Sitenizi web'e yerleştirirken bilmeniz gereken 25 ipucunu sizler için derledik.
Bir web sitesi yaparken genelde site içeriğini hazırlama aşamasını uzun tutar, yayınlama aşamasını ise pek önemsemeyiz. Oysa web yayıncılığının temel ilkeleri, amatör bir siteyle profesyonel bir siteyi birbirinden ayıran en önemli etkenlerdendir.
İki basamaklı FTP
Web editörlerinin pek çoğu sitenizi doğrudan yayınlama özelliğine de sahiptir, böylece değişikliklerinizi doğrudan web sitenize aktarabilirsiniz. Fakat yayınlamadan önce değişikliklerinizi kontrol etmek istiyorsanız, web editörünüzü sayfalarınızı sabit diskinize kaydedip tarayıcınızda açacak şekilde ayarlayın.
ASCII FTP
FTP aracılığıyla HTML sayfalarınızı (veya CSS ve script dosyaları) aktarırken ASCII modunda aktardığınızdan emin olun, böylece satır araları doğru kullanılmış olur. Aksi halde bir sürü kısa satır veya upuzun tek bir satırla karşılaşabilirsiniz. Grafiklerin, seslerin, EXE dosyalarının ve Notepad ile açamayacağınız her şeyin binary modunda gönderildiğinden emin olun. Çalıştığınız her dosya uzantısı için gerekli transfer modunu bir kez ayarlarsanız daha sonra elle değişiklik yapmanız gerekmez.
Pasifleşin
Web sitenizi işyerinizden upload ediyorsanız ve ofisinizde geniş çaplı bir güvenlik duvarı (firewall) kullanılıyorsa, sunucunuza erişebilmek için pasif modda bağlanmanız gerekebilir. FTP programınızın bağlantı ayarlarını bunu otomatik yapacak şekilde ayarlayın ki her seferinde değiştirmenize gerek kalmasın.
Otomatik yayın
Otomatik olarak web sayfası oluşturan programlar sadece web editörleri değildir; bunu Excel'le de yapabilirsiniz. İstediğiniz hücreleri seçin, Dosya > Web Sayfası Olarak Kaydet'i seçin ve seçiminizi gösteren radyo düğmesine basın. Temel Excel kontrollerinin sayfada yer alması için 'Etkinlik Ekle'yi seçin ve Yayımla'ya tıklayıp 'Bu sayfa her kaydedildiğinde otomatik olarak yeniden yayımla'yı işaretleyin. Böylece dosyayı her güncellediğinizde upload etmeniz için bir web sürümü de hazır olacaktır.
Sürükle ve bırak
Hiçbir FTP programı kurulu olmayan bir sistemden FTP sunucunuza ulaşmanız gerekebilir. Basit işlemler için yeni bir FTP programı kurmak yerine Internet Explorer'ı kullanabilirsiniz.
Günlük tutun
Sitenizi güncellemenin en kolay yollarından biri de web günlüğü (blog) hesabı kullanmaktır. Çünkü günlüğü sayfanıza bir kez adapte ettikten sonra web'e erişebildiğiniz her yerden güncelleme yapabilirsiniz.
Doğrulayın
Web sayfalarınızı kendiniz kontrol ettikten sonra bir kez de
Sahip olduklarınızı bilin
Web sunucunuzda çalışması gereken script'ler kullanacaksanız, sunucunuzun gerekli dili (Perl, ASP, PHP vs.) desteklediğinden emin olun ve bunları nasıl kullanabileceğinizi öğrenin. Perl ve PHP script'leri için bazı dosyalarda CHMOD değişikliği yapmanız gerekebilir, karmaşık bir script'le çalışmaya başlamadan önce tüm bunlar için yetkiniz olup olmadığını öğrenin.
Boyutunuzu seçin
Herkesin aynı ekran çözünürlüğünü kullanmasını veya tarayıcı pencerelerinin ekranı kaplamasını bekleyemezsiniz. Bu yüzden web sitenizi farklı çözünürlüklerde test etmeniz gerekir.
Varsayılanları kullanın
Çoğu web sunucusu dizin adını yazdığınızda otomatik olarak INDEX, MAIN veya DEFAULT adlı .htm veya .html uzantılı bir sayfayı yükler. Böylece dizinleriniz için daha kısa adresler kullanabilirsiniz. Yine de her dizinine bir varsayılan sayfa koymayı unutmayın, çünkü bazı web sunucuları varsayılan sayfası olmayan dizinlerin tüm içeriğini gözler önüne serebilir.
