Menopoz kolesterolü yükseltir mi?
40 yaş öncesi dönemde kolesterol sorunu bakımından erkeklerin kadınlardan daha şanssız oldukları birçok çalışmada gösterildi. Aynı çalışmalarda kadınların koroner kalp hastalığının erkeklerden 10 yıl kadar sonra ortaya çıktığı da anlaşıldı. Bu iki bilgi kadınların kalp sağlığı konusunda erkeklerden daha şanslı olduğunu gösteriyor.
Bu farkın temel nedeni kötü kolesterol (LDL) yüksekliği ve iyi kolesterol (HDL) azlığı problemlerinin (özellikle 50 yaş altı dönemde yani menopozdan önce) kadınlarda daha seyrek görülmesi. Erkeklerin kalp krizi tuzağına daha kolay yakalanmalarında daha çok sigara içmeleri, daha stresli bir yaşam sürmeleri, daha kötü beslenmeleri, uykusuzluk ve kilo sorunu gibi faktörlerle daha sık karşılaşmalarının da etkisi var.
FARKIN NEDENİ ŞU
Ama aradaki temel farkın LDL kolesterol yüksekliği ile ilgili farktan kaynaklandığı düşünülüyor. Çünkü kolesterol yüksekliği sorununa (özellikle menopoz öncesi dönemde) kadınlarda erkeklerden daha seyrek rastlanıyor. Erkeklerin bir başka şansızlığı da şu: Damar sertliği oluşturma ve damarı tıkayıcı plaklar geliştirme bakımından daha tehlikeli olan küçük ve yoğun LDL kolesterolü yüksekliğine erkeklerde kadınlara göre daha sık rastlanıyor. Kadınlarda kolesterol yükselse bile daha çok büyük ve geniş kolesterol parçacıklarının artışı ön planda oluyor. LDL-1 ve LDL-2 olarak bilinen bu iri ve geniş kolesterol artışı damar sertliği oluşturma bakımından küçük ve yoğun LDL parçacıklarına oranla (LDL-3, LDL-4) daha az tehlikeli.
ÖSTROJEN ŞEMSİYESİ KAPANINCA
Her ne olursa olsun menopoz sonrası dönemde kadınlarda LDL kolesterol düzeyleri artıyor. Bu artış da östrojenin LDL kolesterol üretimi üzerindeki düzenleyici etkinin kalkması ile ilişkili bir durum. Menopoz öncesi dönemde kadınlarda yıllık koroner kalp hastalığı oranı %1'in altındayken bu oran menopoz sonrası dönemde birdenbire 2-3 kat artabiliyor.
Kısacası menopozla birlikte düşen östrojen seviyeleri kadınların kolesterol yönünden daha korunaklı olmaları avantajını önemli ölçüde azaltıyor, menopoz kötü kolesterol seviyelerini arttırırken, iyi kolesterol seviyelerini de azaltabiliyor.
KADIN KALBİ DAHA HASSAS!
Koroner kalp hastalığı bir erkeklere has sağlık sorunu gibi düşünülse de gerçek durum aslında oldukça farklı. Çünkü kadınlarda tüm ölümlerin yaklaşık 3'te birinin nedeni kalp damar hastalıkları! Sık sık ön plana çıkarılan meme kanserinden ölen kadınların sayısı koroner kalp hastalığından ölenlere oranla oldukça az. Özellikle 50'sini geçen kadınlara yıllık sağlık taramalarına mutlaka kalp hastalıkları yönünden yapılması gereken araştırmalara koydurmak lazım.
KADINLARDA KALP SAĞLIĞI NASIL KORUNACAK?
* Sigara içilemeyecek, içiliyorsa bırakılacak: Kadınların sigara bırakmakta erkeklerden daha dikkatsiz oldukları da, daha çok zorlandıkları da biliniyor.
* Daha çok hareket edilecek: Özellikle kırkından sonra hele hele 50'li yaşlar geçilince her gün düzenli olarak en az 30 dakika- dakikada 90-110 adım atacak şekilde- yürüyüş yapılacak.
* Fazla kilolar verilecek, kilo alınmayacak.
* Beslenme planı gözden geçirilecek, yağ azaltılacak: Hayvansal yağlar sınırlanacak, sebze,meyve, balık, ağırlıklı bir beslene planı yapılacak.
* Sağlık kontrollerinde kan şekeri, kolesterol seviyeleri, trigliserid düzeyleri dikkatle izlenecek.
* Uyku sorunu varsa çare aranacak ve çözümlenecek.
* Stresten korunmaya, depresyondan uzak kalmaya dikkat edilecek.
* Kalp riski varsa omega-3 desteği kullanma konusu düşünülecek!
KADINLAR NEDEN DAHA ŞANSLILAR?
Kadınlarda kalp damar hastalıklarına erkeklerden daha az rastlanmasının nedenlerinden biri de kadınların sağlıklarına olan düşkünlükleri. Kadınlar erkeklere oranla doktorlara daha kolay ve sık gidiyorlar, sağlık sorunlarını saklamıyor, ertelemiyorlar. Daha da önemlisi sağlık taramalarını düzenli yaptırma konusunda erkeklerden daha hassas davranıyorlar. Önemli bir nokta da şu: Kadınlar önerilen diyet önlemlerini ve diğer tavsiyeleri erkeklere oranla daha dikkatli uyguluyor, ilaçlarını daha düzenli kullanıyorlar.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
40 yaş öncesi dönemde kolesterol sorunu bakımından erkeklerin kadınlardan daha şanssız oldukları birçok çalışmada gösterildi. Aynı çalışmalarda kadınların koroner kalp hastalığının erkeklerden 10 yıl kadar sonra ortaya çıktığı da anlaşıldı. Bu iki bilgi kadınların kalp sağlığı konusunda erkeklerden daha şanslı olduğunu gösteriyor.
