-3 defadan fazla karşınıza çıkan kelimelerin anlamlarını öğrenmeli, cümlelerle tek tek uğraşmamalısınız.
Yapılan araştırmalar bir kaynağın compherensible input (anlaşılabilir girdi) olması için % 70-80'inin anlaşılmasının yeterli olduğunu göstermiştir. Yani her şeyi anlamaya çalışmayın. Mümkün olduğunca çok kitap okuyun. Dil Sınavı’na hazırlanma üzerine edindiğimiz deneyimlerde bu şekilde çalışmaların çok iyi sonuç verdiği görülmüştür.
5. DURUMA UYGUN DÜŞEN İFADE
...’nci - ...’ncu sorularda duruma uygun düşen ifadeyi bulunuz.
Durum soruları, İngilizce öğrenme yaklaşımlarından Functional (işlevsel) yöntemi ne kadar iyi algıladığınızı sorar. Bu yöntem, İngilizce’nin dışarıda kullanılacağı yerleri öğretmeyi, hangi durumda nasıl karşılık verilmesi, soru sorulması gerektiğini öğretir.
Bu soru grubunda sorulan her şey sizin yaşantınızdan ve sosyal çevrenizden alınmış gerçek durumlardır. Örneğin, sorularda sıkça sorulan randevunuz varken oraya gidemeyeceğinizi veya zamanında varamayacağınızı fark ettiğinizde ne söylersiniz gibi bir durum varsa, siz hemen gerçek hayatınızda ne yapardım diye düşünürsünüz. Ardından seçeneklerde verilmiş cümleleri okur ve bu durum karşısında gerçekten o söylenir mi diye durumu test edersiniz. Cevap olarak ise en mantıklı olanını seçersiniz.
Şimdi aşağıdaki gibi bir durumda kaldığınızı düşünün.
Siz İstanbul’da belediye otobüsüne biniyorsunuz biletiniz yok ve şoför size bedava seyahat edemeyeceğinizi söylüyor. Ve unutmayın pek çok yerde olduğu gibi İstanbul’da da otobüse bilet atılarak binilir. Pek olası değil ama siz ilk kez otobüse biniyorsanız bu sorun karşısında ne yapacağınızı gayet normal bir şekilde şaşırabilir ve çok değişik tepkilerde bulunabilirsiniz. Ve seçenekler şu şekildedir.
A) Fakat benim geldiğim yerde yolcular inerken ödeme yaparlar.
B) Bir kişi ne kadardı, hemen size para olarak ödeyebilirim.
C) Fakat bu adaletsizlik, insanın parası yoksa bu şehirde bir yere gidemeyecek mi?
D) Tamam haklısınız şoför bey, ama izin verirseniz nedenini açıklayabilirim.
E) Hiçbir yerde bilet bulamadım; içeride yolculardan bir tane istememe izin verir misiniz?
Bu örnek belki biraz ütopik oldu ama bu veya buna benzer karmaşık bir durumla karşılaşabilirsiniz. Eğer siz hayatınızda çok az gözlem yapan, çok az okuyan veya sosyal olmayan bir kişiyseniz bu sorunun altından kalkamayabilirsiniz. Çünkü C ve belki D de bu durumla ilk karşılaşacak kişinin verebileceği olası tepkilerdir. Deneyimi az olan bir kişi cevap E’dir demekte zorlanacaktır, değil mi?
Sadece bu örnek dahi yoğun bir şekilde ders çalışan sizlerin bol okumayı ihmal etmemeniz gerektiğinin bir ispatıdır.
Bu durum için, doğru yanıtı nasıl bulacaksınız? İlk önce soruyu hiç hatasız bir şekilde anlamaya çalışacak ve durumu zihninizde canlandıracaksınız. Bir diğer deyişle o durumu bir film şeridi gibi düşünecek ve kendinizi de bir oyuncu olarak o filmin içine dahil edeceksiniz.
Kesinlikle her seçeneği filmin içine dahil etmeye dikkat edip, soru kökünde belirtilen durumla tam örtüşüyor mu, gereksinimi karşılıyor mu diye kontrol etmelisiniz.
Belki işinizi şu şekilde kolaylaştırabiliriz: Soru kökü sizin “say/ask = söylemek/sormak” tan hangisini yaptığınızı belirtiyordur. Bu belki de seçeneklerin birkaçını elemenizi sağlayacaktır.
Bir söz vardır, gelin onu değiştirelim: “Çok gezen mi yoksa çok okuyan mı Dil Sınavı’nda başarılı olur?” sorusuna cevap tabii ki “çok okuyandır” diyebiliriz.
6. CÜMLENİN DİĞER BİR İFADESİ
...’nci - ...’ncu sorularda verilen cümleye anlamca en yakın cümleyi bulunuz.
İfade sorularının başında “Verilen cümleye anlamca en yakın olan cümleyi bulunuz.” uyarısı gelir. Yani sorulan cümlenin seçeneklerdeki karşılığı her zaman yüzde yüz aynı anlama gelmeyebilir.
Bu tür sorularda çeldiriciler, çoğunlukla zaman uyumu, çoğulluk/tekillik ve şahıs farklılıkları ile doludur. Dikkat etmeniz gereken şey verilen cümlenin zamanı, öznesi ve yüklemidir.
Aşağıdaki örneğe dikkat edersek soru köküyle doğru seçeneğin aynı şeyi farklı yönlerden ifade ettiklerini görürüz.
Soru Kökünde,
With television, we can follow the problems of other countries more closely. = Televizyon ile diğer ülkelerin problemlerini daha yakından takip edebiliriz.
Seçenekte,
Through television we become more aware of the problems of the rest of the world. = Televizyon sayesinde dünyanın kalan kısmının problemlerinin daha iyi farkına varırız.
