Zirai kazancın tanımı ve kapsamı
Zirai faaliyet GVK’nın 52’nci maddesinde yapılan tanımlamaya göre arazide, deniz, göl ve nehirlerde ekim, dikim, bakım, üretme gibi yollarla veya doğrudan tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını ifade etmektedir. Zirai faaliyetlerden elde edilen kazanç ise zirai kazancı oluşturmaktadır.
Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması durumunda mahsullerin mağaza veya dükkana gelinceye kadar geçirdikleri işlemler zirai faaliyet kapsamında olup, bu aşamaya kadar yapılan faaliyetlerden elde edilen kazanç, zirai kazanç esaslarına göre vergilendirilir. Bu safhadan sonraki faaliyetler ise faaliyetin ticari faaliyete dönüşmesi nedeniyle elde edilen kazanç türü de ticari kazancı ifade etmekte olduğundan ticari kazancın tespit esaslarına göre vergilendirmeye konu edilir. Ancak çiftçiler tarafından, doğrudan zirai faaliyetler ile ilgili olarak yapılan alım-satım işleri için açılan ve münhasıran bu faaliyetlerde kullanılan yazıhaneler, mağaza ve dükkan sayılmazlar. Bu mekânlarda elde edilen kazançlar da ticari kazanç değil zirai kazanç sayılır.
Çiftçilere ait her türlü ziraat makine ve aletlerinin başka çiftçilerin işlerinde kullanılması da zirai faaliyeti, elde edilen hasılat ise zirai kazancı oluşturmaktadır.
Gelir vergisi uygulaması açısından ziraat makine ve aletleri kavramından, doğrudan doğruya zirai faaliyette kullanılan her türlü araç, makine ve aletleri anlamak gerekir. Bu nedenle başka maksatlar için de kullanılabilen araçların, zirai faaliyette kullanılması halinde bunların da ziraat makine ve aracı olarak kabul edilmesi gerekir.
Mahsullerin değerlendirilmeleri maksadıyla ve zirai istihsale ilave olarak işlenmesi de zirai faaliyet kapsamına girmektedir.
Kollektif şirketlerle adi ve eshamlı komandit şirketler zirai faaliyetle iştigal etseler dahi ortaklar çiftçi sayılmazlar ve zirai faaliyetle uğraşan kollektif şirketlerden ve adi komandit şirketlerden elde ettikleri paylar şahsi ticari kazanç sayılır.
Zirai faaliyet GVK’nın 52’nci maddesinde yapılan tanımlamaya göre arazide, deniz, göl ve nehirlerde ekim, dikim, bakım, üretme gibi yollarla veya doğrudan tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını ifade etmektedir. Zirai faaliyetlerden elde edilen kazanç ise zirai kazancı oluşturmaktadır.
Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması durumunda mahsullerin mağaza veya dükkana gelinceye kadar geçirdikleri işlemler zirai faaliyet kapsamında olup, bu aşamaya kadar yapılan faaliyetlerden elde edilen kazanç, zirai kazanç esaslarına göre vergilendirilir. Bu safhadan sonraki faaliyetler ise faaliyetin ticari faaliyete dönüşmesi nedeniyle elde edilen kazanç türü de ticari kazancı ifade etmekte olduğundan ticari kazancın tespit esaslarına göre vergilendirmeye konu edilir. Ancak çiftçiler tarafından, doğrudan zirai faaliyetler ile ilgili olarak yapılan alım-satım işleri için açılan ve münhasıran bu faaliyetlerde kullanılan yazıhaneler, mağaza ve dükkan sayılmazlar. Bu mekânlarda elde edilen kazançlar da ticari kazanç değil zirai kazanç sayılır.
Çiftçilere ait her türlü ziraat makine ve aletlerinin başka çiftçilerin işlerinde kullanılması da zirai faaliyeti, elde edilen hasılat ise zirai kazancı oluşturmaktadır.
Gelir vergisi uygulaması açısından ziraat makine ve aletleri kavramından, doğrudan doğruya zirai faaliyette kullanılan her türlü araç, makine ve aletleri anlamak gerekir. Bu nedenle başka maksatlar için de kullanılabilen araçların, zirai faaliyette kullanılması halinde bunların da ziraat makine ve aracı olarak kabul edilmesi gerekir.
Mahsullerin değerlendirilmeleri maksadıyla ve zirai istihsale ilave olarak işlenmesi de zirai faaliyet kapsamına girmektedir.
Kollektif şirketlerle adi ve eshamlı komandit şirketler zirai faaliyetle iştigal etseler dahi ortaklar çiftçi sayılmazlar ve zirai faaliyetle uğraşan kollektif şirketlerden ve adi komandit şirketlerden elde ettikleri paylar şahsi ticari kazanç sayılır.
