Tarihte Kurulan İlk Türk Cumhuriyeti
Batı Trakya Türk Cumhuriyeti
Batı Trakya Türk Cumhuriyeti
Batı Trakya Neresi?
Yunanistan’ın dokuz coğrafi bölgesinden biri olan Batı Trakya; Doğudan Meriç Nehri ile Türkiye’den, Batıdan da Karasu Nehri ile Makedonya bölgesinden ayrılmıştır. Kuzeyden Rodop dağları ile Bulgaristan’dan ayrılarak, Güneyden Ege Denizi ile çevrilmiştir.
Batı Trakya; 8.578 kilometre kare olup, İskeçe (Ksanthi), Gümülcine (Komotini), Dedeağaç (Aleksandropolis) olmak üzere üç ayrı vilayetten oluşmaktadır. Batı Trakya’da nüfus 350.000 civarında olup, burada yaşayan Batı Trakya Türk Azınlığının sayısı ise 150.000 civarındadır.
Batı Trakya’nın Kısa Tarihçesi:
Bugün Yunanistan’ın dokuz coğrafi bölgesinden biri olan Batı Trakya; M.Ö. 2.000 yıllarından bu yana üzerinde yaşanan verimli bir bölgedir. Bölgenin en eski halkı, Hint – Avrupa kökenli bir halk olan Traklar’dır.
Batı Trakya M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Pers, Yunan ve Makedonya uygarlıklarının egemenliğinde kalmış, M.Ö. 335 yılına kadar burada Trakya Krallığı hüküm sürmüştür. Daha sonra Batı Trakya, Roma ve Bizans İmparatorluklarının egemenliği altında yaşamıştır. Bölgedeki Türk varlığının, Balkanlara M.Ö. 2. yüzyılda ulaşan İskit Türklerinin ve Orta Asya’dan Batıya göç eden kavimlerin gelişi ile başladığı bilinmektedir.
Hun Türkleri M.S. 4. yüzyılda, Avar Türkleri 5. yüzyılda, Peçenekler 9. yüzyılda, Kuman Türkleri de 11. yüzyılda bu bölgeye yerleşmişlerdir.
Her zaman ilerleyen ve ilk önce bir uç beyliği olarak kurulan Osmanlı devleti I. Murat’tan sonra düzenli ordular ve Lala Şahin Paşa, Evrenos Bey, Hayrettin Paşa gibi çok değerli kumandanlar sayesinde Ferecik’ten başlayarak Gümülcine, İskeçe, Drama, Kavala, Serez ve Karaferya kasabalarını da ele geçirerek Batı Trakya’nın tamamını (1363 – 1374) yıllarında fethetmişlerdir.
Tarihçilerin de belirttiklerine göre, Batı Trakya’da 1363 yılından önce de Anadolu’dan göç eden bazı Müslüman Türk boyları yaşamıştır. Belgelerle de bu gerçek ispatlanmaktadır. Örneğin, Gümülcine (Komotini) – Kırmahalle Camii’nin içinde Hicri 581/ Miladi 1185 tarihli bir kabir taşı bulunmaktadır. Kozlukebir (Ariana) Belediyesine bağlı Değirmendere (Darmeni) mezarlığında bulunan 1200 tarihli mezar taşı da bunu doğrulamaktadır.
Batı Trakya’ya Türkler yüzlerce yıl önce Anadolu’dan gelerek kendilerine burayı vatan edinmişlerdir. Ancak Osmanlı İmparatorluğunun çöküşü Batı Trakya Türkleri için bir felaket olmuştur.
Tarihte ilk Türk Cumhuriyeti 31 Ağustos 1913’te Batı Trakya’da kurulmuştur. Bağımsızlığını ilan eden yeni yönetim, ilk olarak ülkenin sınırlarını belirlemiş, bağımsız devletin sembolü olan bayrağı resmi binalara çekmiş, 29.170 kişilik ordusunu kurup, bütçesini hazırlamış, pul bastırarak, pasaport uygulamasına geçmiştir. Bu arada Osmanlı yasa ve tüzükleri aynen kabul edilerek davalara da Garbi Trakya Adliyesi bakmaya başlamıştır. Ayrıca resmi bir ajans kurularak Fransızca ve Türkçe olmak üzere “İndependant” adında bir gazete çıkarma girişiminde de bulunulmuştur. Ancak o dönemde Osmanlı hükümetinin daha değişik bir Balkan politikası vardı. Daha doğrusu İstanbul’daki siyasi iktidar kavgası ve kargaşası Batı Trakya’da böyle bir bağımsız Türk devletiyle ilgilenme olanağını ortadan kaldırmıştı. Nitekim 29 Ekim 1913 tarihinde imzalanan İstanbul Anlaşmasıyla Batı Trakya bütünüyle Bulgaristan’a bırakılmıştır.
Birinci Cihan Savaşının sonlarına doğru 1917’de Yunanlılar, Almanlara karşı savaşa girince, Bulgaristan’ın elindeki Batı Trakya, Yunanlılara geçti. Paris Barış Konferansında da bu durum teyid edildi.
Yunanistan, Batı Trakya’da referandum yaparak bu toprakların mülkiyetini daha yasal bir zemine oturtmak istiyordu. Nitekim 27 Kasım 1919’da Batı Trakya’da bir referandum yapıldı. Bu referandumun sonuçları Batı Trakya’nın Yunanistan’a verilmesini sağladı. 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile de Batı Trakya artık Yunanistan’ın bir parçası oldu.
Batı Trakya Türkleri, 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile azınlık statüsü ile Yunanistan’a emanet edildi.
