Kın kanatlılardan sırtüstü çevrildiğinde göğsündeki özel bir organın yardımıyla takla atarak düzgün durma yeteneğinde olan ve tel kurdu denilen kurtçukları dolayısıyla önem taşıyan böceklerdir.
Takla Böcekleri (Elateridae)
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia
Şube: Arthropoda
Sınıf: Insecta
Takım: Coleoptera
Üst Familya: Elateroidea
Familya: Elateridae
Bu familyadaki böceklerin vücutları dar ve uzundur. Baş tarafları küt kanat örtülerinin uç kısmı fazlaca daralmış vaziyettedir. Bu böceklerin antenleri 11 parçadan yapılmış testeremsi ya da tarağımsı anten tipindedir. Boyun kalkanla*rının iki nihayet kenan arkaya bakan sivri bir diken halini almıştır. Boyları 12-30 mm'dir.
Alaus oculatus
Agriotes türleri arka üstü yatarken ön göğüsün arkaya bakan tarafında bulunan bir diken ile orta göğsün ön kısmında bulunan dikene uygun bir çukurcuğun yardımıyla takla atma kabiliyetine sahiptirler. Bu özelliklerinden dolayı*dır ki bu böceklere Takla böcekleri denir. Takla böceklerine arka üstü bulunduk*ları sırada dokunulursa ekseriya hareket etmezler ve kendilerini ölmüş gibi gös*terirler.
Takla böceklerinin larvalarına Telkurdu denir. Sarı ya da açık kahverengi olan larvaların üstü kuvvetli bir şekilde kitinleşmiş olduğundan serttir. Üç çift bacakları ve üç parçadan yapılmış kısa antenleri vardır.
Agriotes larvaları biri enine kesitleri yuvarlak ve sonuncu karın halkası sivri diğeri enine kesitleri yassı ve sonuncu karın halkası keza yassı ve nihayetinde derince bir girintisi olan iki tipe ayrılırlar. Bunlardan birinci tiptekiler besinlerini genel olarak bitkisel ikinci tipte olanlar ise hayvansal maddelerden alırlar.
Bu böcekler yumurtalarını toprak üstüne toprak ya da ağaç çürükleri içine koyarlar. Larvaları toprakta ya da çürümekte olan odunların içinde yaşarlar ve ölmüş ya da yasayan bitkisel maddelerle geçinirler. Bu meyanda tohumlar fide*ler ve çeşitli bitkilerin kökleri bu hayvanların başlıca gıdalarını oluştururlar. Bunlar özellikle bir yaşındaki genç fidanların köklerini severek yerler. Köklerin iç kısmını yiyip kabuklarına dokunmamaları karakteristiktir.
Agriotes türlerinin jenerasyon süreleri çeşitlidir. Fidanlıklarda yaşayan zararlı türlerin ekserisi 2-4 yıl arasında değişen bir jenerasyona sahiptirler. Fa*kat jenerasyonu 4 senelik olanları enderdir.
Erginleri yazın tarlalarda Fidanlık ve ormanlarda yaşarlar ve genç sürgünle*ri ve bunların kabuklarını yer yer kemirmek suretiyle zarar yaparlar. Fakat önemli olan larvaların yaptığı zarardır.
Tel kurtlan özellikle sebze ve meyve bahçelerinde fidanlıklarda büyük za*rarlar meydana getirebilirler. Bu arada ekim ve dikim alanlarında ve fidanlıklar*da tohum ve kökleri yemek suretiyle yaptıkları zarardan dolayı ormancılık bakı*mından da önem taşırlar.
