Önerme Nedir? Önermeler Mantığı
Önermeler; yargı belirten, doğruluğu veya yanlışlığı herkes tarafından tartışılmadan kabul edilen ifadelerdir. Bir özne, bir yüklem ve bir bağlaçtan oluşan, doğru ya da yanlış bir mantıksal değer taşıyan ve yargı bildiren dilsel birimlerdir.
Bir önerme kısmen doğru ya da kısmen yanlış olamaz. Yani bir önerme ya tamamen doğru, ya da tamamen yanlış olmalıdır. İşte önermenin kısmen doğru ya da kısmen yanlış olamaması durumuna, ara değeri dışlama kuralı adı verilir.
Bir önerme hem yanlış, hem de doğru olamaz. Yani bir önerme ya doğrudur, ya da yanlıştır. İşte önermenin hem yanlış, hem de doğru olamaması durumuna, çelişki kuralı denir.
Aşağıdaki cümlelerden her birisi birer önerme örneğidir. Çünkü bu ifadelerin tamamı birer yargı bildirir ve önermelerin kurallarına uyar:
- Ay, Dünya’nın uydusudur. > Bir önermedir ve doğruluk değeri, “doğru”dur.
- Filler; uçabilen, küçük, pembe bitkilerdir. > Bir önermedir ve doğruluk değeri, “yanlış”tır.
- Bir gün, 83 saattir. > Bir önermedir ve doğruluk değeri, “yanlış”tır.
Her önerme, bir cümledir; ama her cümle, bir önerme değildir. Emir, dilek, istek, dua, soru ve ünlem cümleleri önerme değillerdir. Çünkü bunlar yargı bildirmezler. Bir cümlenin önerme olabilmesi için o cümlenin mutlaka doğru ya da yanlış değer alan bir yargı bildirmesi gerekir.
Aşağıdaki cümlelerden hiçbirisi bir önerme değildir. Çünkü bu ifadelerin hiçbirisi bir yargı bildirmez ve bir mantıksal değer ifade etmez:
- Ay, Dünya’nın uydusu mudur? > Bir önerme değildir; çünkü bir soru cümlesidir.
- Bütün filler küçültülüp birer pembe bitki yapılarak uçurulsun! > Bir önerme değildir; çünkü bir emir cümlesidir.
- Bir gün, keşke 83 saat olsaydı. > Bir önerme değildir; çünkü bir dilek cümlesidir.
