Prof. Dr. Werner Sombart (1863 - 1941)
Alman iktisatçı Sombart tarihsel-toplumsal temellere dayanan bir ekonomi biliminin savunucusuydu. Çalışmalarında sosyalizmi araştıran Sombart, erken dönem, zirve dönemi ve geç dönem olarak ayırdığı kapitalizmin analizini yaptı.
Ermsleben/Harz'da dünyaya gelen Sombart'ın babası Prusya Parlamentosu, ardından da Reichstag Meclisi üyesiydi. Siyasal açıdan sola yakındı ve tarımsal reformların yapılmasına taraftardı. Werner Sombart ekonomi, hukuk, tarih ve felsefe eğitimi gördü. Sosyal reformculardan Adolph Wagner ve Gustav von Schmoller'in öğrencisi olarak genç yaşta Tarih Ekolü denilen düşünce tarzıyla temas etti. Bu öğretinin temsilcileri ekonomik sorunları ve bunlardan çıkan sonuçları tarihsel tecrübeye bağlayıp sosyal reformların yapılmasına taraftardılar.
Sombart Berlin Üniversitesi'nde 1888'de "Roma Campagna'sı" konusunda sosyo-ekonomik bir araştırmayla doktorasını verdi. Güncel sorunları tarihsel nedenlere bağladığından (örneğin köylülerin eski büyük mülk sahipleri yüzünden borçlandırılması gibi) bu çalışmasıyla sosyal bir reformcu olduğunu kanıtladı.
Sombart aynı yıl içinde Bremen ticaret odası hukuk danışmanlığına atandı. Bundan iki yıl sonra da Schmoller'in tavsiyesi üzerine Breslau Üniversitesi'ne ordinaryüs profesör adayı olarak atandı. Sombart'ın amaçladığı bilimsel kariyer yavaş yavaş ve kademe kademe oluştu. Bunun nedeni, Sombart'ın Marksist düşünceleri temsil etmesi yüzünden, çalışmalarının kuşkuyla karşılanması ve ekonomistlerin çoğu tarafından reddedilmesiydi.
Ekonomi, Sombart için, düşünsel, maddesel, doğal ve geleneksel kökenli olgulardan kaynaklanmaktaydı. Aralarına inşanın eğitimini de kattığı kültürel koşullara özellikle önem veriyordu.
1902'de yayınlanan Der Moderne Kapitalismus (Modem Kapitalizm) adlı iki ciltlik yapıtı şiddetli tartışmalara yol açtı. Sombart tarih araştırmalarını genel iktisat bilgileriyle birleştirerek, kendi düşüncesine göre kapitalizmin zaman içinde ne şekilde geliştiğini ve önüne geçilemez bir biçimde kendini kabul ettirdiğini gösterdi. Bununla kapitalizmi dönemlere ayırdı ve bu kavramın iktisat bilgisine girmesini sağladı: Orta çağda görülen kapitalizm öncesi ekonomiyi Avrupa'daki erken dönem ve zirve dönemi kapitalizmi izlemişti. Sombart bu dönemin Sanayi Devriminin başından 1914'e kadar sürdüğünü saptıyordu.
Refah devletinin başlangıcını ve kartellerin oluşmasını ise bir yaşlanma işareti olarak görüyordu ve bunu tanımlamak için geç kapitalizm kavramını ortaya attı. Analizindeki doğa yasalarına bağlı olaylar kuramı Marksist düşüncelere tamamen uyuyordu. Sombart bu yüzden o dönemde çoğunlukla muhafazakâr olan iktisatçıların eleştirilerine katlanmak zorunda kaldı.
Bütün tartışmalara karşın Sombart, 1906'da Berlin Ticaret Akademisi'nde kürsü sahibi olduysa da kendisine burada ders vermemesi şart koşuldu. Bundan oniki yıl sonra, çoktandır özlemini çektiği profesörlüğe Berlin Üniversitesi'nde kavuştu. Sombart 20'li yıllarda giderek Marksist düşüncelerden uzaklaştı. Nitekim 1896'da ilk kez yayınlanan Sozialismus und Soziale Bewegung (Sosyalizm ve Sosyal Hareket) adlı yapıtının onuncu ve son baskısında aşırı bir Marksizm karşıtlığı göze çarpmaktadır.
1930'larda patlak veren yöntemler kavgasında Sombart, Max Weber ile birlikte eski hocası Schmoller'in karşısına geçti. Sombart değer yargılarının bilimsel olarak kanıtlanamayacakları ve dolayısıyla objektif bilimle bağdaştırılamayacakları düşüncesindeydi. Buna karşılık Schmoller ve yandaşları değer yargılarından vazgeçmenin, ekonomik ve sosyal politiğin bir bilim olarak kabul edilmesinden genelde vazgeçmek anlamına geldiğini ileri sürüyorlardı.
1934'te yayınlanan Deutscher Sozialismus (Alman Sosyalizmi) adlı yön gösterici yazısında Sombart, 30'lu yılların ekonomik krizinin aşılması için önerilerde bulunuyordu. Kapitalist ekonomi sisteminin sona erdiğine inanıyor ve bunun yerine dayanışma temelinde bir merkezi yönetim ekonomisi fikrini yaymaya çalışıyordu.
Sombartın Nasyonal Sosyalistler karşısındaki tutumu oldukça çelişkiliydi. Önceleri Nasyonal Sosyalist harekete ve bu hareketin ideolojisine hizmet vermeye çalıştı. Ne var ki ekonomik önerileri beğenilmeyince Sombart, arasını tamamen açmadan, Nasyonal Sosyalistlere sırt çevirdi. 1941'de 78 yaşında Berlin'de öldü
Alman iktisatçı Sombart tarihsel-toplumsal temellere dayanan bir ekonomi biliminin savunucusuydu. Çalışmalarında sosyalizmi araştıran Sombart, erken dönem, zirve dönemi ve geç dönem olarak ayırdığı kapitalizmin analizini yaptı.
