YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
Teorik Eşleşme, Borsada (TE) Ne Demek
Teorik eşleşme denge fiyatı demektir. Seans açılışında, kapanışında yada devre kesici uygulamasında emirler toplanmaya devam eder. Emir toplama aşamasında, açığa satış emri, piyasa emri, limit emir, dengeleyici emirler gibi alış ve satış emirleri teorik eşleşme fiyatını belirler. Denge fiyatının belirlenmesi aşamasında girilen emirler değiştirilebilir, iptal edilebilir. Özel işlem bildirimleri yapılmaz.
Teorik eşleşme için kör seans yada karanlık oda gibi terimler yatırımcılar tarafından kullanılmaktadır. Teorik eşleşme seansında fiyatlar çok değişkendir. Fiyatlar sürekli işleme konu edilince dengelenir.
Teorik Eşleşme Nasıl Hesaplanır?
Teorik eşleşmeyi bir örnekle hesaplayalım. Örneğin; Bir Hisse senedi için 7.70 Fiyatta 20.000 Alıcı ve 100.000 satıcı olsun. 7.69’da ise 60.000 Alıcı olsun bu durumda hisse senedinin teorik eşleşme fiyatı 7.70 olur. Eğer satışta bulunan 100.000 adetten 20.001 tanesi 7.69’a çekilirse o teorik eşleşme fiyatı 7.69 olacaktı. Borsa da hisse senetleri üzerinde teorik eşleşme bu şekilde hesaplanır. Teorik eşleşme seansında emir girişleri ve emir iptallerinin fazlalığı fiyat üzerinde oynaklığı getirir.
Teorik eşleşme seansında tavan ve taban marjları farklıdır. Tavan ve taban oranı – +%3 olarak hesaplanır. Tavan ve taban oranı – +%3 olsada fiyatın belirlenmesinde bazı istisnalar vardır.
İstisna-1 Kısaca örneklendirerek anlatayım. Örneğin bir hisse senedinin başlangıç fiyatı 10 TL olduğunda bu hisse için tavan fiyatı 12 TL taban fiyatı 8 TL olacaktır. Teorik eşleşme tavan fiyatı 10.30 TL Taban fiyatı 9.70 TL olacaktır. Fakat hisse senedi kapanış seansına 11.90 Lira’dan giriş yaparsa bu hisse senedi için emir verilebilecek maksimum tutar 12 TL olacaktır.Teorik eşleşme seansında emir sınırları %-+3 olarak belirlense de hisse senedi o gün tavan oranı %20’yi geçemez. Durum taban fiyatı için de geçerlidir. Hisse senedi teorik eşleşme seansına girdiğinde fiyatı 8.10 TL olursa bu hisse senedi için emir girilebilecek en alt tutar 8.00 Lira olacaktır Taban fiyatı da günlük sınır olan – +%20 oranı geçilemez.
İstisna-2 Yıldız pazarda işlem görmekte olan paylar için kapanış seansına 10 dakika kala devre kesici uygulanırsa bu hisse senedinin devre kesici uygulaması ile teorik eşleşme seansı birleştirilir ve tavan ve taban marjı – +%3 olan teorik eşleşme seansı kuralları geçerli olmaz. Bu durum biraz karışık gibi gözüküyor o sebeple örnek vererek açıklayayım.
İstisna-2 Örnek: Örneğin Yıldız pazarda işlem gören ABC hisse senedi seansın kapanış saati olan 18.00’e 10 dakika yada daha kısa bir süre kala devre kesici uygulamasına girmiş olsun. Hissenin güne başlama fiyatı 10 TL olsun. ABC hisse güne başlangıç fiyatına göre tavan ve taban oranı %20 olacağı için tavan fiyatı 12 Lira taban fiyatı 8 Lira olur. Bu durumda senas kapanmadan 10 dakika önce 10.10 Lira’dan devre kesici uygulamasına girerse. ABC hissesi için tavan ve taban emir girişleri %20 olarak girilebilir. Böyle bir durumda teorik eşleşme seansı ile devre kesici uygulaması birleştirilir – +%3 tavan ve taban fiyatı uygulanmaz.
Borsa da Emir Girişler Ne Zaman Başlar?
Borsa’da Yıldız pazar ve Ana pazar emir girişleri saat 09.40’ta girilmeye başlanır. 09.55’te işlem fiyatı belirlenir. 10.00 ile 18.00 saatleri arasınsa sürekli işlem yönetemi uygulanır. 18.00-18.01 saatlerinde kapanış marj yayını 18:01 ile 18:05 arasında emir toplanır. 18:05’te fiyat belirlenir. 18:07-18:08 marj yayınlanır. 18:08-18:10 arasında son işlem yapılır.
Marj yayını tabiri hisselerin tavan ve taban fiyatlarını gösterir. Belirlenen tavan ve taban fiyatının üzerinde emir girişi yapılamaz.
Teorik Eşleşme Nasıl ve Nereden Görülür?
Teorik eşleşme fiyatlarını görmek isterseniz data hizmeti veren firmalar ile görüşmelisiniz. İşlem yaptığınız aracı kurum da teorik eşleşme fiyatlarını görmenize olanak sağlayabilir. Bu şekilde derinlik görmenin ücretleri vardır. Teorik eşleşme hizmeti ve ücreti gibi bilgileri aracı kurumunuzdan alabilirsiniz.