(ÖYS - 1992)
diğer ülkelerin º dünyanın kalan kısmının
takip edebiliriz º farkına varırız.
İfade sorularında özellikle kalıplar ve çeşitli özel kullanımlar sorulmaktadır.
Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse:
– It’s two months since ... = ... two months ago (ÖYS-1991)
– We are still debating whether or not he deserves to be promoted. =
We couldn’t decide to what extent he really merits promotion. (ÖYS-1994)
– Don’t take any notice of ... = ... ignore... (ÖYS-1996)
– As the traffic is so heavy ... = Since the roads are so busy .. (ÖYS-1996)
Bu konuda yeterli bilgiye sahip olmanın tek yolu bol miktarda okuma (reading) yapmaktır. Çünkü bu tür kalıplar sayısızdır ve hepsi ezberlenemez. Farz edin ki bunların bir kısmının listesini buldunuz, ezberlemeniz ve karşınıza çıkan sorularda uygulamanız olanaksızdır.
Fakat ÖSYM, öğrencilerin bilgi düzeyine uygun soru sorduğundan sizler de kendi düzeyinizde çokça kitap okuyarak, karşılaşabileceğiniz bu tip soruların kolayca üstesinden gelebilirsiniz.
7. CÜMLE TAMAMLAMA SORULARI
...’nci - ...’ncu sorularda, cümleyi uygun şekilde tamamlayan ifadeyi bulunuz.
Cümle tamamlama sorularında en ağırlıklı olarak bağlaçlar (linking words, conjunctions) ile zamanlar (tenses) sorulmaktadır.
Bu yapılara örnek verecek olursak:
Although / Even if / Even though / Since ...
who / which / where / whenever / wherever ...
To many ... appears to be ... but
..., despite the fact that ...
However ..., ... As soon as ..., ...
As long as ..., ... Ever since ..., ...
If ... were ... ... so cold, ...
The better, ... ... by the time ...
Whether ..., ... If only ...
Biraz daha detaya inersek:
Hemen hemen bütün cümlelerde clause’lar vardır. Yani soru cümlesinin tamamı iki cümlecikten oluşmaktadır.
–In the end I went by bus since I was feeling very tired. (1991)
–Even though most people seem to like him nobody really wants him to be made director. (1993)
–Even if you don’t feel thirsty after exercising, it is important to replace the water you lose through sweating. (1996)
Zaman uyumu çok sorulmaktadır (while, when, as long as gibi bağlaçlar). Herhangi bir zamanın diğer hangi zamanlarla birlikte kullanıldığını bilmemiz gerekmektedir.
– I chose to stay in the garden while the
simple past
others visited the museum. (1991)
simple past
– Tim had been in charge of the company
past perfect
by the time he got married. (1993)
perfect present
– Since we cannot remove stress from
simple present
our lives, we need to find ways to cope with it. (1996)
simple past
– She has always enjoyed working in a
simple present
bank although the working hours are very long. (1996)
simple present
Bağlaçlar da bir gramer konusudur ve dolayısıyla onları çalışırken cümle tamamlama soruları da göz önüne alınmalıdır. Ayrıca bu soru grubundaki başarınızı artırmak için Adjective, Noun ve Adverb Clauses’da çalışılması gereken önemli konulardandır.
8. PARAGRAF TAMAMLAMA SORULARI
...’nci - ...’ncu sorularda parçada boş bırakılan yere uygun düşen ifadeyi bulunuz.
Konu bütünlüğü olan, bir diğer deyişle ilk cümlesiyle son cümlesi arasında sadece bir konunun anlatıldığı, içinde konu ve fikir akışı olan paragraf demektir. Bazı durumlarda paragraftaki boşluk tam değil, yarım bırakılmış bir cümle de olabilir.
Bu grup için de bir örnekleme yapalım; paragrafımızı dikkatlice takip edin.
Hırsızlar artık iyice işi ileriye götürmüşlerdi. Sadece küçük dükkan ve şahısları soymakla yetinmeyip, büyük mağazalarda da iş yapmaya başlamışlardı. Asıl planları şehrin en büyük miktarlarda para sirkülasyonunun olduğu bankayı soymaktı. Ama bu büyük işten önce pratik yapmış olmak için nadide parçaları korkusuzca vitrininde sergileyen kuyumcuyu soymayı planladılar. Bir gece bodrum katından oraya girdiler, yüzlerce değerli mücevheri torbalarına doldurduktan sonra çıkış kapısından kaçmak üzere son hazırlıklarını yaptılar. ---- (İşte buradaki cümleyi sizden bulmanız isteniyor.) Tam on sekiz yıl sonra diğerleriyle birlikte eski maceralarını anlatıyor ve gardiyanların da katıldığı aşırıya kaçmayacak partiler veriyorlardır.
A) Büyük soygunu yapmanın zevkiyle ayrıldılar ve partiden partiye gezdiler.
B) Bu tecrübeyi de hanelerine eklediler ve bir sonraki büyük av için hazırlığa başladılar.
C) Ne yazık ki çaldıkları mücevherlerin tümü sahte çıktı.
D) Aralarında anlaşmazlık çıkması sonucu çete dağıldı ve kendilerine yeni ortaklar aradılar.
E) Fakat bu, o güne kadar yaptıkları en büyük hataydı ve yakalandılar.
Bu paragrafı hızla okuyan ve son cümleyi yanlışlıkla hızlı geçen birisi, hırsızların kaçıp kurtulduğunu ve işbirliği içindeki gardiyanlarla parti verdiklerini dahi düşünebilir. Ama şuna dikkat edin parti on sekiz yıl sonra veriliyor. Seçeneklerin hepsi konuyla ilgili. Sizin dikkat etmeniz gereken, kayıp olan cümleyle ayrılmış iki bütünü birleştirecek ve geçişi sağlayacak cümleyi bulmak olacaktır.
