Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç özürlülere yönelik özel bakım merkezlerinin açılış izni, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç özürlülere yönelik özel bakım merkezlerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 9 uncu maddesinin (g) bendi ile 34, 35 ve ek 7 nci maddeleri hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakıma Muhtaç Özürlü: Özürlülük sınıflandırmasına göre ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişiyi,
b) Bakıcı Personel: Bakıma muhtaç özürlülere bakım hizmeti sunabileceğine ilişkin Millî Eğitim Bakanlığı onaylı sertifikası olan ve bakım merkezinde veya bakım merkezine bağlı olarak bakıma muhtaç özürlünün ikametgâhında, bakıma muhtaç özürlülere kişisel bakım hizmeti sunan kişiyi,
c) Bireysel Bakım Planı: Bakıma muhtaç özürlünün bakımına ilişkin fiziksel, psiko-sosyal ve benzeri alanlarda yaşanan sorunları, bu sorunların sebepleri ve tespit edilen veriler dikkate alınarak hangi alanlarda ve süreçte bakıma ihtiyacının olduğunun belirlenmesi, belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda yapılabilecek çalışmaları içeren ve genel çerçevesi Genel Müdürlükçe belirlenen planı,
ç) Genel Müdürlük: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünü,
d) İlçe Müdürlüğü: İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüklerini,
e) İl Müdürlüğü: İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerini,
f) Merkez: Bakıma muhtaç özürlülerin bakımı için yatılı ve/veya gündüzlü hizmet veren, gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılan ve sosyal hizmet kuruluşu statüsünde olan, özel bakım kurumlarını,
g) Mesleki Personel: Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; aldığı lisans eğitimi ile sosyal çalışmacı, psikolog veya çocuk gelişimci unvanına sahip olan personeli,
ğ) Sağlık Personeli: Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; hemşire veya sağlık memuru unvanına sahip olan personeli,ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Merkez Açma, Hizmete Başlama, Personel Hareketleri, Devir, Nakil ve Kapatma
Merkeze ad verme
MADDE 5 – (1) Merkez adlarında, resmî ve diğer özel bakım merkezlerinde kullanılan ad ve unvanlar ile yabancı dildeki kelime ve deyimler kullanılmaz.
(2) Merkez adında hizmet verilecek özür gurubu belirtilmez.
Merkez açmak için dosyaların tamamlanma süresi
MADDE 6 – (1) Merkez açmak isteyen kurucu, 7 nci maddede belirtilen resmî yazının yazıldığı tarihi müteakiben üç ay içinde dosyalarını tamamlayarak il müdürlüğüne teslim eder. Bu süre içinde dosyalarını teslim etmeyen kurucuların başvurusu iptal edilir.
Merkez açmak için başvurunun yapılması ve değerlendirilmesi
MADDE 7 – (1) Merkez açmak isteyen gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri, hizmete açılmak istenen merkezin adını, bakım hizmeti verilecek özür grubunu veya gruplarını, hizmetin yatılı veya gündüzlü olarak verileceğini ve hizmet verilecek binanın adresini belirten dilekçe ile bu Yönetmeliğin 8 inci ve 9 uncu maddelerde belirtilen belgelerle birlikte il müdürlüğüne başvururlar.
(2) İl müdürlüğünce görevlendirilecek üç mesleki personel otuz iş günü içinde merkez binasının fiziki özelliklerini adrese giderek, belgeleri ise dosya üzerinden inceler. Merkez binasının ve merkezi açacak kurucunun ve sorumlu müdürün yapılan inceleme sonucunda, uygun görülmesi hâlinde tutanak hazırlanır. Tutanağın bir nüshası merkezin açılışına ilişkin diğer işlemlerin başlatılması ve dosyanın tamamlanması için resmî yazı ekinde kurucuya verilir.
Kurucudan istenecek belgeler
MADDE 8 – (1) Kurucu olacak gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerin temsilcisinden aşağıdaki belgeler istenir.
a) Nüfus cüzdanı örneği,
b) Adlî sicil kaydı,
c) İkametgâh belgesi,
ç) En az ilkokul veya ilköğretim mezunu olduğuna dair belge,
d) Tüzel kişinin şirket olması hâlinde, şirket ilanının yayımlandığı ve merkezin açılışının faaliyetleri kapsamında olduğunu gösterir ticaret sicil gazetesi, vergi levhası ve imza sirküleri,
e) Tüzel kişinin sermaye şirketi olması hâlinde göstereceği temsilciden, temsilcinin hissedarlar arasından olduğunu ve şirketi temsile yetkili olduğunu gösterir noterden tasdikli belge ve karar örneği,
f) Tüzel kişinin dernek veya vakıf olması hâlinde göstereceği temsilciden, dernek veya vakıf yönetim kurulu üyesi olduğunu ve tüzel kişiliği temsile yetkili olduğunu gösterir noterden tasdikli belge ve karar örneği, merkezin açılışının vakıf senedi/dernek tüzüğünde yer aldığını gösterir belge,
g) Kurucunun vergi borcu ve Sosyal Sigortalar Kurumuna pirim borcu olmadığına dair belge,
ğ) Kurucunun Bağ-Kur borcu olmadığına dair belge,
h) Daha önce bu alanda faaliyet gösterdiğine veya faaliyet göstermediğine dair beyanını içeren belge.
Sorumlu Müdürden istenecek belgeler
MADDE 9 – (1) Merkezde sorumlu müdür olacak kişiden aşağıdaki belgeler istenir.
a) Nüfus cüzdanı örneği,
b) İkametgâh belgesi,
c) Adlî sicil kaydı,
ç) Sağlık kurulu raporu,
d) Lisans eğitimine sahip olduğunu belgeleyen öğrenim belgesi,
e) Daha önce bu alanda çalışmış ise çalıştığı kuruluşlara veya daha önce bu alanda çalışmamış ise çalışmadığına ilişkin yazılı beyanını içeren belge,
f) Sorumlu müdür ile kurucu arasında yapılacak iş sözleşmesi.
Kurucu ve sorumlu müdür olacak kişilerde aranan genel şartlar
MADDE 10 – (1) Kurucu ve sorumlu müdür olacak kişilerde aşağıdaki şartlar aranır.
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
b) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak.
c) Taksirli suçlar ile kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlara çevrilmiş veya aşağıdaki sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere, altı aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak.
Merkezde çalıştırılacak diğer personel için istenecek belgeler
MADDE 11 – (1) Merkezde çalıştırılacak personel için aşağıdaki belgeler istenir.
a) Personelin çalışma talebine ve yapmak istediği işe ilişkin dilekçe,
b) Nüfus cüzdanı örneği,
c) İkametgâh belgesi,
ç) Öğrenim durumunu gösterir belge,
d) Adlî sicil kaydı,
e) Sağlık kurulu raporu,
f) Daha önce bu alanda çalışmış ise çalıştığı kuruluşlara veya daha önce bu alanda çalışmamış ise çalışmadığına ilişkin yazılı beyanını içeren belge,
g) Kurucu ile personel arasında yapılacak iş sözleşmesi.
Merkez hizmet binası için istenecek belgeler
MADDE 12 – (1) Merkezin açılacağı binaya ait aşağıdaki belgeler istenir.
a) Binanın tapu senedi veya kira kontratı örneği,
b) Binanın belediye imar müdürlüğünden alınacak tasdikli yapı kullanma izin belgesi örneği ve binanın bütün bölümlerini gösterir tasdikli planı,
c) Merkezin yerleşimini ve hizmet bölümlerini gösterir kroki,
ç) Tefrişten sonra merkezin hizmet bölümlerini, kullanım alanlarını, dış cephesini ve tabelasını gösteren fotoğraflar veya video CD/DVD/fotoğraf CD,
d) Yangın güvenliği yönünden itfaiye müdürlüğünden alınacak rapor,
e) Binanın trafik emniyetine uygun bir yerleşim alanında olduğuna dair il emniyet trafik şube müdürlüğünden alınacak rapor,
f) Binanın asayiş yönünden uygun bir yerleşim alanında olduğuna dair il emniyet müdürlüğünden alınacak rapor,
Açılış izni için yapılacak işlemler
MADDE 13 – (1) Açılış izni için aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Açılış izni için gerekli olan ve bu Yönetmeliğin 8, 9, 11 ve 12 nci maddelerinde belirtilen belgeler iki dosya hâlinde hazırlanarak, incelenmek üzere kurucu tarafından il müdürlüğüne teslim edilir. İl müdürlüğünce görevlendirilen en az iki mesleki personel tarafından otuz iş günü içinde dosya ve merkezin fiziksel ve tefriş koşulları yerinde incelenerek uygun görülmesi hâlinde merkeze açılış izin raporu düzenlenir,
b) İki dosya olarak düzenlenen tüm belgelerin belirlenen esaslara uygun olması hâlinde, merkezin hizmete açılması il müdürlüğünün teklifi ve valilik onayı ile gerçekleşir. İl müdürlüğü tarafından açılış izin belgesi ve sorumlu müdür belgesi düzenlenir,
c) İl müdürlüğünce onaylanan dosyanın aslı il müdürlüğünde kalır. Diğer sureti imza karşılığı kurucuya verilir. Açılış izin belgesinin ve sorumlu müdür belgesinin bir nüshası bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir,
ç) Açılış izin belgesi ve sorumlu müdür belgesi merkezin görülebilecek bir yerine asılır,
d) Açılış izin belgesi verilen her merkezin işveren ve iş yerinin adı ve yaptığı işin niteliği il müdürlüğü tarafından bir ay içinde çalışma müdürlüğüne ve defterdarlığa da bildirilir.
