Madde ve Isı (6.Sınıf)
Dondurma katı haldeyken külahın üzerinde durabilir. Eriyen dondurmanın hareketlenerek akmasının dondurmayı oluşturan taneciklerin hareketiyle bir ilgisi olabilir mi?
Bir kalıp buzu herhangi bir kaba koymadan masa üzerinde tutabilirsiniz. Ancak buz ısı alarak eriyip su olduğunda etrafa yayılır. Suyu bir arada tutabilmek için ir kaba koymanız gerekir. Suyun buzdan daha hareketli olması suyu oluşturan taneciklerin daha hareketli olmasıyla açıklanır. Suyu ağzı açık bir kapta tutabilirsiniz. Kabı ocağın üzerine koyarak suyu buharlaştırırsanız buharı ağzı açık tencerede tutamazsınız. Buhar sudan daha hareketlidir ve uçarak havaya karışır. Bu olay buharı oluşturan taneciklerin suyu oluşturan taneciklerin daha hareketli olayıyla açıklanır.
Beyaz bir panelin önüne elektrik ocağı telleri yukarı gelecek şekilde konularak, el fenerinin ışığını elektrik sobasının üzerinden geçerek beyaz panele düşecek şekilde tutulursa panelde fenerin aydınlattığı kısımda dalgalanmalar görülür. Bu dalgalar yukarı doğru hareket etmektedir.
Elektrik sobası üzerindeki hareket taneciklerinin sıcaklığını arttırır. Sıcaklığı artan taneciklerin hareketi hızlanır. Bu da panele düşen fener ışığı içinde dalgalanmalar halinde görülür. Bu dalgalanmalar hareketi hızlanan tanecik yığınlarının hareketidir. Isıtılan su içindeki pamuklar da ısı aldığı için hareketi hızlanan tanecik yığınlarının hareketi neticesinde su içinde hareket etmektedir.
Maddeleri oluşturan tanecikler ısı aldığında daha hızlı hareket ederken ısı verdiğinde daha yavaş hareket eder. Is alan maddenin tanecik yapısı değişmez. Ancak ısı aldıkça tanecikler birbirinden uzaklaşır ve hareketleri hızlanır. Madde ısı verdiğinde ise tanecikleri birbirine yaklaşır ve hareketleri yavaşlar.
Isı aktarılabilen bir enerjidir. Madde içinde bir tanecikten diğer taneciğe aktarılabilir. Madde içinde ısı aktarımı hareketli taneciklerin çarpışmalar sonucunda birbirine enerjilerini aktarmalarıyla gerçekleşir.
Madde içinde sıcaklığı fazla olan taneciklerin hareketi daha hızlı, sıcaklığı az olan taneciklerin hareketleri daha yavaştır. Hızlı tanecikler çarpışmalarla enerjilerinin bir kısmını yavaş taneciklere aktarırlar. Madde içindeki tüm taneciklerin hızı eşit oluncaya kadar bu enerji aktarımı devam eder. Tüm taneciklerin hızı eşit olduğunda maddenin her yerindeki sıcaklık eşitlenmiş olur.
Ucu mum alevinde ısıtılan çivinin her yerinin ısınması, mum alevinden ısı alarak hareketi hızlanan taneciklerin çarpışmalarla enerjilerini diğer taneciklere aktarmasıyla gerçekleşir. Sıcak bir odada sürahideki soğuk limonatanın zamanla sıcaklığının odadaki havayla aynı olması yine hava taneciklerinin çarpışmalarına sahip oldukları enerjiyi limonataya aktarmaları sayesinde gerçekleşir.
Dondurma katı haldeyken külahın üzerinde durabilir. Eriyen dondurmanın hareketlenerek akmasının dondurmayı oluşturan taneciklerin hareketiyle bir ilgisi olabilir mi?
Bir kalıp buzu herhangi bir kaba koymadan masa üzerinde tutabilirsiniz. Ancak buz ısı alarak eriyip su olduğunda etrafa yayılır. Suyu bir arada tutabilmek için ir kaba koymanız gerekir. Suyun buzdan daha hareketli olması suyu oluşturan taneciklerin daha hareketli olmasıyla açıklanır. Suyu ağzı açık bir kapta tutabilirsiniz. Kabı ocağın üzerine koyarak suyu buharlaştırırsanız buharı ağzı açık tencerede tutamazsınız. Buhar sudan daha hareketlidir ve uçarak havaya karışır. Bu olay buharı oluşturan taneciklerin suyu oluşturan taneciklerin daha hareketli olayıyla açıklanır.
Beyaz bir panelin önüne elektrik ocağı telleri yukarı gelecek şekilde konularak, el fenerinin ışığını elektrik sobasının üzerinden geçerek beyaz panele düşecek şekilde tutulursa panelde fenerin aydınlattığı kısımda dalgalanmalar görülür. Bu dalgalar yukarı doğru hareket etmektedir.
Elektrik sobası üzerindeki hareket taneciklerinin sıcaklığını arttırır. Sıcaklığı artan taneciklerin hareketi hızlanır. Bu da panele düşen fener ışığı içinde dalgalanmalar halinde görülür. Bu dalgalanmalar hareketi hızlanan tanecik yığınlarının hareketidir. Isıtılan su içindeki pamuklar da ısı aldığı için hareketi hızlanan tanecik yığınlarının hareketi neticesinde su içinde hareket etmektedir.
Maddeleri oluşturan tanecikler ısı aldığında daha hızlı hareket ederken ısı verdiğinde daha yavaş hareket eder. Is alan maddenin tanecik yapısı değişmez. Ancak ısı aldıkça tanecikler birbirinden uzaklaşır ve hareketleri hızlanır. Madde ısı verdiğinde ise tanecikleri birbirine yaklaşır ve hareketleri yavaşlar.
Isı aktarılabilen bir enerjidir. Madde içinde bir tanecikten diğer taneciğe aktarılabilir. Madde içinde ısı aktarımı hareketli taneciklerin çarpışmalar sonucunda birbirine enerjilerini aktarmalarıyla gerçekleşir.
Madde içinde sıcaklığı fazla olan taneciklerin hareketi daha hızlı, sıcaklığı az olan taneciklerin hareketleri daha yavaştır. Hızlı tanecikler çarpışmalarla enerjilerinin bir kısmını yavaş taneciklere aktarırlar. Madde içindeki tüm taneciklerin hızı eşit oluncaya kadar bu enerji aktarımı devam eder. Tüm taneciklerin hızı eşit olduğunda maddenin her yerindeki sıcaklık eşitlenmiş olur.
Ucu mum alevinde ısıtılan çivinin her yerinin ısınması, mum alevinden ısı alarak hareketi hızlanan taneciklerin çarpışmalarla enerjilerini diğer taneciklere aktarmasıyla gerçekleşir. Sıcak bir odada sürahideki soğuk limonatanın zamanla sıcaklığının odadaki havayla aynı olması yine hava taneciklerinin çarpışmalarına sahip oldukları enerjiyi limonataya aktarmaları sayesinde gerçekleşir.