İşte bu gibi durumlarda hata yapmamak için:
Parçanın tamamını kopukluğun (sizden istenen cümlenin) nerede olduğuna dikkat ederek okuyun.
Sizin bu güne kadarki tecrübeleriniz değil, parçanın anlatımındaki kayıp olan gerçek sizden istenmektedir. Hoşunuza giden değil, boşluğa gelebilecek en uygun cümle sizden istenmektedir.
Parçanın bütünündeki özneyi takip etmeye çalışın, genelde boşluktaki cümlede o özne ile ilgili veya onun da içinde olduğu bir durumu işleyecektir.
İlk bulduğunuz cümlenin çeldirici olabileceğini hesaba katarak, geri kalanlarını da denemeyi unutmayın.
9. KONUŞMADA BOŞ BIRAKILAN KISIM
...’nci - ...’ncu sorularda karşılıklı konuşmanın boş bırakılan kısmında söylenmiş olabilecek ifadeyi bulunuz.
Konuşma soruları sizin de günlük hayatta sık sık karşılaştığınız doğal ortamlardan geliştirilir.
Konuşma soruları hazırlanırken sizin sosyal bir varlık olduğunuz ve insanlarla devamlı diyalog içinde olduğunuz varsayılır. Şimdi tutup da kendinizi asosyal bir insan kabul edip, paniklemeyin. Eğer siz çevrenizi yeterince gözlemleyen, kitap okuyan, gündemi oluşturan konuları gören-duyan biriyseniz bu tip soruları cevaplayabilecek alt yapıya sahipsiniz demektir.
Diğer bazı soru gruplarında belirttiğimiz gibi, konuşma sorularında da tek bir tema işlenir. Bir diğer deyişle konuşmanın tamamının tek bir amacı vardır. Bu amaç nedir diye seçenekleri incelemeye başlamadan önce yapılması gerekenler şunlardır:
İlk yapılacak iş boşlukta söylenmiş şeyin bir soru cümlesi mi olduğunu bulmaktır. Böylece bulgunuza uymayan seçenekleri rahatlıkla eleyebilirsiniz.
Bazı diyaloglarda, boşluktan sonra söylenmiş cümle yes/no ile başlar. Bu da arayacağınız ifadenin bir evet/hayır sorusu olduğunu gösterir. Bu durumu fark ettiğinizde seçeneklerde yardımcı fiille başlayan soruları incelemek cevabı bulmada yeterli olacaktır. Ama bu değişmez bir kural değildir. Yes/no ile başlayan cevapların soruları her zaman yardımcı fiil başta olacak şekilde kurulmayabileceğinden yanılma payını dikkate almalısınız.
Konuşmada kim, hangi şahıs, birinci mi yoksa ikinci şahıs mı, boş bırakılan yerde konuşmuş onu belirlemelisiniz. Çünkü her iki taraf da farklı yönlerden aynı konuyu işlemek zorundadır. Konuşan kişinin ihtiyacı nedir bunu iyi tespit etmelisiniz.
Boşluktan önce ve sonraki cümlelerin tense’inin boşlukta da aynen devam etmesi beklenir. Dolayısıyla tense uyumsuzluğu gösteren alternatifleri bu sayede devre dışı bırakabilirsiniz.
Yapılması gereken en önemli şey boşluktan sonraki özne, yüklem ve nesnelere dikkat etmektir. Bunlar çoğunlukla boşluğun cevabı veya karşılığı olduğu için doğru seçenekle ilgili çok önemli ipuçları verirler.
Yukarıdakilerin hepsini uyguladığınız halde seçenekleri teke indiremediyseniz ya da bulduğunuzdan tam emin olamadıysanız tatmin oluncaya kadar olası seçenekleri yerleştirip diyalogu yeniden okuyun. Bunu yaparken biraz zaman kaybetseniz de bu size kaçırılmaması gereken bir net daha kazandıracaktır.
10. PARÇAYA UYMAYAN CÜMLE
...’nci - ...’ncu sorularda anlam bakımından parçaya uymayan cümleyi bulunuz.
Bu grupta sizlere, sadece bir konunun işlendiği beş cümleden oluşan bir paragraf verilmektedir. Ancak, sizden o cümlelerden parçanın bütününe uymayanını bulmanız istenmektedir. Hangi cümlenin parçaya uymadığını bazen çok kolaylıkla fark edebileceğiniz gibi bazı durumlarda ise tüm cümlelerin adeta aynı şeyden bahsettiğini ve hepsinin de bir bütünlük içinde olduğunu zannedebilirsiniz.
Bu grup soruları çözerken yapmanız gereken şeyler şunlardır:
Okuduğunuz paragrafın tek bir konuyla ilgili olduğunu aklınızdan çıkarmamalı ve o ana fikrin ne olduğunu bulmak için beş cümleyi de sırasıyla okumalısınız.
Cümleler sırasıyla giderken eğer hepsi de aynı konuyla ilgili diyorsanız bir öncelik-sonralık problemiyle karşı karşıyasınız demektir. Yani dikkatlice okuduğunuzda üçüncü cümlenin belki son belki de bir önceki veya sonraki cümle olması gerektiğini hissedersiniz. İşte o parçaya uymayan cümledir.
Bazen de bulduğumuz cümlenin çok sonraları anlatılması gereken bir şeyden söz ettiğini fark edersiniz. Yani o cümle ancak dokuzuncu cümle olabilir dersiniz.
