HEREDOT
Katılımcı
Hakkındaki haber ve dedikodular bitmek tükenmek bilmeyen bir yazılımın incelemesi bu. Çıkış tarihi sürekli ertelenen, güvenlik gedikleri sürekli kapatılmaya çalışılan, kimilerine göre şişirilmiş bir balondan farkı olmayan, ancak çoğumuzun kullanmaktan vazgeçemediği Microsoft Windows’un, yeni nesil işletim sistemi Windows Vista Beta 2’nin incelemesi.
Yaklaşık 3 sene önce Windows XP’nin devamı olarak duyurulduğunda kod adı Windows Longhorn olarak belirlenmişti. Gerçek nedenini tam olarak bilemediğimiz nedenlerle adı daha sonra Windos Vista olarak değiştirildi. Çıkış tarihi sürekli ertelenerek, günümüze kadar geldi. Geçen zaman zarfında güvenlik ve yapılandan memnun olunmaması nedeni ile kodlarının %60’ı tekrardan yazıldı. Sonunda çıkış tarihi Ocak 2007 olarak bildirildi. Microsoft geleneğini yine bozmadı ve tam sürüm öncesinde daha kararlı bir yapıya sahip olan Beta 2’yi yayınladı.
Kurulum
Microsoft’tan ISO dosyası olarak indirdiğimiz işletim sistemi, 4 Gb olarak geliyor ve ancak DVD’ye yazarak yüklenebiliyor. Eskiye oranla çok daha kolaylaştırılan kurulum için, öncelikle Bios üzerinden boot sırasını değiştiriyoruz ve DVD Sürücümüzü seçiyoruz. Ardından Vista gerekli dosyaları kopyalamaya başlıyor. Dil ve klavye gibi basit bir kaç ayar ve işletim sisteminin yüklenmesini istediğiniz Hard Disk bölümünü seçerek devam ediyoruz. Hard Disk demişken; Windows Vista donanım canavarı olduğu kadar da tam bir hdd canavarı. Vista’yı kurabilmeniz için minimum 20GB’lık bir hdd’ye ihtiyacınız olacak. Zira sadece Windows 15GB yer kaplıyor. Bu bilgisayara işletim sistemi dışında programlar, araçlar ve oyunlar yükleyeceğinizi düşünürsek minimum 80GB’lık bir hdd ancak ihtiyaçlarınızı karşılayabilecektir. Kurulum için disk seçimi, format atmak, disk bölümlemek, disk birleştirmek gibi işlemler eskiye göre çok basitleştirilerek bir kaç tuşla gerçekleştirilebiliyor. Kurulum sırasında yapmanız gereken yalnızca arkanıza yaslanmak ve Vista’nın bilgisayarınıza kurulmasını beklemek. Kurulum 3 restart ve yaklaşık 1 saatlik bir bekleyişin ardından bitiyor. Malesef kurulum süresi her yeni işletim sisteminde biraz daha uzuyor. İlk zamanlar yaklaşık yarım saat alan Windows 98 kurulumunun, şuanki sistemimle yaklaşık 8 dakikada tamamlanması, eskiyen işletim sistemleri ve güncellenen sistemler için iyi bir örnek. Windows Vista Beta 2 kurulum başlangıcından, masaüstünü gördüğünüz ilk ekrana kadar geçen serüveni aşama aşama resimler bölümünden görebilirsiniz.
Masaüstü
Windows XP için makyajlanmış Windows 2000 diyenler, Vista masaüstünü gördükleri an ne diyeceklerini çok merak ediyorum. Gerçekten fazlasıyla etkileyici bir görünüme sahip bir masaüstü sizi karşılıyor. İlk dikkati çeken unsurlar arasında ekranın sağ tarafında bulunan yeni Side Bar. Resimlerde de göreceğiniz gibi, üzerinde analog saat, RSS Feed, Slide Show gibi birimler bulunuyor. Daha sonra Side Bar’a detaylı değineceğiz. Side Bar dışında dikkati çeken ikinci etken Başlat butonu. Yadigar Başlat (Start) buton yazısı kaldırılarak, yerine dairesel bir buton konulmuş ve üzerine Windows bayrağı iliştirilmiş. Başlat butonu tıklandığında açılan menüde de değişiklikler bulunmakta. Yana açılarak listelenen programlar, artık tek bir liste halinde açılıyor ve kaydırma çubuğu ile ulaşılabiliyor. Yeni uygulanan sistem, programlara hızlı erişim için zor görünüyor.
Hızlı başlat ve saat yanında bulunan ikonlarda herhangi bir değişim yok. Ancak masaüstü ikonları evrimin birer parçası. İkonlar büyümüş, daha sevimli ve tüm Vista gibi daha renkli bir hale getirilmiş. Bu noktada dikkatleri çeken başka bir şey de Bilgisayarım, Belgelerim, Müziğim gibi isimlere sahip öğeler artık Bilgisayar (Computer), Documents (Belgeler), Müzik (Music) gibi isimlerle anılıyor. Microsoft, bunun sebebi olarak kullanıcıların yasal olmayan dosyaları bilgisayarda bulundurmalarını gösteriyor. Documents’i (Belgeler-eski Belgelerim) açtığınız zaman da Links, Contacts, Music, Downloads, Fax, Scanned Documents, Pictures, Videos ve Favorites öğelerini barındırdığını göreceksiniz. Girdiğiniz her klasör, artık pencere üzerinde ilgili menüler ile listeleniyor. Pictures klasöründe üstte yer alan menüler ile resimleri alınma tarihlerine, isimlerine, anahtar sözcüklerine, izlenme oranlarına göre sıralayabiliyorsunuz.