Merkezin hizmete başlaması
MADDE 14 – (1) Açılış izin belgesi düzenlenen ve zorunlu personelini tamamlayan merkez hizmete başlar.
(2) Zorunlu personelin tamamlanması için personel ile iş sözleşmesinin yapılmış olması yeterlidir.
Merkeze kabul edilecek bakıma muhtaç özürlüler
MADDE 15 – (1) Merkeze, zihinsel, bedensel ve ruhsal özür grupları aşağıda belirtilen yaş ve cinsiyet durumları dikkate alınarak ayrı gruplar hâlinde kabul edilir. Merkez, açılış izin belgesinde de bu gruplardan hangilerine hizmet sunulacağı belirtilir.
a) 0 – 6 yaş kız ve erkek,
b) 7 – 12 yaş kız ve erkek,
c) 13 – 18 yaş kız,
ç) 13 – 18 yaş erkek,
d) 19 ve üzeri yaş kız,
e) 19 ve üzeri yaş erkek.
Çalıştırılacak personel için yapılacak işlemler
MADDE 16 – (1) Merkezde çalıştırılacak personel için aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Merkezde çalıştırılacak personel için istenilen belgeler biri asıl olmak üzere iki nüsha hâlinde düzenlenerek il müdürlüğüne teslim edilir,
b) İl müdürlüğü on beş gün içinde personelin belgelerini üçüncü bölümde belirtilen şartlara uygunluğu açısından değerlendirir ve uygunsa çalışma onayı verir,
c) Personelin belgeleri ve çalışma onayının bir nüshası il müdürlüğü tarafından merkezin dosyasında saklanır, ikinci nüshası merkeze gönderilir,
ç) Çalışma onayı verilen personel için merkez, fotoğraflı kimlik kartı düzenler. Kimlik kartında personelin adı, görevi, göreve başlayış tarihi ve nüfus bilgileri yer alır. Kimlik kartı il müdürü tarafından imzalanır ve mühürlenir, merkezde görevli tüm personel kimlik kartını görevi süresince yakasında taşır,
d) İl müdürlüğünce çalışma onayı verilmeyen personel merkezde çalışamaz,
e) Merkezde çalışacak olan personel ile İş Kanunu hükümlerince iş akdi yapılır.
Görevden ayrılan personelin bildirimi
MADDE 17 – (1) Merkezden ayrılan, vefat eden veya görevine son verilen personel en geç bir ay içinde il müdürlüğüne bildirilir.
Sorumlu müdürün izine ayrılması
MADDE 18 – (1) Sorumlu müdürün çeşitli nedenlerle izine ayrılması hâlinde merkezde çalışan bir mesleki personel vekil bırakılır, sorumlu müdür izine ayrılmadan önce kullanılacak izin süresi ve sorumlu müdürlüğe vekâlet edecek mesleki personel il müdürlüğüne bildirilir.
Sorumlu müdür değişikliği
MADDE 19 – (1) Sorumlu müdürün görevinden ayrılması veya görevine son verilmesi hâlinde; durum en geç yedi gün içinde il müdürlüğüne bildirilir. Sorumlu müdürün ayrılmasını müteakiben otuz gün içinde merkez için yeni sorumlu müdür belirlenir ve belgeleri il müdürlüğüne teslim edilir.
(2) Sorumlu müdür şartlarını taşıyan kişi bulunamaması hâlinde, merkeze otuz gün daha ilave süre verilir. İlave süreye rağmen sorumlu müdür bulamayan merkezin hizmetleri durdurulur. Otuz günlük ek süre, bir takvim yılı içinde ancak bir kez verilir.
Devir işlemleri
MADDE 20 – (1) Merkez kurucusunun değişmesi hâlinde, devir alacak gerçek veya tüzel kişi, noterden onaylı devir senedi ile başvuru için 8 inci maddede istenen belgeleri iki nüsha hazırlayarak senet tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde il müdürlüğüne başvurur. Belirlenen şartlara uygun olması hâlinde açılış izin belgesi yeniden düzenlenir ve bir nüshası kuruluşa gönderilir, bir nüshası il müdürlüğünde muhafaza edilir ve bir nüshası da bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.
Merkez açma yetkisi verilen temsilcinin değişmesi
MADDE 21 – (1) Özel hukuk tüzel kişilerince merkez açma yetkisi verilen temsilcinin değişmesi durumunda, özel hukuk tüzel kişisi adına seçilen temsilcinin kurucu olması ile ilgili yönetim kurulu kararının tasdikli örneği ve başvuru için 8 inci maddede istenen belgeler iki nüsha hazırlanarak il müdürlüğüne başvurulur. Yeni temsilcinin niteliklerinin kurucu olmak için belirlenen şartlara uygun olması hâlinde, il müdürlüğü yeni temsilcinin kabul edildiğini resmî yazı ile tüzel kişiliğe bildirir. Ayrıca yeniden açılış izin belgesi düzenlenmez.
Bildirimsiz devir
MADDE 22 – (1) Bu Yönetmeliğin 20 nci maddesinde belirtilen otuz günlük süre içinde il müdürlüğüne başvurulmaması veya bildirimde bulunmaksızın merkezin devri hâlinde, devir yapan ve devir alan gerçek ve tüzel kişilerin var olan açılış izinleri iptal edilir.
Nakil işlemleri
MADDE 23 – (1) Merkezin başka bir binaya taşınmak istenmesi hâlinde;
a) Merkezin yeni binasının adresini bildiren bir dilekçe ile il müdürlüğüne başvurulur,
b) İl müdürlüğünün görevlendirdiği en az iki mesleki personel otuz iş günü içinde merkez binasının fiziki özelliklerini adrese giderek inceler. Merkez binasının uygun görülmesi hâlinde tutanak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası merkezin nakline ilişkin diğer işlemlerin başlatılması ve dosyanın tamamlanması için resmî yazı ekinde kurucuya verilir. Ayrıca merkezin yeni adresinde de geçici faaliyet gösterebilmesi için geçici çalışma izin belgesi düzenlenerek kurucuya resmî yazı ekinde verilir,
c) Geçici çalışma izin belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren iki ay içinde 12 nci maddede belirtilen belgeler tamamlanarak iki dosya hâlinde, incelenmek üzere kurucu tarafından il müdürlüğüne teslim edilir,
ç) Tüm belgelerin belirlenen esaslara uygun olması hâlinde, merkezin yeni adresine nakline ilişkin olarak il müdürlüğünün teklifi ile Valilik onayı alınır. İl müdürlüğü tarafından yeniden açılış izin belgesi düzenlenir,
d) Tüm belgelerin, il müdürlüğünce onaylanan iki dosyadan aslı il müdürlüğünde kalır. Dosyanın diğer nüshası ve açılış izin belgesi imza karşılığı kurucuya verilir. Nakil onayı ve açılış izin belgesinin tasdikli örneği bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.
Şube açma işlemleri
MADDE 24 – (1) Şube açılış izni için yeni merkez açılışındaki gibi işlem yapılır. Her şube için ayrı sorumlu müdür ve personel istihdamı zorunludur.