Arama motorları
Arama motorlarının yardım sayfalarını inceleyin. Sayfalarınızın listelenmesi için neler gerektiğini öğrenin ve uygulayın. Google gibi bazı arama motorlarının arama sonuçları çok ince hesaplamalara dayanır, bu nedenle sitenizin sıralamadaki yeri sürekli değişebilir. Bunu fazla önemsemeyin. Zamanınızı arama sonuçlarıyla uğraşmak yerine sitenizi geliştirmek için harcayın. Tüm sayfalarınızın açıklayıcı bir başlığa sahip olduğundan ve TITLE etiketinin HEAD bölümünün başında bulunduğundan emin olun. Grafiklerinizin tümünü ALT etiketi kullanarak açıklamaya çalışın. Sayfalarınızda kullanacağınız META etiketleri önemlidir, fakat Google başta olmak üzere bazı arama motorları çok fazla suistimal edilen bu etiketleri dikkate almamaktadır. Yine de META etiketlerini doğru kullanın ve içeriğinizle ilgisi olmayan anahtar kelimelerden sakının.
Yapılanın
Tüm web sitenizin aynı klasörde bulunması gerekmez. Dosyalarınızı doğru şekilde klasörlere ayırırsanız daha sonra yönetmesi kolaylaşacaktır. Böylece belli bir bölümde sorun yaşandığında doğru klasöre odaklanabilir veya sıkça güncellediğiniz bir bölüm varsa ilgili dosyaları daha rahat bir şekilde silebilirsiniz. Klasör yapınızı siteniz üzerinde çalışmaya başladığınızda oluşturun, çünkü yolun yarısına geldiğinizde dosya ve klasör isimlerini değiştirmeniz tüm linklerinizi de değiştirmenizi gerektirecektir. Üstelik arama motorları yeni sayfalarınızı keşfedene dek sitenizi arayanlara size ulaşamayabilir
Slash kullanın
Dizin adıyla biten tüm adreslerinizin sonunda bölme (slash) işareti (/) kullanmayı unutmayın. Slash'le bitmeyen
Uyumlu olun
Web sunucunuzdaki dizin yapısı sabit diskinizdekiyle aynı olmayacaktır. Bu yüzden linklerinizde sabit diskinize ait tam dosya yolları kullanmaktan kaçının, dosyayı web sunucunuza yüklediğinizde bu linkler çalışmaz hale gelecektir.
E-posta adresinizi gizleyin
Ziyaretçilerinizin size ulaşabilmesi için e-posta adresini sitenizde mutlaka belirtmeniz gerekiyor, fakat hiçbir koruma olmadan sitenize yerleştireceğiniz e-posta linki de spam robotlarına kolay lokma olacaktır. Bunun yerine e-posta adresinizi belirten bir grafiği JavaScript'le linklemeyi deneyebilirsiniz. Size ulaşmak isteyenler yine tek tıklamayla eposta gönderebilirler, fakat adresinizi ele geçirmek isteyen tarayıcıların işi çok zorlaşacaktır.
Veritabanınızı hazırlayın
Web sunucunuzdaki veritabanınıza bilgisayarınızda olduğu kadar hızlı ve rahat şekilde veri yazamazsınız. Veritabanınızda bulunması gereken veriler fazlaysa, bunları kendi bilgisayarınızda hazırlayın ve daha sonra veritabanı sunucunuza gönderin.
Kısa mı uzun mu?
Web sayfası dosyalarınızın uzantısı olarak .html ya da .htm kullanmanız herhangi bir fark yaratmaz. Çünkü günümüz tarayıcıları her türlü uzantıyı sorunsuz olarak okuyabiliyor. Yine de çok uzun, boşluk ve Türkçe karakterler içeren dosya isimleri kullanmaktan kaçınmalısınız.
Harflerinizi küçültün
Birçok web sunucusu Unix veya Linux tabanlı bir işletim sistemi üzerinde çalışır. Bu sistemlerde dosya isimleri büyük - küçük harflere duyarlıdır. Yani PCnet.JPG adlı bir dosya yükler ve pcnet.JPG adresine bağlantı verirseniz resmi göremezsiniz. Karışıklığı önlemek için her zaman küçük harfleri kullanmanızı öneririz.
Hosting seçenekleri
FrontPage uzantıları
FrontPage uzantıları (Extensions) tek satır kod yazmanıza gerek kalmadan sitenize ziyaretçi defteri, arama motoru, form gibi özellikler eklemenizi sağlar. Bu özellikleri kullanmak istiyorsanız hosting sağlayıcınızın FrontPage uzantılarını desteklediğinden emin olun.
