Bitlis yemekleri

BÜRYAN KEBABI (BİTLİS)



Anadolu’nun bazı yerlerinde yapılan tandır kebabından çok farklı bir şekilde yapılan büryan için “Hevur” denilen erkek keçi eti tercih edilir, bulunmadığı taktirde erkek koyun eti kullanılır, kebabın yapılışında büyük bir rol oynayan tandırın ebatları şöyledir; Ham toprakta 2,5m derinliğinde bir çukur kazılır. Çukurun ağız genişliği 45 cm, dip genişliği ise 125 cm’dir. Büryancı piyasanın en nazik ve yağlı etinden birkaç gövde alır gövde dışındaki yağları kopmayacak şekilde kat kat bıçakla etten ayırarak sarkıtılır. Bu et iyice yıkandıktan sonra ince tuzla her tarafı iyice tuzlanır. Gövdenin üst tarafına fazlaca tuz vurulur. Büryancılar etin durumuna göre ne kadar tuz vurulacağı konusunda ihtisas sahibidirler. Tandırda alevli ateş yanıp söndükten ve tavını aldıktan sonra madeni bir leğene bir miktar su konulup, çengeller takılarak tandırın dibine indirilir. Et gövdelerinin de üst tarafına çengeller takılarak tandırın ağzına bırakılan demir çubuktan sarkıtılır. Taş olan tandır kapağı kapatılarak etrafı kırmızı çamurla hava almayacak şekilde sıvanır. Böylelikle et tandırın içerisinde hem pişer hem de suyun buharı ile yumuşar. Tandırın ağzı etin hususiyetine göre 45 dakika ile 1 saat arasındaki bir zamanda açılır ve yerine asılarak kebaplar servise çıkarılır. Bu sırada dikkatle bakıldığı zaman tuz eriğinin etin etrafında adeta bir kabuklaşma meydana getirdiği görülür. Büryanın sıcağı makbuldür. Bunu temin için büryancı uzun müddet sıcaklığını muhafaza eden tandıra soğuyan gövdeleri tandıra indirir ve servis için tandırdan sıcak gövdeleri çıkarır. Garnitür olarak yaygın bir şekilde yaş üzüm tercih edilir. Evlerde böyle bir kebap olanağı olmadığından, sadece büryancılardan temin edilir. Etteki besleyici maddelerin kaybolmamasından dolayı besin değeri oldukça yüksek bir yemek türüdür.

KİLORİK (BİTLİS)

5 kişilik
250 gram kıyma
1 çorba kaşığı reyhan
Tuz
Karabiber
Kimyon
1 çay bardağı köftelik bulgur
2 adet kuru soğan
2 çorba kaşığı salça
2 çorba kaşığı margarin
2 su bardağı su
Yarım su bardağı haşlanmış yeşil mercimek
Yarım su bardağı haşlanmış nohut
Yarım limonun suyu
Üzerine:
Pulbiber

Bir Kaba kıyma, reyhan, tuz, karabiber, kimyon ve köftelik bulguru alıp, elle iyice yoğurun. Her biri fındık büyüklüğünde köfteler yapın. Bir kenarda bekletin. Soğanı piyazlık doğrayıp, tencereye alın. Salça ve margarini ilave ederek, 2-3 dakika soteleyin. Daha sonra suyunu ekleyip, kaynatın. Kaynayınca mercimek, nohut, limon

SİLLE (BİTLİS)


4 kişilik
2 adet soğan
2 çorba kaşığı salça
2 çorba kaşığa margarin
4 su bardağı et suyu
Yarım su bardağı köftelik bulgur
1 çorba kaşığı reyhan
Tuz
Karabiber
Yarım limonun suyu
Üzerine:
Yarım demet taze soğan

Tencereye soğanları küp doğrayın. Salça ve margarini ekleyerek 5 dakika soteleyin. Ardından suyu ekleyip, su kaynayınca bulgur, reyhan, tuz, karabiber ve limon suyunu ekleyin. 10 dakika daha kaynatın. Ocaktan indirmeden önce taze soğanları ince doğrayın. Çorbaya ilave edin. Ocaktan alarak sıcak olarak servis yapın.

