- Solunum Olayı
- Solunum Nasıl Gerçekleşir?
- Oksijenli Solunum
- Oksijensiz Solunum (Fermantasyon)
- Solunumun Canlılar İçin Önemi
Solunum Olayı
Solunum olayı vücudun bazı yaşamsal faaliyetleri gerçekleştirebilmesini sağlar. Solunum olayında vücut gerekli olan enerjiyi sağlamak amacıyla kanda yer alan karbondioksit ile oksijenin yer değiştirmesi için akciğerlere gönderilmesidir. Tabi bu olay oksijenli solunum yapanlar için geçerlidir. Birde oksijensiz solunum vardır. Ayrıntıları aşağıda bulabilirsiniz.Solunum aşağıdaki anlamlarda kullanılır
- Oksijenli solunum, hücrelerin enerji elde etmekte kullandıkları bir biyokimyasal süreç (oksijen bir elektron vericidir)
- Oksijensiz solunum, hücrelerin enerji elde etmekte kullandıkları bir biyokimyasal süreç (oksijenden farklı elektron vericileri kullanılır)
Solunum Nasıl Gerçekleşir?
Solunum sisteminde burun ve ağız yardımıyla dışarıdan alınan havanın içindeki oksijen yutak, gırtlak ve soluk borusundan geçtikten sonra akciğerlere gelir Bronş ve bronşçuklardan sonra alveollere gelir Alveollerden kana geçer Kan, hücrelere oksijeni taşır Hücreler bu oksijeni kullanarak enerji elde ederler Kan yardımıyla karbondioksit, tekrar alveollere gelir Alveollerin içindeki kılcal damarlarda bulunan karbondioksit bronşçuk, bronş, soluk borusu, gırtlak ve yutaktan geçtikten sonra bu sefer ağız ve burundan çıkarOksijenli Solunum
Besinlerin oksijenle yakılarak enerji üretilmesidir. Oksijen besinlerin yakılarak tam olarak parçalanmasını sağlar. Bu olay mitokondrilerde gerçekleşir.Oksijenli solunum reaksiyonları insan hayvan bitki mantar ve amip öglena paramesyum gibi canlılarda görülür. Ayrıca bazı bakteriler sitoplazmalarındaki enzimlerle oksijenli solunumu yapabilirler. Bu çeşit solunumla besinler tam olarak parçalandığı için besinlerdeki enerjinin tamamı açığa çıkartılabilir. Oksijenli solunum sonucu 1 glikoz şekerinden 38 ATP’lik bir enerji sentezlenir.
Oksijenli solunum sonucu bol miktarda karbondioksit gazı oluşturulur. Bu gazın ayracı kireç suyu olup solunumla ilgili deneylerde karbondioksit kireç suyunun saydamlığını bozarak bulanmasına neden olur. Böylece ortamda solunum yapılıp yapılmadığı belirlenir.
Oksijensiz Solunum (Fermantasyon)
Besinlerin oksijen kullanılmadan doğrudan parçalanarak enerji üretilmesidir.Olayın gerçekleşmesinde kullanılan enzimler hücrenin sitoplazmasında bulunur. Besin maddeleri çok az miktarda parçalandığı için organik yapılı olan asit ya da alkol gibi maddeler oluşur. Çok az miktarda 2 ATP’lik bir enerji üretilir.
Bu çeşit solunumu daha çok ilkel yapılı canlılar (bazı bakteriler bazı mantarlar) gerçekleştirir.Ancak oksijenin olmadığı ya da yetersiz kaldığı durumlarda bitki ve hayvanlar bir miktar fermantasyon yapabilir. Canlılar dünyasında iki çeşit fermantasyon yaygındır.
Etil alkol fermantasyonu : Şekerlerin parçalanmasıyla iki karbonlu etil alkol oluşturulur. Oluşan alkol ortamın mayalanmasını sağlar. Bira şarap ispirto kolonya üretilmesi gibi.
Bazı bakteriler ve maya mantarları tarafından yapılabilir.
Laktik asit fermantasyonu : Şekerlerin parçalanmasıyla üç karbonlu laktik asit oluşturulur. Sütün yoğurda dönüşmesi ile insanlarda yorgunluğun oluşmasında etkili olur. İnsanda iskelet kaslarında gerçekleştirilir.
Solunumun Canlılar İçin Önemi
Solunumun canlılar için önemi anlamak için aşağıdaki üç maddeye bakmak yeterlidir.İşte solunumun canlılar için önemi ;- Besindeki kimyasal bağ enerjisinden yararlanılır
- Tüm canlıların kullandığı enerji formu olan ATP üretilir
- Hücre içinde canlılık olayları devam ettirilir