Örnek 1: 3. Sınıf Seviyesi (Hikaye Metni)
Metin:
Ormanın derinliklerinde, yaşlı bir bilge ağaç yaşarmış. Bu ağacın dalları, yüzlerce yıllık hikayelerle doluymuş. Bir gün, ormanın küçük saksağanı Cikcik, bilge ağacın yanına gelmiş. "Bilge Ağaç," demiş Cikcik, "Neden bu kadar sessiz ve düşüncelisin? Dünyada olup bitenlere hiç aldırmıyor musun?" Bilge ağaç, yapraklarını hafifçe sallayarak cevap vermiş: "Cikcik, ben her şeyi görüyorum ve duyuyorum. Rüzgarın fısıltılarını, yağmurun şarkılarını, hayvanların dertlerini… Ama sessiz kalmayı tercih ediyorum. Çünkü en önemli şeyler, bazen en sessiz anlarda anlaşılır." Cikcik, bu cevabı pek anlamamış. Ama merakı artmış. O günden sonra, Cikcik de bilge ağacın yanında sessizce oturup ormanı dinlemeye başlamış. Gördükçe, duydukça yavaş yavaş bilge ağacın neden sessiz kaldığını anlamış. O da artık acele etmeden, dikkatle çevresine bakıp dinleyerek, ormanın en bilgili saksağanı olmuş.
Sorular:
Metin:
Gezegenimiz Dünya, milyonlarca canlı türüne ev sahipliği yapan, eşsiz bir yerdir. Ancak, son yıllarda yaşanan bazı olumsuz gelişmeler, bu eşsizliği tehdit etmektedir. Özellikle, küresel ısınma olarak bilinen, atmosferin ortalama sıcaklığının artması, buzulların erimesine, deniz seviyesinin yükselmesine ve hava olaylarının şiddetlenmesine neden olmaktadır. Bu durum, bitki ve hayvan türlerinin yaşam alanlarını daraltmakta ve bazı türlerin yok olmasına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra, doğal kaynakların aşırı tüketimi, ormanların yok edilmesi ve çevre kirliliği de gezegenimiz üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Bu sorunların çözümü için, bireysel ve toplumsal olarak sorumluluk almamız, çevre dostu uygulamaları benimsememiz ve sürdürülebilir bir yaşam tarzı oluşturmamız gerekmektedir. Aksi takdirde, gelecek nesiller için yaşanabilir bir dünya bırakmak zorlaşacaktır.
Sorular:
Önemli Not: Aşağıdaki sorular, öğrencilerin farklı türdeki metinlerle (hikaye, bilgilendirici metin, mektup, şiir vb.) karşılaşmasını ve her metinde farklı becerilerini kullanmasını amaçlamaktadır.
Metinler ve Sorular
1. Metin (Hikaye): Sihirli Tohum
Bahçesinin bir köşesinde yaşlı bir elma ağacı olan küçük Ayşe, bir gün toprağı kazarken parıldayan bir tohum buldu. Tohum, sanki bir yıldız parçası gibi ışık saçıyordu. Merakına yenik düşen Ayşe, tohumu toprağa ekti ve her gün suladı. Birkaç gün sonra, topraktan minik bir filiz çıktı. Bu filiz, diğer bitkilerden farklı olarak hızla büyüyordu ve üzerinde altın sarısı yapraklar oluşmaya başladı. Kısa sürede filiz, kocaman bir ağaca dönüştü. Ağaç, meyve yerine her gün altın paralar veriyordu. Ayşe, ilk başta çok sevinmişti ama sonra bu durumun hayatında bazı sorunlara yol açtığını fark etti. Artık arkadaşlarıyla oyun oynamaya vakti yoktu ve sadece altınları saymakla meşguldü. Bir gün, Ayşe, bilge bir köylüye derdini anlattı. Bilge köylü, ona altınların mutluluk getirmediğini, asıl zenginliğin arkadaşlar ve oyun oynamak olduğunu söyledi. Ayşe, o gün altınları dağıttı ve yeniden arkadaşlarıyla oyun oynamaya başladı. O günden sonra, sihirli ağaç artık altın yerine sevgi tohumları saçmaya başladı.
Sorular:
Dünya üzerindeki su, sürekli bir döngü halindedir. Bu döngüye "su döngüsü" denir. Güneşin ısısıyla denizler, göller ve nehirlerden buharlaşan su, atmosfere yükselir. Yükselen bu su buharı soğuyarak yoğunlaşır ve bulutları oluşturur. Bulutlardaki su damlacıkları birleşerek büyür ve yağmur, kar veya dolu olarak yeryüzüne geri döner. Yeryüzüne düşen suların bir kısmı toprağa sızar ve yer altı sularını oluşturur, bir kısmı ise akarsular aracılığıyla tekrar denizlere ve göllere ulaşır. Bu döngü, su kaynaklarının sürekli yenilenmesini ve tüm canlıların su ihtiyacının karşılanmasını sağlar. Ancak, çevre kirliliği ve ormanların yok edilmesi gibi nedenlerle su döngüsü olumsuz etkilenmektedir.
