Natüralist Tiyatro

Natüralist Tiyatro, gerçekliğin doğaya bağlı kalınarak yansılanmasını isteyen natüralizmin tiyatrosudur.



Felsefi pozitivizmin, belirlenimcilik düşüncesinin ve çevre kuramının temellik ettiği Natüralist Tiyatro, gününün gerçeklerden uzakta burjuva tiyatrosuna karşı, gerçekliği bilimsel kesinlik içinde vermeyi, insanı tüm fiziksel ve toplumsal bileşkenleri içinde çözümlemeyi amaçlamıştır. Emile Zola'nın kuramcılığında gelişme gösteren Natüralist Tiyatro, "sanat, tabiatın bir parçasıdır" ve "sanat, yeniden tabiat haline gelmeye çalışır" ilkeleri doğrultusunda ürünler vermiştir.

Romantik tiyatroya karşı olduğu kadar, iyi kurulu burjuva oyununa karşı da yer almış olan Natüralist Tiyatro, işçi ve emekçi sınıfların sorunlarına olduğu kadar, toplumdışı kalmış insanlara da eğilmiş, burjuva-kapitalist topluk hastalıklarını göz önüne sermiştir. Ancak, gerçekliği dolayımsız olarak alışıyla, ampirik gerçekliğin ötesine geçememiş; çözümsel yönteme ağırlık vererek, somut, tikel ayrıntısal gerçeklik üstünde durmuştur. Nesnelciliğin öne çıktığı Natüralist Tiyatro'da gerçekliğin bire bir kopyası sergilenmeye çalışılır; oyun dili, gündelik konuşma dili ve bölgesel ağız olarak alınır; sahne tasarımı, sahne giysisi ve donatımlığı doğal gerçeğe ayrıntılarıyla tam uygunluk içinde uygulanır. Karakter çizimi önplana çıkarken eylemde toplumsal ve doğasal koşullanma ve belirlenmeye mutlaklık tanınır; yaşam, yaşam dilimleri içinde verilir; eylem-yer-zaman birliğine uyulur ve izleyici ile sahne arasında "dördüncü duvar" çekilerek, oyunun kapalı bütünlüğü korunmaya çalışılır. Bu nedenle Natüralist Tiyatro, tam bir benzetmeci tiyatro, tam bir yanılsamacı tiyatrodur. Buna uygun olarak, oyunculuk bütün bütüne özdeşleşme yöntemine dayanırken, sahnelemede dış görünüşün doğallığı korunur.

Eylemde kısalık, kahraman yokluğu, sahnelerin art arda sıralanması, Natüralist Tiyatro'nun başlıca dramatik özelliklerindendir; çok çeşitli belirlenimleri içinde çizilen karakter, çevrenin kalıtımsal özelliklerinin bir toplamı olarak ortaya çıkar. Natüralist Tiyatro, burjuva-kapitalist toplumda "herkesin herkesle savaşı"nı, burjuvazinin acımasız olarak kendini gerçekleştirişini, insanda yıkıcı olan yanı sergileyişiyle toplumcu düşünceye hizmet etmiştir.

Natüralist Tiyatro'nun başlıca temsilcileri Fransa'da Antoine ve Theatre Libre, Almanya'da, O. Brahm ve Freie Bühne, İngiltere'de Independent Theatre, Rusya'da Stanislavski ve Moskova Sanat Tiyatrosu, İtalya'da verismo akımı yanısıra, yazar olarak Zola, Goncourt, Ibsen, Strindberg, Hauptmann, Gorki ve O'Neill'dir.

Natüralist Tiyatro, gerçekliğin doğaya bağlı olarak yansıtıldığı natüralizmin tiyatrosudur. Pozitivizmin, belirlenimcilik düşüncesinin ve çevre kuramının etkileri altında gelişen bu tiyatro akımı, bilimsel kesinlik içinde gerçekliği aktarmayı, insanı tüm yönleriyle analiz etmeyi ve tabiat ile sanat arasında bağlantılar kurmayı hedeflemiştir. Romantik tiyatroya ve burjuva oyunlarına karşı duran Natüralist Tiyatro, işçi sınıfının sorunlarına ve toplumdaki dışlanmış bireylere odaklanarak burjuva toplumun hastalıklarını gözler önüne sermiştir. Ancak, doğrudan gerçekliği yansıtarak sınırlı kalan bir yaklaşımı benimsemiş; nesnelci bir bakış açısıyla gerçekliği mümkün olduğunca doğal ve detaylı bir şekilde aktarmaya çalışmıştır. Oyunlarda günlük dil kullanımına ve bölgesel ağızlara yer verilmiş, sahne tasarımı ve kostümler gerçeğe uygun olarak detaylandırılmıştır. Karakterlerin belirgin özellikleri vurgulanırken, toplumsal ve doğal koşulların etkileri ön plana çıkarılmış; yaşamın farklı kesitleri sunulmuş; eylem, mekan ve zaman arasında bir uyum sağlanmış ve izleyici ile sahne arasında "dördüncü duvar" oluşturularak oyunun bütünlüğü korunmaya çalışılmıştır. Natüralist Tiyatro, benzetmeye dayalı ve yanılsamaya odaklanan bir tiyatro türü olarak öne çıkmıştır. Bu akımın temsilcileri arasında Antoine, O. Brahm, Stanislavski gibi isimler öne çıkar; Zola, Ibsen, Strindberg, Gorki ve O'Neill gibi yazarlar da bu akıma katkıda bulunmuşlardır.