Noktalama İşaretleri ve Noktalama İşaretlerinin Kullanımı

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #1

Noktalama İşaretleri ve Noktalama İşaretlerinin Kullanımı
Duygu ve düşünceleri daha açık ifade etmek, okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak, cümledeki duraklama noktalarını belirlemek, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere noktalama işaretleri kullanılır. ​

Nokta ( . )

1. Cümlenin sonuna konur:

Gözlerim gözlerine değince felaketim olurdu, ağlardım.​

2. Bazı kısaltmaların sonuna konur:

İng., Dr., Prof.,...​

3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:

5.(beşıncı), IV. Murat...​

UYARI: Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur:

2, 4 ve 7. sınıflar; XI - XV. yüzyıllar arasında...​

4. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur:

A. a. 5. ​

5. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

27.02.1989, 06.VIII.1980...​

UYARI: Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz:

2 Temmuz 2006 ​

6. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Uçak 08.15'te indi. ​

7. Bibliyografik künyelerin sonuna konur:

Agâh Sırrı Levend, Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, TDK Yayınları, Ankara, 1960. ​

8. Beş ve beşten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur:

326.197 ​

9. Matematikte çarpma işareti yerine kullanılır:

2.3=6​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #2

Virgül ( , )

1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

Sevinçten, mutluluktan, heyecandan içim içime sığmıyor. ​

2. Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Sabah erken kalktı, kahvaltı yapmadan çıktı.​

3. Cümlede özel olarak vurgulanması gereken öğelerden sonra konur:

Yüzümdeki çizgiler, yaşadığım acıların hır göstergesidir. ​

4. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan öğeleri belirtmek için konur:

Halime Hanım, kapıda kızının sesini duyar duymaz, merdivenleri hızla inmiş, ona kapıyı kendi eliyle açmaya gelmişti. ​

5. Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur:

Bütün liseler, bu lise hariç, iki gün sonra açılacak. ​

6. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur:

Kopar sonbahar tellerinden
Derinden, derinden, derinden
Biten yazla haşlar keder musikisi

(Yahya Kemal Beyatlı)​

7. Tırnak içinde olmayan aktarma cümlelerinden sonra konur:

Bu sorunu sen çözmelisin, dedi.​

8. Konuşma çizgisinden önce konur:

Babasına,
- Beni bırakma, dedi. ​

9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Olur, hu akşam görüşürüz. ​

10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır:

Yaşlı, kadına yardım etti. ​

11. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Sevgili Kardeşim,
Değerli Arkadaşım, ​

12. Sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur:

38,6​

13. Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:

Falih Rıfkı Atay, Tuna Kıyıları, Remzi Kıtahevı, İstanbul, 1938. ​

UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut bağlaçlarından önce de sonra da virgül konmaz:

Gözlerini açtı ve annesine sevgiyle hakti. ​

UYARI: Metin içinde tekrarlı bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:

Ya benimle gelirsin ya onunla gidersin. ​

UYARI: Cümlede pekiştirme ve bağlama görevinde kullanılan da / de bağlacından sonra virgül konmaz:

Benim de anlatacaklarım var. ​

UYARI: Metin içinde -ınca / -ince anlamında zarf-fiil görevinde kullanılan mı / mi ekinden sonra virgül konmaz:

Onu gördüm mü içim kıpır kıpır olur. ​

UYARI: Şart ekinden sonra virgül konmaz:

Zamanım olursa seninle gelirim. ​

UYARI: Metin içinde zarf-fiil ekleriyle oluşturulmuş kelimelerden sonra virgül konmaz:

Kitapları alıp dışarı çıktı. ​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #3

Noktalı Virgül ( ; )

1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Sosyal derslerden sosyoloji, tarih ve felsefeyi; sayısal derslerden matematik, fizik ve kimyayı seviyorum. ​

2. Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Kitapları, defterleri kaldırdı; masayı, dolabı yeniden düzenledi. ​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #4

Soru İşareti ( ? )

1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur:

Soyadınız?
Bu akşam gelecek mi? ​

2. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

Yunus Emre (1240?-1320), (Doğum yeri: ?).

Bu kitabı 1,5 saatte(?) okumuş. ​

UYARI: mı / mi eki -ınca / -ince anlamında zarf-fiil işleviyle kullanıldığında soru işareti konmaz:

Hava karardı mı eve gitmek için taksiye binerim.​

UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Benden mi, ondan mı alacaksın bu kitabı? ​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #5

İki Nokta ( : )

1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur:

Marketten aldığı temizlik malzemeleri şunlardı: çamaşır suyu, bulaşık deterjanı ve yağ çözücü. ​

2. Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur:

Sıfatın iki özelliği vardır: İsmi niteler ve belirtir. ​

3. Ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır:

a:ile, ka:til, usu:le, i:cat. ​

4. Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur:

Nermın sordu:
- Bu çocuğu sen mı ağlattın? ​

5. Genel Ağ adreslerinde kullanılır:

Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için: Giriş yapın veya üye olun.

​

6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:

40:5=8 ​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #6

Üç Nokta ( ... )

1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:

Sokakta genç, yaşlı birçok insan...​

2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur:

Arabamız B...'e yaklaşmıştı. ​

3. Alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur:

... derken sokaktan cıvıl cıvıl çocuk seslen gelmeye başladı...​

4. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur:

Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz!
(Faruk Nafiz Çamlıbel) ​

5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

- Hey.. .Hey, baksana, be!... ​

6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

-Yemeğini yedin mi?
- -​

UYARI: Üç nokta yerine iki veya daha çok nokta kullanılmaz.

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #7

Ünlem İşareti ( ! )

1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur:
Şimdi kafana terliği yiyeceksin!

Vah, zavallı çocuk! ​

UYARI: Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir:

Ayşe, buraya gel! ​

2. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

İsteseymiş bir günde okurmuş beş yüz sayfalık romanı (!) ama ne yazık ki vakti yokmuş (!). ​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #8

Kısa Çizgi ( - )

1. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.

2. Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır:

Zeliha Hanım -alt komşumuz- çok titiz hır kadındır. ​

3. Dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur:

hak-ış, dur-ak, gör-gü-süz. ​

4. Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:

dur-, gör-, ver-; başar-, kana-, okut-, taşla-, yazdır-. ​

5. Eklerin başına konur:

-cı, -den, -iş, -lı. ​

6. Heceleri göstermek için kullanılır:

say-gı, sev-erek.​

7. Kelimeler arasında "-den...-a, ve, ile, ila, arasında" anlamlarını vermek için kullanılır:

Türkçe-Fransızca Sözlük, Balıkesır-İzmır yolu, Ankara-İstanbul uçak seferleri ​

8. Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır:

50-20=30​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #9

Uzun Çizgi ( – )

1. Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.

Deniz ablasına bakıp:

– Bu sene sınava tekrar gireceğim, dedi. ​

2. Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir:

Sıtkı Bey – Kaleyi kurtarmak için daha güzel bir çare var. Gerçekten ölecek adam ister.

İslam Bey – Ben daha ölmedim.
(Namık Kemal) ​

 

Z

ZeyNoO

V.I.P

V.I.P

• 25 Mrt 2012

• #10

Eğik Çizgi (/)

1. Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur:

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden/ Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak/Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak... ​

2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Karanfil Sokağı, Nu.:21/6 Kızılay / ANKARA ​

3. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

18/11/1969, 15/IX/1994. ​

4. Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:

-a/-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden. ​

5. Genel Ağ adreslerinde kullanılır:

Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için: Giriş yapın veya üye olun.

​

6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:

70/2=35​