Sorular:
Sevgili Zeynep,
Nasıl olduğunu merak ediyorum. Buradaki hayat çok güzel. Kasabamız, yemyeşil ağaçlarla ve renkli çiçeklerle dolu. Her sabah kuşların cıvıltılarıyla uyanıyorum. Okulda yeni arkadaşlar edindim ve dersler çok eğlenceli geçiyor. Öğretmenimiz bize doğayı korumayı ve geri dönüşümün önemini anlatıyor. Birlikte ağaçlar diktik ve atık malzemelerden oyuncaklar yaptık. Bazen seni çok özlüyorum. Keşke sen de burada olsaydın. Birlikte o kadar çok şey yapardık ki! Umarım en kısa zamanda görüşürüz. Sana kocaman sevgiler ve kucak dolusu selam gönderiyorum.
Arkadaşın,
Elif
Sorular:
Kanatları rengarenk,
Uçuşur çiçek çiçek.
Güneşle dost, rüzgarla yoldaş,
Konar dalda, yapar dans.
Minik kelebek, narin peri,
Doğanın güzelliği.
Sessizce gelir, usulca gider,
Hayat verir her yere.
Sorular:
Ali, en sevdiği oyuncak ayısı Pamuk'u her yere götürürdü. Bir gün, parkta oynarken Pamuk'u kaybettiğini fark etti. Çok üzüldü ve her yere baktı ama Pamuk'u bulamadı. Eve gidip annesine anlattı. Annesi, ona Pamuk'u bulmak için elinden geleni yapacaklarını söyledi. Ertesi gün, mahalledeki bütün çocuklara Pamuk'un kaybolduğunu anlattılar. Birkaç gün sonra, komşularından bir teyze, Ali'nin oyuncağını bulduğunu söyledi. Ali, Pamuk'u görünce çok sevindi. O günden sonra, oyuncaklarına daha iyi baktı ve onları asla kaybetmemeye söz verdi.
Sorular:
Metin:
Ormanın derinliklerinde, yaşlı bir bilge ağaç yaşarmış. Bu ağacın dalları, yüzlerce yıllık hikayelerle doluymuş. Bir gün, ormanın küçük saksağanı Cikcik, bilge ağacın yanına gelmiş. "Bilge Ağaç," demiş Cikcik, "Neden bu kadar sessiz ve düşüncelisin? Dünyada olup bitenlere hiç aldırmıyor musun?" Bilge ağaç, yapraklarını hafifçe sallayarak cevap vermiş: "Cikcik, ben her şeyi görüyorum ve duyuyorum. Rüzgarın fısıltılarını, yağmurun şarkılarını, hayvanların dertlerini… Ama sessiz kalmayı tercih ediyorum. Çünkü en önemli şeyler, bazen en sessiz anlarda anlaşılır." Cikcik, bu cevabı pek anlamamış. Ama merakı artmış. O günden sonra, Cikcik de bilge ağacın yanında sessizce oturup ormanı dinlemeye başlamış. Gördükçe, duydukça yavaş yavaş bilge ağacın neden sessiz kaldığını anlamış. O da artık acele etmeden, dikkatle çevresine bakıp dinleyerek, ormanın en bilgili saksağanı olmuş.
Sorular:
- Bilge ağacın dallarının neyle dolu olduğu metinde anlatılmaktadır?
a) Kuş yuvalarıyla
b) Yüzlerce yıllık hikayelerle
c) Meyvelerle
d) Çiçeklerle - Cikcik, bilge ağaca hangi soruyu soruyor?
a) Neden bu kadar yaşlısın?
b) Neden bu kadar sessiz ve düşüncelisin?
c) Neden hep burada duruyorsun?
d) Neden benimle oynamıyorsun? - Bilge ağacın sessiz kalmayı tercih etmesinin nedeni nedir?
a) Yorgun olduğu için
b) En önemli şeylerin sessiz anlarda anlaşıldığını düşündüğü için
c) Cikcik'i sevmediği için
d) Cevap vermek istemediği için - Cikcik, bilge ağacın sözlerinden sonra ne yapmaya başlamıştır?
a) Başka bir ağaca gitmiştir.
b) Bilge ağaçla sürekli konuşmaya başlamıştır.
c) Sessizce oturup ormanı dinlemeye başlamıştır.
d) Diğer kuşlarla oyun oynamaya başlamıştır. - Metinde geçen "en önemli şeyler, bazen en sessiz anlarda anlaşılır" ifadesiyle ne anlatılmak istenmektedir? Açıklayınız.