Windows Vista’nın en can alıcı özelliklerinden biri de Aero Teması. Yeni arayüz sayesinde şeffaf pencereler ile bir çalışmanızı sürdürürken arka planda oynayan videoyu izleyebileceksiniz. Şeffaflık oranı tamamı ile size kalmış, istediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Ayrıca tam sürümdeki üç boyutlu masaüstü uygulaması ile pencereler ile istenildiği gibi oynanabilecek. Anlayacağınız yeni işletim sistemi fazlasıyla renkli, animasyonlu ve aktif bir yapıya sahip. Tabii ki tüm bunların getirdiği yüksek sistem ihtiyacı da cabası. Sistem gereksinimlerine daha sonra değineceğiz. Şimdi işletim sistemine entegre edilen ve geliştirilen programlara göz atalım.
Windows Media Player 11: Vista ile birlikte gelen medya oynatıcımız da Media Player 10’dan Windows Media Player 11’e terfi etmiş durumda. Vista ile program isimleri önüne gelen “Windows” ibaresi dikkat çekiyor. WMP 11’de evrimin parçalarını oluşturuyor. Müzik CD’leri hazırlanabiliyor, dosyaları CD ve DVD üzerine kaydedebiliyoruz. Ayrıca kütüphane özelliği geliştirilmiş ve yeni özellikler ile donatılmış.
Windows Defender: Windows Defender’ı aslında bize yabancı değil. Daha önce onu Microsoft Antispyware ismi ile tanıyorduk. Microsoft tarafından sürekli güncellenen yazılım Spyware türündeki zararlı programları bulup temizliyor ve sisteminize girmesini önlüyor.
İnternet Explorer 7: IE 7, Beta 2 versiyonu yüklü şekilde Vista’da yer alıyor. Yeni internet gezginimiz bir hayli Firefox’a benzeyen yapısı ile dikkat çekiyor. Özellikle sekmeli sörf yapısını Firefox ve Opera gibi gezginlerden tanıyoruz. IE 7 ile gelen yenilikler arasında Phishing Filter bulunuyor. Sanal dolandırıcılık siteleri için iyi bir eklenti özelliği taşımakta. Pop-up bloker varlığını sürdürüyor. Adres satırı yanında Firefox’taki gibi bir arama motoru bulunuyor. Ancak Google değil, MSN Search.
Windows Mail: Windows 2000’den beri işletim sistemi ile birlikte gelen Outlook Express Windows Vista’da kabuk değiştiriyor ve Windows Mail adı ile boy gösteriyor. WM ile e-posta, haber grubu, dizin servisleri ekleyebiliyor, Sync Center ile taşınabilir sistemler ile senkronizasyon sağlayabiliyoruz.
Windows Calendar: Windows Mail içinde bulunan takvim ve ajanda Microsoft’un gözüne yeterli gelmemiş anlaşılan. Vista’ya bir de Calendar (Takvim) eklemiş. Çok detaylı bir şekilde ajanda görevini yerine getiren Windows Calendar, özellikle yoğun iş temposunda zamanı dikkatli kullanması gereken kişiler için bire bir.
Windows Backup: Windows XP’de varolmayan Windows Backup ile sistemi yedekleyebiliyor ve geri yükleme yapabiliyoruz. Belgeler, Müzik, Videolar gibi ayrı ayrı yedekleme yapıldığı gibi komple sistem yedeklemesi de gerçekleştirebiliyoruz. Yedekleme işletim sisteminin olduğu dizinde yapılamıyor olması dikkat çekici. Başka bir hdd’ye ya da Ağ üzerinden yedekleme yapılabiliyor. Yeni eklenen özellik ile zamanlı yedekleme yapılabilmesi de güzel olmuş.
Windows Easy Transfer: Eski bilgisayarınızdaki kullanıcı hesaplarını, program ayarlarını, IE sık kullanılanları, dosya ve klasörleri, e-posta, mesaj ve adres defteri ayarlarınızı kolayca yeni bilgisayara transfer edilmesini sağlıyor.
Windows Media Center: Piyasaya Media Center olarak çıkan PC’lerde kullanılan yazılım Vista’da bulunmakta. Televizyon izlemek, resim görüntülemek, müzik dinlemek, DVD ve film izlemek, internet aracılığı ile içerik bilgisi indirebilmek gibi çok işlevli medya yönetimini tek çatı altında toplamış görünüyor. Yazılım ayrıca, aygıtların kurulumu gibi işlevlerde aşama aşama yardımcı olarak hatasız bir kurulum gerçekleştiriyor.
