Matematik beceri bozukluğu (diskalkuli) nedir?
Diskalkuli, öğrenme güçlüğüyle ilgili bir terimdir. Latince kökenli bu sözcük yerine matematik bozukluk ya da matematik güçlük gibi terimler de kullanılmaktadır.
Öğrenme güçlüğünün tek bir biçimi olmadığı gibi, matematik bozukluğun da tek bir biçimi yoktur ve kişiden kişiye farklılık gösterir. Örneğin, dil sürecinde (language processing) sorunu olan kişi, görsel-mekânsal (visual-spatial) ilişkilerde güçlüğü olan kişiye göre farklı durumlarla yüz yüze gelir. Sayı olgularını ya da izlenecek adımların sırasını anımsamada güçlük çeken başka bir kişinin ise matematik ile ilgili başka zorluklarla baş etmesi gerekir.
Bu çocuklar zeka düzeylerinin ve yaşlarından beklenenin belirgin derecede altında matematik yeteneğinin bulunması ile dikkat çekerler. Genellikle ilkokul 1 yada 2. sınıfta matematik kavramlarını anlama ve öğrenmedeki zorluk belirgin hale gelir. Türkçe ve sosyal dersleri ile kıyaslandığında matematikteki başarının oldukça düşük olduğu görülür. Matematik becerideki yetersizlik başta matematik dersi olmak üzere matematik kavram ve işlemlerinin kullanıldığı fen dersleri gibi diğer derslerde başarısızlık oluşturur. Aynı zamanda çocuk günlük işlerde kullanılan basit matematik işlemleri yaparken zorlanabilir ve bu durum çocuğun hayatında
kısıtlayıcı olabilir. Matematik beceri bozukluğu diğer akademik beceri bozuklukları ile birlikte görülebilir. Zeka düzeyi iyi olan çocuklarda ilkokul 4 ve 5. sınıf düzeyinde daha karmaşık problem ve işlemlerin öğrenilmesiyle sorun açığa çıkabilir.
Matematik beceri bozukluğu olan çocukların zorlandıkları alanlar şunlardır:
Matematikte sağlam bir temeller oluşturma işi değişik birçok beceriyi içerir. Öğrenme güçlüğü olan küçük çocuklar sayıların anlamını öğrenmede güçlüğü olabilir; nesneleri biçim, büyüklük ve renklerine göre sınıflamada; grupları ve örüntüleri farketmede; daha büyük/daha küçük ya da daha uzun/daha kısa gibi karşılaştırmalarda sorun yaşayabilir.
Saymayı öğrenmek, sayıları tanımak ve niceliklerle sayılarla işlemek bu çocuklar için güç olabilir.
Okul Çağı
Matematikte güçlükler sürerken, dil süreci yetersizliği olan çocuklar toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemlerini uygulamayı gerektiren temel (basic) matematik problemlerini çözmede güçlüğü olabilir. Temel matematik olgularını (örneğin, çarpım tablosu) anımsamada ve akılda tutmada çaba harcarlar. Matematik problemlerini çözmede bilgi ve becerilerini nasıl kullanacaklarını belirlemede sorun yaşarlar.
Görsel-mekânsal becerilerdeki zayıflık nedeniyle zorluklar ortaya çıkabilir. Çocuk, gereken matematik olguları anlayabilir ama onları kâğıt üstüne örgütlenmiş biçimde aktaramayabilir. Görsel-mekânsal güçlükler tahtada ya da ders kitabında yazılı olanların anlaşılmasını da zora sokar.
Gençlik ve Yetişkinlik
Eğer, temel matematik yeterli duruma gelmezse matematik güçlüğü olan genç ya da yetişkin, daha ileri matematik uygulamalarına geçmede güçlük çekebilir. Dil sürecindeki yetersizlik (language processing disability), kişinin matematik söz dağarcığını kavramasını zorlaştırabilir. Yeterli söz dağarcığı olmadan ve sözcüklerin neyi anlattığını tam olarak bilmeden matematik bilgisi inşa etmek güçtür.