Ek birim açma işlemleri
MADDE 25 – (1) Mevcut merkez binası ile fizikî açıdan bağlantılı olan yeni yerlerin merkez binasına ilave edilmesinin istenmesi hâlinde nakil işlemlerinde olduğu gibi müracaat edilir ve işlemler gerçekleştirilir.
Merkezin kurucu tarafından kapatılması
MADDE 26 – (1) Merkezin kurucu tarafından kapatılması durumunda;
a) Kurucu, en az bir ay önceden il müdürlüğüne, personele, bakıma muhtaç özürlüye ve ailesine yazılı olarak merkezi kapatma isteğinde olduğunu ve merkezi kapatacağı tarihi bildirir.
b) Merkeze ait açılış izin belgesini il müdürlüğüne teslim eder.
c) İl müdürlüğü merkezin usulüne uygun olarak kapandığını ve kapatılma tarihini genel müdürlüğe ve o yerin bağlı bulunduğu çalışma müdürlüğüne ve defterdarlığına bildirir.
ç) Bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirlenen şartları yerine getirmeden merkezini kapatan kurucunun yeniden merkez açmak istemesi hâlinde izin verilmez.
d) Merkezin kapatılması hâlinde merkezde kalan ve bakım ücretleri Genel Müdürlük tarafından ödenen bakıma muhtaç özürlüler, il müdürlüğünce geçici olarak il içindeki veya çevre illerdeki diğer merkezlerde bakım ihtiyaçları sağlanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Merkez Personelinin Nitelikleri, Görev, Yetki ve Sorumlulukları
Merkezde çalıştırılacak personel
MADDE 27 – (1) Merkezde, aşağıda belirtilen personel çalıştırılır. Ancak mesleki personel içinde yer alan çocuk gelişimci, merkez 0 – 18 yaş grubuna hizmet verecek ise çalıştırılır.
a) Gündüzlü hizmet veren merkezlerde; sorumlu müdür, mesleki personel, sağlık personeli, büro memuru, bakıcı, hizmetli, yemek kuruluşta yapılıyorsa aşçı ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel.
b) Yatılı hizmet veren merkezlerde; sorumlu müdür, mesleki personel, sağlık personeli, büro memuru, bakıcı, güvenlik görevlisi, hizmetli, yemek kuruluşta yapılıyorsa aşçı ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel.
Zorunlu çalıştırılması gereken personel sayısı
MADDE 28 – (1) Merkezde sorumlu müdürün haricinde zorunlu çalıştırılması gereken personel sayısı aşağıda belirtilmiştir.
a) Gündüzlü hizmet veren merkezde, bakılan her yirmi dört bakıma muhtaç özürlü için birer mesleki personel ve bir sağlık personeli; her altı bakıma muhtaç özürlü için bir bakıcı olmak üzere personel istihdam edilir.
b) Yatılı hizmet veren merkezde, mesai saatleri içinde, merkezde bakılan her yirmi dört bakıma muhtaç özürlü için birer mesleki personel ve bir sağlık personeli ile her altı bakıma muhtaç özürlü için bir bakıcı personel istihdam edilir.
(2) Merkezde gece ve tatil günlerinde her bir vardiyada nöbet sorumlusu olarak mesleki personel veya sağlık personeli ile bir güvenlik görevlisi ve her altı bakıma muhtaç özürlüye bir bakıcı personel istihdam edilir.
Merkezde çalışacak personelin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 29 – (1) Merkezde çalışacak personelin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.
a) Sorumlu müdür, merkezin idari, malî, hukukî, mesleki ve diğer tüm işlerini hizmetin amacına ve mevzuata uygun olarak yürütülmesinden kurucu ile birlikte birinci derecede sorumludur. Sorumlu müdür, il müdürlüğü ve diğer kurum ve kuruluşlara karşı merkezi temsil eder. Mesleği ile ilgili programların uygulanmasında görev alır. Diğer meslek elemanları idari anlamda sorumlu müdüre bağlı olarak çalışmalarını sürdürür. Bir kişi birden fazla merkezin sorumlu müdürü olamaz ve çalışma saatleri içinde başka bir işte çalışamaz.
b) Mesleki personel, mesleği ile ilgili yetki ve sorumluluklarının yanı sıra bu Yönetmeliğin 32 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen hizmetleri yürütür. Ayrıca, bakıcı personelin hizmetlerini de yönlendirir.
c) Sağlık personeli;
1) Acil durumlarda mesleğinin gerektirdiği uygulamaları yapmak,
2) Merkez ortamını ısı, ışık, havalandırma, temizlik yönünden değerlendirmek ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak,
3) İlaçların güvenli bir şekilde temin edilmesini ve saklanmasını sağlamak,
4) Narkotik ilaçların kullanımını, saklanmasını, kontrolünü ve kayıtlarını tutmak, bu konuya ilişkin talimatlara uyulmasını sağlamak,
5) Verilen hizmetler ile ilgili kayıtları doğru, eksiksiz ve zamanında tutmak,
6) Özürlülerin muayene, tetkik ve tedavi amacıyla randevularını almak, transferi için gerekli planlamaları yapmak,
7) Özürlülerin tedavileri ve tıbbi rehabilitasyon sürecinde sağlık kurumlarında bulunan sağlık personeli ile işbirliği yapmak,
8) Özürlü bireylerin sağlık kurumlarınca önerilen tedavinin uygulanması için gerekli takip ve uygulamaları sağlamak,
9) Koruyucu sağlık hizmetlerine ilişkin olarak bakıcı personele gerekli rehberlik hizmetlerini yapmak,
10) Özürlü bireylerin kullanacakları ilaçları kullanıp kullanmadıklarını takip etmek, enjeksiyon ve pansumanlarını yapmak,
11) Sağlıklı bir bakım ortamının oluşması için koruyucu sağlık hizmetleri anlamında gerekli kontrolleri yapmak ve bakıcı personelce bu hizmetlerin yapılmasını sağlamak ve bu amaçla merkez müdürü ile işbirliği yapmak,
12) Düzenli ve yeterli soluk alıp verme, yeme, içme, boşaltım, güvenli bir çevre sağlama, kişisel temizlik, giyinme, vücut ısısı kontrolü, hareketlilik, yeterli uyku gibi özürlü bireylerin günlük yaşam aktivitelerine yönelik olarak fizyolojik ihtiyaçların karşılanması aşamalarında; gerekli mesleki uygulamaları yapmak, bu ihtiyaçların karşılanıp karşılanamadığını takip etmek ve bakıcı personelce verilmesi gereken hizmetlerin yapılmasını sağlamak.
ç) Bakıcı personel;
1) Sorumlu bulunduğu gruptaki bakıma muhtaç özürlü bireylerin kişisel bakım ile ilgili tuvalet eğitimi, yeme içme, banyo, el yüz temizliği, giyinme soyunma gibi günlük, haftalık, aylık ihtiyaçlarını karşılamak ve/veya yardım etmek ve/veya takip etmek,
2) Sorumlu olduğu grubun bakım, temizlik ve düzeninin sağlanmasına yardımcı olmak.
d) Diğer personel; aşçı, hizmetli, güvenlik görevlisi, berber, şoför, terzi, teknisyen ve büro görevlisi gibi personel sorumlu müdürün verdiği görevleri yapar.
Hizmet içi eğitim
MADDE 30 – (1) Merkez, istihdam ettiği personele göreve başladığı tarihten itibaren ilk üç ay içinde bir kez ve göreve başladıktan sonra da yılda en az bir kez olmak üzere her defasında en az onar saatlik hizmet içi eğitim verir.
Stajyer öğrenci uygulaması
MADDE 31 – (1) Üniversitelerin psikoloji, sosyal hizmetler, çocuk gelişimi ve hemşirelik alanında lisans veya lisans üstü öğrenim gören öğrencilerin merkezde staj yapabilmeleri için, bölümlerinden/okullarından alınan staj yapacakları alanı ve süreyi belirten bir yazı ile merkeze başvurmaları istenir. Stajyer öğrencilerin mesleki personel ile birlikte gözlem ve uygulama yapmalarına izin verilir. Stajyer öğrenciler tek başına uygulama yapamazlar, merkezde meslek elemanlarının yerine istihdam edilemezler. Kabul edilen stajyerlerin listesi il müdürlüğüne bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Merkezde Sunulacak Bakım Hizmetleri
Bakım hizmetlerinin kapsamı
MADDE 32 – (1) Bakım hizmetleri, bakıma muhtaç özürlünün bakımına yönelik olarak kişisel bakım hizmetlerini ve psiko-sosyal destek hizmetlerini kapsar.