Hep aynı konudan bahsederken bambaşka bir şeye geçiş yapılmış olabilir. Örneğin, aile üyelerinin mesleklerinden, başarılarından söz ederken aniden “amcam da bir haftadır yeni bir iş arıyor” cümlesiyle karşılaşabilirsiniz. Bu parça, mesleklerle ilgili ve diğer aile üyelerini de ilgilendiriyor olabilir ama hatırlayın ilgilendiğiniz parçanın kardeşlerin işleriyle ilgili bilgi verdiğini söylemiştik.
Bazen de konu bütünlüğü, anlatım sırasında hiçbir sorun yoktur fakat “tense” uyumsuzluğundan o cümle anlamsızlaşır.
Özne de bazı durumlarda önem kazanmaktadır. Cümlelerin tamamı bir özneyle ilgili durumu anlatırken parçaya uymayan cümlede ise farklı bir özne devreye giriyor olabilir.
1. BOŞLUĞA UYGUN DÜŞEN İFADE
...’nci - ...’ncu sorularda, cümlede boş bırakılan yerlere uygun düşen kelime ya da ifadeleri bulunuz.
Çok değişik kuralları olduğu için gramer öğretimi Türkiye’de bugüne kadar ön sıraları almıştır. Öğrenciler arasındaki yaygın kanaat de ne yazık ki aynı yöndedir. Öğrencilere yapacağımız en önemli bir hatırlatma, gramer kurallarını bilmenin bir sonuç olduğudur. Yani İngilizce’niz iyi ise grameriniz otomatik olarak iyidir. Fakat gramerinizin iyi olması İngilizce’nizin iyi olduğu anlamına gelmeyebilir. Çünkü gramer çabuk unutulan bir yöndür. Öğrencilerimiz arasında Anadolu Liselerinde yıllarca gramer dersi görmelerine rağmen yazılarında sayısız hata yapan çoktur. Bunun nedeni de öğrencilerin diğer yönlerinin (İngilizce kitap okuma, İngilizce sesli yayın dinleme gibi) yetersiz olması, öğrenilen kuralların havada kalmasıdır. Bu durumda yapılması gereken gramer çalışmasının okuma ile desteklenmesidir. Şimdi gelelim asıl konumuza.
Temel olarak Dil Sınavı’nda 18 gramer sorusu sorulur. Fakat genelde bunun 4’ü kelime, 2 veya 3’ü edat (preposition) sorusudur. Bunlara ek olarak iyi bir genel bilgi ile çözülebilecek bağlaç (conjunctions) soruları da vardır.
İlk 18 sorunun dışında cümle tamamlama, ifade ve çeviri sorularında da gramer bilgisi gerekmektedir. Bu ise bütün gramer kurallarının ezberlenmesini gerektirmektedir.
Bununla birlikte, yapılması gereken, gramer çalışmasını bütün yıla yaymak, özellikle Kasım - Mart arasında yoğunlaştırmak, Mart başından itibaren bol miktarda test sorusu ile bu birikimi pekiştirmektir.
2. CÜMLENİN İNGİLİZCE KARŞILIĞI
...’nci - ...’ncu sorularda verilen Türkçe cümlenin İngilizce dengini bulunuz.
İngilizce’den Türkçe’ye yapılan çeviri Türkçe’den İngilizce’ye yapılana göre daha kolaydır.
Key word (anahtar kelime) dediğimiz ve cümleyi tam anlamıyla tercüme etmeye gerek kalmadan cevabı bulmaya yarayan çeşitli kullanım ve cümlecikler bu soru grubunda daha çok işe yarar. Nedeni ise aktif kelime dağarcığımızın en çok İngilizce’den Türkçe’ye çeviri yönünde çalışmasıdır.
Türkçe’den İngilizce’ye çeviri ile ilgili bilgiler İngilizce’den - Türkçe’ye çeviri için de kullanılabilmektedir.
T – İ çevirisinde dikkat edilmesi gerekenlerden biri, verilen bir kelime için, seçeneklerde soru kökünde kullanılandan farklı Türkçe karşılıkların kullanılmasıdır.
Sorulan cümlede “must, may” gibi yardımcı fiiller kullanılabilir. Cevaplarda ise yardımcı fiillerin anlama kattığı küçük farkları atlamış, anlamı tam olarak vermeyen ifadeler kullanılabilir. Oysa aynı fakat daha doğru olan seçenek de vardır.
İngilizce’den Türkçe’ye çeviride, kullanımlar da sorulmaktadır. Bu konudaki bilginizi artırmanız, genel olarak İngilizce’nizi bol okuma yaparak geliştirmenize bağlıdır.
– We’d better ... (1987)
– Have you ever ... (1989)
– He’d rather ... (1992) bunlara birkaç örnektir.
Çeviride çok dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise İngilizce’deki SVO (Subject-Verb-Object) ve Türkçe’deki SOV (Subject-Object-Verb) şeklindeki cümle dizimidir.
3. CÜMLENİN TÜRKÇE KARŞILIĞI
...’nci - ...’ncu sorularda verilen İngilizce cümlenin Türkçe dengini bulunuz.
Dil sınavı soruları içinde sekiz adet İngilizce’den Türkçe’ye çeviri sorusu vardır. Genelde kolay kabul edilen gruplardandır. Bu gruba ilişkin taktikler Türkçe’den İngilizce’ye çeviri sorularında da kullanılabilir. Çeviri sorularında temel olarak iki şey vardır.
A. Gramer Konuları
Örneğin, verilen cümle edilgen bir cümledir ve sizden onun dengini bulmanız istenir.
Bu şekildeki sorular çözülürken dikkat edilmesi gereken 5 nokta vardır.
Cins (gender) farkı veya uyumu (he, she, it olması):
John is a student. He is 20 years old.
Burada he yerine she kullanılamaz.
Kişi (person) uyumu (I, you gibi): Soruda verilen “I” dır.