Teorik eşleşme denge fiyatı demektir. Seans açılışında, kapanışında yada devre kesici uygulamasında emirler toplanmaya devam eder. Emir toplama aşamasında, açığa satış emri, piyasa emri, limit emir, dengeleyici emirler gibi alış ve satış emirleri teorik eşleşme fiyatını belirler. Denge fiyatının belirlenmesi aşamasında girilen emirler değiştirilebilir, iptal edilebilir. Özel işlem bildirimleri yapılmaz.
Teorik eşleşme için kör seans yada karanlık oda gibi terimler yatırımcılar tarafından kullanılmaktadır. Teorik eşleşme seansında fiyatlar çok değişkendir. Fiyatlar sürekli işleme konu edilince dengelenir.
Teorik Eşleşme Nasıl Hesaplanır?
Teorik eşleşmeyi bir örnekle hesaplayalım. Örneğin; Bir Hisse senedi için 7.70 Fiyatta 20.000 Alıcı ve 100.000 satıcı olsun. 7.69’da ise 60.000 Alıcı olsun bu durumda hisse senedinin teorik eşleşme fiyatı 7.70 olur. Eğer satışta bulunan 100.000 adetten 20.001 tanesi 7.69’a çekilirse o teorik eşleşme fiyatı 7.69 olacaktı. Borsa da hisse senetleri üzerinde teorik eşleşme bu şekilde hesaplanır. Teorik eşleşme seansında emir girişleri ve emir iptallerinin fazlalığı fiyat üzerinde oynaklığı getirir.
Teorik eşleşme seansında tavan ve taban marjları farklıdır. Tavan ve taban oranı – +%3 olarak hesaplanır. Tavan ve taban oranı – +%3 olsada fiyatın belirlenmesinde bazı istisnalar vardır.
İstisna-1 Kısaca örneklendirerek anlatayım. Örneğin bir hisse senedinin başlangıç fiyatı 10 TL olduğunda bu hisse için tavan fiyatı 12 TL taban fiyatı 8 TL olacaktır. Teorik eşleşme tavan fiyatı 10.30 TL Taban fiyatı 9.70 TL olacaktır. Fakat hisse senedi kapanış seansına 11.90 Lira’dan giriş yaparsa bu hisse senedi için emir verilebilecek maksimum tutar 12 TL olacaktır.Teorik eşleşme seansında emir sınırları %-+3 olarak belirlense de hisse senedi o gün tavan oranı %20’yi geçemez. Durum taban fiyatı için de geçerlidir. Hisse senedi teorik eşleşme seansına girdiğinde fiyatı 8.10 TL olursa bu hisse senedi için emir girilebilecek en alt tutar 8.00 Lira olacaktır Taban fiyatı da günlük sınır olan – +%20 oranı geçilemez.
İstisna-2 Yıldız pazarda işlem görmekte olan paylar için kapanış seansına 10 dakika kala devre kesici uygulanırsa bu hisse senedinin devre kesici uygulaması ile teorik eşleşme seansı birleştirilir ve tavan ve taban marjı – +%3 olan teorik eşleşme seansı kuralları geçerli olmaz. Bu durum biraz karışık gibi gözüküyor o sebeple örnek vererek açıklayayım.
İstisna-2 Örnek: Örneğin Yıldız pazarda işlem gören ABC hisse senedi seansın kapanış saati olan 18.00’e 10 dakika yada daha kısa bir süre kala devre kesici uygulamasına girmiş olsun. Hissenin güne başlama fiyatı 10 TL olsun. ABC hisse güne başlangıç fiyatına göre tavan ve taban oranı %20 olacağı için tavan fiyatı 12 Lira taban fiyatı 8 Lira olur. Bu durumda senas kapanmadan 10 dakika önce 10.10 Lira’dan devre kesici uygulamasına girerse. ABC hissesi için tavan ve taban emir girişleri %20 olarak girilebilir. Böyle bir durumda teorik eşleşme seansı ile devre kesici uygulaması birleştirilir – +%3 tavan ve taban fiyatı uygulanmaz.
Borsa da Emir Girişler Ne Zaman Başlar?
Borsa’da Yıldız pazar ve Ana pazar emir girişleri saat 09.40’ta girilmeye başlanır. 09.55’te işlem fiyatı belirlenir. 10.00 ile 18.00 saatleri arasınsa sürekli işlem yönetemi uygulanır. 18.00-18.01 saatlerinde kapanış marj yayını 18:01 ile 18:05 arasında emir toplanır. 18:05’te fiyat belirlenir. 18:07-18:08 marj yayınlanır. 18:08-18:10 arasında son işlem yapılır.
Marj yayını tabiri hisselerin tavan ve taban fiyatlarını gösterir. Belirlenen tavan ve taban fiyatının üzerinde emir girişi yapılamaz.
Teorik Eşleşme Nasıl ve Nereden Görülür?
Teorik eşleşme fiyatlarını görmek isterseniz data hizmeti veren firmalar ile görüşmelisiniz. İşlem yaptığınız aracı kurum da teorik eşleşme fiyatlarını görmenize olanak sağlayabilir. Bu şekilde derinlik görmenin ücretleri vardır. Teorik eşleşme hizmeti ve ücreti gibi bilgileri aracı kurumunuzdan alabilirsiniz.
