Oto Lastik Kullanma Rehberi

Lastiğinizi Tanıyın:​

Lastiklerin üzerinde, harf ve rakamlardan oluşan işaret sistemi yer almaktadır. Şekilde yer alan P 175/65 R 15 82 T örneğinde olduğu gibi bu harf ve rakamlar şunları ifade eder.

P ( Passenger )
Lastiğin binek türü otomobiller için üretildiğini simgeler. LT (Light Truck) ise hafif nakil araçlarının simgesidir.

175 - Nominal Kesit Genişliği (mm.)
Lastiğin dıştan dışa, yanaklar arasında kalan en geniş bölümünün ( kabartma yazılar hariç ) milimetre cinsinden ifade edilmiş şeklidir.
Lastiğin, ilgili standarda uygun janta takılmış ve hava ile şişirilmiş olması halindeki göstergesidir. Daha geniş jantlarda bu numara büyümektedir.

65 - Kesit Oranı
Kesit yüksekliğinin, kesit genişliğine oranının yüzde cinsinden ifadesidir. Grafikteki örnekte, lastiğin yüksekliği, lastiğin genişliğinin % 65’idir.

R - Radyal Lastik

15 - Jant Çapı (ınc.)

82 - Yük Endeksi
Belirtilen hız limitinde lastiğin taşıyabileceği maksimum yüktür. Lastiğin ne kadar ağırlıktaki bir yükü emniyetle taşıyabileceğini gösterir.

H - Hız Sembolü
Lastiğin taşıyabileceği maksimum yükle yapabileceği en yüksek hız limitini belirtir.
Hız Sembolü: Hız Limiti km/saat

J: 100 K: 110 L: 120 M: 130 N: 140 P: 150 Q: 160 R: 170
S: 180 T: 190 U: 200 H: 210 V: 240 W:270 Y: 300 Z: 240 +

Lastik Tipleri​

Lastik, araç ve aracın üzerinde bulunduğu yol arasında hava yastığı
görevini üstlenir. Esnek bir yapıya sahip olan lastik, değişik doğal ve yapay kimyasal maddeler ile güçlendirilmiştir.

Hava yastığı olarak da tanımlanabilen lastiklerin içine sıkıştırılan hava iki durumda bulunmaktadır. Hava, eğer bir iç lastik içinde bulunuyorsa, iç lastikli (tube-type), özel bileşimli hava sızdırmaz tabaka ile kaplanmış karkas yapı içinde bulunuyorsa iç lastiksiz (tubeless) adını alır.

LASTİK LİSANI​

Sırt : Farklı desen yapısına sahip, lastiğin yol ile temasını sağlayan dış kısmıdır.

Omuz : Sırt ve yanak arasında kalan kısımdır.

Yanak: Lastiğin, topuk ve omuz arasında yer alan ve üzerinde tanıtıcı bilgilerinin bulunduğu kısımdır.

Topuk: Lastik ile jantın temasını sağlayan, çelik teller ile güçlendirilmiş kısmıdır

ÜRETİCİLERİN LASTİK KULLANIMI İÇİN GENEL ÖNERİLERİ​

Rot ve balans ayarının düzgün ve lastik hava basınçlarının gerektiği gibi olmasına özen gösterilmelidir. Aksi takdirde sürüş güvenliğiniz, araç hakimiyetinin kaybolması vb. sebeplerle tehlikeye girebilir. Ayrıca, lastiklerin erken aşınmasına neden olabilir.

Lastik sırtında bulunan desen arasındaki dış derinlik 1.6mm’nin altına düşmüş ise, artık yenileme zamanı gelmiştir. Lastiklerinizi, güvenliğiniz için değiştirmeniz gerekir.

Bozuk, çukurlu ve taşlı yüzeylerde hız yapmaktan kaçınılmalıdır. Mümkün olduğu ölçüde yavaşlamaya çalışın. Çukur üzerindeyken, ayağınız fren pedalında basılı olmasın. Böylece lastik darbeyi tek noktadan almamış olur.

Özellikle araç yüklü iken, yük dağılımının dengeli ve lastik hava basıncının 1-2 psi fazla olmasını sağlayın. Uzun yolculuk öncesi stepnenin hava basıncını ve tüm lastiklerin muayenesini ihmal etmeyin.

Lastik değişiminde bijon somunlarının gerektiği kadar sıkılmış olması gerekir. Aksi taktirde gevşek somunlar, sürüş güvenliğiniz kadar lastiklerin ömrünü de azaltır.

Supap kapakları, lastik supaplarını pas, toz ve topraktan korumaktadır. Bu sebeple, her lastik üzerinde supap kapağı bulunduğundan ve görev yaptığından emin olun.

Lastik üreticisinin belirlediği lastik taşıma kapasitesi ve hız limitlerini öğrenin. Çabuk ısınmalardan ve hızlı aşınmalardan korunmak için bu değerleri kesinlikle aşmayın.