(2) Bakıma muhtaç özürlünün özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen bakım hizmetleri sunulur.
a) Kişisel bakım hizmetleri;
1) Banyo yaptırılması,
2) Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması,
3) Tırnaklarının kesilmesi,
4) Saçlarının taranması,
5) Dişlerinin temizlenmesi,
6) Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi,
7) El, yüz ve ayak temizliği,
8) Sakal tıraşının yapılması,
9) İstenmeyen tüylerin temizlenmesi,
10) Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması,
11) Burun ve kulak temizliğinin yapılması,
12) Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi,
13) Odasının temizlenmesi,
14) Çamaşırlarının yıkanması,
gibi hizmetleri içerir.
b) Psiko-sosyal destek hizmetleri;
1) Bakıma muhtaç özürlü ailesinin, özürlüyü ve özür durumunu kabullenmesine, bilgilendirilmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
2) Bakıma muhtaç özürlünün özrünü, mevcut durumunu ve yerleştirildiği ortamı kabullenmesine, bilgilenmesine ve gelişim alanlarında desteklenmesine yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
3) Özürlü ve ailesinin sosyal hakları ve mevcut kaynakların kullanılmasına yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
4) Özürlünün bağımsız yaşama, sosyal hayata uyumuna ve katılımına yönelik sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikler ile düzenlenecek bu tür etkinliklere katılabilmesi için refakat hizmetleri,
5) Özürlünün terk edilme, ret edilme, özür durumunu kabullenememe, ümitsizlik, intihar etme, yalnızlık, sevgisizlik gibi olumsuz duygulardan kurtarılmasına ve depresyon ve stres gibi durumların yaşanmasının engellenmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri, gibi psiko-sosyal destek hizmetlerini içerir.
Bakım hizmetlerinin uygulanması
MADDE 33 – (1) Merkezde bakım hizmetlerinin uygulanmasıyla ilgili hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Merkezde verilen bakım hizmetlerinin yürütülmesi sorumlu müdürün sorumluluğundadır.
b) Merkezler, 32 nci maddede belirtilen genel çerçeveyi esas alarak, merkezin ve bakıma muhtaç özürlü bireylerin özelliklerine göre bakım hizmetlerini geliştirerek uygularlar.
c) Merkezde, bakıma muhtaç özürlünün bakım ihtiyacına göre bireysel bakım planını hazırlayacak değerlendirme kurulu oluşturulur. Değerlendirme kurulunda merkezde görevli olan mesleki personel ve sağlık personeli bulunur.
ç) Değerlendirme kurulu tarafından bakıma muhtaç özürlülerin bireysel özellikleri de dikkate alınarak bireysel bakım planı hazırlanır, hazırlanan bireysel bakım planı sorumlu müdürünün onayından sonra uygulanır.
d) Bireysel bakım planının içeriği ve uygulama esasları, Genel Müdürlükçe belirlenerek genelge ile bildirilir.
Bakım hizmeti için bakıma muhtaç özürlü gruplarının oluşturulması
MADDE 34 – (1) Bakım hizmeti için bakıma muhtaç özürlü grupları aşağıdaki hususlara göre oluşturulur.
a) Bakıma muhtaç özürlü bireylerin bakım ihtiyacına, takvim yaşına ve diğer özelliklerine, sunulacak bakım hizmeti ve hedeflerinin birbirine yakınlığına ve fiziksel koşullara göre azami altı bakıma muhtaç özürlüden gruplar oluşturulur,
b) Bakım hizmeti hedeflerinin farklılaşması veya ihtiyaç duyulması hâlinde, bakıma muhtaç özürlü bireylerin grupları değiştirilir,
c) Grubun sorumluluğu amacına ve niteliğine uygun mesleki personele verilir,
ç) Merkezde çalışan her mesleki personelin en az bir grubunun olmasına özen gösterilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Fiziksel Koşullar ve Donanım
Merkezin iskan durumu
MADDE 35 – (1) Merkez bakıma muhtaç özürlüler için tehlike yaratmayacak, ulaşıma elverişli bir yerde kurulmalıdır. Merkez binası bakıma muhtaç özürlüleri rahatsız edecek derecede gürültülü yerlerden veya havayı kirleten sınai kuruluşlardan uzak olmalıdır.
Emniyet ve trafik güvenliği
MADDE 36 – (1) Merkez binasının bulunduğu yer, bakıma muhtaç özürlülerin geliş-gidişlerinde trafik yönünden uygun ve emniyetli olmalıdır.
Yangından korunma ve ısıtma
MADDE 37 – (1) Merkezde yangından korunma için yeterli sayıda yangın söndürme cihazı ve malzemesi ile sesli ve ışıklı alarm sistemi bulunmalı, yangın için gerekli önlemler alınmalıdır. Merkezde bakıma muhtaç özürlülerin kullanımına uygun yangın tahliye sistemi bulundurulması zorunludur.
(2) Merkezde ısıtma kaloriferle yapılmalıdır. Ancak, bölgesel farklılıklar göz önüne alınarak kalorifer sisteminin olmadığı yerlerde ısıtma, bakıma muhtaç özürlüye risk oluşturmayacak klima veya merkezi ısıtma sistemi ile yapılmalıdır. Isıtmanın elektrikli araçlarla yapılması hâlinde il elektrik idaresinden elektrik tesisatının uygunluğuna dair belge alınması zorunludur.
Merkezin fiziksel koşulları
MADDE 38 – (1) Merkezin fiziksel koşulları aşağıda belirtilen özellikleri taşımalıdır.
a) Merkez ahşap olmayan ve müstakil bir binada hizmete açılır.
b) Merkezde bakıma muhtaç özürlünün kullanacağı odalar gün ışığı almalı veya aydınlık olmalıdır.
c) Bakıma muhtaç özürlünün kullanacağı odalarının tabanı sağlığa zarar vermeyecek, kolay temizlenen bir malzeme ile kaplanmalıdır.
ç) Merkezde merdiven varsa merdivenlerin genişliği ve yüksekliği iniş ve çıkışlarda kolaylık sağlayacak şekilde olmalı, emniyet korkulukları bulunmalıdır.
d) Tuvaletlerin tabanları ve duvarlarının tamamı yıkanmaya elverişli fayans veya mermer gibi malzemeler ile kaplı olmalıdır, bakıma muhtaç özürlülerin kullanacağı tuvalet ve banyolarda tutamak olmalıdır.
e) Merkezin her bölümü havalandırmaya uygun olmalı, gerektiğinde merkezin havalandırılması için ek önlemler alınmalıdır.
f) Panel radyatörler dışındaki radyatörler, ısıyı engellemeyecek şekilde korunmalıdır.
g) Merkezin her türlü tesisatı ve bölümleri temiz ve düzenli olmalıdır.
ğ) Merkezin bahçesi en az yatak odası olarak kullanılacak alanların toplamı büyüklüğünde olmalıdır. Bahçe büyüklüğü yetersiz olan binalarda gerekli koruma tedbirleri alınarak, binanın terası bahçe amaçlı olarak kullanılabilir.
h) Merkez hizmet binasının bir kattan fazla olması durumunda, bakıma muhtaç özürlü bireyin ihtiyacı olan hizmetlere ve birimlere ulaşılabilirliğinin sağlanması için asansör veya merdiven asansörü bulunmalıdır.
Merkezin bölümleri
MADDE 39 – (1) Merkezlerde düzenlenmesi zorunlu olan bölümler aşağıda belirtilmiştir. Bölümlerin fiziki özellikleri ve donanımı için gerekli malzemeler Genel Müdürlük tarafından çıkarılacak bir genelge ile belirlenir.
a) Sorumlu müdür odası,
b) Büro,
c) Bekleme odası,
ç) Personel odası,
d) Grup etkinlikleri odası,
e) Bireysel görüşme odası,
f) Çok amaçlı salon,
g) Mutfak ve yemekhane,
ğ) Bahçe,
h) Yatılı hizmet verilen merkezlerde yatak odaları,
ı) Sağlık personeli odası,
i) Banyo ve tuvalet.
Merkez binasının kullanımı
MADDE 40 – (1) Merkez binası hiçbir şekilde aslî amacı dışında başka bir amaçla kullanılamaz.
