Nikolay İvanoviç Buharin
(Rusça: Николай Иванович Бухарин),
(9 Ekim 1888 – 13 Mart 1938),
Bolşevik devrimci ve entelektüel, Sovyet siyasetçi.
Buharin Moskova'da ilkokul öğretmeni olan anne-babanın çocuğu olarak dünyaya geldi. Politika hayatı, on altı yaşındayken yakın dostu İlya Ehrenburg ile birlikte, 1905 yılının Rus Devrimi'ne bağlı Moskova Üniversitesi öğrenci hareketlerine katılarak başladı.
1906 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadına katıldı. Grigori Sokolnikov ile birlikte, Komsomol'un kuruluşu olarak düşünülen 1907 Moskova Gençlik Konferansı'nı bir araya getirdi.
Yirmi yaşına gelene kadar, partinin Moskova komitesinin üyesi oldu. Komite, Çar yanlısı gizli polis teşkilatı Okhranka tarafından ağırlıklı olarak izleniyordu. Komite liderleri arasında yer aldığı için Buharin kısa zamanda gizli polisin ilgisini çekmeye başladı. Bu arada N. Osinskii ve Vladimir Mikhailovich Smirnov ile yakın arkadaşlık kurdu ve Nikolai Lukin'in kız kardeşi olan gelecekteki eşi Nadezhda Mikhailovna Lukina ile tanıştı. Sürgünden hemen sonra evlendiler.
Sürgün dönemi
Buharin, 1911 yılında kısa bir hapis döneminden sonra, Arkhangelsk'in Onega kasabasına sürüldü ama daha sonra Hanover'de ortaya çıktı. Sürgünde eğitimine devam etti ve önemli Bolşevik kuramcılarından biri olmayı başardı. Leninist fikirlerden sapan Aleksandr Bogdanov gibi Marksist olmayan ekonomik kuramcıların eserlerine yönelik ilgisi çoğaldı.
Buharin sürgündeyken çeşitli kitaplar yazdı, Lev Troçki ve Alexandra Kollontai ile beraber Novy Mir (Yeni Dünya) gazetesinin editörlüğünü üstlendi. I. Dünya Savaşı'nda emperyalizm üzerine kısa bir kitap yazdı. Lenin, sonraki yıllarda fikirlerinin yer aldığı Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması adlı daha kapsamlı ve popüler eserinin bazı bölümlerini buradan esinledi.
Parti içinde yükselişi
Buharin Rusya'ya geri döndüğünde, Moskova'da bulunan en önemli Bolşeviklerden biri oldu ve Merkez Komite'ye seçildi. Devrimden sonra Pravda'nın editörü oldu. Sol Komünistler'in Brest-Litovsk Antlaşması'na karşı hareketinin öncülüğünü üstlendi, Bolşeviklerin savaş çabalarına devam etmesini ve bunu dünya çapında proleter devrime taşımayı savundu. 1921 yılında pozisyonunu değiştirdi, Lenin'in poliçelerini kabul etti ve Yeni Ekonomi Politikası (YEP)'in geliştirilmesini destekledi. Bazı kişiler, Buharin'in pozisyon değiştirmesinin, Lenin'in vasiyetinde Buharin'in Marksizm ve diyalektiği tamamen kavrayamadığını belirtmesinde haklı olduğunun bir göstergesi olarak algılıyor. Lenin'in ölümünden sonra, Buharin 1924 yılında Politbüro'nun tam üyesi ve 1926 yılında Komünist Enternasyonal (Komintern)'in başkanı oldu.
Stalinizme katkıları
1926 yılından sonra Buharin, Komünist Parti'nin sağ kanadının lideri sayıldığı dönemde, partinin Stalin tarafından idare edilen ve yönetiminde olan merkezi kanadının müttefiği oldu. 1924 yılında Stalin tarafından öne sürülen ve sosyalizmin az gelişmiş olmasına rağmen Rusya gibi tek bir ülkede geliştirilebileceğini savunan Tek Ülkede Sosyalizm tezinin detaylarını Buharin hazırlamıştır. Bu teoriye göre devrimi kapitalist ülkelerde teşvik etmenin bir önemi kalmamıştır çünkü Rusya tek başına sosyalizmi elde edebilir ve etmelidir. Bu tez Stalinizme damgasını vuracaktır.
Uluslararası Komünist Muhalefeti'nin kuruluşu
Buharin 1928 yılında Stalin'in tarımı kamulaştırma önerisine karşı çıktı ama baskılar nedeniyle fikrinden vazgeçti. Bu sebeple, Nisan 1929'da Komintern'den, aynı yılın Kasım ayında Politbüro'dan atıldı. Buharin'in ABD Komünist Partisi'nden Jay Lovestone gibi uluslararası destekçileri de Komintern'den atıldı. Görüşlerini savunmak için Uluslararası Komünist Muhalefeti'ni kurdular. Sovyetler Birliği'nde bulunan Troçkici Sol Muhalefet, Buharin ve onu destekleyenlere Sağ Muhalefet adını verdi.
Yargılanması ve idamı
Buharin, Stalin tarafından temize çıkarıldı ve 1934 yılında Izvestia'nın editörlüğüne atandı ama 1937 yılında Sovyet devletini devirmeye çalışmak suçuyla tekrar tutuklandı. Mart 1938'de yargılandı ve NKVD tarafından Moskovada kurşuna dizilerek idam edildi.
Buharin, 1988 yılında Sovyet devletinin Mihail Gorbaçov yönetiminde temize çıkarıldı.
Eserleri
Emperyalizm ve Dünya Ekonomisi (1917)
Rus Devrimi ve Önemi (1917)
Anarşi ve Bilimsel Komünizm (1918)
Sovyet Cumhuriyeti'nde Kilise ve Okul (1919)
Kızıl Ordu ve Kontra Devrim (1919)
Komünizmin ABC'si (Evgeni Preobrazenski ile birlikte 1920)
Parlementerizm Üzerine (1920)
Tarihsel Materyalizm: Bir Sosyoloji Sistemi (1921)
Sovyet Rusya'da Ekonomik Örgütlenme (1922)
Serbest Sınıfın Ekonomi Teorisi (1927)
Diyalektik Materyalizm Bakımından Teori ve Uygulama (1931)
Marks'ın Öğretisi ve Tarihsel Önemi (1933)
SSCB'de Şiir, Vezin Tekniği ve Şiir Sorunları (1934)
Her Şey Nasıl Başladı: Hapishane Yazıları (2003)