Bu farkın temel nedeni kötü kolesterol (LDL) yüksekliği ve iyi kolesterol (HDL) azlığı problemlerinin (özellikle 50 yaş altı dönemde yani menopozdan önce) kadınlarda daha seyrek görülmesi. Erkeklerin kalp krizi tuzağına daha kolay yakalanmalarında daha çok sigara içmeleri, daha stresli bir yaşam sürmeleri, daha kötü beslenmeleri, uykusuzluk ve kilo sorunu gibi faktörlerle daha sık karşılaşmalarının da etkisi var.
FARKIN NEDENİ ŞU
Ama aradaki temel farkın LDL kolesterol yüksekliği ile ilgili farktan kaynaklandığı düşünülüyor. Çünkü kolesterol yüksekliği sorununa (özellikle menopoz öncesi dönemde) kadınlarda erkeklerden daha seyrek rastlanıyor. Erkeklerin bir başka şansızlığı da şu: Damar sertliği oluşturma ve damarı tıkayıcı plaklar geliştirme bakımından daha tehlikeli olan küçük ve yoğun LDL kolesterolü yüksekliğine erkeklerde kadınlara göre daha sık rastlanıyor. Kadınlarda kolesterol yükselse bile daha çok büyük ve geniş kolesterol parçacıklarının artışı ön planda oluyor. LDL-1 ve LDL-2 olarak bilinen bu iri ve geniş kolesterol artışı damar sertliği oluşturma bakımından küçük ve yoğun LDL parçacıklarına oranla (LDL-3, LDL-4) daha az tehlikeli.
ÖSTROJEN ŞEMSİYESİ KAPANINCA
Her ne olursa olsun menopoz sonrası dönemde kadınlarda LDL kolesterol düzeyleri artıyor. Bu artış da östrojenin LDL kolesterol üretimi üzerindeki düzenleyici etkinin kalkması ile ilişkili bir durum. Menopoz öncesi dönemde kadınlarda yıllık koroner kalp hastalığı oranı %1'in altındayken bu oran menopoz sonrası dönemde birdenbire 2-3 kat artabiliyor.
Kısacası menopozla birlikte düşen östrojen seviyeleri kadınların kolesterol yönünden daha korunaklı olmaları avantajını önemli ölçüde azaltıyor, menopoz kötü kolesterol seviyelerini arttırırken, iyi kolesterol seviyelerini de azaltabiliyor.
KADIN KALBİ DAHA HASSAS!
Koroner kalp hastalığı bir erkeklere has sağlık sorunu gibi düşünülse de gerçek durum aslında oldukça farklı. Çünkü kadınlarda tüm ölümlerin yaklaşık 3'te birinin nedeni kalp damar hastalıkları! Sık sık ön plana çıkarılan meme kanserinden ölen kadınların sayısı koroner kalp hastalığından ölenlere oranla oldukça az. Özellikle 50'sini geçen kadınlara yıllık sağlık taramalarına mutlaka kalp hastalıkları yönünden yapılması gereken araştırmalara koydurmak lazım.
KADINLARDA KALP SAĞLIĞI NASIL KORUNACAK?
* Sigara içilemeyecek, içiliyorsa bırakılacak: Kadınların sigara bırakmakta erkeklerden daha dikkatsiz oldukları da, daha çok zorlandıkları da biliniyor.
* Daha çok hareket edilecek: Özellikle kırkından sonra hele hele 50'li yaşlar geçilince her gün düzenli olarak en az 30 dakika- dakikada 90-110 adım atacak şekilde- yürüyüş yapılacak.
* Fazla kilolar verilecek, kilo alınmayacak.
* Beslenme planı gözden geçirilecek, yağ azaltılacak: Hayvansal yağlar sınırlanacak, sebze,meyve, balık, ağırlıklı bir beslene planı yapılacak.
* Sağlık kontrollerinde kan şekeri, kolesterol seviyeleri, trigliserid düzeyleri dikkatle izlenecek.
* Uyku sorunu varsa çare aranacak ve çözümlenecek.
* Stresten korunmaya, depresyondan uzak kalmaya dikkat edilecek.
* Kalp riski varsa omega-3 desteği kullanma konusu düşünülecek!
KADINLAR NEDEN DAHA ŞANSLILAR?
Kadınlarda kalp damar hastalıklarına erkeklerden daha az rastlanmasının nedenlerinden biri de kadınların sağlıklarına olan düşkünlükleri. Kadınlar erkeklere oranla doktorlara daha kolay ve sık gidiyorlar, sağlık sorunlarını saklamıyor, ertelemiyorlar. Daha da önemlisi sağlık taramalarını düzenli yaptırma konusunda erkeklerden daha hassas davranıyorlar. Önemli bir nokta da şu: Kadınlar önerilen diyet önlemlerini ve diğer tavsiyeleri erkeklere oranla daha dikkatli uyguluyor, ilaçlarını daha düzenli kullanıyorlar.
PROF. DR. OSMAN MÜFTÜOĞLU