Çeldirici olarak “he, she, it” sunulabilir.
Soruda “biz” denilip çeldirici seçeneklerde “they” verilebilir. Cümlenin geriye kalan kısmı tamamen doğru olabilir.
Zaman (time) uyumu: Verilen bir cümlenin çeldiricileri arasında çoğunlukla zaman açısından uyum göstermeyen seçenekler de vardır. Soru past, çeldirici present olabilir.
“... yapmalıyız ...” verilip seçeneklerde “...we took all people...” gibi geçmiş zaman cümlesi olabilir.
Sayı (number) uyumu: Çoğul veya tekil olma durumu.
Cümlede “...geldiler.” olarak verilip çeldirici seçenekte “has arrived” denilebilir.
Çeviri sorularını cevaplarken özne – yüklem uyumuna da çok dikkat edilmelidir.
Yardımcı fiil yöntemi: Sorulan cümlede “must, may” gibi yardımcı fiil olur. Cevaplarda ise bu anlamı vermeyen ifadeler kullanılır:
Birden fazla fiil verildiği durumlarda seçenekler arasında, cümledeki yüklem yerine diğer fiil yüklem olarak kullanılabilmektedir.
B. Anlam bağlantısı (semantics) veya Bağlaçlar (conjunctions or linking words)
Bu şekildeki cümleler birden fazla fiilin kullanıldığı anlamına gelir. Çeviri sorularındaki cümlelerin yüzde 65’i subordinate veya coordinate clause içermektedir. Yani unless, so, since, even if gibi bağlaçlar kullanılmaktadır.
Dolayısıyla bu bağlaçların hangi mantık ilişkisi ile kulanıldığını bilmeniz gerekir. Örneğin “unless = if not” -mezse anlamındadır. Çeldiriciler içinde mutlaka bunun zıt yapısı verilir. “Although” -rağmen anlamındadır ve soru kökündeki cümlenin although’nun geçtiği cümlecik ile çelişen bir anlamı olması gerekir. Bu şekilde örnekler artırılabilir.
4. PARÇAYLA İLGİLİ SORULAR
...’nci - ...’ncu soruları aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız.
Comprehension (anlama) soruları birkaç tip olarak karşınıza çıkmakta ve yorum, çıkarım, kavrama, sentez soruları şeklinde çeşitli becerileri ölçen paragraflardan oluşmaktadır. İngilizce’nizin derecesini de bu grup göstermektedir, çünkü bu okuduğunu anlama becerisini ölçer.
Reading (okuma), dört temel yetenekten biridir. Dil sınavı’nda diğerleri (listening, speaking, writing) ölçülemediğinden sadece bu ölçülmektedir. Reading’te iyi olmak aynı zamanda anlamı bozan cümleyi ve paragrafı tamamlayan cümleyi bulma gibi alanlarda da iyi olma sonucunu vermektedir.
Reading’e dahil edilebilecek soru gruplarının başında bir paragraf ve paragrafla ilgili üç sorudan oluşan ve pekçok kişinin uzun ve zor görünmesinden ötürü çekindiği bu grup gelir.
Dil sınavı’nda 7 paragrafta üçer soru ile toplam 21 soru sorulmaktadır. Bu sorular da reading anlayışına uygun olarak birbirinden farklı tiplerde karşımıza çıkmaktadır:
Çıkarım sorusu,
From the passage we can infer that ...
Yorum sorusu,
It is obvious from the passage that the functions of the Tower of London ...
Eşanlam kullanılarak oluşturulan soru,
At the beginning of the twentieth century people ...
(Cevapta ise, 1900s, first decade of the 1900s, ... gibi)
Sonuç çıkarma,
From the passage one can conclude that ...
Açıklama sorusu,
It is explained in the passage that...
Demeye çalışma,
It is implied in the passage that...
Özellikle birşeyin belirtilmesi,
It is pointed out in the passage that...
Ana fikir soran tipindeki,
We can understand from the passage that...
Ve soru kökünde cevabın yarısı, seçeneklerde ise devamının yer aldığı soru tipi.
The author suggests that underground railways are an excellent means of transport since ...
Okuma becerisini geliştirmek için şu şekilde bir yöntem izlenebilir.
Güvender yayınlarından Revealing Advanced Grammar’dan dilbilgisi çalışmanın, Quiz Master ve Double Score kitaplarından da soru çözme pratiği yapmanın yanında düzenli olarak mutlaka kitap okunmalıdır. Bunun için de ideal olan Deep Into Meaning adlı kitaptaki gibi kısa, içeriği kapsamlı reading’lerden oluşan kitaplardır. Bunun yanında kendi düzeyinize uygun İngilizce hikaye kitapları bulmalı, almalı ve onları bir program çerçevesinde takip etmelisiniz. Alacağınız kitaplar hoşlanacağınız, size ilginç gelebilecek türden olmalıdır. Okuyacağınız kitaplarda sözlükten, vocabulary aramakla fazla zaman kaybetmemeli, sadece 2-3 defadan fazla karşınıza çıkan kelimelerin anlamlarını öğrenmeli, cümlelerle tek tek uğraşmamalısınız.
Yapılan araştırmalar bir kaynağın compherensible input (anlaşılabilir girdi) olması için % 70-80'inin anlaşılmasının yeterli olduğunu göstermiştir. Yani her şeyi anlamaya çalışmayın. Mümkün olduğunca çok kitap okuyun. Dil Sınavı’na hazırlanma üzerine edindiğimiz deneyimlerde bu şekilde çalışmaların çok iyi sonuç verdiği görülmüştür.
5. DURUMA UYGUN DÜŞEN İFADE
...’nci - ...’ncu sorularda duruma uygun düşen ifadeyi bulunuz.