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç özürlülere yönelik özel bakım merkezlerinin açılış izni, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç özürlülere yönelik özel bakım merkezlerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 9 uncu maddesinin (g) bendi ile 34, 35 ve ek 7 nci maddeleri hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakıma Muhtaç Özürlü: Özürlülük sınıflandırmasına göre ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişiyi,
b) Bakıcı Personel: Bakıma muhtaç özürlülere bakım hizmeti sunabileceğine ilişkin Millî Eğitim Bakanlığı onaylı sertifikası olan ve bakım merkezinde veya bakım merkezine bağlı olarak bakıma muhtaç özürlünün ikametgâhında, bakıma muhtaç özürlülere kişisel bakım hizmeti sunan kişiyi,
c) Bireysel Bakım Planı: Bakıma muhtaç özürlünün bakımına ilişkin fiziksel, psiko-sosyal ve benzeri alanlarda yaşanan sorunları, bu sorunların sebepleri ve tespit edilen veriler dikkate alınarak hangi alanlarda ve süreçte bakıma ihtiyacının olduğunun belirlenmesi, belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda yapılabilecek çalışmaları içeren ve genel çerçevesi Genel Müdürlükçe belirlenen planı,
ç) Genel Müdürlük: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünü,
d) İlçe Müdürlüğü: İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüklerini,
e) İl Müdürlüğü: İl Sosyal Hizmetler Müdürlüklerini,
f) Merkez: Bakıma muhtaç özürlülerin bakımı için yatılı ve/veya gündüzlü hizmet veren, gerçek veya tüzel kişiler tarafından açılan ve sosyal hizmet kuruluşu statüsünde olan, özel bakım kurumlarını,
g) Mesleki Personel: Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; aldığı lisans eğitimi ile sosyal çalışmacı, psikolog veya çocuk gelişimci unvanına sahip olan personeli,
ğ) Sağlık Personeli: Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; hemşire veya sağlık memuru unvanına sahip olan personeli,ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Merkez Açma, Hizmete Başlama, Personel Hareketleri, Devir, Nakil ve Kapatma
Merkeze ad verme
MADDE 5 – (1) Merkez adlarında, resmî ve diğer özel bakım merkezlerinde kullanılan ad ve unvanlar ile yabancı dildeki kelime ve deyimler kullanılmaz.
(2) Merkez adında hizmet verilecek özür gurubu belirtilmez.
Merkez açmak için dosyaların tamamlanma süresi
MADDE 6 – (1) Merkez açmak isteyen kurucu, 7 nci maddede belirtilen resmî yazının yazıldığı tarihi müteakiben üç ay içinde dosyalarını tamamlayarak il müdürlüğüne teslim eder. Bu süre içinde dosyalarını teslim etmeyen kurucuların başvurusu iptal edilir.
Merkez açmak için başvurunun yapılması ve değerlendirilmesi
MADDE 7 – (1) Merkez açmak isteyen gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri, hizmete açılmak istenen merkezin adını, bakım hizmeti verilecek özür grubunu veya gruplarını, hizmetin yatılı veya gündüzlü olarak verileceğini ve hizmet verilecek binanın adresini belirten dilekçe ile bu Yönetmeliğin 8 inci ve 9 uncu maddelerde belirtilen belgelerle birlikte il müdürlüğüne başvururlar.
(2) İl müdürlüğünce görevlendirilecek üç mesleki personel otuz iş günü içinde merkez binasının fiziki özelliklerini adrese giderek, belgeleri ise dosya üzerinden inceler. Merkez binasının ve merkezi açacak kurucunun ve sorumlu müdürün yapılan inceleme sonucunda, uygun görülmesi hâlinde tutanak hazırlanır. Tutanağın bir nüshası merkezin açılışına ilişkin diğer işlemlerin başlatılması ve dosyanın tamamlanması için resmî yazı ekinde kurucuya verilir.
Kurucudan istenecek belgeler
MADDE 8 – (1) Kurucu olacak gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerin temsilcisinden aşağıdaki belgeler istenir.
a) Nüfus cüzdanı örneği,
b) Adlî sicil kaydı,
c) İkametgâh belgesi,
ç) En az ilkokul veya ilköğretim mezunu olduğuna dair belge,
d) Tüzel kişinin şirket olması hâlinde, şirket ilanının yayımlandığı ve merkezin açılışının faaliyetleri kapsamında olduğunu gösterir ticaret sicil gazetesi, vergi levhası ve imza sirküleri,
e) Tüzel kişinin sermaye şirketi olması hâlinde göstereceği temsilciden, temsilcinin hissedarlar arasından olduğunu ve şirketi temsile yetkili olduğunu gösterir noterden tasdikli belge ve karar örneği,
f) Tüzel kişinin dernek veya vakıf olması hâlinde göstereceği temsilciden, dernek veya vakıf yönetim kurulu üyesi olduğunu ve tüzel kişiliği temsile yetkili olduğunu gösterir noterden tasdikli belge ve karar örneği, merkezin açılışının vakıf senedi/dernek tüzüğünde yer aldığını gösterir belge,
g) Kurucunun vergi borcu ve Sosyal Sigortalar Kurumuna pirim borcu olmadığına dair belge,
ğ) Kurucunun Bağ-Kur borcu olmadığına dair belge,
h) Daha önce bu alanda faaliyet gösterdiğine veya faaliyet göstermediğine dair beyanını içeren belge.
Sorumlu Müdürden istenecek belgeler
MADDE 9 – (1) Merkezde sorumlu müdür olacak kişiden aşağıdaki belgeler istenir.
a) Nüfus cüzdanı örneği,
b) İkametgâh belgesi,
c) Adlî sicil kaydı,
ç) Sağlık kurulu raporu,
d) Lisans eğitimine sahip olduğunu belgeleyen öğrenim belgesi,
e) Daha önce bu alanda çalışmış ise çalıştığı kuruluşlara veya daha önce bu alanda çalışmamış ise çalışmadığına ilişkin yazılı beyanını içeren belge,
f) Sorumlu müdür ile kurucu arasında yapılacak iş sözleşmesi.
Kurucu ve sorumlu müdür olacak kişilerde aranan genel şartlar
MADDE 10 – (1) Kurucu ve sorumlu müdür olacak kişilerde aşağıdaki şartlar aranır.
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak.
b) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak.
c) Taksirli suçlar ile kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlara çevrilmiş veya aşağıdaki sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere, altı aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak.
Merkezde çalıştırılacak diğer personel için istenecek belgeler
MADDE 11 – (1) Merkezde çalıştırılacak personel için aşağıdaki belgeler istenir.
a) Personelin çalışma talebine ve yapmak istediği işe ilişkin dilekçe,
b) Nüfus cüzdanı örneği,
c) İkametgâh belgesi,
ç) Öğrenim durumunu gösterir belge,
d) Adlî sicil kaydı,
e) Sağlık kurulu raporu,
f) Daha önce bu alanda çalışmış ise çalıştığı kuruluşlara veya daha önce bu alanda çalışmamış ise çalışmadığına ilişkin yazılı beyanını içeren belge,
g) Kurucu ile personel arasında yapılacak iş sözleşmesi.
Merkez hizmet binası için istenecek belgeler
MADDE 12 – (1) Merkezin açılacağı binaya ait aşağıdaki belgeler istenir.
a) Binanın tapu senedi veya kira kontratı örneği,
b) Binanın belediye imar müdürlüğünden alınacak tasdikli yapı kullanma izin belgesi örneği ve binanın bütün bölümlerini gösterir tasdikli planı,
c) Merkezin yerleşimini ve hizmet bölümlerini gösterir kroki,
ç) Tefrişten sonra merkezin hizmet bölümlerini, kullanım alanlarını, dış cephesini ve tabelasını gösteren fotoğraflar veya video CD/DVD/fotoğraf CD,
d) Yangın güvenliği yönünden itfaiye müdürlüğünden alınacak rapor,
e) Binanın trafik emniyetine uygun bir yerleşim alanında olduğuna dair il emniyet trafik şube müdürlüğünden alınacak rapor,
f) Binanın asayiş yönünden uygun bir yerleşim alanında olduğuna dair il emniyet müdürlüğünden alınacak rapor,
Açılış izni için yapılacak işlemler
MADDE 13 – (1) Açılış izni için aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Açılış izni için gerekli olan ve bu Yönetmeliğin 8, 9, 11 ve 12 nci maddelerinde belirtilen belgeler iki dosya hâlinde hazırlanarak, incelenmek üzere kurucu tarafından il müdürlüğüne teslim edilir. İl müdürlüğünce görevlendirilen en az iki mesleki personel tarafından otuz iş günü içinde dosya ve merkezin fiziksel ve tefriş koşulları yerinde incelenerek uygun görülmesi hâlinde merkeze açılış izin raporu düzenlenir,
b) İki dosya olarak düzenlenen tüm belgelerin belirlenen esaslara uygun olması hâlinde, merkezin hizmete açılması il müdürlüğünün teklifi ve valilik onayı ile gerçekleşir. İl müdürlüğü tarafından açılış izin belgesi ve sorumlu müdür belgesi düzenlenir,
c) İl müdürlüğünce onaylanan dosyanın aslı il müdürlüğünde kalır. Diğer sureti imza karşılığı kurucuya verilir. Açılış izin belgesinin ve sorumlu müdür belgesinin bir nüshası bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir,
ç) Açılış izin belgesi ve sorumlu müdür belgesi merkezin görülebilecek bir yerine asılır,
d) Açılış izin belgesi verilen her merkezin işveren ve iş yerinin adı ve yaptığı işin niteliği il müdürlüğü tarafından bir ay içinde çalışma müdürlüğüne ve defterdarlığa da bildirilir.