Side Bar: Masaüstü’nün yeni öğesi Side Bar, Vista’nın yayınlanan ilk ekran görüntülerinde en çok dikkat çeken kısım olmuştu. Side Bar, üzerinde analog saat, RSS Feed, Slide Show gibi temel birimler ile geliyor. SB üzerinde bulunan öğeler Gadgets (işlevsel araçlar) olarak anılıyor ve ihtiyaçlarınız doğrultusunda bu araçları SB’ye ekleme ve çıkarma yapabiliyorsunuz. Vista’yla gelen kullanılabilir Gatgets’lar arasında Hesap Makinesi, Cpu-Ram Metre, Kur Çevirici, Rss Feeder, Not Defteri, Sayı-Resim Bulmacası, Borsa Bilgileri, Çöp Kutusu gibi işlevsel araçlar bulunuyor. Ayrıca bu araçları mutlaka SB üzerinde kullanacaksınız diye bir şey de yok. İsterseniz bu öğeleri masaüstüne sürükleyip istediğiniz yerde bırakabilirsiniz. Zira SB’nin alanı biraz kısıtlı. Gadgets’lar bu kadarla sınırlı değil. İnternet sayfasından yeni yaratılan işlevsel araçları indirip Vista’ya entegre edebilirsiniz. Yalnız unutulmaması gereken bir şey var ki, Side Bar üzerinde çalıştırdığınız her öğe ekstra Ram harcayacaktır.
Vista oyunları
Her yeni Windows gibi Vista’da oyunlar ile birlikte geliyor. Eski tanıdık oyunların yanında yeni oyunlar da eklenmiş. Minesweeper, Solitaire, FreeCell, Hearts’de ilk kez en baştan yazılmış. XP’nin Spider Soliter’ı da unutulmamış ve oda eklenmiş. Eski oyunların yanında Inkball, Mahjong Titans, Purple Place ve Satranç eklenmiş durumda. Oyunlara getirilen bir yenilikte artık kaydedilip daha sonra kalındığı yerden devam edilmesi.
Programcılar birçok XP oyununun Vista’da problemsiz çalışacağını söylüyor. Bunun ne kadar doğru olduğunu stabil sistem çıktığında öğreneceğiz. Beta 2 üzerinde yapılan testlerde bazı popüler oyunlar hakkında toplanan bilgiler şu şekilde;
*Oblivion problemsiz çalışıyor.
*Battlefield 2 problemsiz çalışıyor.
*F.E.A.R için 2Gb ve üzeri Ram’e ihtiyaç duyuluyor
*Black & White 2 problemsiz çalışıyor.
*World of Warcraft problemsiz çalışıyor.
*Half Life 2 problemsiz çalışıyor.
**Problemsiz çalıştığı belirtilen oyunların minimum 1Gb Ram’e ihtiyaç duyduğu, 2Gb ve üzeri ramlerde takılma gibi problemlerin kalktığı gözlendi.
***Starforce kopya koruma sistemini kullanan oyunların Vista’da problem çıkardığı gözlendi. Starforce ekibi tarafından Vista için çıkartılan güncelleme ile problemlerin kalktığı belirtilmiş.
Biraz da teknik bilgi
Daha önce söylediğimiz bazı şeyleri de yinelersek, Windows Vista kurulumu yaklaşık 1 saat sürüyor ve toplamda 3 restart sonrası Desktop’a ulaşıyoruz. Sistem canavarı olması, kurulum için 15GB sabit disk alanı kullanmasından kendisini belli ediyor. Resmi olarak açıklanan minimum sistem gereksinimlerine bakalım;
* En az 2 GHz hızında güncel bir işlemci
* 1 GB sistem belleği
* Windows Aero destekleyen bir grafik işlemcisi (anakarta dahili grafik işlemcilerin çoğu desteklemiyor)
* 128 MB grafik belleği.
* En az 40GB sabit disk ve 15GB boş alan.
* DVD-ROM sürücü.
* Ses kartı.
* Internet erişimi.
Görüldüğü gibi Microsoft tarafından açıklanan minimum sistem gereksinimleri ile Vista, Windows 2000 görünümünden başka bir şey vaad edemeyecektir. Zira bu sistem gereksinimleri ile Windows XP dahi ancak çalışabilecektir. Vista ile gelen tüm özelliklere, tüm görsel öğelere sahip olmak istiyorsanız çok daha ciddi donanım gereksinimlerini karşılamanız gerekiyor:
Eğer 1600x1200'den daha yüksek bir çözünürlüğü tercih edecekseniz, ekran kartı belleğinizin 256MB olması gerekiyor. Pixel Shader 2.0 desteği de şart olarak belirtilmekte. Görüldüğü gibi çoğumuz, sistem gereksinimlerini karşılayamadığı bir bilgisayara sahibiz. Hele ki bir de bu bilgisayarlarda oyun oynamak istiyorsak vay halimize. Ciddi masraflar kapıda görünüyor.
İncelemeyi yaptığım sistemim, P4 64Bit 2,8Ghz Intel işlemci, Asus P5GPL-X anakart, 1GB DDR Ram (512*2 400Mhz Dual Channel), Nvidia PX 7300 256Mb (Ready for Vista) ekran kartı, 160Gb Sata Hdd, Creative Sound Blaster Live ses kartı, Philips DVD-RW, ADSL bağlantı.
Dikkatinizi bu noktada ekran kartına çekmek istiyorum. Vista’dan tam performans bekliyorsanız, ekran kartı kutusunda “Ready for Vista” amblemi olmak zorunda. Bu bakımdan On Board ekran kartları için Vista hayal görünüyor. Belirttiğim test sisteminde dahi Vista’nın performanslı çalışmadığını üzülerek belirtmek zorundayım. Bunun sebebi muhtemelen yeterli(!) miktarda Ram’e sahip olmayışımdan ve Vista’nın henüz Beta aşamasında olmasından kaynaklandığı kanaatindeyim. Stand-by (Masaüstünde bekleme) mod’unda %60 Ram kullanımı ve yükleme durumunda %99 Ram kullandığını gördüm. Gerçekten şok edici bir deneyim oldu. Vista sisteminizin %90’ını kullanırken işlemlere cevap vermesi korkunç uzun sürüyor. Bu bakımdan stabil sistem çıktığı zaman dahi, çok rahat oyun ve sistem kullanımı için 2 ila 4Gb arasında Ram’a ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum. Tabi bu değerler stabil sistem ile değişiklik gösterebilir.
