YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
Tasavvufi Halk Müziği 3 Bölümde İncelenebilir
1. İlahi
2. Kalenderi
3. Semah
İlahi
Tasavvufi Halk Müziği, Geleneksel Halk Müziği’nde olduğu gibi kent merkezlerinde ezgisel anlayış olarak Geleneksel Sanat Müziği’nin etkisinde kalmış, ses genişliği daha geniş ve bir makam beğenisi içinde bestelenerek icra edilmektedir.
Tasavvufi Halk Müziği’nde kullanılmış olan alt türler şunlardır. a) Nefes, b) Savt c) Gülbang
Genel Olarak İlahi: Anlam olarak Tanrı’ya ait, Tanrı’yla ilgili demek olan ilahi, Cami Müziği İlahileri ve Tasavvuf Müziği İlahileri olarak iki alt türü içerir. Tasavvufi Halk Müziği içinde yer alan ilahiler, sözel olarak ilgili tarikatın inanış yolunu, ya da o tarikatı kuran kişinin adını içerir.
Sözgelimi Alevi inanışı içinde yer alan Bektaşi tarikatlarında ilahilerin konusu; Hz. Ali, Kerbela olayı, On iki imam ve Bektaşilik felsefesini içeren sözlerden oluşmasına karşın, bir suni tarikatı olan Celvetilik’te Aziz Mahmud Hüdayi’nin ( 1352-1430) oluşturduğu Bayramilik tarikatının bir kolu olması nedeniyle de, Hacı Bayram Veli’nin adı ilkeleri ve yaşamı konu edilmiştir.
İlahi, bazı tarikatlarda değişik şekillerde adlandırılmıştır. Bu adlandırmalar, sözel olduğu kadar, ritmik açıdan da bazen farklılık gösterebilirler. Örneğin Bektaşilerin nefes, Halvetilerin durak dediği ezgiler, genel olarak birer ilahi olmalarına karşın, ses sözel ve ritmik farklılıkları içerir.
Nefes: Bektaşi tarikatlarında ilahiye genel olarak verilen bir addır. Türü belirleyen temel öğe Bektaşilerin ilke ve inanışlarını içeren tasavvufi sözlerdir. Bu sözlere nutuk da denilmiştir. Bu sözlerin Bektaşi raksı, Bektaşi raksını ya da Bektaşi devriervanı adı verilen usullerden biriyle bestelenmesi sonucu nefes oluşur. Bir başka deyişle türü belirleyen ikinci öğe de, adını andığımız bu usullerden birinin kullanılmasıdır.
Nefes’lerin sözlerinde Oniki İmam’ın adı geçerse o nefese düvaz, şayet sözlerde Hz.Muhammed’e övgü varsa Nat-ı Nebi, Hz. Ali’ye övgü içeriyorsa Nat-ı Ali, Hz. Hüseyin’in Kerbela’da öldürülüşü nedeniyle matem içeriyorsa mersiye denilmektedir.
Savt: Tekke ilahilerinin Celveti, Kadiri ve Gülşeni tarikatlarında seslendirilen bir türdür. Bunun yanında saba makamının kullanılması türü belirleyen bir öğedir.
Gülbang; Bektaşi tekkelerinde seslendirilen savta denilmiştir. Sözler aynı zamanda bir dua niteliğindedir.
Kalenderi
Kalenderi; Türk Halk Edebiyatında, daha çok gazel anlayışı içinde yazılmış Kalenderi veznindeki şiirler, bu türü belirleyen sözel öğedir. Kalenderi vezni içinde yazılmış gazel tarzı şiirlerin saba makamı içinde ezgilendirilmesi kalenderi türünü oluşturur.
Semah
Semah: Alevi- Bektaşi topluluklarının ayin-i cem adı verilen törenlerinde, semaha eşlik amacıyla üretilmiş türdür. Ağırlama-Yeldirme-Şahlanma olarak üç aşamadan oluşur. Semahın son bölümü “Şah beyit” olarak adlandırılan saz şairinin ya da bir Alevi büyüğünün adının geçtiği dörtlüğün ezgilendirilmesiyle oluşur.