Merkezin hizmete başlaması
MADDE 14 – (1) Açılış izin belgesi düzenlenen ve zorunlu personelini tamamlayan merkez hizmete başlar.
(2) Zorunlu personelin tamamlanması için personel ile iş sözleşmesinin yapılmış olması yeterlidir.
Merkeze kabul edilecek bakıma muhtaç özürlüler
MADDE 15 – (1) Merkeze, zihinsel, bedensel ve ruhsal özür grupları aşağıda belirtilen yaş ve cinsiyet durumları dikkate alınarak ayrı gruplar hâlinde kabul edilir. Merkez, açılış izin belgesinde de bu gruplardan hangilerine hizmet sunulacağı belirtilir.
a) 0 – 6 yaş kız ve erkek,
b) 7 – 12 yaş kız ve erkek,
c) 13 – 18 yaş kız,
ç) 13 – 18 yaş erkek,
d) 19 ve üzeri yaş kız,
e) 19 ve üzeri yaş erkek.
Çalıştırılacak personel için yapılacak işlemler
MADDE 16 – (1) Merkezde çalıştırılacak personel için aşağıda belirtilen işlemler yapılır.
a) Merkezde çalıştırılacak personel için istenilen belgeler biri asıl olmak üzere iki nüsha hâlinde düzenlenerek il müdürlüğüne teslim edilir,
b) İl müdürlüğü on beş gün içinde personelin belgelerini üçüncü bölümde belirtilen şartlara uygunluğu açısından değerlendirir ve uygunsa çalışma onayı verir,
c) Personelin belgeleri ve çalışma onayının bir nüshası il müdürlüğü tarafından merkezin dosyasında saklanır, ikinci nüshası merkeze gönderilir,
ç) Çalışma onayı verilen personel için merkez, fotoğraflı kimlik kartı düzenler. Kimlik kartında personelin adı, görevi, göreve başlayış tarihi ve nüfus bilgileri yer alır. Kimlik kartı il müdürü tarafından imzalanır ve mühürlenir, merkezde görevli tüm personel kimlik kartını görevi süresince yakasında taşır,
d) İl müdürlüğünce çalışma onayı verilmeyen personel merkezde çalışamaz,
e) Merkezde çalışacak olan personel ile İş Kanunu hükümlerince iş akdi yapılır.
Görevden ayrılan personelin bildirimi
MADDE 17 – (1) Merkezden ayrılan, vefat eden veya görevine son verilen personel en geç bir ay içinde il müdürlüğüne bildirilir.
Sorumlu müdürün izine ayrılması
MADDE 18 – (1) Sorumlu müdürün çeşitli nedenlerle izine ayrılması hâlinde merkezde çalışan bir mesleki personel vekil bırakılır, sorumlu müdür izine ayrılmadan önce kullanılacak izin süresi ve sorumlu müdürlüğe vekâlet edecek mesleki personel il müdürlüğüne bildirilir.
Sorumlu müdür değişikliği
MADDE 19 – (1) Sorumlu müdürün görevinden ayrılması veya görevine son verilmesi hâlinde; durum en geç yedi gün içinde il müdürlüğüne bildirilir. Sorumlu müdürün ayrılmasını müteakiben otuz gün içinde merkez için yeni sorumlu müdür belirlenir ve belgeleri il müdürlüğüne teslim edilir.
(2) Sorumlu müdür şartlarını taşıyan kişi bulunamaması hâlinde, merkeze otuz gün daha ilave süre verilir. İlave süreye rağmen sorumlu müdür bulamayan merkezin hizmetleri durdurulur. Otuz günlük ek süre, bir takvim yılı içinde ancak bir kez verilir.
Devir işlemleri
MADDE 20 – (1) Merkez kurucusunun değişmesi hâlinde, devir alacak gerçek veya tüzel kişi, noterden onaylı devir senedi ile başvuru için 8 inci maddede istenen belgeleri iki nüsha hazırlayarak senet tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde il müdürlüğüne başvurur. Belirlenen şartlara uygun olması hâlinde açılış izin belgesi yeniden düzenlenir ve bir nüshası kuruluşa gönderilir, bir nüshası il müdürlüğünde muhafaza edilir ve bir nüshası da bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.
Merkez açma yetkisi verilen temsilcinin değişmesi
MADDE 21 – (1) Özel hukuk tüzel kişilerince merkez açma yetkisi verilen temsilcinin değişmesi durumunda, özel hukuk tüzel kişisi adına seçilen temsilcinin kurucu olması ile ilgili yönetim kurulu kararının tasdikli örneği ve başvuru için 8 inci maddede istenen belgeler iki nüsha hazırlanarak il müdürlüğüne başvurulur. Yeni temsilcinin niteliklerinin kurucu olmak için belirlenen şartlara uygun olması hâlinde, il müdürlüğü yeni temsilcinin kabul edildiğini resmî yazı ile tüzel kişiliğe bildirir. Ayrıca yeniden açılış izin belgesi düzenlenmez.
Bildirimsiz devir
MADDE 22 – (1) Bu Yönetmeliğin 20 nci maddesinde belirtilen otuz günlük süre içinde il müdürlüğüne başvurulmaması veya bildirimde bulunmaksızın merkezin devri hâlinde, devir yapan ve devir alan gerçek ve tüzel kişilerin var olan açılış izinleri iptal edilir.
Nakil işlemleri
MADDE 23 – (1) Merkezin başka bir binaya taşınmak istenmesi hâlinde;
a) Merkezin yeni binasının adresini bildiren bir dilekçe ile il müdürlüğüne başvurulur,
b) İl müdürlüğünün görevlendirdiği en az iki mesleki personel otuz iş günü içinde merkez binasının fiziki özelliklerini adrese giderek inceler. Merkez binasının uygun görülmesi hâlinde tutanak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası merkezin nakline ilişkin diğer işlemlerin başlatılması ve dosyanın tamamlanması için resmî yazı ekinde kurucuya verilir. Ayrıca merkezin yeni adresinde de geçici faaliyet gösterebilmesi için geçici çalışma izin belgesi düzenlenerek kurucuya resmî yazı ekinde verilir,
c) Geçici çalışma izin belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren iki ay içinde 12 nci maddede belirtilen belgeler tamamlanarak iki dosya hâlinde, incelenmek üzere kurucu tarafından il müdürlüğüne teslim edilir,
ç) Tüm belgelerin belirlenen esaslara uygun olması hâlinde, merkezin yeni adresine nakline ilişkin olarak il müdürlüğünün teklifi ile Valilik onayı alınır. İl müdürlüğü tarafından yeniden açılış izin belgesi düzenlenir,
d) Tüm belgelerin, il müdürlüğünce onaylanan iki dosyadan aslı il müdürlüğünde kalır. Dosyanın diğer nüshası ve açılış izin belgesi imza karşılığı kurucuya verilir. Nakil onayı ve açılış izin belgesinin tasdikli örneği bilgi için Genel Müdürlüğe gönderilir.
Şube açma işlemleri
MADDE 24 – (1) Şube açılış izni için yeni merkez açılışındaki gibi işlem yapılır. Her şube için ayrı sorumlu müdür ve personel istihdamı zorunludur.