Microsoft’tan yapılan açıklamaya göre Vista’nın bir TV kadar hızlı açılıp kapanacağı söylenmişti. Bu da demek oluyor ki en fazla 5-10sn’lik bir sürecin işletim sisteminin açılmasında yeterli olacağı. Ancak yaptığım testlerde Vista yaklaşık 1 dakika 20 saniyelik açılış ve 40 saniyelik kapanış süresine sahip. Açıklanan değerler ile ilgisinin olmayışını yine Beta olmasına bağlıyor ve stabil sistemde 3-5 Sn’lik Windows açılışlarını ümit ediyorum.
Yaptığım program yükleme ve çalıştırma testlerinden Vista tam not aldı. 64bit versiyonunu test ettiğim Vista’da 32bit ve 64bit uygulamalar sorunsuz olarak çalıştı. 32bit uygulamalar Hdd’de “Program Files (x86)”, 64bit uygulamalar “Program Files” dizini altına yükleniyor. Microsoft gerçekten 32bit emülasyonunu çok iyi gerçekleşirmiş görünüyor.
Vista’da güvenlik işi fazlasıyla ciddiye alınmış görünüyor ve bu bazen can sıkıcı seviyelere ulaşabiliyor. Zira çalıştırmak için tıkladığınız her program için “Bu dosya güvenli olmayabilir, onaylıyor musunuz?” tarzı sorular soruluyor ve sizden onay bekliyor. Bu tarz güvenlik işlemlerinin daha normal düzeyde olması gerekli.
Vista için gerekli sürücüler stabil sistemin henüz hazır olmayışı nedeni ile henüz Beta aşamasında. Bazı donanımların ise Vista için driver’ı bulunmamakta. Windows Vista, XP gibi ilk yüklemede sizin için elinden geldiğince driverları yüklemeye çalışıyor ve çalışan bir işletim sistemi sunuyor. Kurulum ardından yüklenemeyen sürücülerin sizden yüklenmesi bekleniyor.
Vista’ya geçmeli mi?
Windows Vista’ya geçmeli miyiz? Sorusunun cevabını aslında sizde biliyorsunuz. Zamanla buna mecbur bırakılacağız. DirectX 10’un Vista’yla birlikte çıkması ardından oyunlar da DirectX 10 kullanılmaya başlanacak ve Vista mecburiyeti gerektirecek. Zira bazı oyunlar yalnız Vista’da çalışacak şekilde çıkartılacak. Hal böyle olunca sistemi Vista’ya update etmemiz, öncesinde de sıkı bir bilgisayar kurmamız gerekecektir. Size tavsiyem işletim sistemi Ocak ayında çıkana kadar sisteminizde değişikliğe gitmemeniz en yerinde seçim olacaktır. Vista’nın, oyunların ve DX 10’un ne getireceğini beklemek daha doğru bir karar. Beklediğimden daha şirin, daha renkli, daha eğlenceli bir Windows versiyonu ile karşılaştım. Microsoft, Linux ve Mac OS gibi rakipleri ile boy ölçüşebilecek kadar iyi bir Windows ile geliyor. Yeni işletim sisteminde yüzlerce detay keşfedilmeyi ve öğrenilmeyi bekliyor. Kullanmaya başladıktan aylar sonra bile yeni şeyler keşfedeceğinizden emin olabilirsiniz. Getirilen yeni araç ve programlar ile kullanılabilirlik ve ihtiyaçların karşılanması maksimum düzeye çıkartılmış. Eklenen yeni programlar ile Microsoft, kullanıcısını mümkün olduğu kadar ek yazılımlara ihtiyaç duymamasını sağlamış.
Unutulmamalıdır ki incelediğimiz sistem henüz beta aşamasında ve son sürümde herşey değişebilir. Herşeye rağmen bütün gerçekler, Windows Vista’nın Ocak 2007’de çıkartacağı stabil çalışan sürümünden sonra ortaya çıkacak.
İşletim Sistemini kullandığım sırada aldığım bazı küçük notlar:
*Vista, kurulum için 256Mb Ram’li sisteme izin vermiyor. Minimum 512Mb Ram, 20Gb hdd ve 15Gb boş disk alanı gerekiyor.
*Sistem 1dk 20sn’de açılıyor, 40sn’de kapanıyor; Stand-by modunda %60, yükleme durumunda %99 Ram kullanımı (1GB’da).
*32bit uygulamalar sorunsuz çalışmakta.
*Herşey hoş animasyonlar ile donatılmış.
*Türkçe klavye dostu.
*Güvenlik için fazla sayıda soru sorulmakta.
*Denetim masası daha geniş kategorilere ayrılmış.
*Direk 7.1 ses desteği sağlanmakta.
*Resim-Fax görüntüleme yazılımında yenilikler yapılmış.
*Google Picasa benzeri bir resim işleme yazılımı eklenmiş.
*Sistem arama motoru yenilenip geliştirilmiş.
*Bilgisayarım’a girildiğinde depolama aygıtlarının doluluk oranları gösteriliyor.
