Natüralizm ( Doğalcılık )

( 19.yy’ın sonraları )​

“Bilimsel gerçekçililik” demek olan natüralizm realizme bir tepki olarak değil, onun bir ileri aşaması olarak 19.yüzyılın sonlarında Fransa’da biçimlenmiştir.

Bu biçimlenişte, Hippolyte Taine’in “determinizm” (gerekircilik), Claude Bernard’ın “deneysel uygulama” ve Darvin’in “evrim” ve “soyaçekim” düşüncesi natüralizmin düşünsel, bilimsel alt yapısını oluşturmuştur.

Çünkü C. BERNARD, doğa olaylarında aynı nedenlerin aynı koşullarda aynı sonuçları doğuracağını ileri süren determinizmden yararlanarak deney yönetiminin fizyoloji ve hekimlikte canlı varlıklar üzerinde uygulanabileceği kanıtlamıştır.

Emile Zola da “deneysel yöntem”in edebiyatta da uygulanabileceğini ileri sürerek natüralizmin gözlemine “bilimsel deney” i de eklenmiştir. Natüralizmin ilkelerini Zola “Deneysel Roman“ adlı yapıtında açıklamıştır.

Özellikleri​

• İnsanın duyguları, tutkuları, düşünceleri, davranışları soyaçekim ve toplumbilim yasalarıyla açıklanmıştır.
• İnsan ve toplum, bilimsel determinizm yöntemiy-le incelenmiştir. (gerekircilik)
• Yaşam, her türlü yönüyle ele alınır; iyi-kötü ayrımı yapılmaz.
• Kişiliğin oluşumunda çevrenin etkisi kabul edildiğinden, sosyal çevreyle ilgili betimlemelere geniş yer verilmiştir.
• İçgüdü insanı yönlendiren bir etken olarak gösterilmiş, bu nedenle gerçeğin yansıtılmasında, çirkin, kaba ve ayıbın sınırları kaldırılmıştır.
• Yaşam bir laboratuvar, insanlar da deney aracı olarak görülmüştür.
• Yazar bir bilim adamı tarafsızlığıyla kişiliğini gizlemiş, üslupçuluğa karşı çıkılmış ve kişiler sosyal düzeylerine uygun hareket ettirilip konuşturulmuştur.
• Çevreyi ve insanı, yaşadıkları dönemin sosyal çöküntüleri içinde ele aldıklarından eserlerine bir kötümserlik havası egemen olmuştur.
• Sanatı, toplum sorunlarını yansıtarak bu sorunların çözümünde bir araç olarak görmüşler ve sanattan toplumsal yarar bekleyen anlayışın içinde olmuşlardır.
• Tiyatroda dekor, kostüm, ve aksesuara önem vermişlerdir.

FRANSA’DA​

• EMİLE ZOLA (1840-1902) ROMAN
MEYHANE, GERMİNAL, NANA, GERÇEK, EMEK

• ALPHONSE DAUDET (1940-1897) ROMAN, ÖYKÜ
DEĞİRMENİMDEN MEKTUPLAR (ÖYKÜ)
PAZARTESİ HİKÂYELERİ(ÖYKÜ), KÜÇÜK ŞEYLER (ÖYKÜ), JACK(ROMAN), TARASCONLU TARTARİN (ROMAN)…

• GONCOURT KARDEŞLER (Edmond ve Jules ) ROMAN

• GUY DE MAUPASSANT (1850-1893) ÖYKÜ, ROMAN

Klasik olay öykü türünün ustasıdır.
ÖYKÜ: AY IŞIĞI, TOMBALAK
ROMAN: BİR HAYAT, GÜZEL DOST…

NORVEÇ’TE​

• HENRİK IBSEN (1828-1906) TİYATRO

Hürriyet, aile, ahlak ve benzeri konularda, keskin üsluplu dramlar yazmış. Danimarka’nın ve tüm İskandinav ülkelerinin birliğini ve yükselişini sağlamayı ülkü edinmiştir.

• HORTLAKLAR, HALK DÜŞMANI, PEER GYNT, NORA…

Türk Edebiyatı’nda natüralizmin bilinçli uygulayıcısı Hüseyin Rahmi Gürpınar’dır. Ondan önce Tanzimat Edebiyatı’nda Nabizade Nazım’ın “Karabibik” adlı uzun öyküsünde natüralizmin kimi özelliklerine Türk Edebiyatı’nda ilk kez rastlanır.

Natüralizm, 19. yüzyılın sonlarında Fransa'da gelişen ve realizme bir adım önde olan bir akımdır. Hippolyte Taine'in determinizmi, Claude Bernard'ın deneysel uygulaması ve Darwin'in evrim teorisi natüralizmin temelini oluşturur. Emile Zola'nın deneysel yöntemi edebiyata uygulamasıyla natüralizm edebiyatta da etkili olmuştur.

Natüralizmin özellikleri arasında insanın duygularının, davranışlarının, tutkularının toplumsal ve fiziksel faktörlerle açıklanması, determinizm yönteminin kullanılması, çevrenin kişilik oluşumundaki etkisinin vurgulanması, içgüdülerin önemsenmesi ve gerçeği yansıtırken çirkinlik ayırmamak gibi unsurlar bulunmaktadır.

Fransız natüralizminde Emile Zola, Alphonse Daudet, Goncourt Kardeşler ve Guy de Maupassant gibi önemli yazarlar etkili olmuştur. Norveç'te ise Henrik Ibsen keskin deneysel dramlar yazmıştır. Türk edebiyatında ise Hüseyin Rahmi Gürpınar natüralizmin bilinçli uygulayıcısı olarak öne çıkmıştır. Nabizade Nazım ise Tanzimat Edebiyatı'nda natüralizme ilk adımları atan yazarlardan biridir.