Ek birim açma işlemleri
MADDE 25 – (1) Mevcut merkez binası ile fizikî açıdan bağlantılı olan yeni yerlerin merkez binasına ilave edilmesinin istenmesi hâlinde nakil işlemlerinde olduğu gibi müracaat edilir ve işlemler gerçekleştirilir.
Merkezin kurucu tarafından kapatılması
MADDE 26 – (1) Merkezin kurucu tarafından kapatılması durumunda;
a) Kurucu, en az bir ay önceden il müdürlüğüne, personele, bakıma muhtaç özürlüye ve ailesine yazılı olarak merkezi kapatma isteğinde olduğunu ve merkezi kapatacağı tarihi bildirir.
b) Merkeze ait açılış izin belgesini il müdürlüğüne teslim eder.
c) İl müdürlüğü merkezin usulüne uygun olarak kapandığını ve kapatılma tarihini genel müdürlüğe ve o yerin bağlı bulunduğu çalışma müdürlüğüne ve defterdarlığına bildirir.
ç) Bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirlenen şartları yerine getirmeden merkezini kapatan kurucunun yeniden merkez açmak istemesi hâlinde izin verilmez.
d) Merkezin kapatılması hâlinde merkezde kalan ve bakım ücretleri Genel Müdürlük tarafından ödenen bakıma muhtaç özürlüler, il müdürlüğünce geçici olarak il içindeki veya çevre illerdeki diğer merkezlerde bakım ihtiyaçları sağlanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Merkez Personelinin Nitelikleri, Görev, Yetki ve Sorumlulukları
Merkezde çalıştırılacak personel
MADDE 27 – (1) Merkezde, aşağıda belirtilen personel çalıştırılır. Ancak mesleki personel içinde yer alan çocuk gelişimci, merkez 0 – 18 yaş grubuna hizmet verecek ise çalıştırılır.
a) Gündüzlü hizmet veren merkezlerde; sorumlu müdür, mesleki personel, sağlık personeli, büro memuru, bakıcı, hizmetli, yemek kuruluşta yapılıyorsa aşçı ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel.
b) Yatılı hizmet veren merkezlerde; sorumlu müdür, mesleki personel, sağlık personeli, büro memuru, bakıcı, güvenlik görevlisi, hizmetli, yemek kuruluşta yapılıyorsa aşçı ve merkezin ihtiyaç duyduğu diğer personel.
Zorunlu çalıştırılması gereken personel sayısı
MADDE 28 – (1) Merkezde sorumlu müdürün haricinde zorunlu çalıştırılması gereken personel sayısı aşağıda belirtilmiştir.
a) Gündüzlü hizmet veren merkezde, bakılan her yirmi dört bakıma muhtaç özürlü için birer mesleki personel ve bir sağlık personeli; her altı bakıma muhtaç özürlü için bir bakıcı olmak üzere personel istihdam edilir.
b) Yatılı hizmet veren merkezde, mesai saatleri içinde, merkezde bakılan her yirmi dört bakıma muhtaç özürlü için birer mesleki personel ve bir sağlık personeli ile her altı bakıma muhtaç özürlü için bir bakıcı personel istihdam edilir.
(2) Merkezde gece ve tatil günlerinde her bir vardiyada nöbet sorumlusu olarak mesleki personel veya sağlık personeli ile bir güvenlik görevlisi ve her altı bakıma muhtaç özürlüye bir bakıcı personel istihdam edilir.
Merkezde çalışacak personelin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 29 – (1) Merkezde çalışacak personelin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.
a) Sorumlu müdür, merkezin idari, malî, hukukî, mesleki ve diğer tüm işlerini hizmetin amacına ve mevzuata uygun olarak yürütülmesinden kurucu ile birlikte birinci derecede sorumludur. Sorumlu müdür, il müdürlüğü ve diğer kurum ve kuruluşlara karşı merkezi temsil eder. Mesleği ile ilgili programların uygulanmasında görev alır. Diğer meslek elemanları idari anlamda sorumlu müdüre bağlı olarak çalışmalarını sürdürür. Bir kişi birden fazla merkezin sorumlu müdürü olamaz ve çalışma saatleri içinde başka bir işte çalışamaz.
b) Mesleki personel, mesleği ile ilgili yetki ve sorumluluklarının yanı sıra bu Yönetmeliğin 32 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen hizmetleri yürütür. Ayrıca, bakıcı personelin hizmetlerini de yönlendirir.
c) Sağlık personeli;
1) Acil durumlarda mesleğinin gerektirdiği uygulamaları yapmak,
2) Merkez ortamını ısı, ışık, havalandırma, temizlik yönünden değerlendirmek ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak,
3) İlaçların güvenli bir şekilde temin edilmesini ve saklanmasını sağlamak,
4) Narkotik ilaçların kullanımını, saklanmasını, kontrolünü ve kayıtlarını tutmak, bu konuya ilişkin talimatlara uyulmasını sağlamak,
5) Verilen hizmetler ile ilgili kayıtları doğru, eksiksiz ve zamanında tutmak,
6) Özürlülerin muayene, tetkik ve tedavi amacıyla randevularını almak, transferi için gerekli planlamaları yapmak,
7) Özürlülerin tedavileri ve tıbbi rehabilitasyon sürecinde sağlık kurumlarında bulunan sağlık personeli ile işbirliği yapmak,
8) Özürlü bireylerin sağlık kurumlarınca önerilen tedavinin uygulanması için gerekli takip ve uygulamaları sağlamak,
9) Koruyucu sağlık hizmetlerine ilişkin olarak bakıcı personele gerekli rehberlik hizmetlerini yapmak,
10) Özürlü bireylerin kullanacakları ilaçları kullanıp kullanmadıklarını takip etmek, enjeksiyon ve pansumanlarını yapmak,
11) Sağlıklı bir bakım ortamının oluşması için koruyucu sağlık hizmetleri anlamında gerekli kontrolleri yapmak ve bakıcı personelce bu hizmetlerin yapılmasını sağlamak ve bu amaçla merkez müdürü ile işbirliği yapmak,
12) Düzenli ve yeterli soluk alıp verme, yeme, içme, boşaltım, güvenli bir çevre sağlama, kişisel temizlik, giyinme, vücut ısısı kontrolü, hareketlilik, yeterli uyku gibi özürlü bireylerin günlük yaşam aktivitelerine yönelik olarak fizyolojik ihtiyaçların karşılanması aşamalarında; gerekli mesleki uygulamaları yapmak, bu ihtiyaçların karşılanıp karşılanamadığını takip etmek ve bakıcı personelce verilmesi gereken hizmetlerin yapılmasını sağlamak.
ç) Bakıcı personel;
1) Sorumlu bulunduğu gruptaki bakıma muhtaç özürlü bireylerin kişisel bakım ile ilgili tuvalet eğitimi, yeme içme, banyo, el yüz temizliği, giyinme soyunma gibi günlük, haftalık, aylık ihtiyaçlarını karşılamak ve/veya yardım etmek ve/veya takip etmek,
2) Sorumlu olduğu grubun bakım, temizlik ve düzeninin sağlanmasına yardımcı olmak.
d) Diğer personel; aşçı, hizmetli, güvenlik görevlisi, berber, şoför, terzi, teknisyen ve büro görevlisi gibi personel sorumlu müdürün verdiği görevleri yapar.
Hizmet içi eğitim
MADDE 30 – (1) Merkez, istihdam ettiği personele göreve başladığı tarihten itibaren ilk üç ay içinde bir kez ve göreve başladıktan sonra da yılda en az bir kez olmak üzere her defasında en az onar saatlik hizmet içi eğitim verir.
Stajyer öğrenci uygulaması
MADDE 31 – (1) Üniversitelerin psikoloji, sosyal hizmetler, çocuk gelişimi ve hemşirelik alanında lisans veya lisans üstü öğrenim gören öğrencilerin merkezde staj yapabilmeleri için, bölümlerinden/okullarından alınan staj yapacakları alanı ve süreyi belirten bir yazı ile merkeze başvurmaları istenir. Stajyer öğrencilerin mesleki personel ile birlikte gözlem ve uygulama yapmalarına izin verilir. Stajyer öğrenciler tek başına uygulama yapamazlar, merkezde meslek elemanlarının yerine istihdam edilemezler. Kabul edilen stajyerlerin listesi il müdürlüğüne bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Merkezde Sunulacak Bakım Hizmetleri
Bakım hizmetlerinin kapsamı
MADDE 32 – (1) Bakım hizmetleri, bakıma muhtaç özürlünün bakımına yönelik olarak kişisel bakım hizmetlerini ve psiko-sosyal destek hizmetlerini kapsar.