*Görev yöneticisinde yenilikler (Ctrl+Alt+Del).
*Windows Dvd Maker yazılımı eklenmiş.
*Snipping tool yazılımı ile ekran görüntüsü alınması sağlanmış
Yaklaşık 3 sene önce Windows XP’nin devamı olarak duyurulduğunda kod adı Windows Longhorn olarak belirlenmişti. Gerçek nedenini tam olarak bilemediğimiz nedenlerle adı daha sonra Windos Vista olarak değiştirildi. Çıkış tarihi sürekli ertelenerek, günümüze kadar geldi. Geçen zaman zarfında güvenlik ve yapılandan memnun olunmaması nedeni ile kodlarının %60’ı tekrardan yazıldı. Sonunda çıkış tarihi Ocak 2007 olarak bildirildi. Microsoft geleneğini yine bozmadı ve tam sürüm öncesinde daha kararlı bir yapıya sahip olan Beta 2’yi yayınladı.
Kurulum
Microsoft’tan ISO dosyası olarak indirdiğimiz işletim sistemi, 4 Gb olarak geliyor ve ancak DVD’ye yazarak yüklenebiliyor. Eskiye oranla çok daha kolaylaştırılan kurulum için, öncelikle Bios üzerinden boot sırasını değiştiriyoruz ve DVD Sürücümüzü seçiyoruz. Ardından Vista gerekli dosyaları kopyalamaya başlıyor. Dil ve klavye gibi basit bir kaç ayar ve işletim sisteminin yüklenmesini istediğiniz Hard Disk bölümünü seçerek devam ediyoruz. Hard Disk demişken; Windows Vista donanım canavarı olduğu kadar da tam bir hdd canavarı. Vista’yı kurabilmeniz için minimum 20GB’lık bir hdd’ye ihtiyacınız olacak. Zira sadece Windows 15GB yer kaplıyor. Bu bilgisayara işletim sistemi dışında programlar, araçlar ve oyunlar yükleyeceğinizi düşünürsek minimum 80GB’lık bir hdd ancak ihtiyaçlarınızı karşılayabilecektir. Kurulum için disk seçimi, format atmak, disk bölümlemek, disk birleştirmek gibi işlemler eskiye göre çok basitleştirilerek bir kaç tuşla gerçekleştirilebiliyor. Kurulum sırasında yapmanız gereken yalnızca arkanıza yaslanmak ve Vista’nın bilgisayarınıza kurulmasını beklemek. Kurulum 3 restart ve yaklaşık 1 saatlik bir bekleyişin ardından bitiyor. Malesef kurulum süresi her yeni işletim sisteminde biraz daha uzuyor. İlk zamanlar yaklaşık yarım saat alan Windows 98 kurulumunun, şuanki sistemimle yaklaşık 8 dakikada tamamlanması, eskiyen işletim sistemleri ve güncellenen sistemler için iyi bir örnek. Windows Vista Beta 2 kurulum başlangıcından, masaüstünü gördüğünüz ilk ekrana kadar geçen serüveni aşama aşama resimler bölümünden görebilirsiniz.
Masaüstü
Windows XP için makyajlanmış Windows 2000 diyenler, Vista masaüstünü gördükleri an ne diyeceklerini çok merak ediyorum. Gerçekten fazlasıyla etkileyici bir görünüme sahip bir masaüstü sizi karşılıyor. İlk dikkati çeken unsurlar arasında ekranın sağ tarafında bulunan yeni Side Bar. Resimlerde de göreceğiniz gibi, üzerinde analog saat, RSS Feed, Slide Show gibi birimler bulunuyor. Daha sonra Side Bar’a detaylı değineceğiz. Side Bar dışında dikkati çeken ikinci etken Başlat butonu. Yadigar Başlat (Start) buton yazısı kaldırılarak, yerine dairesel bir buton konulmuş ve üzerine Windows bayrağı iliştirilmiş. Başlat butonu tıklandığında açılan menüde de değişiklikler bulunmakta. Yana açılarak listelenen programlar, artık tek bir liste halinde açılıyor ve kaydırma çubuğu ile ulaşılabiliyor. Yeni uygulanan sistem, programlara hızlı erişim için zor görünüyor.
Hızlı başlat ve saat yanında bulunan ikonlarda herhangi bir değişim yok. Ancak masaüstü ikonları evrimin birer parçası. İkonlar büyümüş, daha sevimli ve tüm Vista gibi daha renkli bir hale getirilmiş. Bu noktada dikkatleri çeken başka bir şey de Bilgisayarım, Belgelerim, Müziğim gibi isimlere sahip öğeler artık Bilgisayar (Computer), Documents (Belgeler), Müzik (Music) gibi isimlerle anılıyor. Microsoft, bunun sebebi olarak kullanıcıların yasal olmayan dosyaları bilgisayarda bulundurmalarını gösteriyor. Documents’i (Belgeler-eski Belgelerim) açtığınız zaman da Links, Contacts, Music, Downloads, Fax, Scanned Documents, Pictures, Videos ve Favorites öğelerini barındırdığını göreceksiniz. Girdiğiniz her klasör, artık pencere üzerinde ilgili menüler ile listeleniyor. Pictures klasöründe üstte yer alan menüler ile resimleri alınma tarihlerine, isimlerine, anahtar sözcüklerine, izlenme oranlarına göre sıralayabiliyorsunuz.
