Parmakların aniden kilitlenmesi, kasılı kalması ve ağrıması gibi belirtilerle ortaya çıkan tetik parmak, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir hastalık. Genel olarak küçük parmak, yüzük parmağı ve başparmakta ortaya çıkan tetik parmak sorunu, özellikle sağ el parmaklarında yaygın olarak gözlemlenir.
Tetik parmak, bir diğer adıyla Tenosinovit Stenosing, parmakların veya baş parmağın hareket sırasında (özellikle bükülme) kasılması ya da kilitlenmesi durumudur. Kilitlenen parmağı eski haline getirmek oldukça zordur ve hastada bir hayli ağrıya sebep olur.Tetik parmak neden olur?
Tendonlar kasları ve kemikleri parmağınızla veya başparmağınızla birbirine bağlayan sert doku bantlarıdır. Tendonlar, eller ve kollardaki kasların, parmakların ve başparmaklar ve daha birçok yerin bükülüp düzelmesini sağlar. Bir tendon genellikle eklemleri çevreleyen bir yağlama membranı olan sinoviyum sayesinde onu örten dokudan (kılıf olarak da adlandırılır) kolayca kayarak akar. Tendon kılıfının uzun süre tahriş olması, tendonun hareketini etkileyen skarlaşmaya ve kalınlaşmaya neden olabilir. Bu olduğunda, parmağınızı veya başparmağınızı bükmek iltihaplı tendonu çeker. Tendonlar iltihaplı hale geldiğinde de tetik parmak meydana gelebilir. Bu da sıkışmaya ve şişliğe neden olur. Genellikle, tekrarlanan bir hareketten ya da parmakların düzenli olarak zorlayıcı kullanımından kaynaklanır. Yani kısacası, tetik parmak hastalığının nedeni tendonların işlevini olması gerektiği gibi yerine getirememesidir.Tetik parmak belirtileri nelerdir?
Tetik parmak, bütün parmaklar dahil olmak üzere herhangi bir parmağı etkileyebilir. Bir seferde birden fazla parmak da etkilenebilir ve her iki elde de gerçekleşebilir. Tetik parmağın belirtileri birçok kişide aynı şekilde görülür. Bunlar:- Sabahları uyanıldığında parmakların sert olması
- Parmakları hareket ettirirken "tık" diye bir atma sesi
- Parmağın ya da parmakların düz veya da ortaya bükülmüş bir şekilde kitlenmesi, hareket ettirmenin zorlaşması
- Etkilenen parmağın ya da parmakların olduğu kısımda avuç içi hassasiyeti, yumru (nodül) hissi
Tetik parmak kimlerde daha çok görülür?
Tetik parmak genellikle 40-60 yaşları arasında ortaya çıkar. Tetik parmağının kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla daha fazladır. Diyabet, gut ve romatoid artrit gibi hastalıklar tetik parmağa neden olabilir. Çiftçiler, sanayi çalışanları, müzisyenler gibi parmak ve başparmak hareketlerini tekrarlayan meslek gruplarında çalışan kimseler arasında daha yaygındır.Tetik parmak nasıl tedavi edilir?
Tetik parmak tedavisi ameliyatlı ve ameliyatsız olarak ikiye ayrılır. Her iki tedavinin de ana amacı şişliği indirmek ve parmaklara eski yakalama hareketini kazandırmaktır. İlk tercih edilen yöntem elbette ameliyatsız olandır, fakat yöntemler fayda sağlamazsa hastanın parmağını yeniden fonksiyonel bir şekilde kullanabilmesi için tetik parmak ameliyatı gerekebilir.Tetik parmak nasıl teşhis edilir?
Tetik parmak hastalığının teşhisinde görüntüleme yöntemlerine başvurulmaz. Tanı hasta öyküsü ve fiziki muayene ile koyulur. Uzman doktor, fiziki muayene sırasında ele gelen nodülleri, parmaktaki takılmaları tespit ederek tetik parmak teşhisi koyabilir.Ameliyatsız tetik parmak tedavisi nasıl uygulanır?
Ameliyatsız yöntem genellikle hafif seyirde tetik parmağa sahip kişiler için kullanılır. Atel kullanımı ya da ilaç tedavisi hastalara fayda sağlayabilir. Tetik parmak genelde zorlayıcı hareketlerin sonucunda oluştuğu için zorlayıcı hareketlerden mümkün olduğunda kaçınmak ameliyatsız tedavinin en kritik noktasıdır. Parmak egzersizleri ise sadece hafif seviyedeki tetik parmak hastalarında etkili olabilir.Tetik parmak ameliyatları nelerdir?
Tetik parmağın tedavisinde cerrahlar tarafından tercih edilen 2 tip ameliyat seçeneği bulunur. Bunlar açık cerrahi ve perkütan serbest bırakma cerrahisidir. Her iki ameliyatta ortalama 20 dakika sürer ve kişinin ameliyat sonrası geceyi hastanede geçirmesi gerekmez.Açık Cerrahi: Tetik parmağın açık cerrahi ile tedavisinde avuç içinde küçük bir kesi oluşturulur. Sonrasında tendonun hareket edebilmesi için daha fazla yer bırakılarak tendon kılıfı kesilir. Sonrasında yarayı kapatmak için kesiyi diker. Genelde bu yöntem uygulanırken, hastaya lokal anestezi verilir. Cerrahlar tarafından bu yöntem daha çok tercih edilmektedir.