Metin:
Gezegenimiz Dünya, milyonlarca canlı türüne ev sahipliği yapan, eşsiz bir yerdir. Ancak, son yıllarda yaşanan bazı olumsuz gelişmeler, bu eşsizliği tehdit etmektedir. Özellikle, küresel ısınma olarak bilinen, atmosferin ortalama sıcaklığının artması, buzulların erimesine, deniz seviyesinin yükselmesine ve hava olaylarının şiddetlenmesine neden olmaktadır. Bu durum, bitki ve hayvan türlerinin yaşam alanlarını daraltmakta ve bazı türlerin yok olmasına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra, doğal kaynakların aşırı tüketimi, ormanların yok edilmesi ve çevre kirliliği de gezegenimiz üzerindeki baskıyı artırmaktadır. Bu sorunların çözümü için, bireysel ve toplumsal olarak sorumluluk almamız, çevre dostu uygulamaları benimsememiz ve sürdürülebilir bir yaşam tarzı oluşturmamız gerekmektedir. Aksi takdirde, gelecek nesiller için yaşanabilir bir dünya bırakmak zorlaşacaktır.
Sorular:
- Metinde bahsedilen küresel ısınmanın neden olduğu olumsuz sonuçlardan üç tanesini yazınız.
- Metne göre, gezegenimizi tehdit eden diğer sorunlar nelerdir?
- Metinde "sürdürülebilir bir yaşam tarzı" ifadesiyle ne anlatılmak istenmektedir? Kendi kelimelerinizle açıklayınız.
- Metne göre, bu sorunların çözümü için bireysel olarak neler yapabiliriz? Örnekler veriniz.
- Metinde geçen "gelecek nesiller için yaşanabilir bir dünya bırakmak zorlaşacaktır" ifadesi, bizlere hangi mesajı vermektedir? Açıklayınız.
Önemli Not: Aşağıdaki sorular, öğrencilerin farklı türdeki metinlerle (hikaye, bilgilendirici metin, mektup, şiir vb.) karşılaşmasını ve her metinde farklı becerilerini kullanmasını amaçlamaktadır.
Metinler ve Sorular
1. Metin (Hikaye): Sihirli Tohum
Bahçesinin bir köşesinde yaşlı bir elma ağacı olan küçük Ayşe, bir gün toprağı kazarken parıldayan bir tohum buldu. Tohum, sanki bir yıldız parçası gibi ışık saçıyordu. Merakına yenik düşen Ayşe, tohumu toprağa ekti ve her gün suladı. Birkaç gün sonra, topraktan minik bir filiz çıktı. Bu filiz, diğer bitkilerden farklı olarak hızla büyüyordu ve üzerinde altın sarısı yapraklar oluşmaya başladı. Kısa sürede filiz, kocaman bir ağaca dönüştü. Ağaç, meyve yerine her gün altın paralar veriyordu. Ayşe, ilk başta çok sevinmişti ama sonra bu durumun hayatında bazı sorunlara yol açtığını fark etti. Artık arkadaşlarıyla oyun oynamaya vakti yoktu ve sadece altınları saymakla meşguldü. Bir gün, Ayşe, bilge bir köylüye derdini anlattı. Bilge köylü, ona altınların mutluluk getirmediğini, asıl zenginliğin arkadaşlar ve oyun oynamak olduğunu söyledi. Ayşe, o gün altınları dağıttı ve yeniden arkadaşlarıyla oyun oynamaya başladı. O günden sonra, sihirli ağaç artık altın yerine sevgi tohumları saçmaya başladı.
Sorular:
- Ayşe, bahçesinde ne bulmuştur?
- Tohumun özelliği neydi?
- Filiz büyüdükçe nasıl bir ağaca dönüştü?
- Ağaç meyve yerine ne veriyordu?
- Ayşe, başlangıçta bu duruma nasıl tepki verdi?
- Altınlar Ayşe'nin hayatında ne gibi sorunlara yol açtı?
- Bilge köylü, Ayşe'ye ne öğretti?
- Ayşe, altınları ne yaptı?
- Sihirli ağaç, altınlardan sonra ne vermeye başladı?
- Metinden çıkarabileceğiniz ana fikir nedir?
Dünya üzerindeki su, sürekli bir döngü halindedir. Bu döngüye "su döngüsü" denir. Güneşin ısısıyla denizler, göller ve nehirlerden buharlaşan su, atmosfere yükselir. Yükselen bu su buharı soğuyarak yoğunlaşır ve bulutları oluşturur. Bulutlardaki su damlacıkları birleşerek büyür ve yağmur, kar veya dolu olarak yeryüzüne geri döner. Yeryüzüne düşen suların bir kısmı toprağa sızar ve yer altı sularını oluşturur, bir kısmı ise akarsular aracılığıyla tekrar denizlere ve göllere ulaşır. Bu döngü, su kaynaklarının sürekli yenilenmesini ve tüm canlıların su ihtiyacının karşılanmasını sağlar. Ancak, çevre kirliliği ve ormanların yok edilmesi gibi nedenlerle su döngüsü olumsuz etkilenmektedir.
