Yapım ekleri
İsim ya da fiil kök veya gövdelerine gelerek onlardan başka isim ya da fiil türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını da türünü de değiştirir. Her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir. Eğer sözcük yapım eki almışsa basit yapılıdır sözcük çekim eki olsa da basittir.
İsimden isim yapan yapım ekleri (İİYE)
İsimden fiil yapan yapım ekleri (İFYE)
Fiilden isim yapan yapım ekleri (FİYE)
Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim yapan eklere denir:
İsim ya da fiil kök veya gövdelerine gelerek onlardan başka isim ya da fiil türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını da türünü de değiştirir. Her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir. Eğer sözcük yapım eki almışsa basit yapılıdır sözcük çekim eki olsa da basittir.
İsimden isim yapan yapım ekleri (İİYE)
- lık: kömürlük, gözlük , kulaklık
- lı: Şehirli , paralı , ağaçlı , başlı
- sız: susuz, parasız, evsiz,
- cü: gözcü, sanatçı, yolcu, simitçi,
- ce: Türkçe İngilizce
- daş: Çağdaş, arkadaş, yoldaş
- üncü: üçüncü beşinci
- msı: acımsı ekşimsi
- cil: etcil bencil insancıl
- şın: sarışın
- sal: kumsal kadınsal
- ıt: yaşıt
- cağız: kızcağız çocukcağız
- cık: az-ı-cık küçükcük
- tı: hırıltı cıvıltı
İsimden fiil yapan yapım ekleri (İFYE)
- la: su-la, taş-la, uğur-la
- al: çok-al, az-al, dar-al
- l: doğru-l, sivri-l
- a: kan-a, yaş-a, tür-e, boş-a
- ar: yaş-ar, mor-ar, sarı-ar
- da: fısıl-da, horul-dagürül-de
- at: yön-et, göz-et
- ık: geç-ik, bir-ik
- ımsa: az-ımsa, benim-se,küçü(k)-mse
- kır: fışkır, haykır
- an: evlen, rahatla
- laş: şakalaş, derleş, çocuklaş
- sa: susa, garipse, önemse
Fiilden isim yapan yapım ekleri (FİYE)
Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim yapan eklere denir:
- ca: düşünce, eğlence
- ocakecek: giyecek, yokocak, açocak
- ak: yatak, kaçak, durak,
- ga: bölge, bilge, süpürge,
- gan: çalışkan, unutkan, kaygan
- gı: sevgi, çalgı, askı
- gıç: bilgiç, dalgıç, başlangıç
- gın: yorgun, bilgin, bezgin, bitgin
- ı,i: yazı, ölü, yapı, çatı, koku, doğu
- ıcıici: yapıcı, görücü, alıcı, satıcı,
- ıkik: kesik, açık, göçük,
- ımim: sayım, seçim, ölüm, ölçüm
- ınin: yığın, akın, tütün, ekin,
- nç: gülünç, sevinç
- ıntı: kesinti, çıkıntı, döküntü,
- ır-er: gelir, gider, okur,
- ış: oturuş, yürüy-üş,
- ıt: geçit, yakıt, ölçüt,
- ma: gülmeyi severim , konuşmayı bil.
- mak: gelmek, gitmek
- tı: belirti, kızartı,