Durum soruları, İngilizce öğrenme yaklaşımlarından Functional (işlevsel) yöntemi ne kadar iyi algıladığınızı sorar. Bu yöntem, İngilizce’nin dışarıda kullanılacağı yerleri öğretmeyi, hangi durumda nasıl karşılık verilmesi, soru sorulması gerektiğini öğretir.
Bu soru grubunda sorulan her şey sizin yaşantınızdan ve sosyal çevrenizden alınmış gerçek durumlardır. Örneğin, sorularda sıkça sorulan randevunuz varken oraya gidemeyeceğinizi veya zamanında varamayacağınızı fark ettiğinizde ne söylersiniz gibi bir durum varsa, siz hemen gerçek hayatınızda ne yapardım diye düşünürsünüz. Ardından seçeneklerde verilmiş cümleleri okur ve bu durum karşısında gerçekten o söylenir mi diye durumu test edersiniz. Cevap olarak ise en mantıklı olanını seçersiniz.
Şimdi aşağıdaki gibi bir durumda kaldığınızı düşünün.
Siz İstanbul’da belediye otobüsüne biniyorsunuz biletiniz yok ve şoför size bedava seyahat edemeyeceğinizi söylüyor. Ve unutmayın pek çok yerde olduğu gibi İstanbul’da da otobüse bilet atılarak binilir. Pek olası değil ama siz ilk kez otobüse biniyorsanız bu sorun karşısında ne yapacağınızı gayet normal bir şekilde şaşırabilir ve çok değişik tepkilerde bulunabilirsiniz. Ve seçenekler şu şekildedir.
A) Fakat benim geldiğim yerde yolcular inerken ödeme yaparlar.
B) Bir kişi ne kadardı, hemen size para olarak ödeyebilirim.
C) Fakat bu adaletsizlik, insanın parası yoksa bu şehirde bir yere gidemeyecek mi?
D) Tamam haklısınız şoför bey, ama izin verirseniz nedenini açıklayabilirim.
E) Hiçbir yerde bilet bulamadım; içeride yolculardan bir tane istememe izin verir misiniz?
Bu örnek belki biraz ütopik oldu ama bu veya buna benzer karmaşık bir durumla karşılaşabilirsiniz. Eğer siz hayatınızda çok az gözlem yapan, çok az okuyan veya sosyal olmayan bir kişiyseniz bu sorunun altından kalkamayabilirsiniz. Çünkü C ve belki D de bu durumla ilk karşılaşacak kişinin verebileceği olası tepkilerdir. Deneyimi az olan bir kişi cevap E’dir demekte zorlanacaktır, değil mi?
Sadece bu örnek dahi yoğun bir şekilde ders çalışan sizlerin bol okumayı ihmal etmemeniz gerektiğinin bir ispatıdır.
Bu durum için, doğru yanıtı nasıl bulacaksınız? İlk önce soruyu hiç hatasız bir şekilde anlamaya çalışacak ve durumu zihninizde canlandıracaksınız. Bir diğer deyişle o durumu bir film şeridi gibi düşünecek ve kendinizi de bir oyuncu olarak o filmin içine dahil edeceksiniz.
Kesinlikle her seçeneği filmin içine dahil etmeye dikkat edip, soru kökünde belirtilen durumla tam örtüşüyor mu, gereksinimi karşılıyor mu diye kontrol etmelisiniz.
Belki işinizi şu şekilde kolaylaştırabiliriz: Soru kökü sizin “say/ask = söylemek/sormak” tan hangisini yaptığınızı belirtiyordur. Bu belki de seçeneklerin birkaçını elemenizi sağlayacaktır.
Bir söz vardır, gelin onu değiştirelim: “Çok gezen mi yoksa çok okuyan mı Dil Sınavı’nda başarılı olur?” sorusuna cevap tabii ki “çok okuyandır” diyebiliriz.
6. CÜMLENİN DİĞER BİR İFADESİ
...’nci - ...’ncu sorularda verilen cümleye anlamca en yakın cümleyi bulunuz.
İfade sorularının başında “Verilen cümleye anlamca en yakın olan cümleyi bulunuz.” uyarısı gelir. Yani sorulan cümlenin seçeneklerdeki karşılığı her zaman yüzde yüz aynı anlama gelmeyebilir.
Bu tür sorularda çeldiriciler, çoğunlukla zaman uyumu, çoğulluk/tekillik ve şahıs farklılıkları ile doludur. Dikkat etmeniz gereken şey verilen cümlenin zamanı, öznesi ve yüklemidir.
Aşağıdaki örneğe dikkat edersek soru köküyle doğru seçeneğin aynı şeyi farklı yönlerden ifade ettiklerini görürüz.
Soru Kökünde,
With television, we can follow the problems of other countries more closely. = Televizyon ile diğer ülkelerin problemlerini daha yakından takip edebiliriz.
Seçenekte,
Through television we become more aware of the problems of the rest of the world. = Televizyon sayesinde dünyanın kalan kısmının problemlerinin daha iyi farkına varırız.
(ÖYS - 1992)
diğer ülkelerin º dünyanın kalan kısmının
takip edebiliriz º farkına varırız.
İfade sorularında özellikle kalıplar ve çeşitli özel kullanımlar sorulmaktadır.
Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse:
– It’s two months since ... = ... two months ago (ÖYS-1991)
– We are still debating whether or not he deserves to be promoted. =
We couldn’t decide to what extent he really merits promotion. (ÖYS-1994)
– Don’t take any notice of ... = ... ignore... (ÖYS-1996)
– As the traffic is so heavy ... = Since the roads are so busy .. (ÖYS-1996)
Bu konuda yeterli bilgiye sahip olmanın tek yolu bol miktarda okuma (reading) yapmaktır. Çünkü bu tür kalıplar sayısızdır ve hepsi ezberlenemez. Farz edin ki bunların bir kısmının listesini buldunuz, ezberlemeniz ve karşınıza çıkan sorularda uygulamanız olanaksızdır.
