Silahsızlanma Girişimleri – SALT I ve SALT II Antlaşmaları

Silahsızlanma girişimlerine neden olan Küba Krizi’dir. Ürkütücü ve bir o kadar da öğretici olan bu kriz, iki bloğun silahsızlanma adımlarını atmasına neden oldu.

Salt olmayan ilk silahsızlanma antlaşması 1963 yılında, ABD, SSCB ve İngiltere arasındadır. Bu toplantıda, nükleer denemeleri kısmen yasaklanması, kullanımının sınırlandırılması ve sayısını azaltmamaktadır.

SALT I ve SALT II Antlaşması​

Nükleer ve stratejik silahların azaltılması ile ilgili ilk görüşme 1969′da yapılmıştır. SALT I Antlaşması, kesin anlamda 1972′de yapılıyor. Savunma amaçlı füzelerin sınırlandırılması ile ilgili bir antlaşmadır. Bu antlaşmadan sonra nükleer silahların sınırlandırılması ile ilgili pek çok antlaşma yapılmıştır. Bunların en önemlisi 1979′daki SALT II Antlaşması’dır. Bu antlaşma uzun menzilli nükleer silahların sınırlandırımasını ön gören bir antlaşmadır. Ancak SSCB’nin Afganistan’ı işgale başlamasına(1979) bağlı olarak, ABD Kongresi onayını alamadığı için sonuçsuz kalmıştır.

Helsinki Konferansı (1975)​

Doğu Bloku’nun teklifi ile Avrupa’da güvenlik ve işbirliğini arttırmak için konferans düzenlendi. Bu konferansa ABD, Kanada ve Arnavutluk katılmadı. 22 ay süren bu görüşme sonucunda, 1 Ağustos 1975′te Helsinki Nihai Senedi imzalandı. Bu antlaşma, tarafların birbirlerinin egemenlik haklarına, toprak bütünlüklerine, iç rejimlerine saygıyı içeren bir antlaşmadır. Sorunları BM’nin uygun görüğü şekilde, barışçıl yöntemlerle çözmek amaçlanmıştır. Din, vicdan ve düşünce hürriyeti de dahil insan haklarına saygınlık bu antlaşma sonucunda artmıştır.

Silahsızlanma girişimlerinin temelini oluşturan Küba Krizi gerçekten önemli bir döneme işaret etmektedir. Bu olay, taraflar arasında gerilimin yüksek olduğu bir ortamda silahsızlanma adımlarının atılmasına öncülük etmiştir.

SALT I Antlaşması, 1972'de gerçekleşen kesin bir anlaşma olup savunma amaçlı füzelerin sınırlandırılmasını içermiştir. Bu antlaşma, nükleer silahların sınırlandırılması konusunda önemli bir adım olmuştur. Ardından gelen SALT II Antlaşması ise uzun menzilli nükleer silahların sınırlandırılmasını öngörmüş, ancak SSCB'nin Afganistan'ı işgal etmesi nedeniyle ABD Kongresi tarafından onaylanamamıştır.

Helsinki Konferansı, Avrupa'da güvenliği ve işbirliğini artırmak amacıyla gerçekleştirilmiş ve Helsinki Nihai Senedi imzalanmıştır. Bu antlaşma, taraflar arasında egemenlik haklarına saygıyı ve barışçıl çözüm yöntemlerini teşvik etmiştir. İnsan haklarına ve özgürlüklere verilen önem bu antlaşma ile artmıştır.

Bu tarihi anlaşmalar, dünya barışı ve güvenliğine önemli katkılarda bulunmuş, silahsızlanma konusunda uluslararası camiada önemli bir adım olmuştur.