Windows Vista’nın en can alıcı özelliklerinden biri de Aero Teması. Yeni arayüz sayesinde şeffaf pencereler ile bir çalışmanızı sürdürürken arka planda oynayan videoyu izleyebileceksiniz. Şeffaflık oranı tamamı ile size kalmış, istediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Ayrıca tam sürümdeki üç boyutlu masaüstü uygulaması ile pencereler ile istenildiği gibi oynanabilecek. Anlayacağınız yeni işletim sistemi fazlasıyla renkli, animasyonlu ve aktif bir yapıya sahip. Tabii ki tüm bunların getirdiği yüksek sistem ihtiyacı da cabası. Sistem gereksinimlerine daha sonra değineceğiz. Şimdi işletim sistemine entegre edilen ve geliştirilen programlara göz atalım.
Windows Media Player 11: Vista ile birlikte gelen medya oynatıcımız da Media Player 10’dan Windows Media Player 11’e terfi etmiş durumda. Vista ile program isimleri önüne gelen “Windows” ibaresi dikkat çekiyor. WMP 11’de evrimin parçalarını oluşturuyor. Müzik CD’leri hazırlanabiliyor, dosyaları CD ve DVD üzerine kaydedebiliyoruz. Ayrıca kütüphane özelliği geliştirilmiş ve yeni özellikler ile donatılmış.
Windows Defender: Windows Defender’ı aslında bize yabancı değil. Daha önce onu Microsoft Antispyware ismi ile tanıyorduk. Microsoft tarafından sürekli güncellenen yazılım Spyware türündeki zararlı programları bulup temizliyor ve sisteminize girmesini önlüyor.
İnternet Explorer 7: IE 7, Beta 2 versiyonu yüklü şekilde Vista’da yer alıyor. Yeni internet gezginimiz bir hayli Firefox’a benzeyen yapısı ile dikkat çekiyor. Özellikle sekmeli sörf yapısını Firefox ve Opera gibi gezginlerden tanıyoruz. IE 7 ile gelen yenilikler arasında Phishing Filter bulunuyor. Sanal dolandırıcılık siteleri için iyi bir eklenti özelliği taşımakta. Pop-up bloker varlığını sürdürüyor. Adres satırı yanında Firefox’taki gibi bir arama motoru bulunuyor. Ancak Google değil, MSN Search.
Windows Mail: Windows 2000’den beri işletim sistemi ile birlikte gelen Outlook Express Windows Vista’da kabuk değiştiriyor ve Windows Mail adı ile boy gösteriyor. WM ile e-posta, haber grubu, dizin servisleri ekleyebiliyor, Sync Center ile taşınabilir sistemler ile senkronizasyon sağlayabiliyoruz.
Windows Calendar: Windows Mail içinde bulunan takvim ve ajanda Microsoft’un gözüne yeterli gelmemiş anlaşılan. Vista’ya bir de Calendar (Takvim) eklemiş. Çok detaylı bir şekilde ajanda görevini yerine getiren Windows Calendar, özellikle yoğun iş temposunda zamanı dikkatli kullanması gereken kişiler için bire bir.
Windows Backup: Windows XP’de varolmayan Windows Backup ile sistemi yedekleyebiliyor ve geri yükleme yapabiliyoruz. Belgeler, Müzik, Videolar gibi ayrı ayrı yedekleme yapıldığı gibi komple sistem yedeklemesi de gerçekleştirebiliyoruz. Yedekleme işletim sisteminin olduğu dizinde yapılamıyor olması dikkat çekici. Başka bir hdd’ye ya da Ağ üzerinden yedekleme yapılabiliyor. Yeni eklenen özellik ile zamanlı yedekleme yapılabilmesi de güzel olmuş.
Windows Easy Transfer: Eski bilgisayarınızdaki kullanıcı hesaplarını, program ayarlarını, IE sık kullanılanları, dosya ve klasörleri, e-posta, mesaj ve adres defteri ayarlarınızı kolayca yeni bilgisayara transfer edilmesini sağlıyor.
Windows Media Center: Piyasaya Media Center olarak çıkan PC’lerde kullanılan yazılım Vista’da bulunmakta. Televizyon izlemek, resim görüntülemek, müzik dinlemek, DVD ve film izlemek, internet aracılığı ile içerik bilgisi indirebilmek gibi çok işlevli medya yönetimini tek çatı altında toplamış görünüyor. Yazılım ayrıca, aygıtların kurulumu gibi işlevlerde aşama aşama yardımcı olarak hatasız bir kurulum gerçekleştiriyor.
Side Bar: Masaüstü’nün yeni öğesi Side Bar, Vista’nın yayınlanan ilk ekran görüntülerinde en çok dikkat çeken kısım olmuştu. Side Bar, üzerinde analog saat, RSS Feed, Slide Show gibi temel birimler ile geliyor. SB üzerinde bulunan öğeler Gadgets (işlevsel araçlar) olarak anılıyor ve ihtiyaçlarınız doğrultusunda bu araçları SB’ye ekleme ve çıkarma yapabiliyorsunuz. Vista’yla gelen kullanılabilir Gatgets’lar arasında Hesap Makinesi, Cpu-Ram Metre, Kur Çevirici, Rss Feeder, Not Defteri, Sayı-Resim Bulmacası, Borsa Bilgileri, Çöp Kutusu gibi işlevsel araçlar bulunuyor. Ayrıca bu araçları mutlaka SB üzerinde kullanacaksınız diye bir şey de yok. İsterseniz bu öğeleri masaüstüne sürükleyip istediğiniz yerde bırakabilirsiniz. Zira SB’nin alanı biraz kısıtlı. Gadgets’lar bu kadarla sınırlı değil. İnternet sayfasından yeni yaratılan işlevsel araçları indirip Vista’ya entegre edebilirsiniz. Yalnız unutulmaması gereken bir şey var ki, Side Bar üzerinde çalıştırdığınız her öğe ekstra Ram harcayacaktır.