Bant genişliği
Sınırsız bant genişliği sağladıklarını iddia eden sitelere inanmayın. Her şeyin bir sınırı vardır. Bu sitelerin sözleşmelerini dikkatle okuyun, fazla bant genişliği kullanırsanız hesabınızı kapatabilir veya daha fazla para talep edebilirler. 20 bin sayfa izlenimi için ortalama 500 MB bant genişliğine ihtiyacınız olacağını unutmayın.
Yedekleme
Bazı hosting sağlayıcılar bunu tüm müşterilerine sunsa da, genel olarak siz talep etmedikçe dosyalarınız yedeklenmeniz. İşinizi garantiye alın ve sitenizin güncel bir kopyasını her zaman sabit diskinizde saklayın.
Veritabanı seçimi
Siteniz için küçük bir veritabanına ihtiyacınız varsa Access veya ODBC kullanmayı düşünebilirsiniz. Daha detaylı sistemler için MySQL, SQL Server veya ASP.NET kullanmalısınız. Genelde Linux tabanlı sunucularda MySQL, Windows tabanlı sunucularda SQL Server kullanılır.
İstatistikler
Site istatistiklerinize nasıl erişebileceğinizi öğrenin. Hosting sağlayıcınızın böyle bir hizmeti yoksa bedava bir sayaç servisinden yararlanabilirsiniz. Sayfalarınızı kaç kişinin ziyaret ettiği, hangi sayfalara baktığı, hangi arama motorundan geldiği gibi bilgiler sizin için önemli olmalı. İstatistiklerinizi inceleyerek sitenizin ziyaretçi profilini kolayca çıkarabilirsiniz.
Bir web sitesi yaparken genelde site içeriğini hazırlama aşamasını uzun tutar, yayınlama aşamasını ise pek önemsemeyiz. Oysa web yayıncılığının temel ilkeleri, amatör bir siteyle profesyonel bir siteyi birbirinden ayıran en önemli etkenlerdendir.
İki basamaklı FTP
Web editörlerinin pek çoğu sitenizi doğrudan yayınlama özelliğine de sahiptir, böylece değişikliklerinizi doğrudan web sitenize aktarabilirsiniz. Fakat yayınlamadan önce değişikliklerinizi kontrol etmek istiyorsanız, web editörünüzü sayfalarınızı sabit diskinize kaydedip tarayıcınızda açacak şekilde ayarlayın.
ASCII FTP
FTP aracılığıyla HTML sayfalarınızı (veya CSS ve script dosyaları) aktarırken ASCII modunda aktardığınızdan emin olun, böylece satır araları doğru kullanılmış olur. Aksi halde bir sürü kısa satır veya upuzun tek bir satırla karşılaşabilirsiniz. Grafiklerin, seslerin, EXE dosyalarının ve Notepad ile açamayacağınız her şeyin binary modunda gönderildiğinden emin olun. Çalıştığınız her dosya uzantısı için gerekli transfer modunu bir kez ayarlarsanız daha sonra elle değişiklik yapmanız gerekmez.
Pasifleşin
Web sitenizi işyerinizden upload ediyorsanız ve ofisinizde geniş çaplı bir güvenlik duvarı (firewall) kullanılıyorsa, sunucunuza erişebilmek için pasif modda bağlanmanız gerekebilir. FTP programınızın bağlantı ayarlarını bunu otomatik yapacak şekilde ayarlayın ki her seferinde değiştirmenize gerek kalmasın.
Otomatik yayın
Otomatik olarak web sayfası oluşturan programlar sadece web editörleri değildir; bunu Excel'le de yapabilirsiniz. İstediğiniz hücreleri seçin, Dosya > Web Sayfası Olarak Kaydet'i seçin ve seçiminizi gösteren radyo düğmesine basın. Temel Excel kontrollerinin sayfada yer alması için 'Etkinlik Ekle'yi seçin ve Yayımla'ya tıklayıp 'Bu sayfa her kaydedildiğinde otomatik olarak yeniden yayımla'yı işaretleyin. Böylece dosyayı her güncellediğinizde upload etmeniz için bir web sürümü de hazır olacaktır.
Sürükle ve bırak
Hiçbir FTP programı kurulu olmayan bir sistemden FTP sunucunuza ulaşmanız gerekebilir. Basit işlemler için yeni bir FTP programı kurmak yerine Internet Explorer'ı kullanabilirsiniz.