(2) Bakıma muhtaç özürlünün özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen bakım hizmetleri sunulur.
a) Kişisel bakım hizmetleri;
1) Banyo yaptırılması,
2) Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması,
3) Tırnaklarının kesilmesi,
4) Saçlarının taranması,
5) Dişlerinin temizlenmesi,
6) Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi,
7) El, yüz ve ayak temizliği,
8) Sakal tıraşının yapılması,
9) İstenmeyen tüylerin temizlenmesi,
10) Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması,
11) Burun ve kulak temizliğinin yapılması,
12) Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi,
13) Odasının temizlenmesi,
14) Çamaşırlarının yıkanması,
gibi hizmetleri içerir.
b) Psiko-sosyal destek hizmetleri;
1) Bakıma muhtaç özürlü ailesinin, özürlüyü ve özür durumunu kabullenmesine, bilgilendirilmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
2) Bakıma muhtaç özürlünün özrünü, mevcut durumunu ve yerleştirildiği ortamı kabullenmesine, bilgilenmesine ve gelişim alanlarında desteklenmesine yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
3) Özürlü ve ailesinin sosyal hakları ve mevcut kaynakların kullanılmasına yönelik kişisel ve grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri,
4) Özürlünün bağımsız yaşama, sosyal hayata uyumuna ve katılımına yönelik sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikler ile düzenlenecek bu tür etkinliklere katılabilmesi için refakat hizmetleri,
5) Özürlünün terk edilme, ret edilme, özür durumunu kabullenememe, ümitsizlik, intihar etme, yalnızlık, sevgisizlik gibi olumsuz duygulardan kurtarılmasına ve depresyon ve stres gibi durumların yaşanmasının engellenmesine yönelik kişisel veya grup çalışması yöntemiyle verilecek hizmetleri, gibi psiko-sosyal destek hizmetlerini içerir.
Bakım hizmetlerinin uygulanması
MADDE 33 – (1) Merkezde bakım hizmetlerinin uygulanmasıyla ilgili hususlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Merkezde verilen bakım hizmetlerinin yürütülmesi sorumlu müdürün sorumluluğundadır.
b) Merkezler, 32 nci maddede belirtilen genel çerçeveyi esas alarak, merkezin ve bakıma muhtaç özürlü bireylerin özelliklerine göre bakım hizmetlerini geliştirerek uygularlar.
c) Merkezde, bakıma muhtaç özürlünün bakım ihtiyacına göre bireysel bakım planını hazırlayacak değerlendirme kurulu oluşturulur. Değerlendirme kurulunda merkezde görevli olan mesleki personel ve sağlık personeli bulunur.
ç) Değerlendirme kurulu tarafından bakıma muhtaç özürlülerin bireysel özellikleri de dikkate alınarak bireysel bakım planı hazırlanır, hazırlanan bireysel bakım planı sorumlu müdürünün onayından sonra uygulanır.
d) Bireysel bakım planının içeriği ve uygulama esasları, Genel Müdürlükçe belirlenerek genelge ile bildirilir.
Bakım hizmeti için bakıma muhtaç özürlü gruplarının oluşturulması
MADDE 34 – (1) Bakım hizmeti için bakıma muhtaç özürlü grupları aşağıdaki hususlara göre oluşturulur.
a) Bakıma muhtaç özürlü bireylerin bakım ihtiyacına, takvim yaşına ve diğer özelliklerine, sunulacak bakım hizmeti ve hedeflerinin birbirine yakınlığına ve fiziksel koşullara göre azami altı bakıma muhtaç özürlüden gruplar oluşturulur,
b) Bakım hizmeti hedeflerinin farklılaşması veya ihtiyaç duyulması hâlinde, bakıma muhtaç özürlü bireylerin grupları değiştirilir,
c) Grubun sorumluluğu amacına ve niteliğine uygun mesleki personele verilir,
ç) Merkezde çalışan her mesleki personelin en az bir grubunun olmasına özen gösterilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Fiziksel Koşullar ve Donanım
Merkezin iskan durumu
MADDE 35 – (1) Merkez bakıma muhtaç özürlüler için tehlike yaratmayacak, ulaşıma elverişli bir yerde kurulmalıdır. Merkez binası bakıma muhtaç özürlüleri rahatsız edecek derecede gürültülü yerlerden veya havayı kirleten sınai kuruluşlardan uzak olmalıdır.
Emniyet ve trafik güvenliği
MADDE 36 – (1) Merkez binasının bulunduğu yer, bakıma muhtaç özürlülerin geliş-gidişlerinde trafik yönünden uygun ve emniyetli olmalıdır.
Yangından korunma ve ısıtma
MADDE 37 – (1) Merkezde yangından korunma için yeterli sayıda yangın söndürme cihazı ve malzemesi ile sesli ve ışıklı alarm sistemi bulunmalı, yangın için gerekli önlemler alınmalıdır. Merkezde bakıma muhtaç özürlülerin kullanımına uygun yangın tahliye sistemi bulundurulması zorunludur.
(2) Merkezde ısıtma kaloriferle yapılmalıdır. Ancak, bölgesel farklılıklar göz önüne alınarak kalorifer sisteminin olmadığı yerlerde ısıtma, bakıma muhtaç özürlüye risk oluşturmayacak klima veya merkezi ısıtma sistemi ile yapılmalıdır. Isıtmanın elektrikli araçlarla yapılması hâlinde il elektrik idaresinden elektrik tesisatının uygunluğuna dair belge alınması zorunludur.
Merkezin fiziksel koşulları
MADDE 38 – (1) Merkezin fiziksel koşulları aşağıda belirtilen özellikleri taşımalıdır.
a) Merkez ahşap olmayan ve müstakil bir binada hizmete açılır.
b) Merkezde bakıma muhtaç özürlünün kullanacağı odalar gün ışığı almalı veya aydınlık olmalıdır.
c) Bakıma muhtaç özürlünün kullanacağı odalarının tabanı sağlığa zarar vermeyecek, kolay temizlenen bir malzeme ile kaplanmalıdır.
ç) Merkezde merdiven varsa merdivenlerin genişliği ve yüksekliği iniş ve çıkışlarda kolaylık sağlayacak şekilde olmalı, emniyet korkulukları bulunmalıdır.
d) Tuvaletlerin tabanları ve duvarlarının tamamı yıkanmaya elverişli fayans veya mermer gibi malzemeler ile kaplı olmalıdır, bakıma muhtaç özürlülerin kullanacağı tuvalet ve banyolarda tutamak olmalıdır.
e) Merkezin her bölümü havalandırmaya uygun olmalı, gerektiğinde merkezin havalandırılması için ek önlemler alınmalıdır.
f) Panel radyatörler dışındaki radyatörler, ısıyı engellemeyecek şekilde korunmalıdır.
g) Merkezin her türlü tesisatı ve bölümleri temiz ve düzenli olmalıdır.
ğ) Merkezin bahçesi en az yatak odası olarak kullanılacak alanların toplamı büyüklüğünde olmalıdır. Bahçe büyüklüğü yetersiz olan binalarda gerekli koruma tedbirleri alınarak, binanın terası bahçe amaçlı olarak kullanılabilir.
h) Merkez hizmet binasının bir kattan fazla olması durumunda, bakıma muhtaç özürlü bireyin ihtiyacı olan hizmetlere ve birimlere ulaşılabilirliğinin sağlanması için asansör veya merdiven asansörü bulunmalıdır.
Merkezin bölümleri
MADDE 39 – (1) Merkezlerde düzenlenmesi zorunlu olan bölümler aşağıda belirtilmiştir. Bölümlerin fiziki özellikleri ve donanımı için gerekli malzemeler Genel Müdürlük tarafından çıkarılacak bir genelge ile belirlenir.
a) Sorumlu müdür odası,
b) Büro,
c) Bekleme odası,
ç) Personel odası,
d) Grup etkinlikleri odası,
e) Bireysel görüşme odası,
f) Çok amaçlı salon,
g) Mutfak ve yemekhane,
ğ) Bahçe,
h) Yatılı hizmet verilen merkezlerde yatak odaları,
ı) Sağlık personeli odası,
i) Banyo ve tuvalet.
Merkez binasının kullanımı
MADDE 40 – (1) Merkez binası hiçbir şekilde aslî amacı dışında başka bir amaçla kullanılamaz.