Ermsleben/Harz'da dünyaya gelen Sombart'ın babası Prusya Parlamentosu, ardından da Reichstag Meclisi üyesiydi. Siyasal açıdan sola yakındı ve tarımsal reformların yapılmasına taraftardı. Werner Sombart ekonomi, hukuk, tarih ve felsefe eğitimi gördü. Sosyal reformculardan Adolph Wagner ve Gustav von Schmoller'in öğrencisi olarak genç yaşta Tarih Ekolü denilen düşünce tarzıyla temas etti. Bu öğretinin temsilcileri ekonomik sorunları ve bunlardan çıkan sonuçları tarihsel tecrübeye bağlayıp sosyal reformların yapılmasına taraftardılar.
Sombart Berlin Üniversitesi'nde 1888'de "Roma Campagna'sı" konusunda sosyo-ekonomik bir araştırmayla doktorasını verdi. Güncel sorunları tarihsel nedenlere bağladığından (örneğin köylülerin eski büyük mülk sahipleri yüzünden borçlandırılması gibi) bu çalışmasıyla sosyal bir reformcu olduğunu kanıtladı.
Sombart aynı yıl içinde Bremen ticaret odası hukuk danışmanlığına atandı. Bundan iki yıl sonra da Schmoller'in tavsiyesi üzerine Breslau Üniversitesi'ne ordinaryüs profesör adayı olarak atandı. Sombart'ın amaçladığı bilimsel kariyer yavaş yavaş ve kademe kademe oluştu. Bunun nedeni, Sombart'ın Marksist düşünceleri temsil etmesi yüzünden, çalışmalarının kuşkuyla karşılanması ve ekonomistlerin çoğu tarafından reddedilmesiydi.
Ekonomi, Sombart için, düşünsel, maddesel, doğal ve geleneksel kökenli olgulardan kaynaklanmaktaydı. Aralarına inşanın eğitimini de kattığı kültürel koşullara özellikle önem veriyordu.
1902'de yayınlanan Der Moderne Kapitalismus (Modem Kapitalizm) adlı iki ciltlik yapıtı şiddetli tartışmalara yol açtı. Sombart tarih araştırmalarını genel iktisat bilgileriyle birleştirerek, kendi düşüncesine göre kapitalizmin zaman içinde ne şekilde geliştiğini ve önüne geçilemez bir biçimde kendini kabul ettirdiğini gösterdi. Bununla kapitalizmi dönemlere ayırdı ve bu kavramın iktisat bilgisine girmesini sağladı: Orta çağda görülen kapitalizm öncesi ekonomiyi Avrupa'daki erken dönem ve zirve dönemi kapitalizmi izlemişti. Sombart bu dönemin Sanayi Devriminin başından 1914'e kadar sürdüğünü saptıyordu.
Refah devletinin başlangıcını ve kartellerin oluşmasını ise bir yaşlanma işareti olarak görüyordu ve bunu tanımlamak için geç kapitalizm kavramını ortaya attı. Analizindeki doğa yasalarına bağlı olaylar kuramı Marksist düşüncelere tamamen uyuyordu. Sombart bu yüzden o dönemde çoğunlukla muhafazakâr olan iktisatçıların eleştirilerine katlanmak zorunda kaldı.
Bütün tartışmalara karşın Sombart, 1906'da Berlin Ticaret Akademisi'nde kürsü sahibi olduysa da kendisine burada ders vermemesi şart koşuldu. Bundan oniki yıl sonra, çoktandır özlemini çektiği profesörlüğe Berlin Üniversitesi'nde kavuştu. Sombart 20'li yıllarda giderek Marksist düşüncelerden uzaklaştı. Nitekim 1896'da ilk kez yayınlanan Sozialismus und Soziale Bewegung (Sosyalizm ve Sosyal Hareket) adlı yapıtının onuncu ve son baskısında aşırı bir Marksizm karşıtlığı göze çarpmaktadır.
1930'larda patlak veren yöntemler kavgasında Sombart, Max Weber ile birlikte eski hocası Schmoller'in karşısına geçti. Sombart değer yargılarının bilimsel olarak kanıtlanamayacakları ve dolayısıyla objektif bilimle bağdaştırılamayacakları düşüncesindeydi. Buna karşılık Schmoller ve yandaşları değer yargılarından vazgeçmenin, ekonomik ve sosyal politiğin bir bilim olarak kabul edilmesinden genelde vazgeçmek anlamına geldiğini ileri sürüyorlardı.
1934'te yayınlanan Deutscher Sozialismus (Alman Sosyalizmi) adlı yön gösterici yazısında Sombart, 30'lu yılların ekonomik krizinin aşılması için önerilerde bulunuyordu. Kapitalist ekonomi sisteminin sona erdiğine inanıyor ve bunun yerine dayanışma temelinde bir merkezi yönetim ekonomisi fikrini yaymaya çalışıyordu.
Sombartın Nasyonal Sosyalistler karşısındaki tutumu oldukça çelişkiliydi. Önceleri Nasyonal Sosyalist harekete ve bu hareketin ideolojisine hizmet vermeye çalıştı. Ne var ki ekonomik önerileri beğenilmeyince Sombart, arasını tamamen açmadan, Nasyonal Sosyalistlere sırt çevirdi. 1941'de 78 yaşında Berlin'de öldü
