Gerçek hayatta bulunan bir nesnenin çeşitli materyaller kullanarak seçilen ölçekte bir örneğini yapmaya maketçilik denir. Maketçilik yapılması planlanan bir evin mimari tasarımı için üretilen prototip içeriğinde bir ev maketi olabileceği gibi gerçek hayattaki ulaşım araçlarının (uçak, gemi, tren, araba vb.) birebir bir modelini yapmak da olabilir. Uçak maketçiliği(statik maket) oldukça rağbet gören dallarından bir tanesidir. 1/72, 1/48 ve 1/32 gibi oranları mevcuttur. 1. ve 2. Dünya Savaşı dönemi Uçakları, Soğuk Savaş dönemi Uçakları ve modern uçaklar olarak dönem dönem ayrılırlar. Yine ağırlığı 2. Dünya savaşı olmak üzere Zırhlı araç maketçiliği de 1/72, 1/48 ve 1/35 ölçeklerde önemli bir yer tutmaktadır. Tren maketçiliği maketçiliğin bir kolu olarak gelişmiş ülkelerde yaygın bir hobidir. Yaygın kullanılan ölçekler 1/87 (HO olarak adlandırılır), 1/100, 1/72 ve 1/200'dür. Bu hobi kapsamında demiryollarında işleyen veya geçmişte işletilmiş lokomotif ve vagonların maketi yapılabileği gibi bunların yapılmış hazır maketlerinin kolleksiyonu da yaygındır. Demiryolu ulaşımı olan bir mekanın canlandırma amacıyla kurgulamak ve maketini yapmak da ilgi çeken uğraşlardan birisidir.
Mocelcilik (Maketçilik), genç yaşlı milyonlarca insanın yapmaktan zevk aldığı bir uğraştır. Model, uçak, gemi, lokomotif, otomobil, ev ya da baş ka herhangi bir şeyin kopyasıdır. Aslına tıpatıp benzeyen ama genellikle daha küçük boyut larda yapılan modeller belirli bir ölçeğe göre küçültülür. Örneğin 1:100 ölçeğine göre mo deli yapılan bir geminin 100 cm uzunluğunda ki bir bölümü, modelde 1 cm uzunluğunda olur. Modeller gerçek planlara titizlikle uyu larak yapılır.
Modelcilikten tasarım mühendisliğinde de yararlanılır. Örneğin bir yapının bitince nasıl bir görünüm alacağı, bu yapının bir modeli yapılarak önceden görülebilir. Buna maket de denir. Sergilerde, müzelerde, okullarda ve fabrikalarda bu gibi maketlerden yararlanılır. Televizyon ve sinema filmlerinin çekiminde de böyle maketler kullanılır. Bilimkurgu film**lerindeki uzay gemileri bu türden modeller dir. Bir de gerçek boyutlarda yapılan model ler vardır. Örneğin bir uçağın, tıpkı modeli yapılarak aerodinamik özellikleri saptanır.
20. yüzyılda model yapımı, kullanılan maddelerin ve yapıştırıcıların gelişmesi sonucu büyük bir ilerleme gösterdi. Elektronik de netleme sistemlerinin ve küçük motorların yapılmasıyla motorlu modellere ilgi arttı. Uçak, otomobil, gemi, tren gibi taşıt modelle rine küçük boyutlu motorlar yerleştirilmeye başlandı.
Biri sergilemek için, öteki ise hareketli iki tür model vardır. Bunlardan birincisi hareket siz olup bir rafı ya da masayı süslerken, öbürü demiryolu ve tren modellerinde olduğu gibi bir odanın tamamını kaplayabilir.
Model Setleri
Eskiden büyük bölümü elle yapılan modelle rin yerini günümüzde modelin yapımında kullanılacak bütün parçaları ve parçaların nasıl birleştirileceğine ilişkin bilgileri içeren hazır setler almıştır. Uçak, gemi, tren ve otomobil modellerinden, uzay araçları, dino zorlar ve masal karakterlerine kadar birçok çeşidi olan bu setlerde, modelin yapımında kullanılacak araçlar ve yapıştırıcı dışında model için gerekli olan bütün parçalar vardır.
Model Trenler
19. yüzyılın sonlarında demiryolu modelleri yapılmaya başlandı. Önceleri model lokomo tifler buhar gücü ya da zemberekle çalıştırılı yordu, daha sonra buharlı izlenimi veren, ama küçük bir elektrik motoruyla hareket eden lokomotif modelleri yapıldı.
Demiryolu modellerinin bir ölçeğe göre yapılması özellikle önemliydi; çünkü raylar, vagonlar, lokomotif ve sinyal sistemi gibi kurularak bir araya getirilecek birçok birimin birbirine uyması ancak bunların bir ölçeğe göre yapılmasıyla sağlanabilirdi.
Demiryolu modellerinde elektronik denet leme sistemlerinin kullanılması, birden fazla trenin aynı ray üzerinde birbirinden bağımsız olarak ve bir uyum içinde hareket edebilmesi ni sağladı. Demiryolu modellerinin ilginç bir özelliği de küçük bir setle işe başladıktan sonra, zamanla modele eklenen yeni parçalar la, büyük ve karmaşık bir demiryolu modeli yapılabilmesidir.
Model Otomobiller
Otomobil modelleri iki türlüdür. Birinciler, ünlü markaların sergilenmesi amacıyla yapıl mış; ikinciler ise, uzaktan denetlenebilen küçük bir motorla donatılmış hareketli mo dellerdir. Bundan başka, elektrik motoruyla hareket eden model yarış otomobillerinin bir yarış pisti modeli üzerinde yarıştırıldığı setler de vardır.
Model Gemiler
Bilinen en eski modeller gemi modelleridir. Günümüzden 3.000 yıl kadar önce yapılmış olan gemi modelleri bulunmuştur. Yüzyıllar dan beri dünyanın birçok yerinde model yelkenli yarışları yapılmaktadır. ABD ve İn giltere'de kuruluş tarihi 1870'lere dayanan model gemi kulüpleri vardır.
II. Dünya Savaşı'ndan sonra küçük motor ların ve radyo dalgalarıyla çalışan uzaktan kumandalı aygıtların yaygınlaşmasıyla gemi modelciliğine ilgi hızla artmıştır. Günümüzde dünyanın birçok yerinde model gemi kulüple ri ve bu alanda çalışan uluslararası kuruluşlar vardır.
Gemi modelleri, serbest biçimde hareket edenler, bir kabloya bağlı olanlar ve radyoyla denetlenenler olarak üç ana gruba ayrılır. Model uçaklar gibi model gemiler de çok yüksek hıza ulaşabilir ve yarıştırılabilir. Bir kabloya bağlı olarak bir noktanın çevresinde dönecek biçimde yapılmış olan bir model hidroplan, saatte 200 kilometrenin üstünde bir hıza ulaşabilmek tedir.
Gemi modelleri için de hazır setler vardır. Ama birçok modelci, modelin yalnızca planı nı alıp model parçalarını kendi yaparak çalış mayı yeğler. Büyük modellerin yapımı küçük lere göre daha kolay olduğu için yeni başla yanların büyük modellerle çalışması daha uygundur.