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
şeklinde FTP adresini yazın ve kullanıcı bilgilerinizi girin. Kullanıcı bilgileriniz sorulmadan anonim kullanıcı girişi yapılıyorsa, ftp://kullanıcı@şifre:ftp.websiteniz.com şeklinde giriş yapabilirsiniz. Fakat bu durumda şifrenizin adres satırında görüneceğini unutmayın. Bu pencerede tıpkı sabit diskinizdeymiş gibi dosyaları yönetebilirsiniz. Yüklemek istediğiniz dosyaları sürükleyip pencereye bırakmanız yeterli. Tüm tarayıcı pencerelerinizi kapattığınızda oturum da kapanmış olur.Günlük tutun
Sitenizi güncellemenin en kolay yollarından biri de web günlüğü (blog) hesabı kullanmaktır. Çünkü günlüğü sayfanıza bir kez adapte ettikten sonra web'e erişebildiğiniz her yerden güncelleme yapabilirsiniz.
Doğrulayın
Web sayfalarınızı kendiniz kontrol ettikten sonra bir kez de
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
adresindeki W3C DoğrulamaHizmeti'ni kullanarak kontrol edin. Bu hizmet sayfalarınızın standartlara uygun olmadığını belirlemenize yardımcı olur.Sahip olduklarınızı bilin
Web sunucunuzda çalışması gereken script'ler kullanacaksanız, sunucunuzun gerekli dili (Perl, ASP, PHP vs.) desteklediğinden emin olun ve bunları nasıl kullanabileceğinizi öğrenin. Perl ve PHP script'leri için bazı dosyalarda CHMOD değişikliği yapmanız gerekebilir, karmaşık bir script'le çalışmaya başlamadan önce tüm bunlar için yetkiniz olup olmadığını öğrenin.
Boyutunuzu seçin
Herkesin aynı ekran çözünürlüğünü kullanmasını veya tarayıcı pencerelerinin ekranı kaplamasını bekleyemezsiniz. Bu yüzden web sitenizi farklı çözünürlüklerde test etmeniz gerekir.
Varsayılanları kullanın
Çoğu web sunucusu dizin adını yazdığınızda otomatik olarak INDEX, MAIN veya DEFAULT adlı .htm veya .html uzantılı bir sayfayı yükler. Böylece dizinleriniz için daha kısa adresler kullanabilirsiniz. Yine de her dizinine bir varsayılan sayfa koymayı unutmayın, çünkü bazı web sunucuları varsayılan sayfası olmayan dizinlerin tüm içeriğini gözler önüne serebilir.
Arama motorları
Arama motorlarının yardım sayfalarını inceleyin. Sayfalarınızın listelenmesi için neler gerektiğini öğrenin ve uygulayın. Google gibi bazı arama motorlarının arama sonuçları çok ince hesaplamalara dayanır, bu nedenle sitenizin sıralamadaki yeri sürekli değişebilir. Bunu fazla önemsemeyin. Zamanınızı arama sonuçlarıyla uğraşmak yerine sitenizi geliştirmek için harcayın. Tüm sayfalarınızın açıklayıcı bir başlığa sahip olduğundan ve TITLE etiketinin HEAD bölümünün başında bulunduğundan emin olun. Grafiklerinizin tümünü ALT etiketi kullanarak açıklamaya çalışın. Sayfalarınızda kullanacağınız META etiketleri önemlidir, fakat Google başta olmak üzere bazı arama motorları çok fazla suistimal edilen bu etiketleri dikkate almamaktadır. Yine de META etiketlerini doğru kullanın ve içeriğinizle ilgisi olmayan anahtar kelimelerden sakının.
Yapılanın
Tüm web sitenizin aynı klasörde bulunması gerekmez. Dosyalarınızı doğru şekilde klasörlere ayırırsanız daha sonra yönetmesi kolaylaşacaktır. Böylece belli bir bölümde sorun yaşandığında doğru klasöre odaklanabilir veya sıkça güncellediğiniz bir bölüm varsa ilgili dosyaları daha rahat bir şekilde silebilirsiniz. Klasör yapınızı siteniz üzerinde çalışmaya başladığınızda oluşturun, çünkü yolun yarısına geldiğinizde dosya ve klasör isimlerini değiştirmeniz tüm linklerinizi de değiştirmenizi gerektirecektir. Üstelik arama motorları yeni sayfalarınızı keşfedene dek sitenizi arayanlara size ulaşamayabilir
Slash kullanın
Dizin adıyla biten tüm adreslerinizin sonunda bölme (slash) işareti (/) kullanmayı unutmayın. Slash'le bitmeyen
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
adresini kullandığınızda tarayıcınız kitaplar adlı dosyayı ister, web sunucusu bu dosyayı bulamaz ve tarayıcının adresin sonuna slash ekleyip tekrar denemesini söyler. Bu işlemler otomatik olarak gerçekleşse de sayfanın yüklenme süresini uzatır, hatta bazı çok eski tarayıcılarda sayfa görüntülenemez.Uyumlu olun
Web sunucunuzdaki dizin yapısı sabit diskinizdekiyle aynı olmayacaktır. Bu yüzden linklerinizde sabit diskinize ait tam dosya yolları kullanmaktan kaçının, dosyayı web sunucunuza yüklediğinizde bu linkler çalışmaz hale gelecektir.