Daha ileri matematik konulardaki başarı kişinin çok adımlı süreçleri izleyebilmesini gerektirir. Öğrenme güçlüğü olan bireylerin örüntüleri, matematik problemlerin farklı parçalarını gözünde canlandırmaları ya da denklemleri ve daha karmaşık problemleri çözmek için önemli olan bilgiyi belirlemeleri güçtür
Matematik bozukluk çeşitlilik gösterdiği için, bu alanda güçlüğü olan bireylerin gösterdiği belirtiler de çeşitli olur. Bununla birlikte, matematiği öğrenmede güçlüğü olması, her zaman o kişinin öğrenme güçlüğü olduğu anlamına gelmez. Tüm öğrenciler farklı hızda öğrendikleri için, özellikle genç bireyler için formal matematik süreçlerini öğrenmek zaman alır ve çalışmayı gerektirir.
Eğer kişinin aşağıdaki alanların herhangi birinde sorunu varsa, ek yardım yararlı olabilir.
—Konuşmada, okumada ve yazmada iyi olmak ama sayma ve matematik problemleri çözmede yavaş olmak
—Yazılı sözcükler konusunda iyi bir belleğe sahip olmak ama sayıları okumada ya da sayıların sırasını anımsamada güçlük çekmek
—Genel matematik kavramlarda iyi olmak ama özgül hesaplama ya da örgütleme becerileri kullanmak gerektiğinde sorun yaşamak (örneğin; kesir kavramlarına, yeterince sahiptir ama birden çok işlemin yer aldığı kesir sorularında sayıları doğru yerlerine yerleştiremediği için sonuca ulaşamaz.)
—Zaman kavramının geç gelişmesi, bir şeyin yapılacağını ya da olacağı günü (schedule) anımsamamak, bir şey için ne kadar zaman gerektiğini doğru tahmin edememek
—Zayıf yön duyumu, oryantasyonunu kolayca yitirmek, rutinlerdeki değişikliklere kolay uyum sağlayamamak
—Kavramlarla ilgili olarak uzun erimli belleğin zayıf olması, matematikle ilgili işlevleri bir gün yapabilmek ama ertesi bunu yineleyememek
—Zihinden hesaplamaların zayıf olması, küçük bir alışverişin tutarını ya da tatile kaç gün kaldığını tahmin etmede güçlük çekmek
—Satranç, briç ya da bilgisayar oyunları gibi strateji oyunları oynamada güçlük çekmek
—Oyunlarda (örneğin briç gibi bazı iskambil kâğıdı oyunları) puanların kayıtın da güçlük çekmek
Diskalkuli Nasıl Belirlenir
Bir öğretmen ya da bu alanda eğitimli başka bir elemanı bir öğrencinin matematikteki öğrenme bozukluğunu değerlendirmek istediğinde, matematik ile ilgili tüm beceri ve davranışlara ilişkin bir görüşme yapılır. Kâğıt kalem testleri de kullanılır, ancak değerlendirme daha fazla şey gerektirir. Amaç, kişinin günlük problemler yanında ileri düzeydeki problemleri çözmede de sayıları ve matematik kavramları nasıl anladığını ortaya koymaktır. Değerlendirme, kişinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlerken, beklenen beceri ve anlama düzeyi ile bugünkü düzeyini karşılaştırır. Aşağıdakiler değerlendirmenin yapılacağı bazı alanları içermektedir:
—Sayma, toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi temel matematik beceriler
—Örüntüleri anlama ve zaman toplama, çıkarma, çarpma, bölme ya da daha ileri hesaplamalar yapılacağını bilmeye temellenen uygun prosedürleri yordama yeteneği
—Nesneleri mantıklı biçimde örgütleme yeteneği
—Ölçme yeteneği (zamanı söyleme, para kullanma)
—Sayının niceliğini tahmin etme yeteneği
—Problemlere alternatif çözüm yolları bulma ve sağlama yapma yeteneği
Diskalkuliyi Düzeltme
Bir öğrencinin kendi zayıf ve güçlü yönlerini belirlemesine yapılan yardım, ona yapılacak ilk yardımdır. Bu belirlemenin ardından, ebeveynler, öğretmenler ve diğer eğitimciler çocuğun matematiği daha etkili biçimde öğrenmesine yönelik bir strateji hazırlamak için ortak çalışabilirler. Çocuğa sınıf dışında yapılacak yardım onun yaşadığı güçlüklere odaklanmalıdır. Sürekli pekiştirme ve özgül alıştırmalar anlamayı kolaylaştırabilir.