Hayatları
Genel olarak zararı yapan dev*resi larva safhasıdır. Tel kurtlarının hayatı tür farkına göre değişir. Tel kurdu bir toprakaltı zararlısıdır. Binaenaleyh bu böce*ğin gelişme safhası da toprak altında geçer. Şeker pancarı için akla gelen zarar kısmı ise toprak altın*daki kısmıdır. Kışı pupa kokonunda veya sokulabildiği toprak derin*liği veya taş altlarında ergin ola*rak geçiren tel kurtlan ilkbaharda meydana çıkarlar. Kumsal ve çift*lik gübresi çok verilen yerlerde zi*yadesiyle görülen Tel kurtları er*ginleri uçabilirler de nispeten ru*tubetli topraklara bırakılan yumur*taları en fazla bir ay içersinde açı*lır. Yumurtlama Mayıs ayında top*rağa olur. Açılan larvalar pancara her safhada hücum ederler. Zaten pancar kök civarına ve toprağın hemen 1-2 cm. derinliğine bırakılır bu yumurtalar. Larva kurak topraktan çıkar. Yaz- içersinde toprak sathı kuruyunca o nispette rutu*betle teması olan tabakalara iner. Tel kurtlarının hayatları iyice bi*linmelidir. Larvaların toprakta 2-3 sene yaşadıkları iddia olunur.
Mücadelesi
Sonbaharda toprak derince kazılır ve meydana çıkan telkurtları yok edilir. Sararmakta olan fidanlar çıkarılarak bunların köklerinde bulunan larvalar öldürülür. Tuzak olarak hazırlanan komposto yığınları sönmemiş kireç ile karıştırılarak içlerindeki larvaların ölmeleri sağlanır.
Tuzak bitkisi olarak İlkbaharda fidan ve tohum sıraları arasına az miktarda yeşil salatalık dikilir. Telkurtları salatalıkları sevdiklerinden bunların köklerini yemeğe gelirler. Sararan salatalıklar toprağıyla birlikte çıkarılır ve içindeki telkurtları öldürülür.
Yine tuzak vazifesini görmek üzere yeşil salatalık veya patates pancar havuç parçaları veya yonca demetçikleri telkurtlarının bulundukları yerlere konur. Bunlara gelen telkurtları toplanarak yok edilir.
Tuzak olarak zehirli yonca demetleri de kullanılabilir. Bu amaç için hazırla*nan ortalama 50 gr'lık yonca demetleri şekerli su ve arsenik tuzundan yapılmış eri*yiğe veya % 10 oranındaki Şvaynfurt yeşiline batırıldıktan sonra toprağın 5 - 6 cm kadar içine yatay olarak gömülür. Bunları yiyen telkurtları zehirlenerek öldüklerin*den ayrıca toplanmağa gerek kalmaz.
Bir ağaç kazık veya özel pülverize kazıklariyle toprakta yaklaşık 5 cm derinliğinde açılan deliklere metrekareye 50 - 150 gr hesabiyle Karbon sülfür eşit olarak dökülür. Yalnız bu işlem esnasında toprağın boş olması gerekir. Bu şekilde Karbon sülfür ile muamele edilen alanlara dezenfekteden ancak üç hafta kadar sonra dikim yapılmalıdır. Bu yöntem pahalı olduğundan yalnız değerli kültürler için uygulanır.
Telkurtlarının fazla bulunduğu alanlar % 1 - 2 oranında Demir sülfat'lı şer*betle sulanır.
Telkurtlarına karşı WP formulasyonunda Chlorpyrifos - ethyl veya Endo-sulfan gibi insektisitler tohum ile kuru kuruya karıştırıldıktan sonra ekim yapılır.
Toprak ilaçlaması ekim veya dikimden önce yapılır. Toz ilâç kullanılacak*sa önce bir miktar toprakla karıştırılarak bulaşık alana serpilir. Islanabilir toz ilâç*lar ise dönüme 60 litre su hesabıyla sulandırılarak toprak sathına püskürtülür. Her iki halde de kullanılan ilâçlar toprağın 15 - 20 cm derinliğine kadar karıştırılmalıdır.