E-posta adresinizi gizleyin
Ziyaretçilerinizin size ulaşabilmesi için e-posta adresini sitenizde mutlaka belirtmeniz gerekiyor, fakat hiçbir koruma olmadan sitenize yerleştireceğiniz e-posta linki de spam robotlarına kolay lokma olacaktır. Bunun yerine e-posta adresinizi belirten bir grafiği JavaScript'le linklemeyi deneyebilirsiniz. Size ulaşmak isteyenler yine tek tıklamayla eposta gönderebilirler, fakat adresinizi ele geçirmek isteyen tarayıcıların işi çok zorlaşacaktır.
Veritabanınızı hazırlayın
Web sunucunuzdaki veritabanınıza bilgisayarınızda olduğu kadar hızlı ve rahat şekilde veri yazamazsınız. Veritabanınızda bulunması gereken veriler fazlaysa, bunları kendi bilgisayarınızda hazırlayın ve daha sonra veritabanı sunucunuza gönderin.
Kısa mı uzun mu?
Web sayfası dosyalarınızın uzantısı olarak .html ya da .htm kullanmanız herhangi bir fark yaratmaz. Çünkü günümüz tarayıcıları her türlü uzantıyı sorunsuz olarak okuyabiliyor. Yine de çok uzun, boşluk ve Türkçe karakterler içeren dosya isimleri kullanmaktan kaçınmalısınız.
Harflerinizi küçültün
Birçok web sunucusu Unix veya Linux tabanlı bir işletim sistemi üzerinde çalışır. Bu sistemlerde dosya isimleri büyük - küçük harflere duyarlıdır. Yani PCnet.JPG adlı bir dosya yükler ve pcnet.JPG adresine bağlantı verirseniz resmi göremezsiniz. Karışıklığı önlemek için her zaman küçük harfleri kullanmanızı öneririz.
Hosting seçenekleri
FrontPage uzantıları
FrontPage uzantıları (Extensions) tek satır kod yazmanıza gerek kalmadan sitenize ziyaretçi defteri, arama motoru, form gibi özellikler eklemenizi sağlar. Bu özellikleri kullanmak istiyorsanız hosting sağlayıcınızın FrontPage uzantılarını desteklediğinden emin olun.
Bant genişliği
Sınırsız bant genişliği sağladıklarını iddia eden sitelere inanmayın. Her şeyin bir sınırı vardır. Bu sitelerin sözleşmelerini dikkatle okuyun, fazla bant genişliği kullanırsanız hesabınızı kapatabilir veya daha fazla para talep edebilirler. 20 bin sayfa izlenimi için ortalama 500 MB bant genişliğine ihtiyacınız olacağını unutmayın.
Yedekleme
Bazı hosting sağlayıcılar bunu tüm müşterilerine sunsa da, genel olarak siz talep etmedikçe dosyalarınız yedeklenmeniz. İşinizi garantiye alın ve sitenizin güncel bir kopyasını her zaman sabit diskinizde saklayın.
Veritabanı seçimi
Siteniz için küçük bir veritabanına ihtiyacınız varsa Access veya ODBC kullanmayı düşünebilirsiniz. Daha detaylı sistemler için MySQL, SQL Server veya ASP.NET kullanmalısınız. Genelde Linux tabanlı sunucularda MySQL, Windows tabanlı sunucularda SQL Server kullanılır.
İstatistikler
Site istatistiklerinize nasıl erişebileceğinizi öğrenin. Hosting sağlayıcınızın böyle bir hizmeti yoksa bedava bir sayaç servisinden yararlanabilirsiniz. Sayfalarınızı kaç kişinin ziyaret ettiği, hangi sayfalara baktığı, hangi arama motorundan geldiği gibi bilgiler sizin için önemli olmalı. İstatistiklerinizi inceleyerek sitenizin ziyaretçi profilini kolayca çıkarabilirsiniz.