Sınıf içinde ve dışında diğer stratejiler şunlar olabilir:
-Düşüncelerini kâğıt üstünde örgütlemekte güçlük çeken çocuk için kareli kağıt kullanın.
—Matematik olguları öğretmede değişik yollar bulmaya çalış›n. Çarp›m tablosunu doğrudan ezberletmek yerine, örneğin 8 x 2 = 16 ise 8 x 4 = 32 eder. Çünkü 8 x 2’nin 2 katı 8 x 4 olduğuna göre, 16’n›n 2 katı 32 olur.
—Matematik problemlerinin çözümüne, sonuçlarını tahmin etmeyle başlayın.
—Yeni beceriler öğretmeye somut örneklerle başlayın ve sonra soyut uygulamalara doğru ilerleyin.
—Dil güçlükleri söz konusu olduğunda kuralları ve problemleri anlaşılır biçime getirin ve problem çözerken çocuğu soru sormaya teşvik edin.
—Çocuğun dikkatinin dağılmayacağı bir ortam sağlayın ve kalem, silgi gibi araçları hazır bulundurun.
Güçlü ve zayıf yanlarının farkında olması konusunda çocuğa yardım edin. Bir kişinin nasıl daha iyi öğrendiğini anlamak akademik başarı ve güvenin sağlanmasında önemli bir adımdır.
Diskalkuli, öğrenme güçlüğüyle ilgili bir terimdir. Latince kökenli bu sözcük yerine matematik bozukluk ya da matematik güçlük gibi terimler de kullanılmaktadır.
Öğrenme güçlüğünün tek bir biçimi olmadığı gibi, matematik bozukluğun da tek bir biçimi yoktur ve kişiden kişiye farklılık gösterir. Örneğin, dil sürecinde (language processing) sorunu olan kişi, görsel-mekânsal (visual-spatial) ilişkilerde güçlüğü olan kişiye göre farklı durumlarla yüz yüze gelir. Sayı olgularını ya da izlenecek adımların sırasını anımsamada güçlük çeken başka bir kişinin ise matematik ile ilgili başka zorluklarla baş etmesi gerekir.
Bu çocuklar zeka düzeylerinin ve yaşlarından beklenenin belirgin derecede altında matematik yeteneğinin bulunması ile dikkat çekerler. Genellikle ilkokul 1 yada 2. sınıfta matematik kavramlarını anlama ve öğrenmedeki zorluk belirgin hale gelir. Türkçe ve sosyal dersleri ile kıyaslandığında matematikteki başarının oldukça düşük olduğu görülür. Matematik becerideki yetersizlik başta matematik dersi olmak üzere matematik kavram ve işlemlerinin kullanıldığı fen dersleri gibi diğer derslerde başarısızlık oluşturur. Aynı zamanda çocuk günlük işlerde kullanılan basit matematik işlemleri yaparken zorlanabilir ve bu durum çocuğun hayatında
kısıtlayıcı olabilir. Matematik beceri bozukluğu diğer akademik beceri bozuklukları ile birlikte görülebilir. Zeka düzeyi iyi olan çocuklarda ilkokul 4 ve 5. sınıf düzeyinde daha karmaşık problem ve işlemlerin öğrenilmesiyle sorun açığa çıkabilir.Matematik beceri bozukluğu olan çocukların zorlandıkları alanlar şunlardır:
- Matematik terim, sembol ve işaretleri kavrama güçlüğü
- Sayı saymayı öğrenmede güçlük
- Dört işlemi kavramada güçlük
- Geometrik şekil ve sembolleri anlamada güçlük
- Problem çözme güçlüğü
- Matematik beceri bozukluğu için birebir eğitim alınması, çocukların bu konudaki zorluklarını aşmasında çok yardımcı olmaktadır.