Vista oyunları
Her yeni Windows gibi Vista’da oyunlar ile birlikte geliyor. Eski tanıdık oyunların yanında yeni oyunlar da eklenmiş. Minesweeper, Solitaire, FreeCell, Hearts’de ilk kez en baştan yazılmış. XP’nin Spider Soliter’ı da unutulmamış ve oda eklenmiş. Eski oyunların yanında Inkball, Mahjong Titans, Purple Place ve Satranç eklenmiş durumda. Oyunlara getirilen bir yenilikte artık kaydedilip daha sonra kalındığı yerden devam edilmesi.
Programcılar birçok XP oyununun Vista’da problemsiz çalışacağını söylüyor. Bunun ne kadar doğru olduğunu stabil sistem çıktığında öğreneceğiz. Beta 2 üzerinde yapılan testlerde bazı popüler oyunlar hakkında toplanan bilgiler şu şekilde;
*Oblivion problemsiz çalışıyor.
*Battlefield 2 problemsiz çalışıyor.
*F.E.A.R için 2Gb ve üzeri Ram’e ihtiyaç duyuluyor
*Black & White 2 problemsiz çalışıyor.
*World of Warcraft problemsiz çalışıyor.
*Half Life 2 problemsiz çalışıyor.
**Problemsiz çalıştığı belirtilen oyunların minimum 1Gb Ram’e ihtiyaç duyduğu, 2Gb ve üzeri ramlerde takılma gibi problemlerin kalktığı gözlendi.
***Starforce kopya koruma sistemini kullanan oyunların Vista’da problem çıkardığı gözlendi. Starforce ekibi tarafından Vista için çıkartılan güncelleme ile problemlerin kalktığı belirtilmiş.
Biraz da teknik bilgi
Daha önce söylediğimiz bazı şeyleri de yinelersek, Windows Vista kurulumu yaklaşık 1 saat sürüyor ve toplamda 3 restart sonrası Desktop’a ulaşıyoruz. Sistem canavarı olması, kurulum için 15GB sabit disk alanı kullanmasından kendisini belli ediyor. Resmi olarak açıklanan minimum sistem gereksinimlerine bakalım;
* En az 2 GHz hızında güncel bir işlemci
* 1 GB sistem belleği
* Windows Aero destekleyen bir grafik işlemcisi (anakarta dahili grafik işlemcilerin çoğu desteklemiyor)
* 128 MB grafik belleği.
* En az 40GB sabit disk ve 15GB boş alan.
* DVD-ROM sürücü.
* Ses kartı.
* Internet erişimi.
Görüldüğü gibi Microsoft tarafından açıklanan minimum sistem gereksinimleri ile Vista, Windows 2000 görünümünden başka bir şey vaad edemeyecektir. Zira bu sistem gereksinimleri ile Windows XP dahi ancak çalışabilecektir. Vista ile gelen tüm özelliklere, tüm görsel öğelere sahip olmak istiyorsanız çok daha ciddi donanım gereksinimlerini karşılamanız gerekiyor:
Eğer 1600x1200'den daha yüksek bir çözünürlüğü tercih edecekseniz, ekran kartı belleğinizin 256MB olması gerekiyor. Pixel Shader 2.0 desteği de şart olarak belirtilmekte. Görüldüğü gibi çoğumuz, sistem gereksinimlerini karşılayamadığı bir bilgisayara sahibiz. Hele ki bir de bu bilgisayarlarda oyun oynamak istiyorsak vay halimize. Ciddi masraflar kapıda görünüyor.
İncelemeyi yaptığım sistemim, P4 64Bit 2,8Ghz Intel işlemci, Asus P5GPL-X anakart, 1GB DDR Ram (512*2 400Mhz Dual Channel), Nvidia PX 7300 256Mb (Ready for Vista) ekran kartı, 160Gb Sata Hdd, Creative Sound Blaster Live ses kartı, Philips DVD-RW, ADSL bağlantı.
Dikkatinizi bu noktada ekran kartına çekmek istiyorum. Vista’dan tam performans bekliyorsanız, ekran kartı kutusunda “Ready for Vista” amblemi olmak zorunda. Bu bakımdan On Board ekran kartları için Vista hayal görünüyor. Belirttiğim test sisteminde dahi Vista’nın performanslı çalışmadığını üzülerek belirtmek zorundayım. Bunun sebebi muhtemelen yeterli(!) miktarda Ram’e sahip olmayışımdan ve Vista’nın henüz Beta aşamasında olmasından kaynaklandığı kanaatindeyim. Stand-by (Masaüstünde bekleme) mod’unda %60 Ram kullanımı ve yükleme durumunda %99 Ram kullandığını gördüm. Gerçekten şok edici bir deneyim oldu. Vista sisteminizin %90’ını kullanırken işlemlere cevap vermesi korkunç uzun sürüyor. Bu bakımdan stabil sistem çıktığı zaman dahi, çok rahat oyun ve sistem kullanımı için 2 ila 4Gb arasında Ram’a ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum. Tabi bu değerler stabil sistem ile değişiklik gösterebilir.