Fakat ÖSYM, öğrencilerin bilgi düzeyine uygun soru sorduğundan sizler de kendi düzeyinizde çokça kitap okuyarak, karşılaşabileceğiniz bu tip soruların kolayca üstesinden gelebilirsiniz.
7. CÜMLE TAMAMLAMA SORULARI
...’nci - ...’ncu sorularda, cümleyi uygun şekilde tamamlayan ifadeyi bulunuz.
Cümle tamamlama sorularında en ağırlıklı olarak bağlaçlar (linking words, conjunctions) ile zamanlar (tenses) sorulmaktadır.
Bu yapılara örnek verecek olursak:
Although / Even if / Even though / Since ...
who / which / where / whenever / wherever ...
To many ... appears to be ... but
..., despite the fact that ...
However ..., ... As soon as ..., ...
As long as ..., ... Ever since ..., ...
If ... were ... ... so cold, ...
The better, ... ... by the time ...
Whether ..., ... If only ...
Biraz daha detaya inersek:
Hemen hemen bütün cümlelerde clause’lar vardır. Yani soru cümlesinin tamamı iki cümlecikten oluşmaktadır.
–In the end I went by bus since I was feeling very tired. (1991)
–Even though most people seem to like him nobody really wants him to be made director. (1993)
–Even if you don’t feel thirsty after exercising, it is important to replace the water you lose through sweating. (1996)
Zaman uyumu çok sorulmaktadır (while, when, as long as gibi bağlaçlar). Herhangi bir zamanın diğer hangi zamanlarla birlikte kullanıldığını bilmemiz gerekmektedir.
– I chose to stay in the garden while the
simple past
others visited the museum. (1991)
simple past
– Tim had been in charge of the company
past perfect
by the time he got married. (1993)
perfect present
– Since we cannot remove stress from
simple present
our lives, we need to find ways to cope with it. (1996)
simple past
– She has always enjoyed working in a
simple present
bank although the working hours are very long. (1996)
simple present
Bağlaçlar da bir gramer konusudur ve dolayısıyla onları çalışırken cümle tamamlama soruları da göz önüne alınmalıdır. Ayrıca bu soru grubundaki başarınızı artırmak için Adjective, Noun ve Adverb Clauses’da çalışılması gereken önemli konulardandır.
8. PARAGRAF TAMAMLAMA SORULARI
...’nci - ...’ncu sorularda parçada boş bırakılan yere uygun düşen ifadeyi bulunuz.
Konu bütünlüğü olan, bir diğer deyişle ilk cümlesiyle son cümlesi arasında sadece bir konunun anlatıldığı, içinde konu ve fikir akışı olan paragraf demektir. Bazı durumlarda paragraftaki boşluk tam değil, yarım bırakılmış bir cümle de olabilir.
Bu grup için de bir örnekleme yapalım; paragrafımızı dikkatlice takip edin.
Hırsızlar artık iyice işi ileriye götürmüşlerdi. Sadece küçük dükkan ve şahısları soymakla yetinmeyip, büyük mağazalarda da iş yapmaya başlamışlardı. Asıl planları şehrin en büyük miktarlarda para sirkülasyonunun olduğu bankayı soymaktı. Ama bu büyük işten önce pratik yapmış olmak için nadide parçaları korkusuzca vitrininde sergileyen kuyumcuyu soymayı planladılar. Bir gece bodrum katından oraya girdiler, yüzlerce değerli mücevheri torbalarına doldurduktan sonra çıkış kapısından kaçmak üzere son hazırlıklarını yaptılar. ---- (İşte buradaki cümleyi sizden bulmanız isteniyor.) Tam on sekiz yıl sonra diğerleriyle birlikte eski maceralarını anlatıyor ve gardiyanların da katıldığı aşırıya kaçmayacak partiler veriyorlardır.
A) Büyük soygunu yapmanın zevkiyle ayrıldılar ve partiden partiye gezdiler.
B) Bu tecrübeyi de hanelerine eklediler ve bir sonraki büyük av için hazırlığa başladılar.
C) Ne yazık ki çaldıkları mücevherlerin tümü sahte çıktı.
D) Aralarında anlaşmazlık çıkması sonucu çete dağıldı ve kendilerine yeni ortaklar aradılar.
E) Fakat bu, o güne kadar yaptıkları en büyük hataydı ve yakalandılar.
Bu paragrafı hızla okuyan ve son cümleyi yanlışlıkla hızlı geçen birisi, hırsızların kaçıp kurtulduğunu ve işbirliği içindeki gardiyanlarla parti verdiklerini dahi düşünebilir. Ama şuna dikkat edin parti on sekiz yıl sonra veriliyor. Seçeneklerin hepsi konuyla ilgili. Sizin dikkat etmeniz gereken, kayıp olan cümleyle ayrılmış iki bütünü birleştirecek ve geçişi sağlayacak cümleyi bulmak olacaktır.
İşte bu gibi durumlarda hata yapmamak için:
Parçanın tamamını kopukluğun (sizden istenen cümlenin) nerede olduğuna dikkat ederek okuyun.
Sizin bu güne kadarki tecrübeleriniz değil, parçanın anlatımındaki kayıp olan gerçek sizden istenmektedir. Hoşunuza giden değil, boşluğa gelebilecek en uygun cümle sizden istenmektedir.
Parçanın bütünündeki özneyi takip etmeye çalışın, genelde boşluktaki cümlede o özne ile ilgili veya onun da içinde olduğu bir durumu işleyecektir.