1. İlahi
2. Kalenderi
3. Semah
İlahi
Tasavvufi Halk Müziği, Geleneksel Halk Müziği’nde olduğu gibi kent merkezlerinde ezgisel anlayış olarak Geleneksel Sanat Müziği’nin etkisinde kalmış, ses genişliği daha geniş ve bir makam beğenisi içinde bestelenerek icra edilmektedir.
Tasavvufi Halk Müziği’nde kullanılmış olan alt türler şunlardır. a) Nefes, b) Savt c) Gülbang
Genel Olarak İlahi: Anlam olarak Tanrı’ya ait, Tanrı’yla ilgili demek olan ilahi, Cami Müziği İlahileri ve Tasavvuf Müziği İlahileri olarak iki alt türü içerir. Tasavvufi Halk Müziği içinde yer alan ilahiler, sözel olarak ilgili tarikatın inanış yolunu, ya da o tarikatı kuran kişinin adını içerir.
Sözgelimi Alevi inanışı içinde yer alan Bektaşi tarikatlarında ilahilerin konusu; Hz. Ali, Kerbela olayı, On iki imam ve Bektaşilik felsefesini içeren sözlerden oluşmasına karşın, bir suni tarikatı olan Celvetilik’te Aziz Mahmud Hüdayi’nin ( 1352-1430) oluşturduğu Bayramilik tarikatının bir kolu olması nedeniyle de, Hacı Bayram Veli’nin adı ilkeleri ve yaşamı konu edilmiştir.
İlahi, bazı tarikatlarda değişik şekillerde adlandırılmıştır. Bu adlandırmalar, sözel olduğu kadar, ritmik açıdan da bazen farklılık gösterebilirler. Örneğin Bektaşilerin nefes, Halvetilerin durak dediği ezgiler, genel olarak birer ilahi olmalarına karşın, ses sözel ve ritmik farklılıkları içerir.
Nefes: Bektaşi tarikatlarında ilahiye genel olarak verilen bir addır. Türü belirleyen temel öğe Bektaşilerin ilke ve inanışlarını içeren tasavvufi sözlerdir. Bu sözlere nutuk da denilmiştir. Bu sözlerin Bektaşi raksı, Bektaşi raksını ya da Bektaşi devriervanı adı verilen usullerden biriyle bestelenmesi sonucu nefes oluşur. Bir başka deyişle türü belirleyen ikinci öğe de, adını andığımız bu usullerden birinin kullanılmasıdır.
Nefes’lerin sözlerinde Oniki İmam’ın adı geçerse o nefese düvaz, şayet sözlerde Hz.Muhammed’e övgü varsa Nat-ı Nebi, Hz. Ali’ye övgü içeriyorsa Nat-ı Ali, Hz. Hüseyin’in Kerbela’da öldürülüşü nedeniyle matem içeriyorsa mersiye denilmektedir.
Savt: Tekke ilahilerinin Celveti, Kadiri ve Gülşeni tarikatlarında seslendirilen bir türdür. Bunun yanında saba makamının kullanılması türü belirleyen bir öğedir.
Gülbang; Bektaşi tekkelerinde seslendirilen savta denilmiştir. Sözler aynı zamanda bir dua niteliğindedir.
Kalenderi
Kalenderi; Türk Halk Edebiyatında, daha çok gazel anlayışı içinde yazılmış Kalenderi veznindeki şiirler, bu türü belirleyen sözel öğedir. Kalenderi vezni içinde yazılmış gazel tarzı şiirlerin saba makamı içinde ezgilendirilmesi kalenderi türünü oluşturur.
Semah
Semah: Alevi- Bektaşi topluluklarının ayin-i cem adı verilen törenlerinde, semaha eşlik amacıyla üretilmiş türdür. Ağırlama-Yeldirme-Şahlanma olarak üç aşamadan oluşur. Semahın son bölümü “Şah beyit” olarak adlandırılan saz şairinin ya da bir Alevi büyüğünün adının geçtiği dörtlüğün ezgilendirilmesiyle oluşur.