Matematikte sağlam bir temeller oluşturma işi değişik birçok beceriyi içerir. Öğrenme güçlüğü olan küçük çocuklar sayıların anlamını öğrenmede güçlüğü olabilir; nesneleri biçim, büyüklük ve renklerine göre sınıflamada; grupları ve örüntüleri farketmede; daha büyük/daha küçük ya da daha uzun/daha kısa gibi karşılaştırmalarda sorun yaşayabilir.
Saymayı öğrenmek, sayıları tanımak ve niceliklerle sayılarla işlemek bu çocuklar için güç olabilir.
Okul Çağı
Matematikte güçlükler sürerken, dil süreci yetersizliği olan çocuklar toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemlerini uygulamayı gerektiren temel (basic) matematik problemlerini çözmede güçlüğü olabilir. Temel matematik olgularını (örneğin, çarpım tablosu) anımsamada ve akılda tutmada çaba harcarlar. Matematik problemlerini çözmede bilgi ve becerilerini nasıl kullanacaklarını belirlemede sorun yaşarlar.
Görsel-mekânsal becerilerdeki zayıflık nedeniyle zorluklar ortaya çıkabilir. Çocuk, gereken matematik olguları anlayabilir ama onları kâğıt üstüne örgütlenmiş biçimde aktaramayabilir. Görsel-mekânsal güçlükler tahtada ya da ders kitabında yazılı olanların anlaşılmasını da zora sokar.
Gençlik ve Yetişkinlik
Eğer, temel matematik yeterli duruma gelmezse matematik güçlüğü olan genç ya da yetişkin, daha ileri matematik uygulamalarına geçmede güçlük çekebilir. Dil sürecindeki yetersizlik (language processing disability), kişinin matematik söz dağarcığını kavramasını zorlaştırabilir. Yeterli söz dağarcığı olmadan ve sözcüklerin neyi anlattığını tam olarak bilmeden matematik bilgisi inşa etmek güçtür.
Daha ileri matematik konulardaki başarı kişinin çok adımlı süreçleri izleyebilmesini gerektirir. Öğrenme güçlüğü olan bireylerin örüntüleri, matematik problemlerin farklı parçalarını gözünde canlandırmaları ya da denklemleri ve daha karmaşık problemleri çözmek için önemli olan bilgiyi belirlemeleri güçtür
Matematik bozukluk çeşitlilik gösterdiği için, bu alanda güçlüğü olan bireylerin gösterdiği belirtiler de çeşitli olur. Bununla birlikte, matematiği öğrenmede güçlüğü olması, her zaman o kişinin öğrenme güçlüğü olduğu anlamına gelmez. Tüm öğrenciler farklı hızda öğrendikleri için, özellikle genç bireyler için formal matematik süreçlerini öğrenmek zaman alır ve çalışmayı gerektirir.
Eğer kişinin aşağıdaki alanların herhangi birinde sorunu varsa, ek yardım yararlı olabilir.
—Konuşmada, okumada ve yazmada iyi olmak ama sayma ve matematik problemleri çözmede yavaş olmak
—Yazılı sözcükler konusunda iyi bir belleğe sahip olmak ama sayıları okumada ya da sayıların sırasını anımsamada güçlük çekmek
—Genel matematik kavramlarda iyi olmak ama özgül hesaplama ya da örgütleme becerileri kullanmak gerektiğinde sorun yaşamak (örneğin; kesir kavramlarına, yeterince sahiptir ama birden çok işlemin yer aldığı kesir sorularında sayıları doğru yerlerine yerleştiremediği için sonuca ulaşamaz.)