Araca binip yola çıkmadan önce, her lastiği muayeneden geçirip, önceki kullanımınızdan kaynaklanmış her hangi bir hasar olup olmadığını kontrol edin.

Farklı marka veya farklı desende lastik kullanmakta ısrar ediyorsanız, bu farklı lastiklerin aynı dingil üzerinde olmasına dikkat edin. Bu durum araç ve lastik kullanım verimliliğini olumsuz etkileyecektir.

Lastik basınç kontrolleri lastik soğukken yapılmalıdır. Lastik içindeki havanın ısınma nedeniyle genleşmesi ve basıncının artması kontrolü zorlaştırır. Lastik hava basınçları mümkün olduğunca sık (en geç iki haftada bir ) kontrol edilmelidir. Bu aynı zamanda her lastiğin periyodik muayeneden geçirileceği anlamına gelir. Isınmış lastiğin şişirme basıncının düşürülmesi lastikte iç hasarlara yol açabilir. Soğuk, karlı ve buzlu havalarda, lastik hava basınç ayarlarını muhafaza edin, lastik havalarını indirmeyin.

Lastiklerin zamanla aşınması kaçınılmazdır. Düzgün aşınma ve uzun ömürlü olmaları için lastiklerin yerlerini her 10000 km’den sonra değiştirin.

Yeni dış lastik için mutlaka yeni bir iç lastik kullanın.

Lastik ve jant uyumunun tam olması gerekir. Bu konuda üretici firmaların denklik çizelgeleri size yardımcı olacaktır.

Lastiklerinizi, kaldırım veya yabancı pürüzlü yüzeylere sürtmekten kaçının. Aksi takdirde fark etmediğiniz ve karkas üzerinde oluşabilecek küçük bir hasar, önemli olumsuz sonuçlara yol açabilir.

Lastiğinizin ömrünü uzatmak için, aracınızı her yıkama sırasında su ve sabun kullanarak lastiklerinizi fırçalayın. Uzun süreli park etme durumu ve zararlı kimyasal maddelerin lastik ile teması da hasara yol açabilir.

Araç el kitabında yer alan ve amaca uygun desenli lastikler kullanılmalıdır.

Lastiğin Görevleri:​

• Araç yükünü taşımak.
• Direksiyon ile verilen yönü izlemek.
• Motordan gelen gücü ileri/geri hareket olarak yansıtmak.
• Emniyetli bir şekilde hem ıslak, hem de kuru zeminde aracı durdurmak.
• Amortisörlerde yardımcı olarak sürüş keyfini artırmak

Lastiğin Yapısal Özellikleri:​

Tekerlek lastiklerinin yapılarında, gerek yüksek mukavemeti karşılamak üzere naylon, rayon, polyester gibi elyaf esaslı kordlarla, çelik kordlar bulunmaktadır. Topuk dayanımları ise çelik teller yardımıyla sağlanır. Birbirinden farklı karakterdeki bu elemanların bir arada tutulması ve hizmet anında zeminle temasın güvenle sağlanmasıyla, yanaklardaki esneme kabiliyetinin verilmesi görevini lastik karışımı üstlenir. Lastik karışımını doğal ve sentetik kauçuklarla, ana dolgu olarak karbon karaları oluşturur. Bunlara ilave olarak karbon karaları oluşturur. Bunlara ilave olarak vulkanizasyon elemanları bulunmaktadır. Karışımın işlenmesi ve homojenliği için kimyasal yağlar kullanılır.

Çapraz Katlı Lastikler:​

Lastik teknolojisinin başlangıcında kullanılan ilk gövde yapısıdır. Bu lastikleri gövdesini oluşturan tekstil esaslı "kord" iplikleri birbiri üzerine, lastik yönüne 35-40 derece açı yapacak şekilde çapraz olarak yerleştirilmiştir. Bu yapı dioganal veya konvansiyonel olarak da adlandırılır. Ölçü tanımında "-" veya "D"ile belirtilir.

Radyal Lastikler:​

Değişen ve gelişen otomotiv sektörünün, gereksinimlerini karşılamak üzere geliştirilen bir yapıdır. Bu lastiklerde gövde yapısı, üstün özellikli rayon, naylon, polyester gibi tekstil esaslı kordların lastiğin dönüş yönüne 90 derecelik açı yapacak şekilde yerleştirilmeleri sonucu oluşan kuşaklarda, belirli açıda çelik kord kuşak katlarının tatbik edilmesi sonucu oluşan yapıdır. Aynı zamanda radyal yapı, sadece tekstil esaslı ve lastiğin dönüş yönüne göre sıfır derece ve belli açıdaki kordlardan oluşan kuşakların tatbik edilmesiyle de oluşabilir. Ölçü tanımında "R" harfi ile beliritilir.

Tubeless ve Tube-Type Lastikler:​

Araçlarda yüke karşılık gelen tepki kuvvetini karşılayan, lastiklerde jant arasına sıkıştırılan hava basıncıdır. Lastikler sadece hava basıncının sıkıştırıldığı kılıflardır. Sıkıştırılmış hava basıncının tutulması,iç lastiklere veya dış lastiklerin iç kısmına tatbik edilen ve sızdırmazlık sağlayan liner tabaka yardımıyla sağlanır. İç lastikli kullanılan dış lastiklere Tube-type, iç lastiksiz kullanılan dış lastiklere Tubeless lastik denir.

"Pirelli (P) 185/60 R 14 82 H P6000 Tubeless" ölçü ifadesinde;
Pirelli Üretici firma
(P) Binek otomobil lastiği
P6000 Lastik desen kodu
185 Nominal kesit genişliği (mm)
60 Kesit oranı,seri(basıklık)
R Gövde yapısı (Radyal)
14 Jant çapı(inç)
82 Yük indeksi
H Hız sembolü
Tubeless İç lastiksiz

Hız sembolü,bir lastiğin yük indeksi ile belirtilen azami yükte yapabileceği maksimum hızı ifade eden bir kodlamadır. Hız sembolleri tablosunda ise harflerin belirttiği maksimum hızlar verilmiştir. Yük indeksi,bir lastiğin hız sembolü ile belirtilen en yüksek hızda taşınabileceği azami yükü belirten bir kodlamadır. Yük indeksleri tablosunda ,farklı yük indekslerine tekabül eden, lastik başına taşınabilecek azami yük miktarları kg. cinsinden verilmiştir.

Lastiğin Üretim Tarihi:​

DOT XJ J3 XJJX 208 ifadesinde
DOT: Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada onay sembolü
XJ: Lastiği üreten firma ve üretildiği fabrika kodu
J3: Lastik ölçüsünü belirten kod
XJJX: Lastik belirten kod
208: Üretim tarihi, lastiğin 1998'in 20.haftasında üretildiğini göstermektedir.

Yara Tamiri:​

Pratikte, tubeless otomobil lastiklerinin tamiri değişik malzemelerin kullanıldığı iki farklı yöntemle yapılır. Bunlar; her biri için farklı tipte malzeme ve teçhizat kullanılan, yara tamirinde en uygun ve tavsiye edilen bir yöntem olan Mantar Yama (PRP) ile lastiğin yara alan bölgesinin kuşingam adı verilen dolgu maddesiyle doldurulup pişirilmesi ve içeriye get konulması yöntemiyle yapılan Takviyeli Yara Tamiridir. Harici bir darbe sonucu yara almış/delinmiş lastiklerin incelenmesi, uygun alet ve ekipmanla tamirinin yapılması, sadece bu işlemi yapan kişinin sorumluluğundadır.

Tamir işlemi; bu konuda eğitilmiş kişilerce yapılmalıdır.​

• Lastikteki delinme, tabanda belirtilen bölgede ise mantar yama ile takviyesiz yara tamiri yapılabilir.
• Lastik hız sembolü "H" (210 km/saat) ve altı ise delik çapı azami 6 mm. ve lastik daha önce tamir edilmemiş ise tamir edilebilir.
• 240 km/saat ve üstü hız sembollü lastiklerin tamir edilmesi sakıncalıdır.
• Liner tabakada çatlama ve kesilme, kırılma ve aşırı deformasyon varsa, tamir yapılmamalı ve lastik kesinlikle yenisiyle değiştirilmelidir.
• Tamirde temizlik çok önemlidir. Yara tamir malzemesi, sadece temiz yüzeye yapışır. Yara bölgesinin içten dıştan konik bir zımpara taşıyla iyice temizlenmesi ve yara içindeki serbest kalan çelik kuşak tel uçlarının, elmas uçlu bir matkapla alınması gerekir. Bu işlem iyi yapılmazsa, ilerde çelik kuşak uçları çalışma yaparak paslanabilir ve yara tamir malzemesine hasar vererek, lastiği hizmet dışı bırakabilir.

Tamir malzemesinin kullanılacağı yerdeki kauçukla kesinlikle benzer özellikler taşıması gerekir. Eğer kullanılan malzeme kauçuk esaslı değilse esnemesi, gerilmesi ve lastik bünyesinde oluşan ısıya tepki özelliği farklı olacağından, ayrılma yapar.

Yara tamirinin yüksek sıcaklığa sahip ütülerle yapılması,lastikte istenmeyen sorunlar çıkarır. Ütünün temas ettiği alandaki kauçuk yeniden pişerek, orijinal özelliklerinde bir bölümünü yitirir. Kuşaklarda açılmalar ve lastik tabanında şekil bozuklukları oluşabilir.

Hasarlı lastik janttan çıkarılıp iç kısmı dikkatlice incelenmelidir. Çok kısa süre de olsa, havasız lastik üzerinde yürüme, karkastaki kordlara zarar verebilir. Liner'da (tubeless lastiklerde olan ve hava sızdırmazlığı sağlayan tabaka) çatlamalar olabilir.

Lastiğin yara almış bölgesinin, fitil yamayla tamir edilmesi, ilerde sorun çıkarabileceğinden sakıncalıdır.