Sorular:
- Su döngüsü nedir?
- Güneşin etkisiyle su nerelerden buharlaşır?
- Su buharı atmosferde neye dönüşür?
- Yağmur, kar ve dolu nasıl oluşur?
- Yeryüzüne düşen suların bir kısmı ne olur?
- Su döngüsünün önemi nedir?
- Hangi nedenler su döngüsünü olumsuz etkiler?
- Metne göre, su döngüsünün bozulması nelere yol açabilir?
- Su döngüsünü korumak için neler yapabiliriz?
- Metinde anlatılan bilgilere dayanarak, suyun hayatımızdaki yerini anlatınız.
Sevgili Zeynep,
Nasıl olduğunu merak ediyorum. Buradaki hayat çok güzel. Kasabamız, yemyeşil ağaçlarla ve renkli çiçeklerle dolu. Her sabah kuşların cıvıltılarıyla uyanıyorum. Okulda yeni arkadaşlar edindim ve dersler çok eğlenceli geçiyor. Öğretmenimiz bize doğayı korumayı ve geri dönüşümün önemini anlatıyor. Birlikte ağaçlar diktik ve atık malzemelerden oyuncaklar yaptık. Bazen seni çok özlüyorum. Keşke sen de burada olsaydın. Birlikte o kadar çok şey yapardık ki! Umarım en kısa zamanda görüşürüz. Sana kocaman sevgiler ve kucak dolusu selam gönderiyorum.
Arkadaşın,
Elif
Sorular:
- Mektubu kim yazmıştır?
- Mektup kime yazılmıştır?
- Mektupta Elif, kasabasını nasıl anlatıyor?
- Elif, okulda neler yapıyor?
- Elif, arkadaşına ne anlatıyor?
- Elif, Zeynep'e ne gönderiyor?
- Mektupta doğayı korumakla ilgili neler geçiyor?
- Elif'in mektubundaki duygularını nasıl tarif edersiniz?
- Bir arkadaşınıza böyle bir mektup yazsanız, nelerden bahsederdiniz?
- Mektuptaki olay örgüsünü kendi cümlelerinizle anlatınız.
Kanatları rengarenk,
Uçuşur çiçek çiçek.
Güneşle dost, rüzgarla yoldaş,
Konar dalda, yapar dans.
Minik kelebek, narin peri,
Doğanın güzelliği.
Sessizce gelir, usulca gider,
Hayat verir her yere.
Sorular:
- Şiirde kelebek nasıl anlatılıyor?
- Kelebeğin kanatları nasıl?
- Şiirde kelebek nelerle dost?
- Kelebek nerede dans ediyor?
- Şiirde kelebek neye benzetiliyor?
- Kelebek nasıl bir hayat veriyor?
- Şiirde kelebek nasıl geliyor ve gidiyor?
- Şiirin ana duygusu nedir?
- Şiirde kullanılan benzetmelere örnek veriniz.
- Şiirdeki kelebeğin özellikleri nelerdir?
Ali, en sevdiği oyuncak ayısı Pamuk'u her yere götürürdü. Bir gün, parkta oynarken Pamuk'u kaybettiğini fark etti. Çok üzüldü ve her yere baktı ama Pamuk'u bulamadı. Eve gidip annesine anlattı. Annesi, ona Pamuk'u bulmak için elinden geleni yapacaklarını söyledi. Ertesi gün, mahalledeki bütün çocuklara Pamuk'un kaybolduğunu anlattılar. Birkaç gün sonra, komşularından bir teyze, Ali'nin oyuncağını bulduğunu söyledi. Ali, Pamuk'u görünce çok sevindi. O günden sonra, oyuncaklarına daha iyi baktı ve onları asla kaybetmemeye söz verdi.
Sorular:
- Ali'nin en sevdiği oyuncağı neydi?
- Ali, oyuncağını nerede kaybetti?
- Ali, oyuncağını kaybettiğini fark edince ne yaptı?
- Ali'nin annesi, Pamuk'u bulmak için ne yaptı?
- Pamuk'u kim buldu?
- Ali, oyuncağını bulunca neler hissetti?
- Ali, bu olaydan sonra neye karar verdi?
- Metindeki olayları kısaca özetleyiniz.
- Metinde anlatılanlar size ne öğretiyor?
- Oyuncakların önemi ile ilgili kendi düşüncelerinizi anlatınız.