Not: Arzuya göre haşlanmış yeşil mercimek de koyabilirsiniz.

YALANCI DOLMA (BİTLİS)

1 çorba kaşığı reyhan
2 çorba kaşığı un
Tuz
Karabiber
2 çay bardağı su
Üzerine:
Sarımsaklı yoğurt
Kırmızı biberli yağ

Pazı yapraklarını sıcak suya hatırın. Yumuşaymca sudan alıp, süzün. Bulguru bir kaseye alın. Üzerini geçecek kadar sıcak su ekleyip, 20 dakika bekletin. Daha sonra reyhan, un, tuz ve karabiber ilave edip, elle iyice özleşene dek yoğurun. Daha sonra pazı yapraklarına, kenarlarını kapatmadan sarıp, elle sıkın. Tencereye dizin. Üzerine su koyun. Ocakta 10 dakika kaynatın. Servis tabağına alın. Üzerine sarımsaklı yoğurt ve kırmızı biberli yağ gezdirip, servis yapın.

YOĞURTLU BİTLİS LOKMASI

6-8 kişilik
3 adet yumurta
5 çorba kaşığı zeytinyağı
2 çorba kaşığı yoğurt
1 tatlı kaşığı karbonat
1 çorba kaşığı susam
1 paket vanilya
6-7 çorba kaşığı un
Kızartmak için:
Sıvıyağ
Şerbet için:
2,5 su bardağı tozşeker
2,5 su bardağı su

Ön hazırlık olarak şerbeti hazırlayın. Bunun için de şeker ve suyu kaynatın. Soğumaya bırakın. Bir kaba yumurta, zeytinyağı, yoğurt, karbonat, susam, vanilya ve unu koyun. Bütün malzemeleri boza kıvamına gelene dek çırpın. Yağı ocağa koyup, kızdırın. Kızan yağın içine hazırlanan hamurdan tatlı kaşığı ile alıp yavaş yavaş dökün. Kızarana dek sık sık karıştırın. Kızaran hamurları bir servis tabağına alın. Bir kenarda ılınmaya bırakın. Hazırlanan şerbeti bir kaseye koyun. Kızaran ılık hamurları şerbete batırıp, servis yapın.

KIŞ TÜRLÜSÜ (BİTLİS)

4 kişilik
2 su bardağı kurutulmuş taze fasulye
5 adet kurutulmuş patlıcan
5 adet kurutulmuş biber
5 adet kurutulmuş domates
250 gram kuşbaşı kuzu eti
2 çorba kaşığı margarin
2 adet kuru soğan
2 çorba kaşığı biber salçası
1 su bardağı su

Fasulye, patlıcan, biber ve domatesi ayrı ayrı, yumuşayana dek haşlayıp süzün. Bu arada tencereye küp doğranmış soğanları ekleyin. Margarin ve salça ile etleri ilave edin. Etler yumuşayana dek kavurun. Gerekirse su ilave edin. Daha sonra haşlanıp süzülmüş sebzeleri ilave edin ve suyu ekleyerek kaynamaya bırakın. 10 dakika daha kaynatıp, ocaktan alın. Turşu ile birlikte servis yapın.

Not: Domates kurusunu marketlerde ambalajlanmış olarak bulabilirsiniz.

BİTLİS KÖFTESİ

3 soğan
1 kahve fincanı sıvıyağ
1 kahve fincanı pirinç
3.5 su bardağı su
Yarım nar
2 su bardağı ince bulgur
350 gr iki kez çekilmiş yağsız kıyma
1 yumurta
2 tatlı kaşığı tuz
Karabiber
Kırmızı tozbiber