Microsoft’tan yapılan açıklamaya göre Vista’nın bir TV kadar hızlı açılıp kapanacağı söylenmişti. Bu da demek oluyor ki en fazla 5-10sn’lik bir sürecin işletim sisteminin açılmasında yeterli olacağı. Ancak yaptığım testlerde Vista yaklaşık 1 dakika 20 saniyelik açılış ve 40 saniyelik kapanış süresine sahip. Açıklanan değerler ile ilgisinin olmayışını yine Beta olmasına bağlıyor ve stabil sistemde 3-5 Sn’lik Windows açılışlarını ümit ediyorum.
Yaptığım program yükleme ve çalıştırma testlerinden Vista tam not aldı. 64bit versiyonunu test ettiğim Vista’da 32bit ve 64bit uygulamalar sorunsuz olarak çalıştı. 32bit uygulamalar Hdd’de “Program Files (x86)”, 64bit uygulamalar “Program Files” dizini altına yükleniyor. Microsoft gerçekten 32bit emülasyonunu çok iyi gerçekleşirmiş görünüyor.
Vista’da güvenlik işi fazlasıyla ciddiye alınmış görünüyor ve bu bazen can sıkıcı seviyelere ulaşabiliyor. Zira çalıştırmak için tıkladığınız her program için “Bu dosya güvenli olmayabilir, onaylıyor musunuz?” tarzı sorular soruluyor ve sizden onay bekliyor. Bu tarz güvenlik işlemlerinin daha normal düzeyde olması gerekli.
Vista için gerekli sürücüler stabil sistemin henüz hazır olmayışı nedeni ile henüz Beta aşamasında. Bazı donanımların ise Vista için driver’ı bulunmamakta. Windows Vista, XP gibi ilk yüklemede sizin için elinden geldiğince driverları yüklemeye çalışıyor ve çalışan bir işletim sistemi sunuyor. Kurulum ardından yüklenemeyen sürücülerin sizden yüklenmesi bekleniyor.
Vista’ya geçmeli mi?
Windows Vista’ya geçmeli miyiz? Sorusunun cevabını aslında sizde biliyorsunuz. Zamanla buna mecbur bırakılacağız. DirectX 10’un Vista’yla birlikte çıkması ardından oyunlar da DirectX 10 kullanılmaya başlanacak ve Vista mecburiyeti gerektirecek. Zira bazı oyunlar yalnız Vista’da çalışacak şekilde çıkartılacak. Hal böyle olunca sistemi Vista’ya update etmemiz, öncesinde de sıkı bir bilgisayar kurmamız gerekecektir. Size tavsiyem işletim sistemi Ocak ayında çıkana kadar sisteminizde değişikliğe gitmemeniz en yerinde seçim olacaktır. Vista’nın, oyunların ve DX 10’un ne getireceğini beklemek daha doğru bir karar. Beklediğimden daha şirin, daha renkli, daha eğlenceli bir Windows versiyonu ile karşılaştım. Microsoft, Linux ve Mac OS gibi rakipleri ile boy ölçüşebilecek kadar iyi bir Windows ile geliyor. Yeni işletim sisteminde yüzlerce detay keşfedilmeyi ve öğrenilmeyi bekliyor. Kullanmaya başladıktan aylar sonra bile yeni şeyler keşfedeceğinizden emin olabilirsiniz. Getirilen yeni araç ve programlar ile kullanılabilirlik ve ihtiyaçların karşılanması maksimum düzeye çıkartılmış. Eklenen yeni programlar ile Microsoft, kullanıcısını mümkün olduğu kadar ek yazılımlara ihtiyaç duymamasını sağlamış.
Unutulmamalıdır ki incelediğimiz sistem henüz beta aşamasında ve son sürümde herşey değişebilir. Herşeye rağmen bütün gerçekler, Windows Vista’nın Ocak 2007’de çıkartacağı stabil çalışan sürümünden sonra ortaya çıkacak.
İşletim Sistemini kullandığım sırada aldığım bazı küçük notlar:
*Vista, kurulum için 256Mb Ram’li sisteme izin vermiyor. Minimum 512Mb Ram, 20Gb hdd ve 15Gb boş disk alanı gerekiyor.
*Sistem 1dk 20sn’de açılıyor, 40sn’de kapanıyor; Stand-by modunda %60, yükleme durumunda %99 Ram kullanımı (1GB’da).
*32bit uygulamalar sorunsuz çalışmakta.
*Herşey hoş animasyonlar ile donatılmış.
*Türkçe klavye dostu.
*Güvenlik için fazla sayıda soru sorulmakta.
*Denetim masası daha geniş kategorilere ayrılmış.
*Direk 7.1 ses desteği sağlanmakta.
*Resim-Fax görüntüleme yazılımında yenilikler yapılmış.
*Google Picasa benzeri bir resim işleme yazılımı eklenmiş.
*Sistem arama motoru yenilenip geliştirilmiş.
*Bilgisayarım’a girildiğinde depolama aygıtlarının doluluk oranları gösteriliyor.
*Görev yöneticisinde yenilikler (Ctrl+Alt+Del).
*Windows Dvd Maker yazılımı eklenmiş.
*Snipping tool yazılımı ile ekran görüntüsü alınması sağlanmış