Perkütan Serbest Bırakma Cerrahisi: Bu ameliyat da açık cerrahi gibi lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Cerrah tendon kılıfını kesmek için ucu oldukça keskin bir iğne yardımıyla herhangi bir kesi yapmadan deri altına girer. Bu tip ameliyat herhangi bir yara izi bırakmaz. Açık cerrahi kadar tercih edilen bir yöntem değildir, çünkü istenmeyen tendonlara zarar gelme riski daha fazladır.
Tetik parmak ameliyatı öncesinde nelere dikkat edilmeli?
Ameliyat öncesinde dikkat etmeniz gereken en önemli nokta, doktorunuzla fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklarınızı tüm ayrıntıları ile konuşmanız ve operayon öncesinde ve sonrasında neler yapıp yapmayacağınız hakkında bilgi sahibi olmanızdır.- Ameliyat tarihinden üç hafta öncesinde kan sulandırıcı her türlü ilaç ve vitamin kullanımı bırakılmalıdır.
- C vitamini, D vitamini, E vitamini, K vitamini, Ginseng, Gingko Biloba, Co-Enzim Q10 gibi bileşenleri içeren multivitamin ve beslenme desteği haplarının kullanımı ameliyattan bir süre önce bırakılmalıdır.
- Sigara ve alkol kullanımı olabildiğince minimal düzeye getirilmelidir.
Tetik parmak ameliyatı sonrasında nelere dikkat edilmeli?
- Kapalı ameliyat uygulaması sonrasında (perkütan serbest bırakma cerrahisi) normal şartlarda yara izi kalmaz. Delik yerlerinde küçük pansumanlar bulunur. Bu pansumanların doktorun önerdiği aralıklarla yenilenmesi gerekir.
- Bazen sıvının hacminden dolayı enjeksiyon sonrası bir süre tetiklik artabilir, uyuşukluk olabilir. Enjeksiyon bölgesine buz uygulaması ve NSAİİ (antienflamatuar ilaçlar) ile bu şikayetler azaltılabilir.
- Ameliyattan hemen sonra hastalar günlük yaşantılarına kısa sürede dönebilirler. Geceyi hastanede geçirmelerine gerek yoktur.
- Cerrahi sonrası yapışmaları önlemek için mümkün olduğunda erken egzersizlere başlanır.
- Yara iyileşmesi yaklaşık 15 gün sürer. İki hafta sonra dikişler alınır.
- İki hafta sonra spora başlanabilir, ancak parmakların çok zorlanmaması önerilir.
- Ameliyat sonrasında oluşan şişlikler ise genellikle iki hafta içerisinde geçer.
- Ameliyattan sonra sadece bir iki hafta kadar süren bir sızlama olabilir. Buz uygulaması ve NSAİİ (antienflamatuar ilaçlar) ile bu şikayetler azaltılabilir.
- Dikişler alındıktan sonra hareketin hızlandırılması amacı ile doktor önerisiyle lenf drenajı ya da fizik tedavi hastalar için yararlı olabilir.
- Bazı hastalarda aşırı iyileşme dokusu nedeni ile yara bölgesinde sertlikler oluşabilir. Bu genelde evde yapılan masajlar ile zaman içinde geriler.
Tetik parmak egzersizleri nelerdir?
Tetik parmak egzersizleri, ameliyat sonrasında ya da hafif seyirde tetik parmağı olan insanlarda rahatlama sağlayabilir. Bu egzersizlerden en bileni yumruk egzersizidir. Elinizi yumruk haline getirip sonra tüm parmaklarınızı olabildiğince en açık hale getirene kadar açın. Bunu yaparken yavaşça yapmanız tavsiye edilir, hızlı yaptığınız durumda parmaklarınız yorulabilir ve parmaklardaki şişme artabilir. Başka bir egzersiz ise kauçuk toplarla yapılandır. Bu egzersiz için avuç içinize sığabilecek boyutta kauçuk bir top bulun ve 10 saniye sıkıp bırakın. Tetik parmak egzersizlerinden hangilerini ne sıklıkla uygulayacağınızı doktor ya da fizik tedavi uzmanı onayıyla belirleyin.Tetik parmak hastalığından korunma yolları nelerdir?
Tetik parmak hastalığı oldukça sık rastlanan bir hastalıktır ve bu hastalığa sebep veren birçok durum vardır. Hastalığa sebep olan durumları gözeterek tetik parmaktan korunmak mümkün olabilir. Tetik parmaktan korunmak için;- Günde 3 saatten fazla akıllı telefon kullanılmamalıdır.
- El ve parmaklar gün içinde dinlendirilmelidir.
- Aşırı ve hızlı klavye kullanımından kaçınılmalıdır.
- Ağrı hissedildiğinde erken müdahale edilmeli ve buz konulmalıdır.
- Tetik parmak açısından en riskli parmak başparmaktır. Akıllı telefonu mümkün olduğunda iki elle kullanmaya ve başparmaklara fazla yüklenilmemeye gayret edilmelidir.
- Tetik parmak