Fide dikimi sırasında ocaklara can suyu şeklinde insektisit uygulanabilir. Bu amaç için Diazinon Chlorpyrifos-ethyl veya Endosulfan gibi ilâçlar kullanılabilir.
Takla Böcekleri (Elateridae)
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia
Şube: Arthropoda
Sınıf: Insecta
Takım: Coleoptera
Üst Familya: Elateroidea
Familya: Elateridae
Bu familyadaki böceklerin vücutları dar ve uzundur. Baş tarafları küt kanat örtülerinin uç kısmı fazlaca daralmış vaziyettedir. Bu böceklerin antenleri 11 parçadan yapılmış testeremsi ya da tarağımsı anten tipindedir. Boyun kalkanla*rının iki nihayet kenan arkaya bakan sivri bir diken halini almıştır. Boyları 12-30 mm'dir.
Alaus oculatus
Agriotes türleri arka üstü yatarken ön göğüsün arkaya bakan tarafında bulunan bir diken ile orta göğsün ön kısmında bulunan dikene uygun bir çukurcuğun yardımıyla takla atma kabiliyetine sahiptirler. Bu özelliklerinden dolayı*dır ki bu böceklere Takla böcekleri denir. Takla böceklerine arka üstü bulunduk*ları sırada dokunulursa ekseriya hareket etmezler ve kendilerini ölmüş gibi gös*terirler.
Takla böceklerinin larvalarına Telkurdu denir. Sarı ya da açık kahverengi olan larvaların üstü kuvvetli bir şekilde kitinleşmiş olduğundan serttir. Üç çift bacakları ve üç parçadan yapılmış kısa antenleri vardır.
Agriotes larvaları biri enine kesitleri yuvarlak ve sonuncu karın halkası sivri diğeri enine kesitleri yassı ve sonuncu karın halkası keza yassı ve nihayetinde derince bir girintisi olan iki tipe ayrılırlar. Bunlardan birinci tiptekiler besinlerini genel olarak bitkisel ikinci tipte olanlar ise hayvansal maddelerden alırlar.
Bu böcekler yumurtalarını toprak üstüne toprak ya da ağaç çürükleri içine koyarlar. Larvaları toprakta ya da çürümekte olan odunların içinde yaşarlar ve ölmüş ya da yasayan bitkisel maddelerle geçinirler. Bu meyanda tohumlar fide*ler ve çeşitli bitkilerin kökleri bu hayvanların başlıca gıdalarını oluştururlar. Bunlar özellikle bir yaşındaki genç fidanların köklerini severek yerler. Köklerin iç kısmını yiyip kabuklarına dokunmamaları karakteristiktir.
Agriotes türlerinin jenerasyon süreleri çeşitlidir. Fidanlıklarda yaşayan zararlı türlerin ekserisi 2-4 yıl arasında değişen bir jenerasyona sahiptirler. Fa*kat jenerasyonu 4 senelik olanları enderdir.
Erginleri yazın tarlalarda Fidanlık ve ormanlarda yaşarlar ve genç sürgünle*ri ve bunların kabuklarını yer yer kemirmek suretiyle zarar yaparlar. Fakat önemli olan larvaların yaptığı zarardır.
Tel kurtlan özellikle sebze ve meyve bahçelerinde fidanlıklarda büyük za*rarlar meydana getirebilirler. Bu arada ekim ve dikim alanlarında ve fidanlıklar*da tohum ve kökleri yemek suretiyle yaptıkları zarardan dolayı ormancılık bakı*mından da önem taşırlar.