İlk bulduğunuz cümlenin çeldirici olabileceğini hesaba katarak, geri kalanlarını da denemeyi unutmayın.
9. KONUŞMADA BOŞ BIRAKILAN KISIM
...’nci - ...’ncu sorularda karşılıklı konuşmanın boş bırakılan kısmında söylenmiş olabilecek ifadeyi bulunuz.
Konuşma soruları sizin de günlük hayatta sık sık karşılaştığınız doğal ortamlardan geliştirilir.
Konuşma soruları hazırlanırken sizin sosyal bir varlık olduğunuz ve insanlarla devamlı diyalog içinde olduğunuz varsayılır. Şimdi tutup da kendinizi asosyal bir insan kabul edip, paniklemeyin. Eğer siz çevrenizi yeterince gözlemleyen, kitap okuyan, gündemi oluşturan konuları gören-duyan biriyseniz bu tip soruları cevaplayabilecek alt yapıya sahipsiniz demektir.
Diğer bazı soru gruplarında belirttiğimiz gibi, konuşma sorularında da tek bir tema işlenir. Bir diğer deyişle konuşmanın tamamının tek bir amacı vardır. Bu amaç nedir diye seçenekleri incelemeye başlamadan önce yapılması gerekenler şunlardır:
İlk yapılacak iş boşlukta söylenmiş şeyin bir soru cümlesi mi olduğunu bulmaktır. Böylece bulgunuza uymayan seçenekleri rahatlıkla eleyebilirsiniz.
Bazı diyaloglarda, boşluktan sonra söylenmiş cümle yes/no ile başlar. Bu da arayacağınız ifadenin bir evet/hayır sorusu olduğunu gösterir. Bu durumu fark ettiğinizde seçeneklerde yardımcı fiille başlayan soruları incelemek cevabı bulmada yeterli olacaktır. Ama bu değişmez bir kural değildir. Yes/no ile başlayan cevapların soruları her zaman yardımcı fiil başta olacak şekilde kurulmayabileceğinden yanılma payını dikkate almalısınız.
Konuşmada kim, hangi şahıs, birinci mi yoksa ikinci şahıs mı, boş bırakılan yerde konuşmuş onu belirlemelisiniz. Çünkü her iki taraf da farklı yönlerden aynı konuyu işlemek zorundadır. Konuşan kişinin ihtiyacı nedir bunu iyi tespit etmelisiniz.
Boşluktan önce ve sonraki cümlelerin tense’inin boşlukta da aynen devam etmesi beklenir. Dolayısıyla tense uyumsuzluğu gösteren alternatifleri bu sayede devre dışı bırakabilirsiniz.
Yapılması gereken en önemli şey boşluktan sonraki özne, yüklem ve nesnelere dikkat etmektir. Bunlar çoğunlukla boşluğun cevabı veya karşılığı olduğu için doğru seçenekle ilgili çok önemli ipuçları verirler.
Yukarıdakilerin hepsini uyguladığınız halde seçenekleri teke indiremediyseniz ya da bulduğunuzdan tam emin olamadıysanız tatmin oluncaya kadar olası seçenekleri yerleştirip diyalogu yeniden okuyun. Bunu yaparken biraz zaman kaybetseniz de bu size kaçırılmaması gereken bir net daha kazandıracaktır.
10. PARÇAYA UYMAYAN CÜMLE
...’nci - ...’ncu sorularda anlam bakımından parçaya uymayan cümleyi bulunuz.
Bu grupta sizlere, sadece bir konunun işlendiği beş cümleden oluşan bir paragraf verilmektedir. Ancak, sizden o cümlelerden parçanın bütününe uymayanını bulmanız istenmektedir. Hangi cümlenin parçaya uymadığını bazen çok kolaylıkla fark edebileceğiniz gibi bazı durumlarda ise tüm cümlelerin adeta aynı şeyden bahsettiğini ve hepsinin de bir bütünlük içinde olduğunu zannedebilirsiniz.
Bu grup soruları çözerken yapmanız gereken şeyler şunlardır:
Okuduğunuz paragrafın tek bir konuyla ilgili olduğunu aklınızdan çıkarmamalı ve o ana fikrin ne olduğunu bulmak için beş cümleyi de sırasıyla okumalısınız.
Cümleler sırasıyla giderken eğer hepsi de aynı konuyla ilgili diyorsanız bir öncelik-sonralık problemiyle karşı karşıyasınız demektir. Yani dikkatlice okuduğunuzda üçüncü cümlenin belki son belki de bir önceki veya sonraki cümle olması gerektiğini hissedersiniz. İşte o parçaya uymayan cümledir.
Bazen de bulduğumuz cümlenin çok sonraları anlatılması gereken bir şeyden söz ettiğini fark edersiniz. Yani o cümle ancak dokuzuncu cümle olabilir dersiniz.
Hep aynı konudan bahsederken bambaşka bir şeye geçiş yapılmış olabilir. Örneğin, aile üyelerinin mesleklerinden, başarılarından söz ederken aniden “amcam da bir haftadır yeni bir iş arıyor” cümlesiyle karşılaşabilirsiniz. Bu parça, mesleklerle ilgili ve diğer aile üyelerini de ilgilendiriyor olabilir ama hatırlayın ilgilendiğiniz parçanın kardeşlerin işleriyle ilgili bilgi verdiğini söylemiştik.
Bazen de konu bütünlüğü, anlatım sırasında hiçbir sorun yoktur fakat “tense” uyumsuzluğundan o cümle anlamsızlaşır.
Özne de bazı durumlarda önem kazanmaktadır. Cümlelerin tamamı bir özneyle ilgili durumu anlatırken parçaya uymayan cümlede ise farklı bir özne devreye giriyor olabilir.
