Tasvir (Description)
İç ve dış âlemdeki her nesnenin yazı, çizgi, ses, madde veya söz vasıtasıyla tanıtılması (resmedilmesi) demektir. Çizgi ve renk kullanarak tasvir resimde; ses ve âhenkle tasvir musikîde; taş ve madenle tasvir heykelde ve mimarlıkta görülür. Konumuz olan edebî tasvir ise yazı ve söz vasıtasıyla yapılır.
Tasvir, bütün edebî türlerde görülen bir anlatım çeşididir. Canlı ve cansız olan her şeyi ve türlü ruh hallerini tanıtmak için tasvire başvurulur.
Tasvir yapılırken, beş duyu organından, yani görme, işitme, koklama, dokunma, tatma organlarından faydalanılır. Bu beş organla elde edilen duyumlar (ihsas) hepsine birden müşahede (gözlem) adı verilir, demek ki tasvir bir nesne üzerinde yapılan gözlemlerin, sıraya konularak tespit edilmesi ve yazıyla anlatılması demektir.
Müşahedeleri sıraya koymak bir hünerdir. Her anlatımda olduğu gibi tasvirde de az kelime ile çok şey söylenmelidir. Dış âlemi tanıtmak için göz alıcı noktalar bulunmalı, gereksiz ayrıntılardan kaçınılmalıdır. Tasvir objesinin sırf kendine mahsus olan ve başkalarına benzemeyen özellikleri bulunmalı, ayırıcı vasıflarını belli etmelidir. Meselâ bir bahçe veya hayvan tasvirinde o bahçe veya hayvanı, milyonlarca benzerinden ayıran tarafların belirtilmesi gerektir. Pullu bir balıktı Gövdesi tüylü bir kediydi veya Yeşil ağaçlar bulunan bir bahçeydi gibi tasvirler bir değer taşımaktan uzaktır. Balığın pulunda kedinin tüyünde, bahçenin ağaçlarında bir özellik varsa ancak sözü edilebilir.
Tasvir yapılırken parçadan bütüne ya da bütünden parçaya doğru gidilebilir. Bir evin bütün görünüşünü anlattıktan sonra özellik taşıyan ve meramımıza uygun olan bir odası üstünde durmak, bütünden parçaya doğru bir tasvirimizdir. Bir hayvanın çok dikkati çeken gözlerinden başlayarak bütün vücudunu tanıtmaya çalışmak, parçadan bütüne doğru bir tasvir yapmaktır.
Tasvir, bir edebiyat türü değildir. Yani sırf tasvir için tasvir yapmak gerekmez. Tasvir, yazıda bir şeyi tanıtmak içindir, ya bir konu anlatılacak ya bir fikir söylenecek yahut bir tip çizilecektir. Bunun için tasvir, konu, fikir veya tipe yaradığı kadar olmalı, fazlalık bulunmamalıdır.
Klâsik, romantik, realist ve çağdaş yazarların tasvire verdikleri anlam ve değer birbirinden ayrılır. O konular gelince, bu husus da incelenecektir.
İç ve dış âlemdeki her nesnenin yazı, çizgi, ses, madde veya söz vasıtasıyla tanıtılması (resmedilmesi) demektir. Çizgi ve renk kullanarak tasvir resimde; ses ve âhenkle tasvir musikîde; taş ve madenle tasvir heykelde ve mimarlıkta görülür. Konumuz olan edebî tasvir ise yazı ve söz vasıtasıyla yapılır.
Tasvir, bütün edebî türlerde görülen bir anlatım çeşididir. Canlı ve cansız olan her şeyi ve türlü ruh hallerini tanıtmak için tasvire başvurulur.
Tasvir yapılırken, beş duyu organından, yani görme, işitme, koklama, dokunma, tatma organlarından faydalanılır. Bu beş organla elde edilen duyumlar (ihsas) hepsine birden müşahede (gözlem) adı verilir, demek ki tasvir bir nesne üzerinde yapılan gözlemlerin, sıraya konularak tespit edilmesi ve yazıyla anlatılması demektir.
Müşahedeleri sıraya koymak bir hünerdir. Her anlatımda olduğu gibi tasvirde de az kelime ile çok şey söylenmelidir. Dış âlemi tanıtmak için göz alıcı noktalar bulunmalı, gereksiz ayrıntılardan kaçınılmalıdır. Tasvir objesinin sırf kendine mahsus olan ve başkalarına benzemeyen özellikleri bulunmalı, ayırıcı vasıflarını belli etmelidir. Meselâ bir bahçe veya hayvan tasvirinde o bahçe veya hayvanı, milyonlarca benzerinden ayıran tarafların belirtilmesi gerektir. Pullu bir balıktı Gövdesi tüylü bir kediydi veya Yeşil ağaçlar bulunan bir bahçeydi gibi tasvirler bir değer taşımaktan uzaktır. Balığın pulunda kedinin tüyünde, bahçenin ağaçlarında bir özellik varsa ancak sözü edilebilir.
Tasvir yapılırken parçadan bütüne ya da bütünden parçaya doğru gidilebilir. Bir evin bütün görünüşünü anlattıktan sonra özellik taşıyan ve meramımıza uygun olan bir odası üstünde durmak, bütünden parçaya doğru bir tasvirimizdir. Bir hayvanın çok dikkati çeken gözlerinden başlayarak bütün vücudunu tanıtmaya çalışmak, parçadan bütüne doğru bir tasvir yapmaktır.
Tasvir, bir edebiyat türü değildir. Yani sırf tasvir için tasvir yapmak gerekmez. Tasvir, yazıda bir şeyi tanıtmak içindir, ya bir konu anlatılacak ya bir fikir söylenecek yahut bir tip çizilecektir. Bunun için tasvir, konu, fikir veya tipe yaradığı kadar olmalı, fazlalık bulunmamalıdır.
Klâsik, romantik, realist ve çağdaş yazarların tasvire verdikleri anlam ve değer birbirinden ayrılır. O konular gelince, bu husus da incelenecektir.