1. Soğanları soyup ince ince doğrayın. Sıvıyağın yarısını tencereye alıp soğanı pembeleştirin. Pirinci yıkayıp süzün. Kavrulmakta olan soğana ekleyip bir iki kez karıştırın 1 bardak kadar sıcak su ve yarım tatlı kaşığı tuz ekleyin, karıştırın. Suyunu çekinceye kadar 10-15 dakika pişirip ocaktan alın. Nar taneleri ve karabiberi ekleyip karıştırın.
2. Bulguru geniş bir kaba alıp üzerine 1 su bardağı soğuk su serperek ıslatın. Üzerini kapatıp 10 dakika bekletin.
3. Kıyma, yumurta ve 1 tatlı kaşığı tuzu bulgura ilave edip iyice pekişene kadar 15-20 dakika yoğurun. Top şekline getirin, üzerine nemli bez örtüp 10 dakika bekletin.
4. Elinizi ıslatarak köfte harcından ceviz büyüklüğünde parçalar koparıp yuvarlayın. Köftelerin ortasını çukurlaştırarak içine hazırladığınız pirinçli karışımdan doldurup içli köfte şeklinde kapatın.
5. Kalan suyu tencerede kaynatın. Köfteleri delikli süzgece (kevgire) alın. Süzgeci suya değmeyecek şekilde tencerenin üzerine yerleştirip kapağını kapatın. Köfteleri kaynayan suyun buharında 25-30 dakika kadar pişirin.
6. Köfteleri servis tabağına alın. Haşlama suyuna kalan yağı ve kırmızı tozbiberi ekleyip birkaç dakika kaynatın.
7. Sosu köftelerin üzerine gezdirip sıcak olarak servis yapın.

BULGURLU SULU KÖFTE (BİTLİS)

MALZEME:
Kıyma
250 gr. İnce bulgur
2 su bardağı Soğan
1 adet Salça
1 yemek kaşığı Sıvı yağ
3 yemek kaşığı Sumak suyu
1/3 su bardağı Reyhan
2 yemek kaşığı Kırmızı toz biber
1 tatlı kaşığı Tuz

YAPILIŞI:
1. Kıyma ve bulgur karıştırılır, tuz ve kırmızı biber ilave edilerek iyice yoğrulur. Fındık büyüklüğünde parçalar alınarak yuvarlanır.
2. İnce doğranmış soğan yağda hafif pembeleştirilirken salça ilave edilir. Daha sonra tencere yarı yarıya su ile doldurulur. Su kaynatılır.
3. Su kaynadığında tuz ilave edilerek köfteler salınır.
4. Köftelerin pişmesine yakın sumak suyu ve reyhan ilave edilir. Bir iki taşım kaynadıktan sonra ateşten alınır.
Not:
1- Sumak suyu yerine l limonun suyu da kullanılabilir.
2- Bitlis yöresi Ramazan yemeklerindendir.

KAZ GÖĞSÜ TATVAN (BİTLİS)

Kazdan, her biri yüzer gram gelecek irilikte göğüs parçalarını ayırmalı. Bir dövecekle bunları döverek yassılaştırmalı.
Bir tavaya 40 gram margarin yağıyla iki çorba kaşığı zeytinyağını koyup ısıtmalı. Yağ ısınınca kaz göğüslerini içine atıp her yanlarını nar gibi kızartmalı. Kabın ağzını örtmeli ve kaz göğsünü 7-8 dakika daha pişirmeli. Kaz göğüsleri pişince bunları sıcak bir yerde tutulan servis tabağına almalı. Yanına sote edilmiş bir sebze koyduktan sonra sıcak sıcak servis yapmalı.

ŞEKER HELVASI (BİTLİS)

250 gr tereyağı
2 su bardağı un
1 su bardağı süt
2 su bardağı tozşeker
1 su bardağı çekilmiş ceviziçi
4-5 ceviz içi

1. Tereyağını eritin. Unu ekleyip tahta kaşıkla sürekli karıştırarak orta ateşte kavurun. Pembeleşmeye başlayınca çekilmiş ceviziçini ilave edip 15-20 dakika daha kavurun. Tozşeker ve sütü ekleyin. 5 dakika daha sürekli karıştırarak kavurup ateşten alın.
2. Pişen helvayı düz bir servis tabağına veya tepsiye bastırarak yayıp soğumaya bırakın. Dilediğiniz şekilde dilimleyip her dilimin ortasına yarım ceviziçi yerleştirin. Tabağın çevresini çekilmiş ceviz serperek süsleyip soğuk veya ılık olarak servis yapın.