Hayatları
Genel olarak zararı yapan dev*resi larva safhasıdır. Tel kurtlarının hayatı tür farkına göre değişir. Tel kurdu bir toprakaltı zararlısıdır. Binaenaleyh bu böce*ğin gelişme safhası da toprak altında geçer. Şeker pancarı için akla gelen zarar kısmı ise toprak altın*daki kısmıdır. Kışı pupa kokonunda veya sokulabildiği toprak derin*liği veya taş altlarında ergin ola*rak geçiren tel kurtlan ilkbaharda meydana çıkarlar. Kumsal ve çift*lik gübresi çok verilen yerlerde zi*yadesiyle görülen Tel kurtları er*ginleri uçabilirler de nispeten ru*tubetli topraklara bırakılan yumur*taları en fazla bir ay içersinde açı*lır. Yumurtlama Mayıs ayında top*rağa olur. Açılan larvalar pancara her safhada hücum ederler. Zaten pancar kök civarına ve toprağın hemen 1-2 cm. derinliğine bırakılır bu yumurtalar. Larva kurak topraktan çıkar. Yaz- içersinde toprak sathı kuruyunca o nispette rutu*betle teması olan tabakalara iner. Tel kurtlarının hayatları iyice bi*linmelidir. Larvaların toprakta 2-3 sene yaşadıkları iddia olunur.
Mücadelesi
Sonbaharda toprak derince kazılır ve meydana çıkan telkurtları yok edilir. Sararmakta olan fidanlar çıkarılarak bunların köklerinde bulunan larvalar öldürülür. Tuzak olarak hazırlanan komposto yığınları sönmemiş kireç ile karıştırılarak içlerindeki larvaların ölmeleri sağlanır.
Tuzak bitkisi olarak İlkbaharda fidan ve tohum sıraları arasına az miktarda yeşil salatalık dikilir. Telkurtları salatalıkları sevdiklerinden bunların köklerini yemeğe gelirler. Sararan salatalıklar toprağıyla birlikte çıkarılır ve içindeki telkurtları öldürülür.
Yine tuzak vazifesini görmek üzere yeşil salatalık veya patates pancar havuç parçaları veya yonca demetçikleri telkurtlarının bulundukları yerlere konur. Bunlara gelen telkurtları toplanarak yok edilir.
Tuzak olarak zehirli yonca demetleri de kullanılabilir. Bu amaç için hazırla*nan ortalama 50 gr'lık yonca demetleri şekerli su ve arsenik tuzundan yapılmış eri*yiğe veya % 10 oranındaki Şvaynfurt yeşiline batırıldıktan sonra toprağın 5 - 6 cm kadar içine yatay olarak gömülür. Bunları yiyen telkurtları zehirlenerek öldüklerin*den ayrıca toplanmağa gerek kalmaz.
Bir ağaç kazık veya özel pülverize kazıklariyle toprakta yaklaşık 5 cm derinliğinde açılan deliklere metrekareye 50 - 150 gr hesabiyle Karbon sülfür eşit olarak dökülür. Yalnız bu işlem esnasında toprağın boş olması gerekir. Bu şekilde Karbon sülfür ile muamele edilen alanlara dezenfekteden ancak üç hafta kadar sonra dikim yapılmalıdır. Bu yöntem pahalı olduğundan yalnız değerli kültürler için uygulanır.
Telkurtlarının fazla bulunduğu alanlar % 1 - 2 oranında Demir sülfat'lı şer*betle sulanır.
Telkurtlarına karşı WP formulasyonunda Chlorpyrifos - ethyl veya Endo-sulfan gibi insektisitler tohum ile kuru kuruya karıştırıldıktan sonra ekim yapılır.
Toprak ilaçlaması ekim veya dikimden önce yapılır. Toz ilâç kullanılacak*sa önce bir miktar toprakla karıştırılarak bulaşık alana serpilir. Islanabilir toz ilâç*lar ise dönüme 60 litre su hesabıyla sulandırılarak toprak sathına püskürtülür. Her iki halde de kullanılan ilâçlar toprağın 15 - 20 cm derinliğine kadar karıştırılmalıdır.
Fide dikimi sırasında ocaklara can suyu şeklinde insektisit uygulanabilir. Bu amaç için Diazinon Chlorpyrifos-ethyl veya Endosulfan gibi ilâçlar kullanılabilir.