—Zaman kavramının geç gelişmesi, bir şeyin yapılacağını ya da olacağı günü (schedule) anımsamamak, bir şey için ne kadar zaman gerektiğini doğru tahmin edememek
—Zayıf yön duyumu, oryantasyonunu kolayca yitirmek, rutinlerdeki değişikliklere kolay uyum sağlayamamak
—Kavramlarla ilgili olarak uzun erimli belleğin zayıf olması, matematikle ilgili işlevleri bir gün yapabilmek ama ertesi bunu yineleyememek
—Zihinden hesaplamaların zayıf olması, küçük bir alışverişin tutarını ya da tatile kaç gün kaldığını tahmin etmede güçlük çekmek
—Satranç, briç ya da bilgisayar oyunları gibi strateji oyunları oynamada güçlük çekmek
—Oyunlarda (örneğin briç gibi bazı iskambil kâğıdı oyunları) puanların kayıtın da güçlük çekmek
Diskalkuli Nasıl Belirlenir
Bir öğretmen ya da bu alanda eğitimli başka bir elemanı bir öğrencinin matematikteki öğrenme bozukluğunu değerlendirmek istediğinde, matematik ile ilgili tüm beceri ve davranışlara ilişkin bir görüşme yapılır. Kâğıt kalem testleri de kullanılır, ancak değerlendirme daha fazla şey gerektirir. Amaç, kişinin günlük problemler yanında ileri düzeydeki problemleri çözmede de sayıları ve matematik kavramları nasıl anladığını ortaya koymaktır. Değerlendirme, kişinin güçlü ve zayıf yönlerini belirlerken, beklenen beceri ve anlama düzeyi ile bugünkü düzeyini karşılaştırır. Aşağıdakiler değerlendirmenin yapılacağı bazı alanları içermektedir:
—Sayma, toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi temel matematik beceriler
—Örüntüleri anlama ve zaman toplama, çıkarma, çarpma, bölme ya da daha ileri hesaplamalar yapılacağını bilmeye temellenen uygun prosedürleri yordama yeteneği
—Nesneleri mantıklı biçimde örgütleme yeteneği
—Ölçme yeteneği (zamanı söyleme, para kullanma)
—Sayının niceliğini tahmin etme yeteneği
—Problemlere alternatif çözüm yolları bulma ve sağlama yapma yeteneği
Diskalkuliyi Düzeltme
Bir öğrencinin kendi zayıf ve güçlü yönlerini belirlemesine yapılan yardım, ona yapılacak ilk yardımdır. Bu belirlemenin ardından, ebeveynler, öğretmenler ve diğer eğitimciler çocuğun matematiği daha etkili biçimde öğrenmesine yönelik bir strateji hazırlamak için ortak çalışabilirler. Çocuğa sınıf dışında yapılacak yardım onun yaşadığı güçlüklere odaklanmalıdır. Sürekli pekiştirme ve özgül alıştırmalar anlamayı kolaylaştırabilir.
Sınıf içinde ve dışında diğer stratejiler şunlar olabilir:
-Düşüncelerini kâğıt üstünde örgütlemekte güçlük çeken çocuk için kareli kağıt kullanın.
—Matematik olguları öğretmede değişik yollar bulmaya çalış›n. Çarp›m tablosunu doğrudan ezberletmek yerine, örneğin 8 x 2 = 16 ise 8 x 4 = 32 eder. Çünkü 8 x 2’nin 2 katı 8 x 4 olduğuna göre, 16’n›n 2 katı 32 olur.
—Matematik problemlerinin çözümüne, sonuçlarını tahmin etmeyle başlayın.
—Yeni beceriler öğretmeye somut örneklerle başlayın ve sonra soyut uygulamalara doğru ilerleyin.
—Dil güçlükleri söz konusu olduğunda kuralları ve problemleri anlaşılır biçime getirin ve problem çözerken çocuğu soru sormaya teşvik edin.
—Çocuğun dikkatinin dağılmayacağı bir ortam sağlayın ve kalem, silgi gibi araçları hazır bulundurun.
Güçlü ve zayıf yanlarının farkında olması konusunda çocuğa yardım edin. Bir kişinin nasıl daha iyi öğrendiğini anlamak akademik başarı ve güvenin sağlanmasında önemli bir adımdır.
Son düzenleme:
