Parasetamolün Zararları
Parasetamolün Zararları Nelerdir?
Masum bir ağrı kesici mi yoksa öldüren bir canavar mı?
Doktorların her yıl milyonlarca reçete yazdığı ve yine milyonlarca reçetesiz de satılan parasetamol ile ilgili yeni iddialar gündemde. ucuz, güvenli ve etkili olduğu düşünülen bu ağrı kesiciyi övmeden önce hakkında biraz daha düşünmeye ne dersiniz?
Çok fazla alkol tükettiğiniz bir akşamın sabahında baş ağrısıyla uyandınız. Ya da bitirmeniz gereken raporlar yüzünden tüm gün bilgisayar başında oturduktan sonra sırt ağrısından uyuyamıyorsunuz. Ne yaparsınız? İlaç dolabınızda saklanan beyaz renkli haplardan mı yardım alırsınız?
Parasetamol’ ün çok güçlü bir ağrı kesici olduğu aşikar. Sadece İngiltere’de pratisyen hekimlerin yazdığı parasetamol reçete sayısı 2013 yılı verilerine göre 22.5 milyon. Çünkü bu ilaç, ucuz, güvenli ve etkili görüldüğü için yaygın olarak kullanılıyor.
Bir kutusu 2 lira olan bu ilaç gerçekten de ucuz ama güvenilirliği konusunda bazı şüpheler oluşmuş durumda. Parasetamol aşırı dozda alındığı zaman ölümcül sonuçlar yaratabiliyor, buna rağmen önerilen miktarda kullanıldığında nispeten güvenilir olduğu düşünülüyor. Uzmanlar, önerilen dozda da kullanılsa, uzun süre Parasetamol kullanımının ciddi yan etkilere neden olabileceğini söylüyorlar. İlacın bazı insanlarda işe yaramadığı ya da çoğu insanda az etki gösterdiğini kanıtlayan son araştırmalar olmasa belki kullanmak, yan etki oluşma riskine değebilirdi.
Parasetamol, 19602lı yıllarda aspirin ve ibuprofen gibi Non-Steroid Antiinflematuar İlaçlar (NSAID) grubu ağrı kesicilerin mide kanaması, ülser ve ciddi yan etkilerinin görülmesi sonrasında yıldızı parlayan bir ilaç oldu. Fakat günümüzde yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçların karışık olması, uzun süreli parasetamol kullanımının benzeri yan etkiler yapabileceği yönünde düşünülmesine neden oluyor.
Notthingam Üniversitesi’nde Romatoloji doktoru olan Michael Doherty, 2011 yılında büyük çaplı bir çalışma yayınladı. Bu çalışmada, 40 yaş ve üzeri, diz ağrısı için parasetamol, ibuprofen ve bu ikisinin kombinasyonunu kullanan yaklaşık 900 hasta incelendi. 13 hafta boyunca ağrı kesici kullanan hastalara bakıldığında, ibuprofen kullananların 5’te 1’in de iç kanama görülürken, sürpriz bir şekilde benzer oranda parasetamol kullanan hastalarda da iç kanama belirlendi.
Uzmanlar, bu ve benzeri çalışmaların sonuçlarına göre, parasetamolün çok tehlikeli bir ilaç olabileceğini, uzun süreli kullanımlarda böbrek ve karaciğer hasarının yanı sıra NSAID gibi mide kanaması yapabileceğini belirtiyorlar.
2013 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) parasetamolün, Stevens-Johnson Sendromu, akut jeneralize ekzantematöz püstülöz, toksik epidermal nekrozis gibi cildin üst kısmında görülen potansiyel ölümcül cilt hastalıkları yapabileceği ile ilgili uyarıda bulundu.
Parasetamolün 24 saat içinde alınabileceği maksimum doz 4 mg, yani 8 tablet. ancak 5 mg alındığında ciddi karaciğer hasarına neden olabiliyor ve farkında olmadan kombine olarak içinde bulunduğu başka ilaçlarında kullanılmasıyla yanlışlıkla aşırı doz alınması mümkün. Baş ağrısı için parasetamol içerken, soğuk algınlığı için aynı anda kullanacağınız ilaç sizde ciddi yan etkilere neden olabilir. Çünkü çoğu soğuk algınlığı ilacının içerisinde de parasetamol mevcut. Geçen sene FDA yanlışlıkla aşırı doz kullanımını önlemek için ilaçlardaki parasetamol miktarını 500 mg’dan 325 mg’a indirtti.
Hemen hemen tüm ilaçların yan etkileri olduğu bir gerçek. İlaçlar hastalara önerilirken fayda/zarar dengesi gözetilerek öneriliyor. Peki parasetamolün ağrı kesici özelliğinden faydalanmak için bu yan etkilere katlanmaya değer mi?
2006 yılında Cochrane Collaboration adlı saygın bir araştırma kurumu tarafından bu ilaçla ilgili 7 tane çalışma yapıldı. Çalışmalarda bazı hastalara parasetamol, bazı hastalara plasebo ( ilaç görünümlü ama ilaç olmayan haplar) verilip ağrı kesici etkileri karşılaştırıldı. 7 çalışmanın 2’sinde plasebo ve parasetamol etkisi aynı çıkarken, diğerlerinde ise en fazla%5 oranında ağrılarda azalma saptandı. Bu sonuçlar parasetamolün ağrı kesici etkisinin olup olmadığı konusunda da yeni soru işaretlerine neden oldu. Plasebo etkisi, birinin sizi annem babam üzerine yemin ediyorum ağrın geçecek dediğinde hissettiğiniz rahatlamaya eşdeğer psikolojik bir rahatlama sağlayan sahte ilaç etkisi demek.
BMJ dergisinde Mart ayında yayınlanan bir çalışma da parasetamolün, migren ve gerilim tipi baş ağrısı çeken hastaların bir kısmında etki gösterirken, kronik sırt ağrısı, kanser, ameliyat ağrıları, çocuklarda görülen ağrılar, romatizma ve eklem ağrılarında ise neredeyse plasebo ile aynı etki gösterdiğini kanıtlandı. Kronik sırt ağrısı ve eklem ağrılarında ise tamamen etkisiz bulundu. Aynı zamanda düzenli olarak ilacı kullananlarda kullanmayanlara göre 4 kat daha fazla anormal karaciğer çalışması görüldüğü tespit edildi.
Güvenli ve etkili bir ağrı kesici olduğu düşüncesiyle hamilelerde bile kullanılan parasetamolün, yeni yapılan çalışmalarla ortaya çıkan gizli sırları, bu ilaca bakış açısını tamamıyla değiştiriyor. İlaç denilen maddeler aslında kimyasal ve doğal olmayan maddeler. Dolayısıyla vücuda girdikleri zaman her insanda nasıl bir işleyiş gösterecekleri tahmin edilemez. yine de yapılan çalışmalar bizlere ve sağlık çalışanlarına bir nebze de olsa yol gösterebilir. mide kanamasından, karaciğer hasarına kadar çok büyük yan etkilere sahip olan parasetamolü, 2 tablet almak istediğinizde bir kez daha düşünün.
Alıntıdır.
